Giełda Papierów Wartościowych

Giełda Papierów Wartościowych

Giełdą Papierów Wartościowych jest spółka akcyjna powołana przez Skarb Państwa.
Kapitał akcyjny spółki wynosi 42 mln złotych i jest podzielony na 60 tys. akcji
imiennych. Na koniec roku 2002 jej akcjonariuszami były 44 podmioty, w tym domy maklerskie, banki, spółka giełdowa oraz Skarb Państwa. Zadaniem GPW jest organizacja publicznego obrotu papierami wartościowymi. Giełda zapewnia koncentracjię w jednym
miejscu i czasie ofert kupujących i sprzedających w celu wyznaczenia kursów i realizacji transakcji.

STRUKTURA WŁASNOŚCIOWA
Akcjonariuszami Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. są:
- Skarb Państwa - 98,80 % udziału w kapitale zakładowym,
- banki, domy maklerskie oraz emitenci papierów wartościowych - 1,20 % udziału w kapitale zakładowym.

GRUPA KAPITAŁOWA
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. posiada następujące podmioty powiązane kapitałowo:
· Centralna Tabela Ofert S.A.
· Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A
· Centrum Giełdowe S.A.
· XTRADE S.A.
· Centrast S.A. Centrum Zaufania i Certyfikacji
· Fitch Polska S.A.
· EURONEXT Paris S.A.
· Deutsche Borse AG.
Największe udziały Giełda posiada w Centralnej Tabeli Ofert (41,54%) oraz w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych (33,33%).

Statut Giełdy

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie została założona przez Skarb Państwa jako spółka akcyjna. Kapitał akcyjny spółki wynosi 41.979.000 złotych i jest podzielony na 59.970 akcji imiennych. Jej akcjonariuszami mogą być banki, domy maklerskie, Skarb Państwa, towarzystwa funduszy powierniczych, zakłady ubezpieczeń oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i notowanych na Giełdzie.

Władzami spółki GPW w Warszawie S.A. są:
) Walne Zgromadzenie,
2) Rada Nadzorcza zwana Radą Giełdy,
3) Zarząd zwany Zarządem Giełdy.
Walne Zgromadzenie Giełdy jest jej najwyższym organem. Prawo do udziału w nim mają wszyscy akcjonariusze Giełdy. Do jego kompetencji należy m.in. dokonywanie zmian w Statucie GPW, zatwierdzanie Regulaminu Rady Giełdy, wybór członków Rady Giełdy.
Dwunastoosobowa Rada Giełdy nadzoruje działalność Giełdy. Do kompetencji Rady Giełdy należy m.in.: uchwalanie Regulaminu Giełdy oraz wszelkich jego zmian, dopuszczanie, zawieszenie i wykluczenie z obrotu giełdowego papierów wartościowych o ile Regulamin Giełdy nie stanowi inaczej.
Zarząd Giełdy kieruje bieżącą działalnością Giełdy. Składa się z 5 osób. Pracami Zarządu kieruje Prezes wybrany na okres trzech lat przez Walne Zgromadzenie. Do zakresu działania Zarządu Giełdy należy m.in. wprowadzanie papierów wartościowych do obrotu giełdowego, zawieszanie notowania papierów wartościowych na warunkach określonych Regulaminem Giełdy.

Funkcje giełdy:

W kapitalizmie giełda odgrywa bardzo ważną rolę, gdyż sama w sobie jest spełnia rolę rynku podlegającego prawom popytu i podaży. Dlatego też giełdę "nie interesuje" czy występuje na niej tendencja spadkowa czy wzrostowa, lecz zapewnienie uczestnikom możliwości sprawnego zawarcia transakcji.
Giełda pełni następujące funkcje w gospodarce :
-alokacyjna - umożliwia przepływ kapitału w kierunku ich najefektywniejszego wykorzystania - np. środki finansowe otrzyma ta spółka, która ma najlepsze perspektywy ich wykorzystania i przyniesie największe potencjalne zyski jej akcjonariuszom,
wartościująca - ta funkcja giełdy umożliwia dokonanie rynkowej wyceny przewidywanych decyzji ekonomicznych przez podmioty gospodarcze, możemy więc ocenić jak dana spółka gospodaruje w porównaniu z innymi,
kontrolna - tworzy pośredni mechanizm kontroli przez akcjonariuszy efektów działań spółki i pracy zatrudnionych managerów

