Frustracja i stres

Codzienne życie stawia nam wyzwania w ,którym jedną z podstawowych funkcji jest prawidłowa regulacja wzajemnego stosunku organizmu ze „środowiskiem”. Człowiek codziennie styka się z czynnikami, które powodują swoiste zespoły zmian niezależnie od specyficznych właściwości czynników wywołujących te zmiany. Te swoiste zmiany mogą być wywoływane zarówno przez czynniki fizyczne, jak i psychologiczne. W rozumieniu tych zmian rozróżniamy frustrację jak i stres jako zespoły które powodują zmiany napięcia nerwowego. Definiując pojęcie frustracji należało by zaznaczyć że jest to w zasadzie synonim stresu. Sytuacje, w których człowiek nie może zaspokoić swoich potrzeb ze względu na napotykane przeszkody nazywamy sytuacjami frustracyjnymi. Sytuacjom tym towarzyszy stan napięcia emocjonalnego zwany frustracją (rozgoryczenie, rozczarowanie). Reakcje na frustrację nie prowadzą do rozwiązania sytuacji, ale zmniejszają stan napięcia nerwowego i dlatego nazywamy je mechanizmami ochronnymi.

Do mechanizmów ochronnych zalicza się:
Agresję - polegającą na reagowaniu wybuchami złości na frustrację. Agresja może przejawiać się czynnie lub werbalnie (słownie).
Regresję - będącą cofaniem się do bardziej pierwotnych cech (form) zachowania np. płacz
Fiksację - polegającą na uporczywym wykonywaniu tych samych czynności, mimo, że nie przynoszą one żadnego rezultatu.
Ucieczkę w marzenia, ucieczkę w sensie fizycznym (samobójstwo).

Frustracja uzmysławia nam, że mamy przeszkodę do usunięcia i należy jej się pozbyć by osiągnąć cel. Zaczynamy wówczas szukać innych rozwiązań, rezygnujemy z rutyny, popycha to nas do działania, zmusza nas do innowacyjności. Z drugiej strony wskutek długotrwałego zablokowania realizacji celu człowiek popada we frustracje, która ma zły wpływ na psychikę człowieka.

Zwiększonym obciążeniem psychicznym jest stres w którym zdarzenia bodźcowe zakłócają w organizmie równowagę i wystawiają na poważną próbę lub przekraczają jego zdolności radzenia sobie. Stresem określa się wszystkie bodźce które zmieniają stopień gotowości do działania. Do tych zdarzeń bodźcowych należy wiele rożnych warunków zewnętrznych i wewnętrznych, które zbiorczo nazywane są stresorami.
Stresorami psychicznymi są różne czynniki, np: bodźce sytuacyjne działające silnie jednorazowo lub słabo, ale wielokrotnie, sytuacje konfliktowe i frustracyjne. W przypadkach, gdy stresor jest bardzo silny lub jego działanie przedłuża się, dochodzi do wyczerpania możliwości przystosowawczych, wówczas może dojść do rozwijania się różnych chorób wywołanych nieprzystosowaniem, np: chorób układu krążenia, choroby reumatycznej, zaburzeń trawienia, metabolizmu. W myśl jednej z wielu definicji stres jest zjawiskiem biologicznym, stanowiącym niespecyficzny sposób reakcji organizmu na jakiekolwiek stawiane mu wymagania: fizyczne, psychiczne lub somatyczne, które mogą być traktowane jako następstwo każdego- pozytywnego lub negatywnego- zdarzenia, wobec którego staje człowiek. Dzięki temu życie nie jest monotonne czy wręcz nudne. Jeżeli natomiast dociera do nas zbyt wiele bodźców, wówczas zaczynamy odczuwać dyskomfort. Jeżeli wciąż jesteśmy poddawani silnemu oddziaływania bodźców, znacząco obniża się nasze samopoczucie, zdrowie i wreszcie może dojść do całkowitej dezorganizacji naszego życia. Natura stresu wymaga więc od nas niezwykłej czujności i zręczności w kontrolowaniu poziomu odbieranych bodźców. Dobre opanowanie tej umiejętności zapewni nam komfort życia- uchroni przed nudą z jednej strony oraz przed zmaganiami ponad nasze siły z drugiej strony. Dlatego bardzo istotnym jest zapewnienie optymalnego natężenia pobudzenia stresu. Punktem wyjścia jest zidentyfikowanie źródeł stresu, źródeł nieprzyjemnych odczuć. Wiele osób uświadamia sobie, że pewne aspekty życia czy pracy są przyczyną stresu. Niewielu z nas wie, że źródłem stresu może być również środowisko czy pokarm, który spożywamy na co dzień szczególnie widoczne jest to w wielkich miastach, gdzie panuje tłum zgiełk i wszechobecna szybkość oraz schematyczność dnia codziennego.

