Diagnoza indywidualnego przypadku - osoby niedostosowanej.
DIAGNOZA IDENTYFIKACYJNA
Łukasz B. uczeń pierwszej klasy gimnazjum w Krakowie, 15 lat. Zmienił gimnazjum, ponieważ nie otrzymał promocji do klasy drugiej. Powodem braku zaliczenia trzech przedmiotów było nieklasyfikowanie z powodu nieobecności na lekcjach. Jest inteligentny, interesuje się sztuką, potrafi operować nazwiskami poetów, ma swoich ulubionych plakacistów, rzeźbiarzy, lubi teatr i tzw. „trudne filmy”. Pisze wiersze, trochę rysuje, chce studiować historię sztuki lub uczyć się fotografii.
W nowej szkole uczeń osiąga bardzo dobre i dobre wyniki, jednak ponownie pojawiają się problemy z obecnością na zajęciach. Trudności sprawiają mu zajęcia z wychowania fizycznego.
Łukasz po pierwszym semestrze nauki w nowej klasie zna pełne imiona i nazwiska 5 osób, 12 osób rozpoznaje. Z pozostałymi osobami nie utrzymuje żadnego kontaktu, nie ma problemu z zapamiętaniem nazwisk i twarzy nauczycieli.
Po przeprowadzonych badaniach przez pedagoga szkolnego, stwierdzono, ze Łukasz jest nieprzystosowany do życia w grupie rówieśniczej; próba kontaktów wiąże się z niechęcią, niejednokrotnie z agresją lub wycofaniem. Występują również problemy somatyczne, m.in. bóle jamy brzusznej oraz bóle migrenowe głowy.
DIAGNOZA GENETYCZNA
Łukasz pochodzi z rodziny wielodzietnej, ma pięcioro rodzeństwa. Obydwoje rodzice posiadają wykształcenie zawodowe, pracują. Najstarszy brat, żonaty, nie mieszka już we wspólnym gospodarstwie. Najmłodsza siostra Łukasz ma 5 lat, a jeden z młodszych braci cierpi na mózgowe porażenie dziecięce (chodzi do ośrodka, w którym pracuje matka dzieci). Dzieci nie mają kontaktu emocjonalnego z ojcem, nie rozmawiają z nim. W domu często wybuchają różnego rodzaju kłótnie, ale wszyscy domownicy zgodnie twierdzą, że w razie jakiegoś zagrożenia z zewnątrz potrafią stworzyć zwartą grupę.
Trudno określić atmosferę w domu, każdy ma swoje własne zajęcia, własne, odległe od innych członków rodziny zainteresowania. Nikt nikomu nie narzuca swojego zdania ( np. matka jest praktykującą katoliczką ale nie namawia dzieci do chodzenia do kościoła) Matka mimo pracy zawodowej, opieki nad niepełnosprawnym synem i zajmowania się domem nie odmawia pomocy i rozmowy pozostałym dzieciom. Ojciec rzadko pomaga w obowiązkach domowych, po przyjściu z pracy zasiada z piwem przed telewizorem.
Mieszkanie jest 3-pokojowe, jednak Łukasz posiada swój samodzielny „pokój” wydzielony szafą z pokoju rodziców, bez dostępu do okna. Ma trójkę młodszego rodzeństwa, jest przyzwyczajony do pomocy w domu, często gotuje obiady, lubi robić pranie, okurzać. (twierdzi, że wcale nie pomaga, tylko robi to co mu sprawia przyjemność) Nie znosi bałaganu oraz jak ktoś przestawia jego rzeczy. W ogóle nie toleruje obecności niezaproszonych osób w swoim pokoju.
W szkole podstawowej chłopiec miał jednego kolegę, z resztą klasy utrzymywał minimalne kontakty lub żadnych. W badaniu socjometrycznym klasy gimnazjum po pierwszym semestrze (32 osoby) pytanie dotyczące wspólnego rozwiązywania zadania podczas lekcji otrzymał 11 wyborów pozytywnych, 14 negatywnych; a na pytanie dotyczące wspólnych rozrywek po za szkołą 3 pozytywne, 22 negatywne.
