Władza i autorytet

Władza jest zjawiskiem występującym we wszystkich obszarach życia społecznego.Pojęcie to poddawane jest systematycznej analizie.We współczesnej socjologii termin ten należy do najbardziej wieloznacznych.Władza to jedno z podstawowych pojęć socjologii i nauk politycznych definiowane najczęściej jako stosunek społeczny między dwiema jednostkami,między jednostką a grupą lub między dwiema grupami,polegający na tym, że jedna ze stron tego stosunku może w sposób trwały i zinstytucjonalizowany oddziaływać na postępowanie drugiej strony i ma środki zapewniające jej kontrolę tego postępowania.Władza w tym znaczeniu to możliwość kierowania,rządzenia,wpływania na postępowanie ludzi, zmuszania do pewnych działań lub do ich zaniechania,narzucania im swojej woli itp.Stosunek władzy i podwładności jest charakterystyczny dla każdej organizacji społecznej, chociaż jego zakres i treść są różne w różnych zbiorowościach(np.władza króla, władza rodzicielska,władza przewodniczącego organizacji społecznej)-od dobrowolnej akceptacji społecznej do stosowania różnych form przymusu i przemocy fizycznej.Wyróżniamy władzę polityczną,państwową i ekonomiczną oraz pięć zasadniczych i najbardziej rozpowszechnionych niemarksistowskich definicji władzy.

Łączy je to ,że traktują władzę jako pewien rodzaj wpływu na zachowanie jednostek i że abstrahują od tego,iż władza jest zawsze możliwością roztrzygania w sytuacjach konfliktowych.Są to:definicje behawioralne, teologiczne, instrumentalne, strukturalne, władzy jako wpływu.W Słowniku Katolickiej Nauki Społecznej termin "autorytet" oznacza (łac.auctoritas-władza,wpływ)prawomocną władzę jednostki lub grupy nad inną jednostką lub nad inną grupą.Prawomocność jest przeciwieństwem przymusu,presji, nacisku.Autorytet jednostki ludzkiej opiera się na wiedzy, zdolnościach, poważaniu,a także na urzędzie i pełnieniu urzędowych funkcji.Na tej podstawie odróżnia się autorytet osobowy(personal charisma)i autorytet urzędowy(charisma of office).Autorytet pozostaje w służbie innych ludzi dla zabezpieczenia ich godności,wolności i podstawowych praw.Znaczy to ,że oczekują oni od autorytetu pomocy w dążeniu do pełnego rozwoju osobowości w ramach dobra wspólnego różnych grup społecznych.Według nauczania społecznego Kościoła autorytet musi respektować wymagania prawa moralnego,w przeciwnym razie może się okazać szkodliwy,tak dla dobra jednostek ludzkich,jak i dla dobra .Osobiście uważam ,że autorytet to przede wszystkim wzór,osoba godna naśladowania,osoba z czyjej postaw życiowych możemy czerpać pełnię wzorców.Jest to także osoba,grupa osób czy instytucja,która dzięki swojej pracy,odkryciom lub dokonaniom,wypracowała sobie pewną ,ugruntowaną już pozycje na polu jakiejś dziedziny życia,bądź nauki. Bardzo często można się spotkać z łączeniem tych terminów ze sobą,.Bywa tak ,iż osoba sprawująca władzę winna jest być autorytetem dla osób jej podlegających. Wielu ludzi sądzi,że tak powinno być,jednak z drugiej strony ,nikt nie jest doskonały...

