Wzory działań społecznych.
Wzory działań społecznych.
Zacznijmy od tego Co to są wzory działania? Otóż wzory działania można scharakteryzować jako pewne schematy ( czy działania) które w danej zbiorowości są już uznane i przyjęte. Posiadają sens dla działających ( czyli podmiotów i przedmiotów działania) i których naśladowanie daje szanse osiągnięcia pożądanego wyniku.
Wzory działań społecznych są częścią dziedzictwa kulturowego całego społeczeństwa .
Istnieją więc wzory nakłaniania ludzi do zrobienia czegoś, wzory zakazywania, kierowania cudzym działaniem, współpracy, przeciwstawiania się, buntowania, zwalczania czy podporządkowywania.
Wzory działań pozytywnego nakłonienia są następujące :
- zapraszanie lub zachęcanie do wykonywania jakiegoś czynu;
- współpracujące kierownictwo lub przewodnictwo ( przykładem może być sytuacja kiedy to kierownik grupy, chcąc ją skłonić do wykonania jakiejś pracy sam się do tej pracy zabiera, pokazując jak należy ją wykonywać i instruując członków grupy w toku jej wykonywania).
- kierownictwo lub przewodnictwo wychowawcze polegające na uczeniu wykonywania pewnych czynności. Przyjmując, że uczenie czy nauczanie nie jest kierownictwem współpracującym gdyż tutaj działanie podmiotu na przedmiot ( czyli nauczyciela na ucznia) nie jest wspólnym wykonywaniem zadania, lecz nauczyciel przekazuje uczniowi pewien zakres umiejętności i wiedzy, które służą do wykonywania czynności.
Kolejnym wzorem jest:
- uczestniczące podporządkowanie, nie jest to ani przewodnictwo ani wychowanie lecz podporządkowanie się drugiej osobie , która określa cel i sens działania (przykładem może być osoba która podporządkowuje się drugiemu człowiekowi ponieważ on dopuszcza ją do współudziału w wykonywaniu jakiegoś zadania) Od tego podporządkowania należy odróżnić celowe podporządkowanie. (przykładem celowego podporządkowania może być osoba, która dobrowolnie podporządkowuje się drugiej osobie dla osiągnięcia jakiegoś celu ale bez uczestnictwa w jego działaniach).
Ponadto wzorem jest też:
- Naśladowanie to wzór działań przystosowujących polegający na tym że osoba wykonuje te same czynności co inni w taki sam sposób uważając je za dobry model działań dla osiągnięcia zamierzonych celów.
Wyróżniamy również wzory działań opozycji inaczej nazwijmy to przeciwstawiania się , do nich należy:
- obrona lub inaczej samoobrona ( zmierzająca do tego aby osoba zjawiająca się w sytuacji życiowej innej osoby nie mogła zdezorganizować jej układu wartości. Od sytuacji życiowej obu osobników zależy jaka to będzie samoobrona, bowiem może być to samoobrona stosująca narzędzia fizyczne czy też samoobrona agresywna lub szukająca pomocy u innych ).
- drugim wzorem opozycji jest represja, zwłaszcza represja działań uważanych za przestępcze. Represja może być fizyczna, moralna, religijna.
- Następny wzór to bunt czyli otwarty sprzeciw, występujący również w wielu formach począwszy od buntu dziecka przeciw rodzicom, nieposłuszeństwa kończąc na opozycji międzygrupowej czyli sprzeciwie całych grup wobec poczynań innych, której przejawem najostrzejszej jest walka czy wojna. Za tym idzie agresja przyjmująca postacie rabunku, napadu, konkurencji , rywalizacji, podporządkowania sobie kogoś – polega na zdezorganizowaniu możliwości działania przedmiotu i postawienia go w sytuacji przymusowej .
Dalsze wzory działań to działanie wrogie takie jak unikanie porozumiewania się , okazywanie awersji, pomniejszanie i oczernianie.
Wreszcie ostatni wzór działań społecznych będący niejako pogodzeniem wzorów przystosowania i opozycji to egoistyczny kompromis .Przykładem takiego wzoru może być osoba która wspólnie z inną osobą przystosowują wzajemnie swoje działania przy zachowaniu jednak negatywnych uprzedzeń.
Reasumując - wzory działań społecznych są odmianami pozytywnego nakłonienia (persfazja, przekonanie) lub negatywnego przymusu (nakaz – zakaz).
Bibliografia:
Jan Szczepański "Elementarne pojęcia socjologii" PWN 1970r.