Arabowie w Średniowieczu
Arabowie to grupa ludzi uznająca język arabski za rodzimy, choć nie należą do jednej narodowości. Ukształtowali się przez wiele wieków w wyniku mieszania się ludności koczowniczej z mieszkańcami podbijanych terenów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.
Tradycyjnym arabskim strojem mężczyzn jest galabijja - długa biała szata. Na głowie noszą zawój tzw. turban. Kobiety noszą długie suknie jakby prześcieradła. Głowę i twarz mają zasłoniętą. Zasłona na twarzy to czarczaf (kwef) ukazuje tylko oczy.
Kobiety arabskie (do dziś) były dyskryminowane.
Do krajów arabskich dziś można zaliczyć m.in. Irak, Syrię, Egipt, Libię, Tunezję, Algierię i Maroko.
Do VII wieku Arabowie zamieszkiwali głównie Półwysep Arabski i prowadzili koczowniczy tryb życia. (słowo „Arab” oznacza pustynię lub jej mieszkańca – koczownika, czyli Beduina).
Rodami Arabów rządzili patriarchowie, którzy sami ustanawiali prawa plemienne. Wielkie karawany przebiegały pustynię od Morza Czerwonego do Oceanu Indyjskiego, gdzie były bardziej urodzajne gleby do miast Syrii i Mezopotamii. Zatrzymywały się w oazach, w których ludność żyła z pośrednictwa w handlu. Tak powstawały osady, a z nich miasta.
Na głównym szlaku karawan powstała Mekka i Medyna – miasta, którestały się bardzo ważne dla dalszych losów Arabów.
Pod koniec VI wieku (ok. 570 r. n. e.) w Mekce narodził się chłopiec – Mahomet. Pochodził z ubogiej gałęzi możnego rodu. Wcześnie został sierotą. Wychowywał go wuj, z którym jeździł z karawanami.
Mahomet dzięki małżeństwu z bardzo bogatą wdową Chadidżą (ok. 610 r.) stał się zamożny i mógł poświęcić się medytacjom i działalności religijnej (ok.613 r.)
Mahometa nawiedzał Archanioł Gabriel, którego słowa zapisywał w postaci wersów. Jest to najstarsza część Koranu – świętej księgi Islamu. Wciągu 22 lat doznał 114 objawień.
Objawione prawdy zaczął Mahomet głosić tworząc religię monoteistyczną – Islam (współcześnie drugą co do wielkości). Wyznawcy Islamu to muzułmanie (mahometanie).
Zasady wiary muzułmańskiej opartej na judaizmie i chrześcijaństwie głoszą, że jest jeden Bóg Allach, a droga do zbawienia prowadzi przez całkowite poddanie się Jego woli
(Po arabsku „islam” znaczy podporządkowanie się lub poddanie, a „muzułmanie” znaczy „ci co się poddają”).
Przez głoszenie twardych praw islamu Mahomet miał wielu wrogów, którzy chcieli go zgładzić.
W 622 r. Mahomet uciekł z Mekki do Jasirbu późnie nazwanego Medyną – „miastem proroka”, gdzie zorganizował państwo teokratyczne.
Rok 622 stał się początkiem ery mahometańskiej, nowej rachuby czasu i powstania kalendarza islamskiego.
W 630 r. Mahomet wrócił do Mekki, zniszczył świątynię bożków i poświęcił ją Allachowi. Umieścił tam Czarny Kamień, który według legendy został podarowany Adamowi. Jest to największa świętość muzułmanów.
Mahomet umarł w 632 r. i już wtedy wszystkie plemiona zamieszkujące Półwysep Arabski wyznawały Islam.
Mahomet nie wyznaczył swojego następcy, więc zaczęły się spory i wojny domowe. Przywódcami zostali kalifowie (zastępcy). Pierwszym był Abu Bekr.
Arabowie pod przewodnictwem kalifów rozpoczęli okres wielkich podbojów. Zajmując ziemie na wschód dotarli do Azji Środkowej aż po Indie, a na zachód podbijali kraje północne wzdłuż północno - afrykańskiego wybrzeża. Po przebyciu cieśniny Gibraltarskiej zajęli królestwo Wizygotów w Hiszpanii. Przekroczyli Pireneje żeby zając państwo Franków ale zostali zwyciężeni w bitwie pod Poitiers w 732r.
Tak zakończył się zabór europejskich ziem. Od tego czasu imperium arabskie zaczęło się kurczyć i przechodzić w ręce tureckie i mongolskie. Ludność wszystkich podbitych krajów przyjmowała Islam i uczyła się języka arabskiego.
Muzułmanie we wszystkich zajętych krajach budowali meczety, często wykorzystując istniejące świątynie wzniesione ku czci innych bogów. Wzorowali się na sztuce greckiej, perskiej, rzymskiej i wczesnochrześcijańskiej.
Meczet ma otwarty dziedziniec i kolumnową salę modlitw. Tu znajduje się nisza wskazująca kierunek Mekki.
Na dziedzińcu jest studnia do oczyszczeń.
Przy meczecie stoi co najmniej jeden minaret – wieża, z której muezin pięć razy dziennie wzywa wier-nych na modlitwę śpiewnym, donośnym głosem.