Według Sztompki,władza jest odmianą nierówności społecznych.Obecna jest nie tylko w odrębnej ,specyficznej hierarchii władzy,ale także we wszystkich pozostałych rodzajach stratyfikacji. Jest efaktem ,ale i czasami źródłem przywilejów majatkowych,stanowi konsekwencję wysokiego prestiżu,daje dostęp do szans edukacyjnych, ułatwia dostęp do opieki zdrowotnej.Jest kluczowym aspektem relacji między klasami społecznymi,a także rodzajami ,ze względu na płeć, zbiorowościami większościowymi i mniejszościami etnicznymi czy rasowymi.Wydaje mi się,że dla gwarantowania ładu w społeczeństwie nieodzowne jest, by w społeczeństwie tym sprawowana była władza kierująca życiem społecznym. W społeczeństwie demokratycznym władza ta ma być sprawowana według wzorów uznanych przez społeczeństwo. Kiedy indziej jednak, władza może być społeczeństwu narzucona i nie służyć jego dążeniom.Stosunek władzy (władza w szerokim znaczeniu) polega na tym, iż pewne podmioty ,poszczególni ludzie, organy państwa, itd., uzyskują faktyczną możliwość skutecznego kierowania innymi, czy to, dlatego, że uzyskały do tego odpowiednie upoważnienia, czy też, dlatego, że inni są od nich faktycznie uzależnieni, znajdują się w ich mocy.Funkcją władzy jest jej celowość lub zadaniowość,której istotą jest wykorzystywanie władzy dla zorganizowania działań zbiorowych ,zmierzających do wspolnego celu.Żadne trwałe współżycie ludzi nie jest możliwe bez zdefiniowania pewnych ról społecznych, m.in. takich, które polegają na tym ,że jedni kierują,a drudzy podlegają kierującym. W społeczeństwie wspólnoty pierwotnej władzy wodzów,naczelników,zgadzała się na zgodnym przyzwoleniu całej gromady, w obliczu, której indywidualne zachowanie jednostki, – jeśli było ono niezgodne z celami aprobowanymi przez wspólnotę- nie było dostatecznie silną przeciwwagą i mogło być łatwo tłumione przez całą gromadę. Sytuacja natomiast ulega zmianie wtedy, gdy pewna część społeczeństwa – ekonomicznie uprzywilejowana mniejszość – staje się klasą panującą. Państwo jest produktem tego samego procesu, który umożliwił pojawienie się klas.Uważam ,że władza powinna być odmainą nierówności społecznych,gdyż w przeciwnym razie ,np. w strukturze jaką jest państwo, zapanowałbym kompletny chaos,bo wszyscy by rządzili.Grupa mająca władzę musi istnieć.Przypuśćmy ,że każdy człowiek miałby wpływ na podejmowane decyzje, nigdy nie zostałyby ona ustalone, a tym bardziej przeprowadzone,bo ludzie ci ,nie doszliby do żadnego porozumienia.Wynikłoby to z tego,iż każdy z nas jest inny,posiada odmienne racje i kieruje się wartościami,które on uważa za stosowne.Potrzebny jest więc ktoś,kto zadecyduje za nas, mając na uwadze,bądź też nie, dobro publiczne.Mimo ,że wystapi wtedy zjawisko nierówności społecznych, jest to konieczne.Wcześniej władzę odnoszono do relacji między całymi zbiorowościami społecznymi,np. grupami ,klasami,warstwami.Max Weber przyjmował,że elementarny sens pojęcia władzy odnosi się do relacji między jednostkami.Władza według niego, to zdolność osiągania celu wbrew oporowi innych.Władca powinien posiadać cechę taką jak wpływ osobisty.Dzieki niemu bowiem potrafi oddziaływać na innych tak,aby ten działał zgodnie z jego założeniami i intencjami.Są jednak różne rodzaje wywierania wpływu na drugiego człowieka.Władza może pochodzić z różnych źródeł,może się opierać na sile fizycznej, przemocy, strachu.W zależności od osoby i celu,który sobie założy,wybierany jest rodzaj wpływu osobistego.Jak wiadomo, są to metody mniej lub bardziej brutalne.W ramach społeczności państwowej wyodrębniają się różnego rodzaju elity władzy i tak np.: elity bogactwa, wykształcenia, prestiżu, wojskowe,
