Konstytucja 3 maja
Postanowienia Konstytucji 3 maja
Na mocy Konstytucji 3 maja:
Katolicyzm ustanowiono religią panującą
Ustanowiono wolność wyznania, choć apostazja, czyli odejście od katolicyzmu, było nadal przestępstwem
Pozbawiono praw politycznych szlachtę gołotę, tzn. nie posiadającą dóbr ziemskich; szlachcie posesjonatom potwierdzono stare przywileje
Na mieszczan rozciągnięto przywilej neminem captivabimus nisi iure victum
Wprowadzono trójpodział władzy
Liczebność wojska miała zostać zwiększona do 100 tysięcy
Tron polski miał być dziedziczny (dynastia Wettinów Saskich po śmierci Stanisława Augusta Poniatowskiego)
Polska stała się monarchią konstytucyjną
Zniesiono liberum veto, wolne elekcje, konfederacje.
Decyzje Sejmu miały być wiążące dla sejmików wojewódzkich
Sejm składał się z dwóch izb – wybieranych na dwuletnią kadencję, a nie na 6 tygodni, przy czym Izba Poselska miała przewagę nad Senatem
Stworzono tzw. Sejm Gotowy – posłowie, którzy w nim zasiadali byli wybierani co dwa lata i mogli być powołani na obrady Sejmu w każdej chwili.
Co 25 lat od uchwalenia Ustawy Rządowej zbierać się miał Sejm Konstytucyjny, który mógł zmienić konstytucję.
Władzę wykonawczą powierzono Straży Praw czyli rządowi, w której skład wchodzili król, prymas i pięciu ministrów wyznaczonych przez króla, którzy mu podlegali lecz których mógł usunąć tylko sejm, z dwóch sekretarzy (bez prawa głosu), z pełnoletniego następcy tronu (bez prawa głosu) i marszałka Sejmu (bez prawa głosu).
Głową Straży Praw został nieodpowiedzialny politycznie ani konstytucyjnie król – jego decyzje, by weszły w życie, wymagały kontrasygnaty ministrów, którzy z kolei byli odpowiedzialni przed sejmem.
Chłopi przeszli pod opiekę rządu.
Konstytucja faktycznie nie weszła w życie, została obalona przez konfederację targowicką popieraną przez Rosję i Prusy.