Giełda ponadto daje możliwość :

- pomnożenia kapitału zarówno podmiotom gospodarczym jak i gospodarstwom domowym,
- wywoływania we wszystkich podmiotach skłonności do oszczędzania.



Przedmiotem handlu na Giełdzie są: akcje, obligacje, prawa poboru, prawa do akcji (PDA), certyfikaty inwestycyjne oraz instrumenty pochodne: kontrakty terminowe, jednostki indeksowe i warranty.
- Akcje- Akcja jest dokumentem stwierdzającym udział w majątku spółki akcyjnej, z tytułu czego jej właściciel ma prawo do uczestnictwa w podziale zysków spółki oraz, w zależności od rodzaju akcji, prawo do uczestnictwa w kierowaniu spółką i podziale jej majątku w razie likwidacji.
· Prawa poboru - są to prawa do objęcia nowych akcji danej spółki przysługujące akcjonariuszom spółek giełdowych. Obrót prawami poboru odbywa się w tym samym systemie notowań, w którym notowane są akcje danej spółki.
· Prawa do akcji (PDA) - są instrumentami finansowymi umożliwiającymi nabywcom akcji nowej emisji ich odsprzedanie, zanim zostaną wprowadzone do obrotu giełdowego. Obrót prawami do akcji podlega takim samym regułom jak obrót akcjami. PDA notowane są w tym samym systemie notowań, w którym są lub mają być notowane akcje danej spółki.
· Obligacje - Obligacje skarbowe są instrumentami finansowymi, których sprzedaż umożliwia państwu pozyskiwanie dodatkowych pieniędzy potrzebnych do sfinansowania deficytu budżetowego. Obligacje są papierami wartościowymi o charakterze wierzycielskim, zatem ich sprzedaż oznacza zaciągnięcie przez państwo kredytu u nabywców obligacji.
W najczęściej spotykanych obligacjach kredyt ten jest spłacany jako należność pieniężna w ściśle określonym czasie wraz z odsetkami, których sposób naliczania jest określony w warunkach emisji obligacji. Wielkość tego kredytu to wartość nominalna obligacji, a termin jego zwrotu przez emitenta to termin wykupu obligacji.
Jakie obligacje na GPW?
Terminy wykupu (czas upływający od emisji do wykupu) i wartość nominalna poszczególnych emisji znajdujących się w obrocie na GPW:
obligacje 2-letnie, o wartości nominalnej 1000 zł,
obligacje 3-letnie, o wartości nominalnej 100 zł,
obligacje 5-letnie, o wartości nominalnej 1000 zł,
obligacje 10-letnie, o wartości nominalnej 1000 zł
obligacje 20-letnie, o wartości nominalnej 1000 zł