elity kształtujące opinię publiczną itd. Z punktu widzenia funkcjonowania grupy państwowej istotę jest wyodrębnienie elity władzy: Ludzi, którzy podejmują istotne decyzje państwowe (elita decyzji), lecz także ludzi, którzy wywierają istotny wpływ na kierunek podejmowanych w tej dziedzinie decyzji (elity wpływu). Elita decyzji musi mieć formalnie wyróżnioną pozycję w strukturze organizacji państwowej, choć faktycznie może stać się bezwolnym narzędziem kierowanym przez elitę wpływu, która może zajmować wyróżnione społecznie pozycje poza strukturą grupy państwowej. Elity decyzji i elity wpływu mogą splatać się, co do ich składu osobowego.Władza jest ograniczona podmiotowo,wiążą się z nią określone i na ogół ograniczone kompetencje podmiotowe.Sądzę,że ma to związek z prawami obowiązującymi wszędzie,zarówno naturalnymi jak i ustanowionymi przez nas samych.Organy sprawujące okreslone funkcje(np. policja) mają nad ludźmi pewnegorodzaju władzę,która jest przyjmowana bez stawiania oporów.Reguły społeczne ,które jasno określają kto wobec kogo, w jakich sytuacjach,jakim trybem i z jaką dozą przymusu,może władzę realizować. Należy rozróznić rozmaite rodzaje legitymizacje władzy,aby pogłębić wiedzę na temat tych reguł. Max Weber okreslił formy legitymizacji,czyli umocnienia władzy. Według niego, podstawową cechą państwa jest „legitymowane użycie siły”. Zwraca on uwagę na to, że władza jest zdolna do urzeczywistnienia swoich celów, gdy rządzeni traktują stosunki panowania jako „wiążące”. Uważa on, że każde panowanie może być legitymowane przez różnorodne czynniki: afektywne (uczuciowe oddanie),racjonalno-aksjologiczne (wiarą w to, że władza i panowanie są nakazem i środkiem realizacji określonych wartości etycznych),interesy (oczekiwanie na zaspokojenie określonych potrzeb).Pierwszą z nich jest władza tradycyjna.Opiera się ona na przekonaniu rządzonych, że władza jest ważna lubprawomocna. Zakres władzy panującego wyznaczony jest przez tradycję. Prawomocność w tym typie panowania zagwarantowana jest nie tylko przez tradycję, ale i określoną organizację społeczeństwa. Typem panowania tradycyjnego jest władza patriarchalna, czyli taka, która opiera się na stosunkach mających charakter wspólnoty

W zależności od zakresu władzy, jej ograniczeń czy związanej z tym pozycji aparatu władzy Weber wyróżnił dwa warianty panowania tradycyjnego: patrymonializm i feudalizm.W patrymonializmie występuje całkowita zależność sługi od pana. Natomiast feudalizm charakteryzuje się większą sferą autonomii dla szerszych grup społecznych.Druga to władza legalna, która wynika z przekonania, że prawomocną przesłanką do jej sprawowania jest legalne jej ustanowienie tzn.: zgodne z procedurą uznawaną za ważną i obowiązującą.Panowanie legalne i tradycyjne Weber uważał za trwałe i zaspokajające zwykłe i codzienne potrzeby społeczeństwa.

