Pedagogika społeczna. zagadnienia na kolokwium

PEDAGOGIKA SPOŁ., KOLOKWIUM II, SEMESTR I, TiOW
1.Scharakteryzuj koncepcje case work w ujęciu funkcjonalnym.
Case work zawsze koncentruje się na pomocy jednostce i rozumieniu jednostki w kontekście jej sytuacji społ., co idzie za zainteresowaniem się sferą ubóstwa, Głównymi prawidłami pracy z jednostką są: jednostki ani rodziny nie wolno traktować wg reguł, trzeba dogłębnie sprawdzić jej sytuację, znaleźć przyczyny i powody, nie można pomagać prędko, bez namysłu. Należy natomiast przeprowadzić rozpoznanie warunków jednostki. Case work oprócz zdolności musi posiadać także wiedzę nabytą doświadczeniem i specjalizacją.
2. Opisz podejście psychospołeczne w pracy socjalnej.
Podejście psychospołeczne związane zostało z nazwiskiem Gordon Hamilton, który podkreślał .że iluzją jest wyodrębnienie funkcji pracy socjalnej na podstawie istnienia różnych klas klientów, np. weterani, Samotne matki, itp. Klasyfikacja ta jest powierzchowna i nie przybliża rozumienia funkcji i zadań pracy socjalnej. Po prostu pracownik socjalny powinien mieć wiedzę wszechstronną,
3. Scharakteryzuj ujecie diagnostyczne case work,
Mary Richmond wprowadziła definicję metody case work. Jest to proces, który rozwija osobowość poprzez świadomie przeprowadzone dostosowanie kolejno każdej jednostek zachodzące w relacjach pomiędzy ludźmi i ich otoczeniem społecznym. Metoda ta polegała na zbieraniu wiedzy na temat jednostki i analizy jej sytuacji życiowej. Najważniejsza jest diagnoza społeczna, czyli analiza-sytuacji życiowej, która pomaga w planowaniu i organizowaniu pomocy socjalnej. Mary Richmond wyróżniła 4 podstawowe elementy tej metody:
l)wgląd w cechy osobościowe jednostki;
2)rozpoznanie zasobów, zagrożeń i wpływów otoczenia społecznego na jednostkę; 3)bezpośrednie oddziaływanie osoby na osobę; 4)pośrednie oddziaływanie poprzez otoczenie społ. 4. Na czym polega case work jako case menagment.
Prowadzenie przypadku jest sztuką a zatem pracownik socjalny artystą. Jego aktywność jest spowodowana jego talentem i umiejętnością obcowania z ludźmi oraz wiedzy i doświadczenia. Jego rola polega na realizowaniu sił jednostki i uaktywnianiu jej własnych możliwości w kierunku zmiany sytuacji życiowej oraz mobilizowaniu odpowiedniej pracy w społeczeństwie, co należy rozumieć jako szukanie pomocy instytucjonalnej, ale również możliwości tkwiących w najbliższym środowisku osoby potrzebującej pomocy. Case menagment - praktyczna koncepcja zorganizowania systemu pomocy społecznej; powstała w USA w latach 70.
5, Wyjaśnij koncepcję pracy socjalnej wg Bowersa.
Definicja wg Bowersa zgodnie z którą metoda indywidualnego przypadku jest sztuką, w której wiedza życiowa i nauka o człowieku oraz środowisku, a także umiejętności obcowania z ludźmi są użyte w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy w społeczeństwie. Tak więc pracownik socjalny jest artystą, gdzie za pomocą umiejętności obcowania z ludźmi oraz wiedzy i doświadczenia mobilizuje siły jednostki, czyli uaktywnia jej własne możliwości w kierunku zmiany niekorzystnej sytuacji oraz mobilizuje odpowiednio pomoc w społeczeństwie, co należy rozumieć jako szukanie pomocy instytucjonalnej i pomocy we własnym środowisku. 7. Zasady obowiązujące pracownika socjalnego w pracy metodą case work.
