Nowoczesne usługi finansowe: faktoring, leasing

Faktoring:

Faktoring jest formą finansowania krótkoterminowego. Na rynku polskich usług finansowych ta forma kredytowania działalności gospodarczej pojawiła się po wprowadzeniu gospodarki rynkowej. Z opinii zarówno przedsiębiorców, jak i instytucji finansowych wynika, że rzeczywiste zainteresowanie nim dopiero nastąpi. Celem artykułu jest przedstawienie faktoringu jako narzędzia pozwalającego zachować płynność finansową przedsiębiorstw oraz pokazanie, w jaki sposób może on wpływać na skuteczne zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.
Faktoring w polskim systemie prawnym jest zaliczany do grupy umów nienazwanych. Dopuszczalność zawierania umów faktoringowych wynika z zasady swobody umów (art. 353 k.c.).
Faktoring jest formą finansowania krótkoterminowego dla podmiotów udzielających tzw. kredytów kupieckich, czyli stosujących odroczone terminy płatności wobec swoich odbiorców. dla zachowania płynności finansowej podmioty muszą uzyskać wydłużone terminy płatności od swoich dostawców, aby rotacja należności i zobowiązań utrzymywała się na stałym poziomie. Problem powstaje w sytuacji, gdy podmiot musi stosować kredyt kupiecki wobec swoich odbiorców, ale jednocześnie jego dostawca nie udziela mu takiego kredytu. Istota faktoringu polega na sprzedaży wierzytelności za określoną cenę przez dostawców towarów lub usług na rzecz faktora (tj. banku lub innej wyspecjalizowanej jednostki finansowej). W stosunku prawnym faktoringu występują trzy podmioty prawne:
faktorant - dostawca towarów lub usług, który dokonuje sprzedaży przysługującej mu wierzytelności wobec dłużnika, dłużnik - odbiorca towarów lub usług zobowiązany do zapłaty, faktor - bank lub inna jednostka finansowa nabywająca wierzytelność od faktoranta.
Faktoring a cesja wierzytelności
Czy faktoring należy rozumieć wyłącznie jako sprzedaż wierzytelności, czy też ma szersze znaczenie? Traktując faktoring wyłącznie jako sprzedaż wierzytelności przez faktoranta na rzecz faktora, mielibyśmy do czynienia de facto z cesją wierzytelności uregulowaną w art. 509-516 k.c. Wówczas pojęcie faktoringu traktowane byłoby zamiennie z pojęciem cesji wierzytelności. Biorąc pod uwagę, że w większości państw nie funkcjonuje prawne uregulowanie umowy faktoringu, a co za tym idzie - stosowane są zasady podobne jak w Polsce (czyli przepisy ogólne oraz w drodze analogii przepisy dotyczące innych umów nazwanych), pojawiła się konieczność uregulowania faktoringu w obrocie międzynarodowym. W 1988 r. uchwalona została Konwencja Ottawska, która określa zarówno pojęcie jak i istotę funkcjonowania faktoringu. Artykuł 1 ppp 2 tej konwencji stanowi: "umowa faktoringowa jest to umowa zawarta między jedną stroną (dostawca)a drugą (faktor), zgodnie z którą:
a) dostawca może przenieść lub przeniesie na faktora własność wierzytelności wynikających z umowy dotyczącej sprzedaży dóbr przez dostawcę klientom (dłużnikom), z wyjątkiem dóbr zakupionych przez dłużnika z przeznaczeniem do użytku osobistego, rodzinnego czy gospodarstwa domowego;
b) faktor wykonuje co najmniej dwie z poniższych usług:
- finansowanie dostawcy między innymi w formie pożyczek i zaliczek;
- prowadzenie rozliczeń związanych z wierzytelnościami;
- inkaso wierzytelności;
- przejęcie ryzyka wypłacalności dłużnika;
c) dłużnik zostaje poinformowany o przeniesieniu własności wierzytelności".1) Z uregulowań konwencji wynika, że faktoring musi zawierać w sobie oprócz cesji wierzytelności jeszcze co najmniej dwie usługi dodatkowe. Do usług dodatkowych świadczonych przez faktora najczęściej należą:
- inkasowanie i księgowanie należności,
- administrowanie dokumentami,
- monitorowanie dłużnika, sporządzanie i wysyłanie monitów w przypadku nieterminowej zapłaty,
- świadczenie usług doradczych,
- przejęcie ryzyka wypłacalności dłużnika (ta usługa dodatkowa jest regułą w przypadku faktoringu i jeżeli nie została w sposób wyraźny wyłączona w umowie, to faktor jest obciążony odpowiedzialnością za wypłacalność dłużnika).
Brak usług dodatkowych powoduje wadliwość umowy faktoringowej, a co za tym idzie jej klasyfikację jako cesję wierzytelności. Biorąc pod uwagę fakt, że umowa faktoringu nie podlega opłacie skarbowej ani opodatkowaniu podatkiem VAT, natomiast cesja wierzytelności podlega opłacie skarbowej (z wyjątkiem cesji dokonywanej na rzecz banków i innych podmiotów gospodarczych posiadających w przedmiocie działania obrót wierzytelnościami), wadliwość faktoringu i zakwalifikowanie umowy jako umowy cesji wierzytelności rodzi określone skutki prawne i podatkowe.