Max Weber wraz z koncepcją legitymizacji władzy opartej na prawomocności wprowadził pojęcie wiary legitymizacyjnej, bez której legitymizacja władzy nie miałaby sensu. Wiara ta przejawia się tym, że jest pewna forma wewnętrznego przekonania, posłuszeństwa, wewnętrznej zgody na sprawowanie takiej a nie innej władzy.Podsumowaniem powyższej pracy jest cytat Maxa Webera, będący dowodem na to, że żadna władza nie może zaistnieć bez procesu legitymizacji: „Obyczaj, korzyść osobista oraz emocjonalne bądź idealne motywacje nie stanowią wystarczającej podstawy istnienia porządku panowania. Niezbędny jest tutaj dodatkowy czynnik: wiara w jego prawomocność”.W każdym społeczeństwie występują oportuniści,którzy nie akceptują słuszności praw czy decyzji i podejmują własną ocenę władzy.Anarchisci natomiast,odmawiają posłuszeństwa władzy,gdyz z założenia odrzucają wiążącą moz prawa i tradycji.Zarówno jedni jak i drudzy są wrogami władzy,ponieważ odbierają jej autorytet.Żeby zapewnić sobie posłuszeństwo,musi odwoływać się do przymusu,stwarza tym wokoł siebie atmosferę strachu,a jak wiadomo łatwiej rządzi się ludźmi ,którzy sie boją.Autorytet ma bowiem wpływ na wiele aspektów naszego życia.Może poruszać i czasami też decydować w ten czy inny sposób o wielu ważnych dla nas rzeczach,wydarzeniach. Między innymi autorytet wpływa na naszą subiektywną ocenę.Autprytet wcale nie jest czymś, o czym słyszymy tylko podczas wielkich debat ,czy moralizujących pogadanek,ale jest czymś,na codzień obecnym w naszym życiu, w naszym postępowaniu,podejmowanych decyzjach. W grupach zorganizowanych ,mających podejmować decyzje wspólnie,prędzej czy później,wyłoni się na plan pierwszy jedna osoba-przywódca.Proces ten jest konieczny,ze względu na potrzebe koordynacji wszystkiego, co się dzieje w danej grupie.Władza jest najbardziej pożądaną rzeczą w całym Wszechświecie. Władać można wszystkim, wszędzie i zawsze, ale aby rządzić trzeba na to zasłużyć lub to wywalczyć. Podstawowy rodzaj władzy spotykany w dziewięćdziesięciu procentach domów na świecie ,to rządy męża na żoną . Ten rodzaj władzy cechuje przede wszystkim brak jakichkolwiek zobowiązań i praw. Tak to już jest, że we władzy najważniejsza jest siła, a dopiero za nią stoi intelekt, rozum, inteligencja czy jak to zwą.Władzę można posiąść na dwa sposoby. Pierwszy czasochłonny i kruchy. Pełny pułapek, niewygodny w użyciu i niestały; to znaczy zgodnie z prawem, zaskarbiając sobie życzliwość i przychylność elektoratu. Jeśli mamy dobry pomysł, który spodoba się ludziom możemy spróbować tego sposobu. Jeśli jednak nie mamy żadnego pomysłu, idei to zostaje nam tyko drugie wyjście (a raczej wejście do elit rządzących): siłowe zagarnięcie władzy, pucz, powstanie, rewolucja. Jest też rozwiązanie łączące oba sposoby. Człowiek z dobrym pomysłem otacza się ludźmi z dużymi bicepsami i wszystko załatwione.