DIAGNOZA ZNACZENIA
Łukasz odczuwa silną potrzebę indywidualności, nie znosi być do kogoś porównywany, nie lubi być częścią grupy. Wykazuje dużą wrażliwość, łatwo można go zranić, jego zachowanie odbiega w znacznym stopniu od zachowania rówieśników. Jest drobnej budowy, najniższy w klasie. Nie lubi sportu, jego koledzy w czasie przerw często grają w piłkę. W obecnym gimnazjum taką wspólną „rozrywką” stało się palenie na przerwach, jednak Łukasz po miesiącu stara się wychodzić tylko z jednym kolegą.
Uważa, że nie potrzebuje mieć kontaktu z ojcem, ważne jest tylko, że pracuje. Nie chce mieć żadnych wspólnych cech z nim, (chociaż przyznaje się do palenia papierosów, co w jego rodzinie robi tylko ojciec.) Jeżeli potrzebuje, może porozmawiać z mamą lub ze starszym bratem. Stara się jednak nie wplątywać ich we własne kłopoty za wszelką cenę. Nie wiele opowiada o sobie w domu, matka o problemach w pierwszym gimnazjum syna dowiedziała się w czerwcu, kiedy był potrzebny jej podpis podczas zmiany szkoły ( na wywiadówkach wychowawca podawał kartki z ocenami i frekwencją, a Łukasz potrafił wytłumaczyć matce, że poradzi sobie z nieobecnościami, że jest dużo czasu)
Z pewnością na poczucie osamotnienia chłopca wpłynął fakt posiadania , młodszego rodzeństwa. ( brat młodszy 3 lata, 5 lat brat z porażeniem, 10 lat – siostra) i spadek zainteresowania nim rodziny.
DIAGNOZA FAZY
Fazę niedostosowania Łukasza do życia w grupie rówieśniczej można określić jako zaawansowaną. Już jako pięciolatek nie ma zdjęć z rodziną, ewentualnie stoi daleko z boku grupy. Matka chłopca opowiada, że Łukasz chciał mieć zdjęcie sam albo wcale.
Łukasz jest przekonany, że nie odczuwa najmniejszej potrzeby towarzystwa ludzi. Ma co prawda kilka koleżanek, jednak są one 3-5 lat starsze od niego. Osoby w swoim wieku uważa za nudne, nieciekawe, grubiańskie. Często przeżywa stany depresyjne.
DIAGNOZA PROGNOSTYCZNA
Łukasz kategorycznie odmawia wszelkiej formy socjoterapii, wszystkiego co wiązałoby się z uczestnictwem w grupie.
Uważam, że aby temu zjawisku zapobiec należy zastosować pewne metody, które mogłyby pomóc chłopcu i jego rodzinie.
Dla rodziców:
• Terapia rodzinna w Centrum Pomocy Rodzinie, ze szczególnym zwróceniem uwagi na ojca chłopca
• Rozmowy pedagoga szkolnego bądź to wychowawcy z rodzicami – uświadamianie popełnianych przez nich błędów wychowawczych – pedagogizacja rodziców,
Dla Łukasza :
• Zachęcenie go do wzięcia udziału w zajęciach dodatkowych, np. teatralnych, poetyckich.
• Uczestnictwo w akcjach charytatywnych, np. pomoc schroniskom dla zwierząt, pomoc w zbiórce zabawek dla Domów Dziecka itp.
• Zachęcenie do pomocy koleżeńskiej (indywidualnej) w lekcjach, z którymi nie ma kłopotu.
• Bardzo dobrym wyjściem byłoby przeniesienie Łukasza do małej szkoły, jest to jednak niemożliwe ze względu na stan materialny rodziny.