Instrumenty pochodne
· Kontrakty terminowe na indeksy WIG20, MIDWIG, TechWIG, akcje dziewięciu spółek oraz waluty USD i EURO;
· Warranty typu europejskiego i amerykańskiego na akcje, indeksy i kontrakty terminowe. W obrocie znajdują się zarówno warranty kupna, jak i sprzedaży.
· Jednostki indeksowe oparte na indeksie WIG20, odzwierciedlającym zmiany cen 20 największych i najbardziej płynnych spółek giełdowych. Stopa zwrotu z inwestycji w MiniWIG20 odpowiada procentowym zmianom indeksu WIG20.
· Certyfikaty inwestycyjne są emitowane przez zamknięte i mieszane fundusze inwestycyjne. Na koniec roku 2002 były notowane certyfikaty czterech funduszy zamkniętych.
Indeksy Giełdowe
· WIG – Warszawski Indeks Giełdowy, obliczany od 1994r. Indeks oznaczający sumę cen akcji wszystkich spółek giełdowych.
· WIG20 - obliczany od 1994r. Indeks oznaczający sumę cen akcji 20 największych i najbardziej płynnych spółek giełdowych.
· MIDWIG – Indeks cen akcji średnich spółek giełdowych
· TECHWIG – Indeks cen akcji spółek zajmujących się technologiami
· WIRR - Indeks cen akcji najmniejszych spółek giełdowych
· NIF – Indeks Narodowych Funduszy Inwestycyjnych
Formuła obliczania indeksów giełdowych polega na porównywaniu wartości rynkowej wszystkich spółek notowanych na giełdzie z ich wartością na sesji poprzedniej lub w dniu bazowym.

Podział wg rynków:
Liczba spółek (bez PDA) Spółki krajowe Spółki zagraniczne Razem
Rynek podstawowy 218 6 224
Rynek równoległy 15 0 15
RAZEM 233 6 239
Kapitalizacja (mld zł) Spółki krajowe Spółki zagraniczne Razem
Rynek podstawowy 205,6 93,3 298,8
Rynek równoległy 0,3 0 0,3
RAZEM 205,9 93,3 299,2



Obrót giełdowy akcjami na Giełdzie Papierów Wartościowych odbywa się na jednym z trzech rynków: podstawowym, równoległym lub wolnym - w zależności od wielkości i udokumentowanej historii spółki oraz wartości akcji.
Dopuszczenie do obrotu na określonym rynku wymaga spełnienia wymogów określonych Regulaminem Giełdy.
. Rynek podstawowy Segment rynku giełdowego, przeznaczony dla akcji o dużej płynności, których emitenci charakteryzują się m.in. dużym kapitałem i długim okresem działalności.
2. Rynek równoległy Segment rynku giełdowego, przeznaczony dla akcji o niższej niż dla rynku podstawowego płynności, których emitenci charakteryzują się m.in. mniejszym niż dla rynku podstawowego kapitałem i krótszym okresem działalności.
3. Rynek wolny Segment rynku giełdowego, na którym mogą być notowane spółki dopuszczone do obrotu publicznego, które nie spełniają warunków dopuszczenia do rynku podstawowego i równoległego
Dla spółek, które prowadzą działalność w obszarze nowoczesnych technologii Giełda utworzyła odrębny segment o nazwie SiTech (Segment Innowacyjnych Technologii). Kryterium decydującym o włączeniu spółki do tego segmentu jest rodzaj działalności:
- branża technologii informatycznych,
- telekomunikacja,
- media elektroniczne.
Spółki kwalifikowane są do segmentu SiTech niezależnie od tego, czy notowane są na rynku podstawowym, równoległym czy wolnym. Spółki te mają dodatkową prezentację w tabelach giełdowych.

Obowiązujący na giełdzie warszawskiej system obrotu charakteryzuje się tym, że
kursy poszczególnych papierów wartościowych ustalane są na podstawie zleceń kupujących i sprzedających stąd też zwany jest on rynkiem kierowanym zleceniami. Oznacza to, że w celu ustalenia ceny papieru sporządza się zestawienie zleceń zawierających dyspozycje kupna i sprzedaży. Kojarzenia tych zleceń dokonuje się według ściśle określonych zasad, zaś realizacja transakcji odbywa się w trakcie sesji giełdowych.
Sesje giełdowe odbywają się w siedzibie Giełdy od poniedziałku do piątku w godzinach 10.00 do 16.10. Notowania kontraktów terminowych odbywają się w godzinach 9.00 do 16.10.