Władza niesie za sobą ogromne korzyści dla tego, kto rządzi. Ogromne możliwości dopiero daleko na horyzoncie ograniczone zobowiązaniami czy przedwyborczymi postulatami. Jedno jest pewne: rządzenie to świetny interes. Jak pokazuje najstarsza jak i najnowsza historia postulaty i obiecanki przedwyborcze już dzień po wyborach jakoś zamazują się w pamięciach posłów, senatorów i całej elity. Polscy politycy powinni tworzyć naszą narodową drużynę piłkarską nikt tak jak oni nie umie walczyć o swoje, aż do ostatniej kropli krwi. To się nazywa patriotyzm, a może raczej patryidiotyzm. Polska polityka, cała mechanika rządzenia nie ma nic wspólnego z zobowiązaniami, zdrowym rozsądkiem, to obłuda, głupota i siła niszcząca w najczystszej postaci.Co pomaga utrzymać się przy władzy? Są dwie podstawowe filary władzy. Dwie metody na jak najdłuższe rządy. Metoda zastraszenia-niezwykle wydajna, stosowana od tysięcy lat. Armageddon, krwawi bogowie w setkach kultur, boski kult przywódcy to „gestapo starożytności”. Aztekowie składali bogom do dwudziestu tysięcy ofiar z ludzi rocznie. To bogowie zsyłali plagi, karali; wódz był do ich usług, pospólstwo nie miało tu nic do gadania. Drugi sposób, bardziej bliższy naszym czasom to tysiące obietnic, najczęściej nie do spełnienia. Poprawa bytu, wyższe zarobki, nowy samochód co cztery lata... Ludzi to stworzenia,które dają się wodzić za nosy jak mało kto. Zawsze tak było i tak zostanie. By rządzić trzeba umieć kłamać to podstawa. Jest też trzeci sposób - dobrze rządzić.Lecz czym jest władza? Dla mnie to jednak przede wszystkim ogromna odpowiedzialność za tysiące, miliony. Aby być dobrym wodzem należy zapomnieć o swoich wymaganiach, zachciankach i dążyć to godnego „wodzenia ludzi za nosy”. Władza to najokropniejsza z broni. Bomba atomowa to przy niej małe piwo. Historia już nieraz pokazała, co potrafi uczynić jedna jednostka z całymi narodami. Władca może budować jednym wskazaniem palca dwieście budynków World Trade Center dziennie, ale wystarczy kciuk w dół by wymordować w ciągu paru lat kilka milionów Żydów.Jednym z największych problemów, problemów jakimi boryka się nasz kraj jest korupcja, czyli nadużywanie urzędu publicznego dla korzyści prywatnych (np. firmy, którą się reprezentuje) lub osobistych (swoich lub swoich bliskich).W społeczeństwie powszechna jest opinia (93% wskazań), że korupcja w Polsce stanowi duży problem. Od lipca 2000 roku wyraźnie wzrósł (z 46% do 68%) odsetek osób uważających, że jest to bardzo duży problem.Dziesięć lat temu co trzeci badany sądził, że korupcja w Polsce jest bardzo dużym problemem, natomiast według badań przeprowadzonych w 2001 roku,tego zdania jest ponad dwie trzecie ankietowanych.

Tylko w ciągu ostatniego roku odsetek uważających korupcję za bardzo duży problem wzrósł o 22 punkty. Ocena wagi problemu jest dość zgodna i niezbyt zróżnicowana ze względu na cechy społeczno-demograficzne ankietowanych. O tym, że korupcja jest problemem bardzo dużym, nieco częściej niż pozostali przekonani są badani w wieku od 45 do 64 lat, natomiast relatywnie rzadziej - najmłodsi respondenci.
Zdaniem ponad połowy ankietowanych, korupcja w naszym kraju w jednakowym stopniu dotyczy środowisk związanych zarówno z obecnym rządem, jak i z opozycją parlamentarną. Co czwarty respondent przypisuje tego rodzaju nadużycia przede wszystkim środowiskom bliskim rządowi, a jedynie 3% posądza o nie głównie środowiska opozycyjne.Ludzie muszą bardzo ostrożnie postepować,ponieważ jest bardzo podatny na wpływ środowiska , łatwo daje się zwieść, najpierw robi, a potem myśli, co nie jest stosowne.Często bezpodstawnie wierzymy organom władzy,które sami wybieramy, a potem skarzymi się ,że nie robią tego co byśmy chcieli.Władza to broń,a ktoś,kto nią włada,może się czuć bezpieczny.


BIBLIOFRAFIA:
1) "Socjologia" - P.Sztompka
2) "Historia filozofii" - W.Tatarkiewicz
3)"Historia myśli polityczno-prawnej" - S.Filopowicz
4)"Wstep do nauk o państwie i polityce" - E.Zieliński
5) Encyklopedia Powszechna PWN
6) artykułu internetowe ze strony www.polityka.onet.pl oraz www.czytelnia.onet.pl