Klasyfikacja jezior, lodowce
Temat : Klasyfikacja jezior.
1. Jeziora tektoniczne:
Na skutek pionowych ruchów ziemi powstają rowy tektoniczne, jeżeli tu zgromadzi się woda to powstaje jezioro. Cechy: podłużny kształt, są głębokie, np. Bajkał - 1700 m głębokości, Niasa, Alberta.
2. Jeziora reliktowe:
Były cześcią oceanu, ale ruchy skorupy ziemskiej odcieły je od oceanu. Są to stare jeziora. Np. Morze Kaspijskie - odcięte przez wypiętrzające się góry Kazukaz, Aralskie - zanika, ponieważ w czasach ZSRR zaczęto nawadniać pustynię z rzek Syr-daria i Amu-daria, dlatego mniej wody wpada do jeziora Aralskiego (starty wody przez parowanie nie były rekompensowane przez główne źródła).
3. Jeziora wulkaniczne:
Powstają w kraterach wygasłych wulkanów, np. jezioro Albano we Włoszech i Balonea, Owernia (Francja), Eifel (Niemcy).
4. Jeziora Krasowe:
Na terenach krasowych jest dużo jaskiń, jeżeli jaskinia się zapadnie, powstaje zagłębienie terenu - tu powstaje jezioro (rozpuszczanie skał wapiennych przez wodę), np. na polesiu lubelskim jest 70 jezior krasowych.
5. Jezioro przyrzeczne:
a) starorzecza - w odcinku środkowym
b) deltowe - jezioro utworzone w wyniku akumulacji osadów rzecznych (w dawnych zatokach) np. Druźno (Elbląg), Dąbiel (Szczecin).
6. Jezioro przymorskie:
Jeżeli klimat jest wilgotny i znajdują się wody gruntowe, które przesiąkają wypełniając zagłębienia.
7. Jeziora polodowcowe (w Polsce takich jest najwięcej):
a) rynnowe - podłużne; pod lodowcem płynęły wody (pod dużym ciśnieniem) żłobiąc kanały np. Jeziorak, jezioro Nickie, Wigry, Gopło.
b) morynowe - wzgórza blokują odpływ wód polodowcowych, duże powierzchniowo i płytkie, np. Śniardwy
c) cyrkowe (górskie, korowe) - powstaje przez działalność lodowców górskich np. Morskie Oko, Czarny Staw
d) fiordowe - w zagłębieniach znajdujących się w przedłuzeniu fiordów, np. w Norwegii i Szkocji.
Rozmieszczenie jezior w Polsce jest nierównomierne. Najwięcej jezior jest na województwie pomorskim - 4 100 jezior, na mazurach - 2 700,
a w woj. wielkopolskim - 1 400 jezior.
Temat: Lodowce.
Lądolód stanowi rodzaj lodowca o zasięgu kontynentalnym, na wielkich obszarach, grubośc znacznie przekracza 1 000 m.
1. Do najważniejszych lodowców należą:
a) kopuły i czopy lodowe ; pokrywają w całości lub częściowo wyspy (Islandia), a także fragmenty wyżyn (na Tybecie); wypukłe czasze, w niektórych miejscach spływają krótkie jęzory lodowcowe.
b) lodowce fieldowe - pokrywają płaskie, szczytowe partie gór (Norwegia, Nowa Ziemia); małe czasze, z których jęzory lodowcowe schodzą w doliny.
c) lodowce górskie typu alpejskiego - z obszernego pola firnowego otoczonego szczytami górskimi opływa długi, pojedyńczy jęzor lodowcowy.
d) lodowce górskie typu himalajskiego - z obszernego pola firnowego spływa kilka jęzorów lodowcowych
e) lodowce górskie typu piedmontowego - na równinie podgórskiej w wyniku połączenia kilku jęzorów lodowcowych spływających z gór
f) lodowce górskie zboczowe - położone w lokalnych obniżeniach na stromych zboczach górskich
g) lodowce górskie cyrkowe - ich występowanie ograniczone do cyrku lodowcowego
Wieloletnia zmarzlina (wieczna marzłość) - gromadzi ok 1%wody słodkiej na Ziemi. Występuje tam, gdzie temperatura powietrza jest niższa od - 50C, ma charakter ciągły. Na obszarach cieplejszych (śr. rocznie -1oC ) występuje w postaci płatków. Grubość zróżnicowana.