AKCEPTACJA- przy pierwszym spotkaniu z klientem ważna jest zasada respektowania podopiecznego jako osoby z wszystkimi jego problemami i trudnościami, zrozumienie go, szacunek dla jego decyzji iwyborów;
KOMUNIKACJA- nawiązanie kontaktu, rozmowy. Osoby (uczestnicy) mają prawo się z sobą nie zgadzać w dyskusji., ale muszą na wzajem rozumieć swoje intencje, wypowiedzi, role, przedsięwzięcia;
INDYWIDUALIZACJA- coś specyficznego jest w sytuacji danego człowieka i jak można mu pomóc ze zrozumieniem złożoności jego sytuacji życiowej;
ZASADA UCZESTNICTWA- podopieczny, aby odzyskać równowagę psychiczną, przełamać niechęćaktywności musi od początku aktywnie i świadomie uczestniczyć w tym procesie;
ZASADA ZAUFANIA I POSZANOWANIA PRYWATNOŚCI- podopieczny musi być przekonany, że może zaufać i zaakceptować swego doradcę w tym procesie, że to co będzie mówił nie zostanie źle
wykorzystane;
ZASADA SAMOŚWIADOMOŚCI- pracownik socjalny musi umieć oddzielić stosunki z podopiecznymi od osobistych preferencji czy urządzeń,
8. Wymień i opisz odmiany metody grupowej wg Kamińskiego i Zastrowa.
A. Kamiński wyróżnia 3 odmiany metody grupowej:
-GRUPY ROZWOJOWO WYCHOWAWCZE- grupy te mają wspierać rozwój osobowości jednostki, która mniej lub bardziej świadomie identyfikuje się z celami i wartościami grup np. organizacje młodzieżowe;
-GRUPY REWALIDACYJNE- ich celem jest usprawnienie społecznego funkcjonowania jednostki społecznie lub fizycznie niedostosowanej, np. placówki opiekuńczo - wychowawcze i kulturalno -
edukacyjne;
-GRUPY PSYCHOTERAPEUTYCZNE- służyć mają usprawnieniu -społecznego i psychicznego funkcjonowania jednostek w oparciu o* techniki psychologii klinicznej, np. poradnie specjalistyczne i placówki opiekuńczo - wychowawcze; Podział metody grupowej wg H, Zastrowa;
-GRUPY REKREACYJNE- ich celem jest organizowanie zajęć dla rozrywki i wyżycia się fizycznego.Grupy powstają spontanicznie, często obywają się bez przywództwa, np. gry sportowe, lekkoatletyka;
-GRUPY UMIEJĘTNOŚCI REKREACYJNYCH- tu celem jest usprawnianie zespołu umiejętności i umożliwianie rozrywki, znaczną rolę odgrywa tu instruktor czy trener np. zajęcia koszykówki, golfa, plastyki. Z tych grup powstają stałe zespoły biorące udział w zawodach;
-GRUPY SOCJALIZACYJNE- czyli kształtowanie lub zmian postaw i zachowań członków, aby stały się bardziej społecznie akceptowane. Specyficzne cele to rozwijanie kompetencji interpersonalnych, zwiększenie wiary we własne możliwości, planowanie indywidualnej przyszłości Są nastawione na budowanie wiary w siebie i umiejętności lepszego radzenia sobie w przyszłości. Przywódcami takiej grupy
są najczęściej pracownicy socjalni;
-GRUPY TERAPEUTYCZNE- gromadzą osoby, które mają problemy społeczne czy emocjonalne. Jest tu możliwa pomoc przez samych członków w stosunku do innych, grupa pomaga swoim członkom w opanowaniu ich problemów bo pokazuje że inni też mają różne problemy i jak sobie z nimi radzą. Zbiorowe doświadczenie ułatwia zróżnicowanie istotnych trudności i poszukiwania sposobów ich opanowania;
-GRUPY SPOTKANIOWE- pomagają każdemu członkowi pogłębić poznanie samego siebie, jak jest
odbierany przez innych, poznać innych i rozwinąć efektywniejsze sposoby interakcji;
-GRUPY EDUKACYJNE- przykładami ich tematów są np. opieka nad małym dzieckiem, przygotowanie
rodziców adopcyjnych. Role pełnią pracownicy socjalni wyspecjalizowani w danym temacie;
-GRUPY SAMOPOMOCY- utworzone przez ludzi i dla ludzi dzielących taki sam problem psychologiczny,społeczny czy zdrowotny. Są tworzone bez przywódcy profesjonalnego np. Amazonki, klub pracy, kluby dla otyłych;
-GRUPY PROBLEMOWE I PRECYZYJNE- organizowane przez pracowników socjalnych, także oni
stymulują ich działanie i uczestniczą w tej pracy na równi z innymi;
9. Na czym polega metoda „zespół specjalistów".
Zespół specjalistów ~ team work. Praca w tym zespole traktowana jest jako odrębna metoda pracy z grupą. Wymaga przestrzegania pewnych zasad ogólnych wynikających z istoty pracy socjalnej, tj. celowości działania, współudziału w dokonywanych zmianach prowadzących do akceptacji celów działania i upodmiotowienia pracy socjalnej. Aby zespół mógł efektywnie pracować, musi być spełnione 5 warunków.
