O krajach i religiach

W przeciwieństwie do wszystkich pozostałych kontynentów Europa jest zasiedlona dość równomiernie. Przeciętna gęstość zaludnienia, przekraczająca 66 osób/km2, linkuje Europę wśród najgęściej zaludnionych obszarów Ziemi. Na niewielkim obszarze, pomijając Europę Wschodnią, żyje wiele narodowości. Na kontynencie tym ludzie mówią 18 językami. W Europie uformowało się ponad 40 państw Z tego "światowego środka aktywności", jakim jest Europa, emanują potężne impulsy, pozostawiające ślady na wszystkich pozostałych kontynentach. Do tych znaczących oddziaływań należy zaliczyć: kolonizację prawie wszystkich, tzw. południowych kontynentów, zasiedlenie "Nowego Świata", uprzemysłowienie i technizację różnych dziedzin życia, rozprzestrzenianie religii, ideologii i cywilizacji europejskiej. Wraz z odkryciami geograficznymi i podbojami innych kontynentów nastąpiło rozprzestrzenienie języków europejskich na cały świat. Językami romańskimi, germańskimi i słowiańskimi mówi prawie 95% Europejczyków. Siedem języków europejskich, których używa 50mln ludzi - angielski, francuski, hiszpański, rosyjski, niemiecki, portugalski i włoskich - uznanych zostało za języki światowe. W niektórych byłych koloniach, po uzyskaniu przez nie niepodległości, używa się jako języka urzędowego angielskiego, francuskiego lub hiszpańskiego. W Ameryce Południowej i Środkowej mówi się po hiszpańsku lub portugalsku. Prawie na całym świecie fachowe pojęcia, np. z zakresu techniki i bankowości są pochodzenia europejskiego. Wraz z "europeizacją" innych kontynentów nastąpiło rozprzestrzenienie chrześcijaństwa. W Europie (bez terenów byłego Związku Radzieckiego) prawie połowa ludności należy do kościoła rzymsko-katolickiego, równo 1 do protestanckiego i 1/10 do prawosławnego. Rzym, z niezależnym politycznie państwem watykańskim i kościołem Św. Piotra - największą budowlą sakralną na świecie - jest światowym centrum katolicyzmu. Układ przestrzenny wielu europejskich miast nie może ulec zmianie ze względu na lokalizację budowli sakralnych pochodzących z różnych okresów historycznych. Część miast ma antyczne korzenie, część powstało jako osiedla kupieckie pod osłoną zamków oraz jako fundacje książęce w wiekach średnich. Niemal wszystkie miasta w okresie uprzemysłowienia rozwinęły się i przekształciły, zawsze tworzą one ośrodki gospodarcze i kulturalne. Tereny osiedleńcze zajmują prawie 3%, co stanowi znaczny udział w ogólnej powierzchni Europy. Od stuleci Europa jest dominującym centrum gospodarczym świata. Żyzne gleby i łagodny klimat sprzyjają rozwojowi rolnictwa, które jako forma użytkowa ziemi ma znaczny udział w ogólnej powierzchni kontynentu. Do rozwoju przyczyniają się także zasobne złoża bogactw mineralnych, dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna i wykształcona ludność z tradycjami rzemieślniczymi. Na takich przesłankach rozwinęło się w trójkącie, którego wierzchołki wyznaczają: środkowa Anglia, Paryż i okręg Ruhry, pierwsze wielkie centrum produkcyjne świata. Nieco później powstały dalsze centra: na Ukrainie, Górnym Śląsku i północnych Włoszech. Położenie poszczególnych państw stanowi podstawę zaliczenia do różnych części Europy. Do Europy Środkowej zaliczane są państwa niemieckojęzyczne - Niemcy, Szwajcaria i Austria. Ten obszar ze względu na najwyższy poziom uprzemysłowienia i wysoki stopień urbanizacji, jest jako całość porównywany z północno - wschodnią czcią Stanów Zjednoczonych lub z Japonią. Ze względu na położenie i rozwój historyczny Węgry, Czechy, Słowacja i Polska zaliczane są do Europy Środkowo - Wschodniej.Po rozpadzie Związku