Starożytny Rzym

Religia starożytnego Rzymu
Rzymianie byli politeistami, ich wierzenia wywodziły się z kultów indoeuropejskich (kult nieba i zjawisk atmosferycznych - Jupiter, kult ogniska domowego - Westa). Wierzono w bezosobowe bóstwa (numina), które pojawiały się w każdym działaniu (kiełkowanie ziarna, błysk gromu, stan bydła) określane jedynie nazwą czynności. Kult o charakterze magicznym miał na celu pozyskanie przychylności lub unieszkodliwienie ich mocy.
Rzymianie starali się zachować harmonię między światem ludzi i bogów (Pax Deorum) przez przestrzeganie praw moralnych. Prośbę wobec bóstwa wzmacniano podjęciem wobec nich zobowiązania (votum) i ścisłym przestrzeganiem jego wypełnienia. Obrzędy miały charakter społeczny. W imieniu państwa sprawowane były przez odpowiedniego urzędnika, w imieniu rodziny czynił to ojciec. Jednostka jako część społeczności korzystała z dobrodziejstw kultu. Rzymianie czcili również przodków (many, geniusz ojca rodziny). Wierzyli w życie pozagrobowe i kontakty zmarłych z żywymi. Bóstwa opiekowały się rolnikami i żołnierzami (np. Mars był zarazem bóstwem wojskowym i rolniczym, a najstarszy - z VI w. p.n.e. - kalendarz świąt rzymskich, tzw. kalendarz Numy, zawierał święta rolnicze i związane z wojną).

W miarę wzrostu terytorialnego państwa przyłączano do kultu rzymskiego bóstwa innych narodów latyńskich (np. sabińskiego Kwirynusa, westalki). Etruskowie pozostawili trwały ślad w postaci triady kapitolińskiej (Jowisz, Junona, Minerwa), kultu Saturna, Juturny i Wolturna oraz sztuki sakralnej wróżby (tzw. disciplina etrusca), walk gladiatorów w czasie obrzędów pogrzebowych, jak też wprowadzenia masek zmarłych.
Literatura starożytnego Rzymu

Powstała od 240 p.n.e. do V w. n.e. (476 koniec zachodniego cesarstwa rzymskiego). Ma ona swoje początki w anonimowej literaturze ludowej (pieśni obrzędowe, pieśni sławiące przodków i bohaterów, zaklęcia i modlitwy). Najwcześniejszymi jej zabytkami (pisanymi wierszem saturnijskim) są: pieśń saliów, carmen fratrum arvalium (pieśń kolegium kapłańskiego braci polnych) oraz napis na grobowcu Luciusza Korneliusza Scypiona Barbatusa.

Początków prozy należy szukać w zapiskach urzędników rzymskich - cenzorów (commentarii), które wraz z tekstami modlitw, kalendarzy (fasti) i zapisów bieżących wydarzeń (tzw. annales maximi - zapiski pontyfików, czyli najwyższych kapłanów) współtworzyły literaturę. Za najstarszego pisarza rzymskiego uważany jest Appiusz Klaudiusz Cekus (IV w. p.n.e.), cenzor w 312 p.n.e. i autor pierwszej opublikowanej mowy oraz zbioru sentencji. Z jego inicjatywy powstała pierwsza rzymska książka (ok. 304 p.n.e.) - kalendarz pontyfików. Zawiązkami dramatu były widowiska o charakterze religijnym, częściowo improwizowane farsy (atellana) i mimy.