Podział wg systemów notowań
Poszczególne papiery wartościowe notowane są w ramach jednego z dwóch systemów:
notowania ciągłe, notowania jednolite z dwoma fixingami.
Podstawowe kryteria decydujące o systemie notowań dla danego papieru wartościowego to: płynność, kapitalizacja oraz rodzaj instrumentu.
W systemie notowań ciągłych notowane są papiery spółek o dużej kapitalizacji i wysokiej płynności,
w systemie notowań jednolitych znajdują się papiery o niższej płynności i kapitalizacji.
Niezależnie od płynności i kapitalizacji w systemie notowań ciągłych notowane są wszystkie akcje zakwalifikowane do Segmentu Innowacyjnych Technologii Sitech, a także wszystkie instrumenty pochodne, obligacje i certyfikaty inwestycyjne.

Podział wg sektorów
Sektory gospodarki reprezentowane na Giełdzie
Giełda prowadzi podział sektorowy spółek, w którym wyróżnia 17 sektorów gospodarki narodowej, zgrupowanych w trzech głównych działach: przemysł, finanse i usługi.
Przemysł :spożywczy, lekki, drzewny, chemiczny, materiałów budowlanych, budownictwo, elektromaszynowy, metalowy, inne.
Finanse: banki, ubezpieczenia, inne.
Usługi: handel, informatyka, telekomunikacja, media, inne.
Podział ten umożliwia obliczanie wskaźników sektorowych dla poszczególnych branż reprezentowanych na Giełdzie i łatwe śledzenie koniunktury panującej w różnych sektorach gospodarki. Sektory o największym znaczeniu dla obrotu giełdowego i największej reprezentacji spółek mają swoje indeksy zwane subindeksami sektorowymi.





Informacje giełdowe
Informacje giełdowe są upowszechniane przede wszystkim drogą elektroniczną. Dostępne są w formie serwisów komercyjnych oraz serwisów publicznych. Dystrybutorom, którzy podpisali umowę z Giełdą, udostępnione są drogą satelitarną serwisy komercyjne przekazujące obraz rynku w czasie rzeczywistym. Informacje te są udostępniane przez dystrybutorów takim grupom odbiorców, jak inwestorzy indywidualni, czy instytucje finansowe. Oprócz płatnych serwisów udostępnianych przez agencje informacyjne, domy maklerskie, portale internetowe, sieci telefonów komórkowych, inwestorzy mają do dyspozycji bezpłatne serwisy oferowane przez Giełdę: tzw. jawny serwis telegazety TVP, stronę internetową oraz Telefoniczną Informację Giełdową. Serwisy publiczne mają ograniczoną zawartość informacyjną i podają informacje z pewnym opóźnieniem. Giełda publikuje również Cedułę codzienny biuletyn giełdowy, zawierający informacje o kursach, wskaźnikach i postanowieniach władz Giełdy. Od początku 2003 roku Ceduła ukazuje się tylko w formie elektronicznej.


Prawne kryteria funkcjonowania giełd
Na GPW obrót papierami wartościowymi traktuje się jako transakcje zawierane na rynku wtórnym. Mianowicie na takim na którym nie występuje eminent czyli instytucja która dokonuje emisji papieru wartościowego. Precyzuje to ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Giełda jest traktowana jako instytucja publiczno-prawna, czyli taka gdzie każdy podmiot posiadający zezwolenie na działalność maklerską może stać się udziałowcem giełdy i ma prawo przeprowadzać na niej transakcje. Giełdy papierów wartościowych w Polsce nie mogą mieć celu zarobkowego, ich akcje są tylko imienne i nie mają prawa do dywidendy (czyli części zysków spółki przypadających na dana ilość posiadanych akcji owej spółki) .
Akcje giełdy wg polskich przepisów mogą nabywać wyłącznie :
- Skarb Państwa,
- przedsiębiorstwa maklerskie,
- banki,
- firmy ubezpieczeniowe,
- fundusze inwestycyjne,
- emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu.