Radzieckiego do tej grupy zalicza się również państwa BałtyckieLitwę, Łotwę i EstonięPaństwa Europy Zachodniej zwrócone są ku Atlantykowi. Nie tylko położenie nad morskie miało wpływ na to, że zyskały one pozycje krajów macierzystych wielkich imperiów kolonialnych. Tę "atlantycką Europę" tworzą Francja, państwa Beneluksu (Belgia, Holandia, Luksemburg), Wielka Brytania i Irlandia. Do dziś dnia Paryż i Londyn pozostają światowymi ośrodkami kultury, nauki, handlu, i instytucji ubezpieczeniowych i finansów. Do południowej Europy zaliczane są tak zwane kraje śródziemnomorskie - Portugalia i Hiszpania na Półwyspie Iberyjskim, Włochy na Półwyspie Apenińskim i Grecja. W tych państwach, ze względu na korzystny klimat i świadectwa bogatej przeszłości, doniosłą, gospodarczą rolę odgrywa turystyka. Kontrasty między obszarami ukształtowanymi przez kulturę miejską a obszarami wiejskimi z jawnym i ukrytym bezrobociem są widoczne w południowej Europie. Kontrasty te występują szczególnie wyraźnie we Włoszech, północ jest bowiem uprzemysłowiona, a Mezzogiorno - rolnicze. Rezultatem tego zróżnicowania są wędrówki w poszukiwaniu pracy do północnych, przemysłowych regionów Włoch i Europy Środkowej. Europa Południowa to wielce złożona mozaika ludów, religii i państw. To zróżnicowanie uzasadnia nazywanie tego obszaru "beczką prochu Europy". Określenie to bierze się stąd, że odwieczna nienawiść i wzajemne uprzedzenia poszczególnych grup narodowościowych prowadzą do trudnych do zażegnania konfliktów. Pod koniec panowania komunistów w Jugosławii, Albanii, Bułgarii i Rumunii (1989-1991) te zadawnione konflikty ujawniły się ponownie; ich najbardziej dramatycznym przejawem jest wojna domowa Serbów, Chorwatów, Słoweńców, Bośniaków i zamieszkujących również te tereny muzułmanów. W jej wyniku upadło wielonarodowe państwo jugosłowiańskie. Wzdłuż strefy granicznych Słowenii i Bośni - Hercegowiny, a więc przez obszar Chorwacji, przebiega stara rubież kulturowa; obszar położony na północ i zachód od tej granicy podlegał działalności misyjnej Rzymu i do ubiegłego wieku należał do Austro - Węgier. Obszar położony na południe i wschód najpierw był we władaniu Cesarstwa Wschodniorzymskiego (bizantyjskiego), później był częścią islamskiego Imperium Osmańskiego. Wzdłuż szerokiej strefy "zmilitaryzowanej granicy" między dwiema potęgami, przy ciągłym zagrożeniu ze strony Osmanów, osadzeni byli chorwaccy i serbscy uciekinierzy jako tzw. zbrojni chłopi. W rezultacie na tym terenie, na wąskim pasie żyją obok siebie różne grupy etniczne. W narodowo - wyzwoleńczej wojnie prowadzonej przeciw Turkom od 1804 roku walczyli prawosławni przeciw muzułmanom, w wojnie bałkańskiej 1912-1913 stanęli przeciw sobie Serbowie i Bułgarzy; w czasie II wojny światowej zwalczali się wzajemnie katoliccy Chorwaci i prawosławni Serbowie. Nie dając się pokonać podziały dzielą Bałkany do dziś. Także w Rumunii, Albanii i Bułgarii tlą się konflikty. Czyżby rozpadająca się Jugosławia była tylko początkiem konfliktu regionalnego na Bałkanach? Europa Wschodnia obejmuje obszar Białorusi, Ukrainy i Rosji, do której należy także cała północna Azja. Stolicą Rosji jest Moskwa, z Kremlem jako siedzibą rządu. Do przewrotu, który się dokonał w latach 1989-90, Rosja była największym państwem na świecie. Moskwa była także siedzibą wielu urzędów byłego Związku Radzieckiego i dawnego "bloku wschodniego". Jednolity system polityczny i gospodarczy panował w byłym Związku Radzieckim do czasu obalenia w 1990 roku partii komunistycznej. Po rozpadzie ZSRR wiele byłych republik radzieckiego utworzyło Wspólnotę Niepodległych Państwa (WNP).