Literaturę starożytnego Rzymu dzieli się na 4 okresy:
· Okres archaiczny (240-80 p.n.e.)
Początek literatury łacińskiej wiąże się z wystawieniem w czasie ludi Romani tragedii i komedii greckiej (240 p.n.e.) w łacińskiej wersji Liwiusza Andronikusa, który był ponadto tłumaczem Odysei Homera, dał też początek rzymskiej liryce. Jego działalność kontynuowali Newiusz i Enniusz (przeróbki komedii greckich oraz dramaty o treści rodzimej).
W tym czasie tworzył również Plaut, największy rzymski komediopisarz. Komedię uprawiał również Cecyliusz Stacjusz, a ostatnim przedstawicielem tego gatunku był Terencjusz. W II w. p.n.e. komedię opartą na wzorach greckich (fabula pallatia) wyparła fabula togata sięgająca po tematykę z niższych warstw społecznych (Titiniusz, Tytus Kwinkcjusz Atta, Lucjusz Afraniusz). Rozwijała się również tragedia o tematyce rzymskiej (Pakuwiusz, Akcjusz). Atellanę literacką uprawiali Pomponiusz i Nowiusz, a mim - Laberiusz i Publiliusz Syrus.

Epika, początkowo wzorowana na Odysei, została wzbogacona przez Newiusza (Bellum Punicum). Enniusz wprowadził do epopei rzymskiej heksametr (Annales). Powstała też satyra (Lucyliusz), a na przełomie II i I w. p.n.e. pojawił się epigram (Lewiusz).
Pozycja polityczna Rzymu jako mocarstwa ujawniła się w początkach historiografii (Fabiusz Piktor, Cyncjusz Alimentus), dziełach pisanych jeszcze po grecku. W języku łacińskim tworzył Katon Starszy (Origines), a potem również inni historiografowie (Kasjusz Hemina, Kalpurniusz Pizon Frugi, następnie Licyniusz Macer, Eliusz Tubero i inni).
Kontakty z kulturą grecką spowodowały zetknięcie się Rzymian z filozofią, pod której wpływem zaczęła się rozwijać nauka rzymskiego prawa (Publiusz Mucjusz Scewola, Marek Juniusz Brutus, Kwintus Mucjusz Scewola). Rozwój nastąpił również w sztuce wymowy (pierwsze podręczniki retoryki). Zainteresowanie budziła (pod wpływem pergameńskiego uczonego Kratesa z Mallos) również filologia.
· Okres cyceroński (80-30 p.n.e.)
Najważniejszą postacią tego okresu był Cycero, który odegrał ogromną rolę w filozofii, wymowie i retoryce (popularyzacja głównych kierunków filozofii greckiej). Rozgrywki polityczne sprzyjały doskonaleniu się sztuki wymowy. Historiografia zajmowała się sprawami współczesnymi (pamiętniki Cezara, monografie historyczne Salustiusza, biografie Neposa).

Naukę reprezentował Warron. O religii starorzymskiej napisał pracę Nigidiusz Figulus. Teorię prawa reprezentował Sulpicjusz Rufus. Poezja rzymska (tzw. neoterycy) naśladowała osiągnięcia greckich poetów epoki hellenizmu (Katullus, Helwiusz Cynna, Waleriusz Katon, Licyniusz Kalwus).
· Okres augustowski (30 p.n.e. - 14 n.e.)
Okres zwany złotym wiekiem poezji rzymskiej. Literatura pozostawała pod opieką Oktawiana Augusta. Największym epikiem rzymskim owych czasów był Wergiliusz (Georgiki, Eneida), a znakomitym reprezentantem liryki - Horacy (Carmen saeculare, Sermones, Epodi, Carmina), który wprowadził wiele nowych form metrycznych, wzorowanych na greckich utworach epoki klasycznej.

Około połowy I w. powstała rzymska elegia miłosna (Gallus, Tibullus, Propercjusz, Owidiusz - ostatni wielki poeta rzymski). W historiografii zasłużył się Liwiusz (Dzieje). Wymowa stała się sztuką deklamacji na tematy fikcyjne (popisy retoryczne). Teorię prawa reprezentował Labeo, naukę o języku - Werriusz Flakkus. Praca największego rzymskiego architekta, Witruwiusza, zawarła całą teorię architektury antycznej.
· Okres cesarski (I-V w.)
Literatura I i II w. pozostawała pod wpływem retoryki (zgodnie z zasadami Kwintyliana i Seneki Starszego). Retoryka była podstawą wychowania i wykształcenia. Rozwijała się filozofia o charakterze eklektycznym (np. Seneka Młodszy), ograniczająca się do zagadnień etycznych. Historiografia I w. podejmowała tematy nie związane ze współczesnością. Kremucjusz Kordus przypłacił życiem pochwałę obrońców republiki, dlatego wielu historiografów zamieniło się w panegirystów rodów cesarskich (Wellejusz Paterkulus) lub zajmowało się odległymi dziejami (Kurcjusz Rufus pisał o Aleksandrze Wielkim).