Podmioty przeprowadzające transakcje
Transakcje na polskich giełdach mogą wykonywać jedynie dopuszczone do tego instytucje. Tymi instytucjami są niezależne domy maklerskie , które w przypadku gdy należą do banku muszą zostać z niego podmiotowo wydzielone. Przedsiębiorstwo maklerskie aby móc przeprowadzać transakcje na giełdzie musi stać się najpierw bezpośrednim uczestnikiem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, a następnie złożyć wniosek do Rady Giełdy . Rada wydając zezwolenie włącza podmiot na listę akcjonariuszy i przedsiębiorstwo maklerskie staje się członkiem WGPW.

Wprowadzenie do obrotu
W zasadzie możemy powiedzieć, że papiery wartościowe mogą być wprowadzone do obrotu giełdowego na dwa sposoby :
- zwykłym: papiery wartościowe emitenta zostają po raz pierwszy notowane w terminie nie krótszym niż 14 dni od daty podjęcia stosownej uchwały o dopuszczeniu do obrotu giełdowego,
- publicznej sprzedaży: wprowadzenia dokonuje członek Giełdy przedkładający ofertę sprzedaży - sposób często wykorzystywany przez Skarb Państwa podczas sprzedaży posiadanych przez siebie akcji inwestorom w czasie dużych prywatyzacji .


Wycofanie papieru wartościowego z obrotu giełdowego
Emitent wprowadzający dany papier wartościowy na giełdę , pomimo otrzymania zgody na notowania, musi przez cały czas spełniać rygorystyczne przepisy. Wyemitowane przez niego papiery przestaną być notowane gdy zostaną wycofane z obrotu publicznego lub gdy przestaną spełniać warunki notowań. Rada Giełdy może również wycofać papiery wartościowe gdy : -wpłynie wniosek remitenta o ich wycofanie, -emitent zostanie postawiony w stan likwidacji lub zostanie ogłoszona jego upadłość, -emitent narusza przepisy prawa np. powoduje nierówny dostęp do informacji mających wpływ na ich kurs .

Jak inwestować żeby nie stracić?
Na koniec należałoby naświetlić parę praktycznych porad jak należy grac aby nie „wpaść” w „dół finansowy” jak i również psychiczny. Podczas gry na giełdzie nie należy ulegać emocjom. Zawsze trzeba trzeźwo oceniać rzeczywistość. Naturalną sytuacją jest wzrost cen jak i spadek kursów papierów wartościowych . Musimy sami zdecydować czy przeczekać ewentualne spadki, czy też zacząć działać. Musimy kupować mądrze i nie inwestować wszystkich naszych środków. Nie powinniśmy też angażować środków przeznaczonych na inne cele - np. planujemy za trzy miesiące kupić samochód a przez ten okres zainwestujemy je na giełdzie . Jest to poważny błąd - zawsze może się zdarzyć, że cena naszych akcji znacząco spadnie, a spieniężając je na zakup samochodu pozbawiamy się szansy na skorzystanie z ewentualnego odwrócenia niekorzystnej tendencji kilka sesji później. Inwestując powinniśmy też podzielić nasze pieniądze na kilka części np. 1/2 w obligacje Skarbu Państwa, 1/4 w akcje spółki X, 1/8 w akcje spółki Y, a pozostałą część pozostawić na rachunku bankowym . Takie postępowanie zabezpiecza nas przed dużymi stratami w razie niepowodzenia jednej z inwestycji. Zawsze też możemy powierzyć nasze pieniądze doświadczonym specjalistom z funduszu inwestycyjnego , a osoby bardziej zamożne mogą oddać je w zarządzanie domowi maklerskiemu . Pamiętajmy, że na giełdzie możemy dużo zyskać jak i wiele stracić, ale zawsze długoterminowe traktowanie inwestycji działa na naszą korzyść. Przed rozpoczęciem samodzielnej gry warto zapoznać się z konstrukcją polskiego rynku kapitałowego , jak i z różnymi technikami wyboru najkorzystniejszej inwestycji .