Higiena oddychania i choroby dróg oddechowych

HIGIENA ODDYCHANIA I CHOROBY DRÓG ODDECHOWYCH

Oddychanie powietrzem o zmniejszonej zawartości tlenu jest utrudnione, wywołuje uczucie stopniowo nasilającej się duszności, utratę przytomności, a nawet śmierć. Już zmniejszenie ilości tlenu w powietrzu wydychanym do 15% powoduje powstanie objawów wyrównawczych, które wyrażają się w głębszych oddechach, częstych skurczach serca i zwolnionych procesach utleniania biologicznego. Przy spadku zawartości tlenu do 14-9% oddech staje się przerywany, a mięśnie szybko męczą się, na skutek niedotlenienia. Dalsze obniżanie zawartości tlenu do 8-6% powoduje śmierć przez uduszenie...
Wskaźnikiem zanieczyszczenia powietrza i jego przydatności do oddychania jest zawartość w nim CO2. Za dopuszczalne stężenie CO2 w powietrzu pomieszczeń przyjęto 0,1% (tzw. wskaźnik Pettenkofera).
Wdychane powietrze może być zanieczyszczone cząstkami pyłu, kurzu, sadzy, gazami i mikroorganizmami. Pył, kurz i inne zawiesiny drobnocząsteczkowe powodują drażnienie nabłonka dróg oddechowych, a niekiedy reakcje uczuleniowe. Mogą być one przyczyną schorzeń zwanych pylicami lub rozedmy płuc. Szczególnie niebezpieczne są gazowo-pyłowe zanieczyszczenia komunikacyjne i przemysłowe. Znaczną ich część wychwytuje nabłonek migawkowy. Przy zbyt dużym zapyleniu powietrza część zanieczyszczeń przedostaje się do pęcherzyków płucnych, zmniejszając powierzchnię wymiany gazowej i uszkadzając je oraz powodując nieodwracalne zmiany np. zwłóknienie płuc.
? Szczególnie niebezpieczny jest dym papierosowy. Substancje smolne osadzają się na nabłonku, zlepiając jego migawki. W konsekwencji powietrze dostające się do płuc nie jest właściwie oczyszczone.
W powietrzu może znajdować się wiele trucizn przemysłowych typu gazowego.
Należą do nich: tlenek węgla (znajduje się też w dymie papierosowym) ? przyczyna zaczadzeń, a także chlor, amoniak, fluorowodór, fosgen i wiele innych, które działają drażniąco na drogi oddechowe, bądź na płuca, doprowadzając do ich obrzęku. Działanie wielu zanieczyszczeń gazowych polega na zablokowaniu przenoszenia tlenu lub podrażnieniu ośrodka oddechowego.
? Niska temperatura powietrza jest czynnikiem silnie ochładzającym i wysuszającym drogi oddechowe i czyni je podatnymi na infekcje wirusowe i bakteryjne oraz grzybicze. Współdziałającym czynnikiem jest przegrzewanie i przeziębianie organizmu spowodowane niewłaściwym ubiorem; sprzyja to rozwojowi mikroorganizmów wywołujących katar, nieżyt nosa, grypę, anginę oraz zapalenie oskrzeli i płuc.
? Znajdujące się w powietrzu bakterie (prątki gruźlicy) mogą być powodem zarażenia się groźną chorobą ? GRUŹLICA.
GRUŹLICA
Symptomy: Silny kaszel i duża gorączka
Przyczyny: Zakażenie się prątkami gruźlicy. Człowiek zakaża się najczęściej dorgą kropelkową, rzadziej pyłową (drogi oddechowe), jeszcze rzadziej drogą pokarmową (mleko od chorych krów) i przez skórę.
Terapia: Leczenie jest przewlekłe i długotrwałe, farmakologiczne i spoczynkowo-klimatyczno-dietetyczne. Koniecznym uzupełnieniem jest leczenie objawowe, miejscowe i chirurgiczne.
RAK PŁUC
Symptomy: Objawy występują w miarę postępu choroby, najczęściej jest to uporczywy kaszel.