Praca jako źródło stresu: przykładem może być hałas, tłok, zanieczyszczenie, bałagan ale może wynikać również z trudności w pracy, może nas męczyć zbyt długie siedzenie przed komputerem, zadania nadto monotonne czy też nadmiernie emocjonujące, agresywny, niesprawiedliwy czy rozkapryszony przełożony, niewłaściwe oświetlenie, poczucie jałowości wykonywanego zajęcia, brak nadziei na zmianę sytuacji. Zmęczenie ,wyczerpanie: stres jest tu następstwem np. długotrwałego oddziaływania wytężonej pracy. Może pojawić się kiedy stawiamy sobie wygórowane wymagania lub nieefektywnie, nieracjonalnie zarządzamy czasem.

Szczególnie narażeni na sytuacje stresowe, są biznesmeni-menadżerowie żyjący pod ciągłą presją swoich klientów i swoich podwładnych. Osoby kierujące zasobami ludzkimi w zakładach pracy, są obciążone stresem zarówno ze strony dyrekcji, która oczekuje odpowiednich wyników pracy jak i podwładnych przed którymi postawiono zadanie. Właściwe zorganizowanie grupy pracowników oraz stworzenie dogodnych warunków pracy przy optymalnym stresie jest zadaniem kierowniczym, które powoduje stres „samo w sobie”. Toteż ważnym jest posiadanie przez menadżerów odpowiednich predyspozycji organizacyjnych i interpersonalnych oraz walorów psychologicznych, które w nowoczesnym świecie przekładają się na sukces zawodowy. Niestety często stres wywołany w pracy pod wpływem bodźców negatywnych przenoszony jest na rodzinę co doprowadza do wytwarzania dodatkowego stresu oraz sytuacji trudnych. Dotyczy to zwykłych pracowników jak i kadry kierowniczej.

Strategie ,które pozwolą efektywnie radzić sobie ze stresem muszą być dostosowane do specyfiki źródła stresu. Stres wywołuje każda nowa sytuacja, każde nowe zadanie. Nie można przeżyć życia bez stresów. Stres ma aspekt pozytywny gdy jest słaby: mobilizuje do działania, zwiększa energię, pozwala pokonać przeszkody poprawia ogólne samopoczucie. Istnieje dla każdego człowieka jego własny optymalny poziom stresu, czyli maksymalne jego natężenie ,przy którym doświadcza on największych korzyści. Przy optymalnym poziomie stresu człowiek najlepiej funkcjonuje. Bywa jednak, że jest nadmierny lub zbyt długotrwały. Wtedy może wywołać skutki przeciwne: apatię lub niepokój, niezdolność do skutecznego działania, a nawet dolegliwości fizyczne jest bardzo szkodliwy dla organizmu. Granica ta jest bardzo indywidualna: zależy od osobowości, cech charakteru, często od dotychczasowych doświadczeń i aktualnej sytuacji życiowej. Z takim stresem, a dokładniej - z jego negatywnymi skutkami - należy walczyć. Sposoby są różne i zależą od indywidualnych predyspozycji. Jednym pomaga wysiłek fizyczny, innym odpoczynek w wannie, jeszcze inni sądzą, że najważniejsze jest odpowiednie odżywianie i zdrowy styl życia. Każdy sposób jest dobry, jeśli jest skuteczny.

Przy efektywnym radzeniu sobie ze stresem należy brać pod uwagę zarówno możliwości jednostki, jak i wymagania sytuacji. Ogólnie można stwierdzić, że w sytuacjach, na które człowiek rzeczywiście może mieć wpływ, skuteczniejsze są sposoby radzenia ze stresem aktywne, „czujne”(nastawione na poszukiwanie informacji o stresie), wyrażające się w dążeniu do rozwiązania problemu. Natomiast kiedy sytuacja nie podlega naszej kontroli, bardziej efektywne są „unikowe”, obronne, polegające na wycofaniu się sposoby radzenia sobie ze stresem. Jednak uważam że, nie powinniśmy unikać stresu, lecz uczyć się dobrze z nim radzić. Tak więc skuteczny jest człowiek, który potrafi dopasować styl radzenia sobie ze stresem, frustracją lub sytuacjami trudnymi do wymagań sytuacji.