Na przełomie I i II w. działał największy rzymski historyk - Tacyt i biograf - Swetoniusz. W nauce pogłębiły się tendencje do encyklopedyzmu (Celsus, Pliniusz Starszy). Działali również inni uczeni (Pomponiusz Mela - geografia, Kolumella - rolnictwo, Salwiusz Julianus - prawo, Askoniusz Pedianus - filozofia, Waleriusz Probus - filologia). Historię literatury wzbogaciły Noce attyckie Geliusza. Prozę literacką reprezentowały Satiricon Petroniusza i Metamorfozy Apulejusza.
Poezja była przesycona retoryką (Farsalia Lukana, Tebaida i Achilleida Stacjusza, Argonautica Waleriusza Flakkusa). Liryką zajmował się Kalpurniusz Sykulus (naśladowca Wergiliusza), satyrą - Persjusz i Juwenalis, epigramem - Marcjalis, bajką - Fedrus.
Z wszystkich rodzajów dramatu największy rozwój osiągnęła tragedia (Seneka Młodszy). Komedia została wyparta przez mim i atellanę, a od połowy I w. zaczęła się rozwijać pantomima. W III w. wydarzenia polityczne nie sprzyjały rozwojowi literatury.
Historiografię reprezentował Mariusz Maksymus, poezję - Nemezjanus. Działali znakomici prawnicy: Papinian, Ulpian, Juliusz Paulus.
Na przełomie II i III w. pojawili się wybitni pisarze chrześcijańscy: Minucjusz Feliks, Tertulian, Cyprian, Arnobiusz, Laktancjusz.
Na przełomie IV i V w. działał pisarz i filozof Augustyn z Hippony (św. Augustyn), Hieronim ze Strydonu przetłumaczył ewangelię (Wulgata) i przyswoił Zachodowi grecką chrześcijańską myśl filozoficzną. Pojawili się pierwsi poeci chrześcijańscy (Ambroży - biskup Mediolanu, Prudencjusz).
Poezję cechowała jednak w tym czasie nadmierna dbałość o formę. W IV i V w. było tylko 2 wybitnych poetów rzymskich: Klaudian i Rutyliusz Namacjanus. Retorykę reprezentował Symmachus, historiografię - Ammian Marcellinus. Zamiast twórczości oryginalnej pojawiły się kompendia, podręczniki i encyklopedie. Ostatnim wielkim dziełem nauki rzymskiej była kodyfikacja prawa rzymskiego dokonana (528-534) przez Triboniana na polecenie cesarza Justyniana I Wielkiego.

Początki sztuki rzymskiej
Początki rzymskiej sztuki monumentalnej łączą się z panowaniem Etrusków (VI w. p.n.e.). Powstała wówczas rzymska sztuka sakralna (świątynie w porządku toskańskim, np. świątynia Jowisza Kapitolińskiego) i plastyka (wypalane gliniane posągi pokryte polichromią). Ok. VI w. p.n.e. pojawiła się umiejętność odlewania dużych posągów z brązu (dzieła znane z przekazów literackich). W III w. p.n.e. pojawiło się malarstwo sztalugowe (tematyka historyczna).

