Nałogi u młodzieży.
Trzy główne nałogi: picie alkoholu, narkomania i palenie papierosów zagrażają zdrowiu i szczęśliwemu życiu współczesnej młodzieży.
Powołując się na literaturę (A. Markiewicz, Środki odurzające a młodzież, 2000), nałogi towarzyszyły człowiekowi od zarania cywilizacji. Odurzające właściwości maku lekarskiego opisano na tabliczkach sumeryjskich, których wiek określa się na 6000 lat. Na papirusie Ebersa, pochodzącym z 1550 r. p.n.e. znaleziono wzmiankę o opium, które zdolne było powstrzymać silny płacz dzieci. Przed niebezpiecznymi właściwościami pochodnych maku przestrzegali starożytni mędrcy już w piątym wieku p.n.e. Indiańska legenda głosi, że liście koki podarowane zostały człowiekowi przez bóstwo, by dać mu siłę, radość, zapomnienie trosk. Inkowie używali tych liści w czasie obrzędów religijnych, a po podbiciu Ameryki przez Hiszpanów ich stosowanie rozpowszechniło się bardzo. Haszysz znany był w Chinach i używany jako środek znieczulający, już 2800 lat p.n.e. Każdy nowo odkryty środek odurzający początkowo fascynował środowisko medyczne, gdyż był lekarstwem przeciwko cierpieniom ludzkim. Tak właśnie szeroką popularnością cieszyła się początkowo morfina (odkryta w 1805 r.), heroina (odkryta w 1918 r.), kokaina (święcąca triumfy w okresie wojen światowych) czy LSD-25. Dopiero po pewnym czasie odkryto zgubne dla organizmu ludzkiego działanie tych substancji.
Obecne czasy charakteryzuje przyspieszone tempo dojrzewania młodego pokolenia. Często nie jest to proces harmonijny. Szybki rozwój w sferze biologicznej i intelektualnej nie zawsze idzie w parze z dojrzewaniem emocjonalnym. Wszelkie wygórowane wymagania stawiane młodzieży przez rodziców i szkołę rodzą stres. Aby uwolnić się od stresu młodzi ludzie często sięgają po alkohol, narkotyki czy papierosy, bo właśnie istnieje taka zgubna ?moda?.
Młodzi ludzie myślą, że jeżeli trzymają papierosa, wyglądają na bardzo dojrzałych. Palą, by się uspokoić, zrekompensować niepowodzenie, nudę lub niezadowolenie.
Szczególnie dziewczęta traktują ten nałóg jak pomoc w schudnięciu poprzez zastąpienie żywności papierosem. Palacze zazwyczaj oszukują się mówiąc, że palenie nie jest tak niebezpieczne, ale statystyki zachorowań i zgonów mówią co innego. Dym, który wdychają zawiera szkodliwe substancje bitumiczne, nikotynę i amoniak, a palacze na ogół cierpią na słabe krążenie krwi i uszkodzenia systemu oddychania jak również na zaburzenia gastryczne. Są one klasyfikowane jako choroby związane z paleniem.
Młodym ludziom brakuje na ogół wiedzy na temat działania alkoholu na organizm i psychikę człowieka. Alkohol zmienia świadomość, nastrój, wpływa na sposób myślenia, mówienia, poruszania się. Jego działanie ma przy tym skutki krótko i długoterminowe.
Alkohol po wypiciu nie zostaje w całości strawiony w żołądku, lecz przedostaje się do krwi i tą drogą rozprowadzany jest po całym organizmie. Dociera do wszystkich jego komórek. Dlatego też skutki wypicia po pewnym czasie odczuwalne są w całym ciele. Alkohol przyśpiesza bicie serca, zmienia ciśnienie krwi. Jest silnym obciążeniem dla wątroby, bez działania której nie mógłby zostać strawiony i wydalony z organizmu. Jednak rozkładając alkohol na nietrujące substancje, wątroba sama ulega zatruciu, co u osób nadużywających systematycznie alkoholu prowadzi często do choroby zwanej marskością wątroby.
Alkohol zakłóca funkcjonowanie komórek nerwowych i mózgu, powoduje zaburzenia pamięci, utrudnia przypominanie sobie czegoś i zapamiętywanie nowych informacji, wywołuje zakłócenia równowagi, osłabia refleks, uniemożliwia koncentrację, utrudnia podejmowanie decyzji. Zakłóca działanie zmysłów ? wzroku, słuchu, powonienia, smaku i dotyku, może nawet wywołać halucynacje.
Picie zaburza także psychologiczny i społeczny rozwój młodego człowieka. Alkohol stwarza iluzję ciekawszego, pełniejszego życia, daje złudzenie kontaktu i więzi, jednym obietnicę luzu i relaksu, innym zapomnienia. Te iluzje muszą oczywiście prysnąć, ale nim tak się stanie, utrudniają młodemu człowiekowi prawdziwy kontakt z rzeczywistością, problemami, radościami, jakie ona ze sobą niesie. Młodzi ludzie często sięgający po alkohol, ponoszą ryzyko popadnięcia w chorobę alkoholową, czyli uzależnienie od alkoholu. Alkoholizm to choroba, w której człowiek traci kontrolę nad piciem i pije pomimo szkód, które to przynosi dla niego samego i jego najbliższych.