10. Wymień etapy procesu grupowego i scharakteryzuj je.
Ze względu na obserwacje funkcjonowania procesu grupowego możemy wyróżnić następujące etapy:
a) Tworzenie grupy - na tym etapie ludzie z różnymi potrzebami, dotychczasowymi doświadczeniami
społecznymi wkraczają do na ogół nie znanej sobie zbiorowości innych aby stworzyć grupę. Na tym
etapie mogą pojawić się takie zjawiska jak:
nowi uczestnicy szukają poszczególnych jednostek do których czują sympatię i z którymi mogliby się
trzymać,
następować może skłonność uczestników do podporządkowywania lub zależności od pracownika
prowadzącego grupę;
uczestnicy starają się znaleźć dla siebie miejsce w formalnej strukturze grupy;
b) Stabilizacja struktury i normy grupy ~ to etap ważny dla jej dalszego istnienia i rozwoju. Teraz kształtują
się sposoby funkcjonowania, które później będą przesądzać o jej efektywności w realizacji celów. Na tym
etapie zachodzą takie zjawiska jak:
poszczególni uczestnicy podejmują działania, które mają im zapewnić pożądane miejsce w strukturze
grupy - następuje tu zhierarchizowanie grupy;
członkowie grupy pokonawszy początkowe obawy przed odrzuceniem zaczynają, obawiać się o utratę
własnej indywidualności;
- reakcje członków na zachowania zgodne czy niezgodne z formalnymi normami zachowań w grupie;
Zjawiska te nieuniknione w każdej grupie wymagają reakcji ze strony prowadzącego, czasem ich
spontaniczny przebieg zagraża realizacji wcześniej założonych celów.
c)Realizacja celów grupowych - to najbardziej produktywny etap procesu grupowego. Na tym etapie uczestnicy umieją już współdziałać, czują się dobrze, potencjał wszystkich jej członków służy akceptowanemu przez nich celowi grupowemu. To tu uczestniczą członkowie w podejmowaniu decyzji, mają wkład w realizacje zadań i udział w rozwiązywanie konfliktów. Według członków demokracja, na
której w tym momencie powinna opierać się grupą to konieczność nie tylko zwiększająca produktywność ale wprowadzająca etyczne zasady leżące u podstaw pracy socjalne; i innych służb społecznych, d) Ocena efektów działania i decyzja o dalszym istnieniu lub rozwiązaniu grupy. 11. Co należy do obowiązków pracownika socjalnego prowadzącego grupę.
uznanie indywidualności każdej jednostki;
uznanie odrębności każdej grupy;
pełna akceptacja każdej jednostki i grupy;
ustanowienie świadomych stosunków wzajemnej pomocy pomiędzy członkami grupy;
popieranie i umożliwianie tworzenia związków współdziałania w grupie;
konieczność wprowadzenia modyfikacji w strukturze i zachowaniach członków;
popieranie działań członków zmierzających do rozwoju osobistych uzdolnień;
- umożliwianie członkom włączania się w proces rozwiązywania problemów o szerszym zasięgu społecznym;
rozsądek w stosowaniu ograniczeń w działaniach indywidualnych;
siała ocena postępów jednostki w grupie;
użycie własnej osobowości jako narzędzia pomocy;
łagodzenie napięć, sporów, strachu, poczucia winy;
obserwowanie i ocenianie zachowań jednostek oraz ich wpływu na życie grupy;
planowanie i organizowanie struktury grupy i programu działań;
12. Zasady pracy metody grupową wg T. Pudełko:

zasada samorządności - polega na doprowadzeniu grupy do tego aby ta z własnej inicjatywy i własnymisposobami identyfikowała się z ideami i celami grupy, korygowała swoje postępowanie i byłaodpowiedzialna z swoje działanie.
zasada dobrowolności - takie działanie grupowe, w którym członkowie nie spotykają się z przymusu alez wyboru, stosunki oparte na wzajemnym zrozumieniu i równości zasada styczności osobistej - chodzi o to by członkowie grupy znali się dobrze, przebywali ze sobą .