Przyczyny: Palenie tytoniu jest głównym czynnikiem sprzyjającym zachorowaniu na raka płuc
W układzie oddechowym palenie papierosów w największym stopniu wpływa na płuca. Składniki tytoniowe dymu tytoniowego ? to nikotyna, tlenek węgla, składniki smołowe wdychane jako pary. Ich działanie polega na uszkadzaniu komórek nabłonka wyścielającego drogi oddechowe, co powoduje gromadzenie się tam drobnoustrojów, śluzu i wdychanych z powietrzem zanieczyszczeń.
Kaszel palaczy ? to próba pozbycia się śluzu z dróg oddechowych. Palenie doprowadza do pojawienia się przewlekłego nieżytu oskrzeli i rozedmy płuc. Dziś naukowo udowodniono powiązanie palenia nikotyny z rakiem płuc. Jego częstość występowania dynamicznie wzrasta. Należy szacować, że w Polsce obecnie liczba zachorowań na raka wynosi 20 000 rocznie. Prawie taka sama jest liczba zgonów w ciągu roku z powodu tego nowotworu.
Każdy wypalony papieros to skrócenie życia od 5 do 15minut. Człowiek żyjący w atmosferze dymu tytoniowego wchłania szkodliwe związki w ilości odpowiadającej wypaleniu 5 mocnych papierosów w ciągu dnia, tzw. bierne palenie. teraz już wiemy, że takie bierne palenie zwiększa o 30% ryzyko zachorowania na choroby płuc i serca.
Niestety, choroby układu oddechowego są niekiedy bardzo groźne i często prowadzą do śmierci człowieka. Dlatego należy unikać jakiegokolwiek kontaktu z nikotyną i alergenami, które są przyczynami chorób, a w razie z jakichkolwiek podejrzeń zachorowań należy zgłosić się do specjalisty i przeprowadzić odpowiednie badania.
ZAPALENIE PŁUC
Symptomy: Objawy to: gorączka, dreszcze, kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej
Przyczyny: Najczęściej zapalenie płuc wywołują bakterie oraz wirusy.
Terapia: W celu wykrycia czynnika wywołującego zapalenie płuc bardzo istotne jest, przed podaniem antybiotyków, pobranie plwociny do badania bakteriologicznego. W oparciu o wyniki badań lekarz decyduje o antybiotyku.
PYLICA PŁUC
Symptomy: Objawem są częste stany zapalne oskrzeli, duszność, kaszel z odpluwaniem plwociny (zabarwionej np. na czarno w przypadku pylicy węglowej), rozedma płuc i niewydolność krążenia prawo komorowa.
Przyczyny: Pylice płuc to jedna z częstszych chorób zawodowych (szczególnie u górników i mieszkańców dużych miast przemysłowych), spowodowana przewlekłym wdychaniem pyłów.
Do najczęstszych pylic należą: węglowa, krzemowa i azbestowa. Pylice mogą wywołać także cząstki organiczne np. bawełny (u osób pracujących przy zbiorach bawełny), resztki odchodów ptaków (np. u hodowców gołębi), drewna (np.: u stolarzy i drwali) itp. Pylice usposabiają do gruźlicy, a pylica azbestowa do raka płuc.
POLIPY NOSA
Symptomy: Chronicznie utrudnione oddychanie przez nos z zaburzeniami powonienia.
Przyczyny: Chroniczne zapalenie i inne stale działające podrażnienia śluzówki nosa prowadza do powstania tych łagodnych tworów w nosie.
Terapia: Odróżnienia łagodnego polipa od złośliwego nowotworu nosa może dokonać tylko lekarz. Należy więc skonsultować się z nim przy podejrzeniu występowania polipa. W większości przypadków narośle muszą być usuwane chirurgicznie.
ZAPALENIE ZATOK PRZYNOSOWYCH
Symptomy: Stany zapalne zatok czołowych i szczękowych nosa prowadzą do pulsowania i bólów nad nasadą nosa względnie nad kośćmi policzkowymi, które lekko puchną przy schylaniu się. Często towarzyszy tym objawom gorączka. Chroniczne zapalenia przebiegają przy osłabionych symptomach. Dochodzi do nich czasem chrypka i nieprzyjemny zapach z ust.
Przyczyny: Przewlekły katar, rzadziej stany ropne korzeni zębowych szczęki górnej, mogące przeniknąć do zatok szczękowych.