Szczególnie niebezpieczne jest picie alkoholu w połączeniu z innymi środkami odurzającymi np.: lekami uspakającymi lub pobudzającymi, narkotykami, w tym także marihuaną.
W Polsce zmienia się obraz narkomanii. Obserwuje się zwrot w kierunku palenia, wdychania i połykania substancji psychoaktywnych. W latach 1995 ? 99 prawie czterokrotnie wzrosła ilość osób używających amfetaminy, a liczba osób używających marihuany - dwukrotnie. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że na dziesięć osób uzależnionych od opiatów tylko dwie mają szansę powrotu do normalnego życia, osiem musi umrzeć przedwcześnie.
Młodzież zażywa narkotyki dla towarzystwa, dlatego, że robią to ich koledzy. Daje im to poczucie przynależności do grupy. Młode osoby są ciekawe życia i często szukają nowych wrażeń. Biorą więc, by zaspokoić ciekawość, sprawdzić, jak to jest na ?haju?. Wtedy czują się bardziej dorosłe, niezależne. Narkotyk dodaje im pewności siebie, pozornie chroni przed problemami i negatywnymi uczuciami. W konsekwencji środki psychoaktywne zaczynają stopniowo zmieniać życie młodego człowieka. Oddziałując na jego psychikę osłabiają energię wewnętrzną, wywołują zmiany nastroju, prowadzą do zaburzeń zachowania i stają się przyczyną narastania problemów w rodzinie i szkole. Zażywanie narkotyków, alkoholu powoduje stopniowe zanikanie zainteresowań, planów czy zdrowych marzeń. Coraz trudniej o satysfakcję, problemów emocjonalnych przybywa, jednocześnie maleją naturalne zdolności do radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Wokół narkotyków i uzależnienia powstało wiele mitów. Wśród młodzieży krążą legendy o wspaniałych ?tripach?, czyli podróżach narkotycznych i wynalazkach. Prawdziwa wiedza przychodzi zbyt późno. Tworzeniem tych mitów zainteresowani są przede wszystkim producenci i dealerzy. Narkomania byłaby mniejszym problemem, gdyby każde dziecko, rodzic, nauczyciel otrzymał solidną wiedzę na ten temat.
Jeden z najbardziej rozpowszechnionych wśród młodzieży mitów głosi, że marihuana jest lekkim narkotykiem i nie uzależnia. Jest to nieprawdą. Dzięki zmianie technologii upraw konopii indyjskich, stężenie TAC aktywnego składnika w marihuanie wynosi 10%, dawniej 2%, co po pewnym czasie uzależnia i ma znaczny wpływ na delikatne tkanki rozwijającego się mózgu. Upośledza pamięć, koncentrację uwagi, powoduje uszkodzenie komórek rozrodczych.
Następnym bardzo popularnym mitem jest ten, że amfetamina to niegroźny proszek pomagający w nauce. Amfetamina to środek podstępny. Człowiek po zażyciu jej wydaje się sobie inteligentniejszy, bardziej atrakcyjny. Efekty działania amfetaminy mijają po kilku godzinach i w miejsce pobudzenia pojawia się zły nastrój i zmęczenie. Bardzo szybko wzrasta tolerancja organizmu na ten środek i potrzeba większej dawki by osiągnąć zamierzony efekt. Zażywana w większych ilościach dezorganizuje myślenie, zwiększa ciśnienie krwi, przyspiesza akcję serca i powoduje jej zaburzenia, bezsenność, kłopoty z koncentracją uwagi.
Kolejny mit jest taki, że można brać ?rozsądnie? narkotyki bez żadnych konsekwencji. Brać dla przyjemności, bo jest się mocnym. To absurd! Zmiany, jakie zachodzą w mózgu pod wpływem narkotyków, mogą być przez jakiś czas niezauważone lub po prostu lekceważone: kłopoty z pamięcią, skupieniem się, rozdrażnienie, można ?tłumaczyć? zmęczeniem lub nadmiernymi obowiązkami. Człowiek przy pomocy narkotyków chce rozwiązać swoje problemy, zaspokoić własne potrzeby. Uzależnia się nie dlatego, że jest słaby, lecz dlatego, że podoba mu się ich działanie. Używanie niektórych narkotyków powoduje uzależnienie psychiczne już po kilkakrotnym wzięciu.
Moim zdaniem, należałoby przyznać się do problemu narkomanii i zwrócić się w kierunku profilaktyki. Nie w kierunku tworzenia programów profilaktycznych, których jest wiele (bo na tym się zarabia), tylko na wdrożeniu ich w szkołach z młodzieżą, nauczycielami i rodzicami. Należy poruszać tematy związane z rozwojem młodego człowieka, ze świadomością własnych potrzeb i uczuć, z problemami w grupie rówieśniczej, z presją. Uczyć podejmowania decyzji i odmawiania, gdy proponują narkotyk.