„twarzą w twarz" - kontakt bezpośredni.
zasada wzajemnego wspomagania - wzajemne oddziaływanie wszystkich członków - aktywność.
zasada demokratycznego działania - określa sposób kierowania grupą. Na czele grupy stoi opiekun -przewodnik.
zasada perspektywy działania ~ grupa musi mieć cel, dla którego podejmie wysiłek. Cel ten musi byćjasny i zrozumiały dla wszystkich członków,
13. Wymień i opisz modele organizowania społeczności wg Rothmana.
Model A - rozwoju lokalnego
Celem działania jest przywrócenie społeczności zdolności do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów. Podstawową strategią oddziaływania jest aktywizacja jak największej liczby osób, grup,instytucji i skupienie ich wokół wspólnych celów i zadań. Służy ona zatem do pobudzania zbiorowości dodziałań samorządowych.
Model B - planowania społecznego
Są to działania skoncentrowane na rozwiązywaniu konkretnych problemów społecznych, np„ walka z ubóstwem, bezdomnością, przestępczością, analfabetyzmem. Podstawową strategią działania jest planowanie społeczne oparte na dokładnym rozpoznaniu, realizowane głównie przez profesjonalne służby społeczne.
Model C - akcji społecznej
Celem działania jest zmiana zasad dystrybucji władzy na korzyść najbardziej upośledzonych grupspołecznych. Podstawowa strategia działania polega na mobilizowaniu opinii publicznej i organizowaniu akcji nacisku na władze lokalne w celu wymuszeniu odpowiednich reform. Model ten zawiera najwięcej elementów konfliktu i konfrontacji.
14. Diagnozowanie w metodzie organizowania społeczności lokalnej (lustracja społeczna). Identyfikacja problemów społecznych musi opierać się na badaniach kompleksowych, czyli tzw. lustracji społecznych. Powinna dostarczyć ona podstawowych danych obiektywnych (ilościowych, statystycznych, itp.) oraz jakościowych (obserwacja terenu, sondaże, opinii, obserwacja uczestnicząca, itp.) obrazujących
stan faktyczny i jego postrzeganie przez społeczność. Powinny mieć charakter zespołowy, powinni w nich uczestniczyć przedstawiciele różnorodnych instytucji działających w środowisku zamieszkania, a także sami zainteresowani mieszkańcy wsi, miasta, czy osiedla.
Lustracja społeczna powinna dostarczyć informacji na temat skali natężenia potrzeb w różnych obszarach życia społecznego, a wiec np. opieki nad dziećmi, organizacji czasu wolnego młodzieży, zapewnienia opieki zdrowotnej, zatrudnienia, infrastruktury społecznej, itd.
15. procedura postępowania w pracy metody organizowania środowiska.
a) Rozpoznanie, diagnoza potrzeb, braków, zagrożeń;
b) Organizowanie zespołu i pracy - występuje tu podział zadań między zespoły, instytucje i osoby oraz zorganizowanie sprawnego systemu informacyjnego;
Planowanie i koordynacja działań opiekuńczo - wspomagająco - rozwojowych. Etap systematycznego rejestrowania wszelkich potrzeb środowiska, wspólnego ich analizowania; Wtórne pobudzanie - pojawiają się nowe zadania, potrzeby, narastają trudności i bariery, pojawiają się
zniechęcenia i frustracje. Aby tego uniknąć organizowane są imprezy dla dzieci, festyny;
Systematyczne ulepszanie warunków życia w najszerszym rozumieniu - 3 zadania: I) wyeliminowanie
uciążliwości publicznych; 2) działalność ratowniczo - opiekuńcza wobec najbardziej potrzebujących; 3)
zgromadzenie ludzi wokół działań publicznych, czynów zbiorowych;
Kontrola i doskonalenie - konieczna jest stała uwaga i rejestracja zjawisk, potrzeb, zagrożeń z jednej
strony, a ocena możliwości z drugiej strony.
