Fundusze Unii Europejskiej

Podstawowymi instrumentami finansowymi służącymi wdrażaniu polityki spójności są tzw. Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności. Dzięki nim różne regiony i kraje otrzymają znaczne środki, umożliwiające finansowanie własnych strategii rozwoju gospodarczego i procesów dostosowawczych.
Fundusze strukturalne Unii Europejskiej to:
EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO (EFRR)
EFRR powstał w 1975 roku. Celem jego działalności jest zmniejszanie dysproporcji w rozwoju pomiędzy regionami Unii Europejskiej. Finansuje on rentowne inwestycje służące tworzeniu miejsc pracy (np. poprawa otoczenia firm i podwyższenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu, pobudzanie rozwoju badań i nowych technologii, wsparcie finansowe dla MŚP), inwestycje w zakresie infrastruktury (np. budowa dróg, sieci telefonicznych) oraz rozwoju potencjału regionów poprzez wspieranie inicjatyw rozwoju lokalnego i rozwój potencjału lokalnego: małych i średnich przedsiębiorstw (np. organizacje wspierające przepływ nowych technologii lub ułatwiające dostęp do finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw).
Poza działaniami finansowanymi bezpośrednio w regionach, z budżetu EFRR finansowane są Inicjatywy Wspólnotowe – INTERREG (współpraca transgraniczna i międzyregionalna) oraz URBAN (rewitalizacja obszarów miejskich). Jest to największy, pod względem budżetu, z funduszy strukturalnych.
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY/SOCJALNY (EFS)
EFS powstał na mocy Traktatów Rzymskich w 1960 roku i wspiera oraz uzupełnia działania krajów członkowskich skierowane na walkę z bezrobociem (zapobieganie i przeciwdziałanie), rozwój rynku pracy i zasobów ludzkich (rozwijanie potencjału kadrowego, integracja społeczna rynku pracy w celu promocji wzrostu poziomu zatrudnienia, równości szans mężczyzn i kobiet, harmonijnego i trwałego rozwoju oraz spójności ekonomicznej i społecznej).
Fundusz ma za zadanie wspierać w szczególności działania podejmowane w ramach realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz ogłaszanych corocznie Wytycznych w Sprawie Zatrudnienia.
EFS finansuje takie obszary wsparcia, jak: aktywizacja zawodowa bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, kształcenie ustawiczne, doskonalenie kadr gospodarki i rozwój przedsiębiorczości, aktywizacja zawodowa kobiet, ulepszanie systemów powszechnego kształcenia oraz dostosowywanie ich do aktualnego zapotrzebowania na rynku pracy, pomoc techniczną, badania naukowe i promowanie nowych technologii.
EUROPEJSKI FUNDUSZ ORIENTACJI I GWARANCJI (EFOIGR)
EFOIGR powstał w 1964 roku na mocy Traktatów Rzymskich. Sam fundusz podzielony jest na Sekcję Orientacji i Sekcję Gwarancji. Jedynie ta pierwsza jest zaliczana do funduszy strukturalnych. Sekcja Orientacji będzie udzielać pomocy na działalność rolną i zrównoważony rozwój wiejski.
Zadaniem EFOGR jest wspieranie transformacji struktury rolnictwa oraz pomoc w rozwoju obszarów wiejskich. Zakres pomocy jest bardzo szeroki i może obejmować: poprawę funkcjonowania gospodarstw rolnych i przedsiębiorstw rolno-spożywczych, pobudzanie produkcji nie żywnościowej, trwały rozwój lasów, polepszanie warunków pracy, tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, dywersyfikacja działalności gospodarczej na wsi, zachowanie i promocja walorów naturalnych regionu i rolnictwa.
Z budżetu EFOIGR finansowana jest Inicjatywa LEADER + (w oparciu o współpracę na poziomie regionalnym i ponadnarodowym wspomaga wdrażanie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich).
FINANSOWY INSTRUMENT WSPIERANIA RYBOŁÓWSTWA (FIWR)
FIWR powstał w 1993 roku w ramach kolejnej reformy funduszy strukturalnych. Finansuje inicjatywy służące restrukturyzacji rybołówstwa i upraw wodnych (projekty, służące odnawianiu i modernizacji floty jednostek połowowych i wspieraniu hodowli kultur wodnych). Celem finansowanych projektów powinno być dążenie do uzyskania równowagi w środowisku morskim. Pomoc dla tego sektora polega na: finansowaniu odnowienia floty rybackiej i modernizacji kutrów, pomocy w dostosowaniu połowów do wymogów rynku, tworzeniu małych jednostek rybołówstwa przybrzeżnego i wspólnych przedsiębiorstw, rekompensowaniu czasowego zaprzestania działalności, pomocy w zachowaniu fauny i flory przybrzeżnej, ulepszenia wyposażenia portów, poprawy przetwórstwa i marketingu owoców morza.

Obok tych Funduszy Strukturalnych istnieje jeszcze Fundusz Spójności zwany też Funduszem Kohezji. Został utworzony na mocy Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht (1993). Środki z tego funduszu są kierowane do państw, w których poziom Produktu Krajowego Brutto (PKB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej UE. Zakres działania Funduszu Spójności obejmuje pomoc o zasięgu krajowym, a nie regionalnym jak to ma miejsce w przypadku Funduszy Strukturalnych. Powstał na skutek dążenia do zapewnienia w Unii Europejskiej zrównoważonego wzrostu gospodarczego i postępu socjalnego zadań uznanych za pierwszoplanowe zgodnie z postanowieniami Traktatu. W ramach tego Funduszu wsparcie uzyskają dwa sektory: transport (duże transeuropejskie sieci transportu) i środowisko (infrastruktura z zakresu ochrony środowiska). W dziedzinie ochrony środowiska najwięcej projektów realizuje się w zakresie: zaopatrzenie w wodę pitną lub uzdatnianie wód. Są to miedzy innymi: dystrybucja wody, kanalizacja, walka z erozją, działania podwyższające jakość wód, ochrona środowiska naturalnego, zwalczanie zanieczyszczenia przemysłowego. Pomoc w dziedzinie transportu jest skoncentrowana głównie na tworzeniu korytarzy drogowych, kolejowych lub morskich łączących kraje objęte wsparciem z resztą Europy, oraz na powiększaniu lotnisk na wyspach silnie uzależnionych od transportu lotniczego.
W ramach Funduszu Spójności kładzie się nacisk przede wszystkim na rozwój i współpracę regionów oraz na przekształcenia strukturalne regionów słabiej rozwiniętych. Jest to efekt dążenia Unii Europejskiej do równomiernego i stabilnego rozwoju oraz usunięcia dysproporcji w rozwoju pomiędzy krajami członkowskimi.