Terapia: Ponieważ zapalenie zatok przynosowych w najgorszym wypadku może przenieść się na oczy lub mózg, leczenie musi przebiegać zawsze zgodnie ze wskazówkami lekarza. Dotyczy to w szczególności zapaleń chronicznych, będącymi ogniskiem schorzeń oddziałujących na serce, nerki i stawy.
KATAR
Symptomy: łaskotanie w nosie, kichanie, utrudnione oddychanie przez nos, wodnista i śluzowo-ropna wydzielina ? tę symptomy charakteryzujące tę ? w większości przypadków ? banalną infekcję. Dochodzi do tego często niemile ciążenie głowy, czasem gorączka. W przypadkach chronicznych oddychanie jest stale utrudnione, błony śluzowe zanikają i mają skłonności do krwawienia. Jako komplikacje chronicznego kataru mogą wystąpić polipy nosa i stany zapalne zatok przynosowych.
Przyczyny: ostry katar powstaje na skutek infekcji wirusowych, występuje równocześnie z chrypką, nieżytem gardła i oskrzeli, tworząc typowy obraz kliniczny przeziębienia lub grypy.
Terapia: Do leczenia miejscowego stosuje się krople do nosa. W razie potrzeby można Przeprowadzić inhalacje z wyciągu rumiankowo-tymiankowego.
KATAR SIENNY
Symptomy: katar sienny rozpoczyna się nagle od całkowitego utrudnienia oddychania przez nos, silnego podrażnienia nosa, pieczenia oczu, światłowstrętu, łzawienia i bólów głowy, czasem także gorączki. Z reguły katar sienny rozpoczyna się na wiosnę, czasem tylko późnym latem.
Przyczyny: nadwrażliwość na pyłki traw, krzewów i drzew, rzadziej na bodźce zapachowe. Duże znaczenie mają też czynniki dziedziczne, lecz w dzisiejszych czasach przeważa jednak wpływ szkodliwych czynników związanych z zanieczyszczeniem powietrza.
Terapia: jeżeli można zidentyfikować substancję powodujące alergię (alergeny) zalecane jest ukierunkowane odczulanie, trwające nawet kilka lat.
DYCHAWICA OSKRZELOWA
Symptomy: W razie ostrego ataku duszności z kurczowym, przeciągającym się wdechem i mocno utrudnionym, gwiżdżącym wydechem. Do tego dochodzą zimne dłonie i stopy, sinawe wargi, a pod koniec ataku silny kaszel z ciągnącą się szklistą plwociną. Pomiędzy atakami choroba ta może przebiegać bez żadnych dolegliwości, jednak częste jest chroniczne zapalenie oskrzeli. Grożącymi komplikacjami są: uszkodzenie serca i rozedma płuc.
Przyczyny: astma powstaje w wyniku nadwrażliwości (alergii) na liczne substancje, z którymi mamy ciągły kontakt w życiu codziennym, a które osoby zdrowe znoszą bez problemów. Należą do nich np. pyłki kwiatowe, pleśnie kurz, pierze i sierść zwierząt. Nie zawsze można jednocześnie stwierdzić na co uczulony jest pacjent. Do ataku astmy dochodzi, ponieważ oskrzela kurczą się pod wpływem tych substancji, co uniemożliwia wydech. Dlatego w płucach pozostaje zawsze zbyt wiele powietrza, także świeże może być wdychane z trudem. Wielu astmatyków chorowało wcześniej na katar sienny lub egzemę.
Terapia: Leczenie musi przebiegać koniecznie pod fachową kontrolą lekarza. Jeśli uda się ustalić czynniki uczulające (alergeny). Można spróbować poprzez zastosowanie ukierunkowanego odczulania zlikwidować nadwrażliwość pacjenta na dany czynnik. Oprócz stosowania leków astmatycy powinni wykonywać specjalne ćwiczenia oddechowe i uprawiać autotrening, co będzie elementem wspierającym leczenie ostrego stanu.
ZAPALENIE OSKRZELI ? BRONCHIT
Symptomy: Nieżyty oskrzeli prowadzą do kaszlu z białawą ciągnącą się plwociną, którą szczególnie rano trudno odkaszlnąć. Dochodzą go tego bóle usytuowane za mostkiem i szmery przy oddychaniu. Chroniczne nieżyty, na które cierpią głównie palacze przebiegają z mniej wyraźnymi symptomami i mogą przejść w bronchit. ?Bronchit odróżnia się od zwykłego zapalenia oskrzeli tym, że ma cięższy przebieg.