16. Definicja, geneza powstania i istota kształcenia ustawicznego.
Kształcenie ustawiczne oznacza stan uczenia, się, który trwa od narodzin człowieka do kresu jego istnienia, proces dynamiczny, nieprzerwany. Kształcenie ustawiczne jest równocześnie ideą, procesem i zasada. Stawia ona w centrum swego zainteresowania człowieka. Rozważania na temat ciągłości kształcenia ustawicznego pojawiły się już u myślicieli starożytnych (np. Sokratesa i Platona). O procesie uczenia wspomniał Hezjod, Solon, Seneka. Za pierwszego twórcę i popularyzatora naukowej, pełnej i zwartej koncepcji kształcenia ustawicznego uznać trzeba Basila Yeaxleea, nieco później tą koncepcję tworzył Richard Livinastone.
Istotą kształcenia ustawicznego jest intencjonalne, planowe i racjonalne oddziaływanie na rozwój człowieka na każdym etapie jego życia. Ma to być taki kierunek rozwoju, by w sposób optymalny umożliwiał kształceniu się zajęcie właściwego miejsca w stale zmieniającej się rzeczywistości. Proces ten dla człowieka
nigdy się nie kończy.
17. Wymiary kształcenia ustawicznego.
a) CZASOWY - oznacza, on integrację wysiłków edukacyjnych i wychowawczych skierowanych na człowieka we wszystkich okresach jego życia;
PRZESTRZENNY - integruje poczynania dydaktyczne i wychowawcze rożnych instytucji i środowisk, z którymi w ciągu życia styka się człowiek np,. rodziny, grupy rówieśniczej, szkoły, zakładów pracy, itd.;
METODYCZNY I TREŚCIOWY - integruje zajęcia w różnym stopniu trudności, wymagające od uczącego się różnej intensywności wysiłku umysłowego w dążeniu do ukształtowania własnej osobowości.
18, Podstawowe cechy kształcenia ustawicznego.
- WIELKOŚĆ ORGANIZATORÓW - organizują je różne rodzaje instytucji podległych rozmaitym resortom są to m. in. instytucje wychowania przedszkolnego, biblioteki publiczne, świetlice, kluby,kościoły;
WIELOŚĆ FORM - zarówno dydaktycznych jak i wychowawczych, są to; przyswajanie, odnawianie,szkolenie, utrwalanie, formy intensywne, masowe, zespołowe;
WIELOPOZIOMOWOŚĆ - cecha ta wyraża się w zróżnicowaniu treści co do poziomu merytorycznego a w związku z tym i wymaganego od uczestników poziomu przygotowania. Wyraża się ona także w stopniu złożoności metod kształcenia;
CIĄGŁOŚĆ - jest to nieprzerwane trwanie, pennanencja, systematyczność wyrażone w rytmiczności czasowej poszczególnych zajęć. Oznacza stałość procesów kształceniowych, wychowawczych, brak przerw;
DROŻNOŚĆ - umożliwia swobodne przechodzenie z jednego poziomu kształcenia na wyższy oraz swobodne przechodzenie na tym samym poziomie, z jednej formy edukacji do drugiej;
ELASTYCZNOŚĆ - zagwarantowana została dzięki istnieniu wielu form w obrębie kształcenia ustawicznego;
ZAWARTOŚĆ I WEWNĘTRZNA SPÓJNOŚĆ - droga do niej prowadzi przez koordynację i ujednolicenie organizacyjne dopracowywane przez wiele lat.
19. Strategie tworzenia systemu kształcenia ustawicznego;
- KONWENCJONALNA - jest ona stosowana w Polsce i polega na tworzeniu systemu cało życiowego kształcenia z różnych już sprawdzonych elementów edukacyjnych, „układanych" wg porządku odpowiadającego poszczególnym etapom życia człowieka. Polega na wydłużeniu kształcenia pozaszkolnego o nauczanie podyplomowe, różne formy dokształcania zawodowego i ogólnego, i samokształcenia seniorów;
- PRZEMIENNOŚCI - dominuje ona w krajach Europy Zachodniej, należących do Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego; w tej organizacji wypracowano i rozpowszechniano kształcenie powrotne jako
strategię realizacji kształcenia ustawicznego;
- CENTRLISTYCZNA - strategii powoływania dużych wielodziałowych instytucji ogólnego oraz zawodowego kształcenia i wychowania, skupiających młodzież i dorosłych.