Architektura
Pod wpływem sztuki greckiej w II-I w. p.n.e. dokonał się przełom w sztuce rzymskiej. Zakładane miasta posiadały regularną siatkę brukowanych i skanalizowanych ulic (główne arterie: cardo i decumanus, forum na ich przecięciu), budowle użyteczności publicznej: kuria, bazylika, termy, świątynie, akwedukty, mosty. Rzymskie domy budowano najczęściej w stylu grecko-rzymskim (z atrium i perystylem) lub też jako wille (villa urbana lub suburbana oraz villa rustica). W miastach istniał typ wielokondygnacyjnej kamienicy czynszowej (insula).
W architekturze monumentalnej królował porządek koryncki i kompozytowy. Stosowano na szeroką skalę arkady, różne rodzaje sklepień i łuków. Najbardziej okazała była fasada budowli, w której często stosowano porządek spiętrzony (łączenie trzech porządków architektonicznych). Rzymianie byli mistrzami w komponowaniu układów przestrzennych (sanktuarium Fortuny w Praeneste).

Plastyka
Plastyka II-I w. p.n.e. wzorowana była na osiągnięciach greckich (import greckich dzieł sztuki oraz ich kopiowanie, tzw. neoattycka rzeźba). Rozwinął się również relief historyczny uwieczniający ważne momenty historii rzymskiej (ołtarz Domitiusa Ahenobarba), a także rzymski portret (często naturalistyczny). Malarstwo ścienne reprezentowało styl inkrustacyjny (pompejańskie malarstwo). Kopiowano greckie obrazy tak w malarstwie ściennym, jak też na mozaikach (Bitwa Aleksandra w Domu Fauna w Pompejach). Rzemiosło artystyczne rozwijało szczególnie ceramikę i gliptykę.
Okres cesarstwa

Architektura
W okresie cesarstwa szczególnie rozwijała się architektura i urbanistyka. Rzym został przebudowany (fora cesarskie, Pole Marsowe). Rozbudowywano akwedukty i system kanalizacyjny. Miasta otaczały mury obronne z wieżami i bramami. Wzdłuż dróg wychodzących z miast rosły nekropole z kolumbariami (publiczne lub prywatne grobowce zbiorowe), mauzoleami (np. grobowiec Cecylii Metelii, Mauzoleum Hadriana - obecnie Zamek Św. Anioła) lub katakumbami (cmentarz podziemny lub skalny), np. Droga Grobów w Pompejach, Via Appia w Rzymie.
Budowano okazałe pałace cesarskie (Złoty Dom Nerona, pałac Flawiuszów). Wprowadzenie nowego wątku murów (cement i cegła palona) przyczyniło się do dużych zmian w budownictwie, niektóre budowle ceglane licowano marmurem. Rozpowszechniła się kopuła, pojawił się kapitel figuralny. Budowle użyteczności publicznej uzyskały ogromne rozmiary i były bogato ozdabiane (np. termy Karakalli w Rzymie).
Od IV w. p.n.e. znane były cyrki rzymskie (Circus Maximus w Rzymie), które w czasach cesarstwa osiągnęły monumentalne rozmiary (połączenie hipodromu z teatrem). Teatry rzymskie powstawały na przełomie I w. p.n.e. i I w. n.e. Amfiteatry (np. Koloseum) były najpóźniejszą formą takich budowli. Łuki triumfalne i monumentalne kolumny (np. łuk Tytusa, kolumna Trajana) zaliczyć należy do form istniejących na pograniczy architektury i rzeźby.

Rzeźba, malarstwo i rzemiosło artystyczne
W rzeźbie wykształcił się typ oficjalnego portretu dworskiego. Relief przedstawiał sceny historyczne i był narzędziem propagandy państwowej (Ara Pacis Augustae, relief na kolumnie Trajana). Od czasów Hadriana (117-138) rozpoczął się okres rozwoju rzeźby sepulkralnej (sarkofagi).
W malarstwie panował styl egiptyzujący, a od połowy I w. n.e. - iluzjonistyczny. Mozaika rozwijała się dwutorowo: powstawały czarno-białe kompozycje w stylu italskim i kolorowe w stylu hellenistyczno-wschodnim. Rzemiosło artystyczne obejmowało ceramikę, gliptykę, jubilerstwo, szklarstwo i sztukę menniczą (srebrne naczynia z Boscoreale, szkła millefiori, wazy murreńskie).