Przyczyny: do zapalenia oskrzeli dochodzi najczęściej przy przeziębieniu i grypie i czasem przyczynia się do niego suche powietrze, kurz, dym i gazy chemiczne, bądź opary Jeśli ostry nieżyt nie jest w odpowiedni sposób leczony, lub gdy drażniące czynniki stale oddziaływają na pacjenta, przechodzi w formę chroniczną, która nie może przekształcić się w bronchit. Bronchit spowodowany jest często zakażeniem bakteryjnym.
Terapia: Zwykle nieżyty oskrzeli jakie występują podczas przeziębienia można leczyć samemu.
ZAPALENIE MIGDAŁKÓW (ANGINA)
Symptomy: z grubsza rzecz biorąc rozróżniamy następujące formy anginy:
? forma nieżytowa (kataralna) z zaczerwienieniem i powiększeniem migdałków, opuchlizna dziąseł i gardła, kłuciem w gardle, bólami przy przełykaniu, brakiem apetytu i silnym ogólnym uczuciem osłabienia,
? angina bakteryjna z nalotami na migdałkach w formie błonki lub czopka oraz ze wzmocnionymi objawami formy anginy kataralnej ? z wysoką gorączką,
? ropień na migdałku z zazwyczaj jednostronną opuchlizną dziąseł, z silnymi bólami przy przełykaniu, ślinotokiem i szczękościskiem.
Oprócz tego znane są jeszcze inne symptomy, jak np. chroniczne powiększone migdałki u dzieci, wrzodowy rozkład migdałków jako oznaka choroby ogólnej ? często zagrażającej życiu ? błonica, przy której występują naloty na migdałkach, a z ust wydobywa się bardzo nie przyjemny, słodki zapach.
Przyczyny: zapalenia migdałków powstają z reguły jako choroby towarzyszące grypie, przeziębieniu i z innymi chorobami infekcyjnymi. Nalot na migdałkach spowodowany jest ropnym stanem zapalnym.
Terapia: Anginę często się lekceważy. Nie wolno jednak traktować jej zbyt lekko, gdyż w sytuacji, kiedy brak właściwego leczenia mogą wywiązać się nierzadko poważne komplikacje uszkadzające serce, nerki i stawy. W zasadzie zawsze w przypadku podejrzenie anginy należy skonsultować się z lekarzem.
KASZEL
Symptomy: do kaszlu dochodzi po wdechu na skutek zamknięcia szpary głośni, przy równoczesnym napinaniu mięśni brzucha i następnie częściowego otwarcia szpary głośni. Powietrze wydostaje się w ten sposób nagły. Proces ten przebiega w sposób mimowolny lub kontrolowany.
Przyczyny: Kaszel najczęściej spowodowany jest podrażnieniem błony śluzowej krtani bądź oskrzeli ? np. przy stanach zapalnych (przeziębienie, grypa), zwyrodnieniach śluzowych, a także spowodowany jest obecnością obcego ciała lub podrażnienia substancjami chemicznymi. Kaszel korzystny jest wtedy gdy usuwa z narządów oddechowych ciała obce lub śluz.
Terapia: Leczenie kaszlu musi być ukierunkowane na jego przyczyny. W żadnym razie nie można tłumić kaszlu, który ma jakieś przyczyny , ponieważ grozi to zwyrodnieniem śluzowym dróg oddechowych. Jedynie w przypadku kaszlu odruchowego ma sens próba opanowania go. Stały kaszel oznacza podrażnienie dróg oddechowych do tego stopnia , że nie da się go wyleczyć.
CHRYPKA , ZAPALENIE KRTANI
Symptomy: przy chrypce głos jest bezdźwięczny, chrapliwy i stłumiony. Może nawet dojść do tego, że chory nie jest w stanie wydobyć z siebie ani jednego dźwięku. Zapalenie krtani charakteryzuje się chrypką, pieczeniem i łechtaniem w gardle, mogą także występować bóle przy mówieniu. Ciągła konieczność odchrząkiwania lub odkasływania towarzyszącą od czasu do czasu niemożliwością wydobycia głosu wskazuje na chroniczne zapalenie krtani.