Meczety budowane były z kamienia, cegły suszonej, wypalanej lub licowanej. Często występowały różne-go rodzaju kopuły. Ściany zdobiono płaskim reliefem i glazurowanymi barwnymi płytkami o różnych wzorach.
Islam oparty jest na pięciu podstawowych zasadach zwanych filarami wiary muzułmańskiej:
1. Nie ma innego Boga prócz Allacha, a Mahomet jest wysłannikiem Boga.
2. Wierny – muzułmanin musi pięć razy dziennie zwrócony ku Mekce odmówić modlitwę, a w piątek (dzień Pana) omawia ją wspólnie z innymi wierzącymi w meczecie.
3. Jałmużnę w wysokości do 10% swego majątku ma oddawać ubogim.
4. Post trwający w miesiącu ramadan od świtu do zachodu musi być przestrzegany.
5. Wierny zobowiązany jest przynajmniej raz w życiu odbyć pielgrzymkę do Mekki – głównego miejsca kultu Allacha i narodzin Mahometa.
Szósty filar nie obowiązuje wszystkich a dotyczy świętej wojny z niewiernymi. Muzułmanie ginący w takich wojnach mieli zapewnione miejsce w raju.
Najstarszą zachowaną budowlą muzułmańską jest meczet Kopuła na Skale w Jerozolimie. Jest on wzniesiony w miejscu, z którego wg. tradycji Mahomet wstąpił do nieba.
Meczet ma kształt ośmioboku z kolumnami. Ściany są zdobione ornamentami i szklaną mozaiką. Centralną część przykrywa złota kopułą.
Muzułmanie tworzyli także architekturę świecką.
Miasta otoczone były murami, cytadele i miały zwartą zabudowę. W centrum była część handlowa (medyna) z bazarem (sukiem), zajazdami (karawanserajami) i publicznymi łaźniami (hammamami).
Domy mieszkalne były odgrodzone od ulicy murem, a płaski dach tworzył taras. Wewnątrz były dziedzińce. na które otwierały się pokoje.
Pałace władców były bogato zdobione, a na dziedzińcach miały fontanny i sadzawki. Jednym z najpiękniejszych pałaców z XIII w. jest pałac Alhambra w Grenadzie w Hiszpanii.
Koran zakazywał przedstawiania w sztuce ludzi i zwierząt aby zapobiec bałwochwalstwu. Dlatego rozwinęła się dekoracja ornamentalna. Ornamenty miały postać geometryczną (plecionka), motywy roślinne (arabeska) oraz ornament kaligraficzny wykorzystywany do zdobienia napisami i cytatami z Koranu.
robu Wysoko rozwinęło się także rzemiosło artystyczne.
Przedmioty codziennego użytku były bogato zdobione orna-mentami. Wyroby z ceramiki i szkła były zdobione i malowane. Ręcznie tkane kobierce z wełny i jedwabiu oraz wzorzyste tkaniny z motywami geometrycznymi, kwiatowymi, czasem figuralnymi cieszyły się wielką sławą. Najcenniejsze były dywany perskie.
Wyroby z metali (mosiądz, brąz, miedź, stal) były zdobione przez grawerowanie, ażurowanie, filigran (układanie deseni ze złotych i srebrnych drucików. Były też wysadzane drogimi kamieniami.
Skóry zdobione tłoczeniem i malowaniem służyły do obicia ścian, mebli, wyrobu uprzęży, oprawy książek.
Takie piękne przedmioty ,można zobaczyć oglądając wystawę pt. „Sztuka Wschodu” na Wawelu w Krakowie.
Muzułmanie potrafili skorzystać z cywilizacji,kultury i nauki podbijanych krajów. Dokonali przekładu dzieł starożytnych filozofów np. Arystotelesa, Platon i dostosowali je do wiedzy Islamu. Tworzyli biblioteki i wyższe uczelnie (madrasy).
Do najwybitniejszych uczonych arabskich należy Awicenna (980 – 1037) twórca ówczesnej encyklopedii medycznej.
Arabowie stworzyli podwaliny algebry. Na bazie zdobytych wiadomości utworzyli cyfry arabskie używane do tej pory.
Zajmowali się chemią. Wyprodukowali alkohol (picia zakazuje Koran) którego używano do wyrobu pachnideł.
Rozwinęła się astronomia. Robiono wykresy nieba.
Rozwój muzyki arabskiej to choćby pojawienie się lutni arabskiej z czterdziestotonową skalą dźwięków.
W literaturze islamska kultura wykorzystywała ludowe opowieści i legendy z całej Azji. Można je znaleźć w „Księdze tysiąca i jednej nocy”. W każdej opowieści zawarte są nauki i przestrogi.
Arabowie jako koczownicy nie mogli zajmować się rolnictwem ze względu na klimat i ruchliwy tryb życia. Zajmowali się hodowlą, głównie koni. Najpiękniejsze konie do dziś to araby.
W pracy mojej ujęłam tylko cząstkę wiedzy o Arabach, Muzułmanach i Islamie.
O tej, drugiej co do wielkości religii, której wyznawcy są rozproszeni po całym świecie można by napisać bardzo dużo czytając wiele, albo zwiedzając kraje arabskie.