Sztuka późnego antyku
W sztuce późnego antyku nastąpił rozwój tendencji różnych od greckiego i rzymskiego klasycyzmu (np. stylizacja zamiast naturalizmu, proporcje hierarchiczne, frontalizm, nowy kanon proporcji ludzkiego ciała, ornamentalizm, symetria, geometryzacja postaci, statyka). W portrecie najważniejsza była ekspresja. W miejsce malarstwa rozwinęła się mozaika ścienna (m.in. w Piazza Armerina). Architekturę sakralną reprezentowały formy centralne (z kopułami nad budowlą na planie kwadratu). Budowle pałacowe uległy dalszej monumentalizacji (pałac Dioklecjana w Splicie).
Stałe obozy wojskowe przekształcały się powoli w kilkutysięczne miasta. W prowincjach rzymskich sztuka zachowała pewne odrębności lokalne (portret fajumski w Egipcie, rzeźby sepulkralne w Palmyrze, mozaiki w Afryce Północnej, rzeźba i architektura w Galii). Sztuka wczesnochrześcijańska i późniejsza sztuka bizantyjska były kontynuacją sztuki rzymskiej i wywarły zasadniczy wpływ na sztukę średniowiecza

Europy.
Oddziaływanie sztuki rzymskiej
Oddziaływanie sztuki rzymskiej zaznaczyło się w sztuce Gandhary czy też w sztuce islamu. Równocześnie sztuka rzymska wykorzystywała wszelkie osiągnięcia artystyczne cywilizacji Morza Śródziemnego, jak też kultur Europy.
Eklektyzm i utylitaryzm sztuki rzymskiej przyczynił się do rozpowszechnienia jej daleko poza granicami imperium rzymskiego.

Dodaj swoją odpowiedź
Język angielski

Proszę o szybką odpowiedź.Chodzi o starożytny Rzym. ODNOSIŁ ZWYCIĘSTWA W SYRII I PALESTYNIE KTO TO BYŁ. Chodzi o starożytny RZYM 9 liter.

Proszę o szybką odpowiedź.Chodzi o starożytny Rzym. ODNOSIŁ ZWYCIĘSTWA W SYRII I PALESTYNIE KTO TO BYŁ. Chodzi o starożytny RZYM 9 liter....

Historia

Starożytny Rzym

Starożytny Rzym
Historia Rzymu

Rzym powstał w 753 p.n.e. nad rzeką Tyber. Miejsce było zresztą szczęśliwie dobrane. Znajdowała się tu najwygodniejsza, przeprawa rzeczna, musiała więc prowadzić tędy droga wiodąca do nadbrze...

Historia

Starożytny Rzym.

Słowa ,,starożytna Italia" każdemu z nas kojarzą się przede wszystkim z obrazem Rzymu - miasta i państwa. Jest to usprawiedliwione jego rolą historyczną: z małego osiedla nad Tybrem wyrosło w ciągu kilku wieków olbrzymie imperium, o...

Historia

Starożytny rzym - ustrój, religia, siły zbrojne, osiagnięcia

Półwysep Apeniński wraz z Sycylią opływają wody aż czterech mórz. Po lewej stronie półwyspu, mniej więcej w jego połowie leży niezbyt oddalone od morza miasto Rzym, siedziba władzy i urzędów. Ale starożytny Rzym to nie tylko miasto....

Język angielski

Historia:Silne i duże Państwo np. rzym to Chodzi O 4 Klase Starożytny Rzym

Historia:Silne i duże Państwo np. rzym to Chodzi O 4 Klase Starożytny Rzym...

Język angielski

kto pomoże mi sie nauczyć krótko z starożytny rzym, osiągnięcia starożytnych rzymian, rzym droga do potęgi MAM NA JUTRO DAJE NAJ PLISSSS SZYBKO

kto pomoże mi sie nauczyć krótko z starożytny rzym, osiągnięcia starożytnych rzymian, rzym droga do potęgi MAM NA JUTRO DAJE NAJ PLISSSS SZYBKO...