Przyczyny: chrypka jako symptom ostrego zapalenia krtani pojawia się często przy przeziębieniu lub grypie. Kolejnymi przyczynami są: nadwerężenie głosu, paraliż lub dolegliwości nerwowe lub łagodne i złośliwe guzy i nowotwory krtani. Zapalenie krtani należy do obrazu klinicznego przeziębienia i grypy, może również wystąpić jako stan ostry, spowodowany podrażnieniem przez kurz, dym, suche powietrze, nadwerężenie głosu i nadużycie alkoholu. Chroniczne formy powstają wtedy, gdy ostre zapalenie nie zostało całkowicie wyleczone, zewnętrzne
Czynniki podrażniające stale oddziaływują, w dalszej kolejności wpływ mają guzy, gruźlicze procesy w krtani, chroniczne nieżyty nosa, zatok nosowych, migdałków i oskrzeli, wole i różne dolegliwości serca.
Terapia: Jeśli chrypka i zapalenie krtani trwa dłużej niż 5-7 dni, przyczyny ich powstania są niejasne lub występują chronicznie albo często, należy koniecznie skontaktować się z terapeutą. Dotyczy to w szczególności palaczy, u których takie symptomy mogą wskazywać na obecność nowotworu. Samodzielnie leczenie jest dozwolone w przypadku prostych zapaleń z chrypką spowodowanych przeziębieniem, nadwerężeniem głosu lub zewnętrznymi bodźcami. Wszystkie czynniki podrażniające krtań należy wyeliminować. Oznacza to ścisły zakaz nikotyny, alkoholu i ograniczenie mówienia. W ogrzewanych pomieszczeniach należy zatroszczyć się o dostateczna wilgotność powietrza, ponieważ suche powietrze oddziaływuje drażniąco na drogi oddechowe.
NIEŻYT GARDŁA
Symptomy: zapalenie błon śluzowych gardła objawia się pieczeniem, drapaniem uczuciem suchości i ran w gardle, bólem przy przełykaniu i bodźcem kaszlowym.
Przyczyny: Ostre nieżyty w przestrzeni gardłowej powstają na skutek przeziębienia lub grypy, w niektórych przypadkach efektem nadużycia nikotyny i alkoholu lub podrażnień kurzem i substancjami chemicznymi. W przypadku niefachowego leczenia mogą przejść w stan chroniczny.
Terapia: Należy płukać gardło wywarem z rumianku i szałwi oraz okładać szyję zimnymi okładami z glinki. Chroniczne nieżyty wymagają zawsze leczenia przez fachowca.
GRYPA
Symptomy: przebieg jest jednolity. Rozróżnia się następujące obrazy kliniczne tej choroby:
? formę nieżytową z katarem, kaszlem, bronchitem i zapaleniem gardła,
? formę reumatyczna z bólami mięśni, kończyn, stawów,
? grypę jelitową z mdłościami, biegunką i wymiotami,
? grypę głowy z bólami głowy, oszołomieniem, zawrotami głowy i wymiotami,
? grypę toksyczną z wysoka gorączką, ogólną słabością, silnymi bólami głowy i kończyn.
Symptomy poszczególnych form mogą występować w różnych kombinacjach. Dlatego ich jednoznaczne rozróżnienie jest często niemożliwe.
Przyczyny: Infekcja spowodowana wirusem grypy, który z różnych powodów nie został zwalczony przez osłabiony system obrony organizmu.
Terapia: Prawdziwa grypa w porównaniu ze zwykłym przeziębieniem jest poważna chorobą infekcyjną, na którą zmarło już wiele milionów ludzi. Szczególnie należy obawiać się częstych komplikacji, które mogą między innymi atakować zatoki przynosowe, uszy, układ krążenia, a nawet mózg. Dlatego właśnie przy najlżejszych podejrzeniu grypy należy zawsze zgłosić się do lekarza. Ludzie szczególnie zagrożeni, np. tacy, którzy stale przebywają w dużych skupiskach ludzkich lub są osłabieni względnie chorzy, a w szczególności starsi pacjenci, mogą po uzgodnieniu z lekarzem zaszczepić się na wszelki wypadek. W leczeniu podstawowym grypy zalecany jest bezwzględny wypoczynek w łóżku do 2 dni po opadnięciu gorączki. Natomiast w początkowym stadium choroby 2-3 dni postu (pacjent powinien jedynie pić sok owocowy).