Rodzaje faktoringu
Obrót gospodarczy wykształcił różne formy faktoringu. Na rynku polskim występuje on w następujących formach:
- Faktoring pełny (bez regresu) - wraz z cesją wierzytelności na faktora przechodzi ryzyko niewypłacalności dłużnika i w przypadku gdy dłużnik nie jest w stanie spłacić wierzytelności, faktor nie ma prawa regresu w stosunku do zbywcy wierzytelności. Ta forma faktoringu jest korzystna dla zbywcy wierzytelności, bowiem po dokonaniu transakcji sprzedaży towaru lub usługi na rzecz dłużnika faktorant od razu dysponuje środkami finansowymi i wyzbywa się odpowiedzialności za ewentualną niewypłacalność dłużnika. Ciężar odpowiedzialności za niewypłacalność dłużnika spoczywa na faktorze, który przy tej formie faktoringu analizuje głównie sytuacją finansową dłużnika, jako zobowiązanego do zapłaty.
W jakich sytuacjach można zastosować tę formą faktoringu? Na pewno "opłacalność" faktoringu pełnego badana jest z punktu widzenia ryzyka faktora. W przypadku dwóch przedsiębiorstw o dobrym standingu finansowym i dobrej współpracy, gdzie wydłużone terminy płatności (tzw. kredyt kupiecki) stosowane są np. ze względu na sezonowość popytu na towary lub usługi przedsiębiorstw, zastosowanie faktoringu pełnego zasadniczo nie budzi wątpliwości.
Co zrobić, gdy jeden z pprzedsiębiorcóww nie wykazuje dobrej sytuacji finansowej, ale jest dostawcą o korzystnym standingu finansowym? W tej sytuacji zastosowanie faktoringu pełnego jest rozwiązaniem problemu wydłużonych terminów płatności dla faktoranta, bowiem dla faktora odpowiedzialność za ryzyko ewentualnej niewypłacalności przechodzi na dłużnika.
Faktoring pełny ma też pewne znaczenie psychologiczne, zwłaszcza gdy faktorem pozostaje bank. W obrocie gospodarczym wykształciło się bardzo niekorzystne przekonanie o braku odpowiedzialności za dokonywania płatności po terminie. Kosztowne i długotrwałe procedury, a także często brak odpowiedniego zaplecza personalnego sanuje bezkarność nierzetelnych dłużników, którzy wykazują dobry standing finansowy, natomiast dostawca często ponosi straty związane z utratą płynności finansowej. W tej sytuacji zastosowanie faktoringu pełnego jest korzystne dla faktora (dłużnik wykazuje dobrą sytuację finansową i spłaca zobowiązania terminowo) i faktoranta (zachowuje płynność finansową). Biorąc pod uwagę, że koszty faktoringu wobec faktora ponosi faktorant, któremu kwota wynikająca ze sprzedaży wierzytelności jest wypłacona z potrąceniem dyskonta, można w taki sposób ukształtować postanowienia umowy, że terminy płatności będą zróżnicowane, a wartość transakcji uzależniona od terminu zapłaty. W takim przypadku następuje "wkalkulowanie" kosztów faktoringu w koszty transakcji; dłużnik ma możliwość decydowania o terminie płatności w trakcie trwania umowy, a faktorant nie traci płynności finansowej. Taki stan wyjaśnia sytuację prawno-finansową pomiędzy kontrahentem i pozwala na wykształcenie jasnych form współpracy.
- Faktoring niepełny (z regresem) - dokonanie cesji wierzytelności nie obejmuje przejęcia ryzyka niewypłacalności dłużnika wobec faktora. Jest to de facto zaciągnięcie kredytu krótkoterminowego przez faktoranta, bowiem w przypadku nie dokonania zapłaty przez dłużnika, on musi to uczynić na rzecz faktora.
Ta forma faktoringu powinna w pierwszej kolejności znaleźć zastosowanie przy finansowaniu kredytów kupieckich udzielanych przez dostawcę dla godnych zaufania odbiorców, kiedy wydłużone terminy płatności wynikają ze specyfiki prowadzonej działalności. Faktorant ponosi odpowiedzialność wobec faktora i musi o tym pamiętać, wnioskując o udzielenie faktoringu niepełnego, bowiem obciążają go skutki niespłacenia kwoty wierzytelności w terminie.
- Faktoring mieszany - to połączenie faktoringu pełnego i niepełnego. Faktor przejmuje ryzyko odpowiedzialności dłużnika wyłącznie do pewnej kwoty, natomiast odpowiedzialność spoczywa nadal na faktorancie. Rozwiązanie to jest rozłożeniem odpowiedzialności między faktora i faktoranta.
Przykład
Faktorant posiada wobec dłużnika wierzytelność na kwotę 100 000,00 zł. Umowa z faktorem przewiduje przejęcie ryzyka wypłacalności dłużnika przez faktora do kwoty 50 000,00 zł. Z tego wynika, że jeżeli faktorant przedstawi faktorowi wierzytelność do wykupu, to faktor przejmie na siebie ryzyko ewentualnej niewypłacalności dłużnika do kwoty 50 000,00 zł, natomiast powyżej tej kwoty odpowiedzialność nadal spoczywać będzie na faktorancie. Szczególną formą jest faktoring tajny (nie notyfikowany). Ta forma faktoringu niepełnego polega na tym, że dłużnik w ogóle nie zostaje powiadomiony o zawarciu umowy faktoringu. Faktorantowi może zależeć na zawarciu umowy faktoringowej w tej formie z uwagi na zachowanie dobrej współpracy z dłużnikiem. Praktyka wskazuje na to, że chociaż w umowie pomiędzy faktorantem a dłużnikiem nie zastrzeżono, że wierzytelność nie może być zbywana osobie trzeciej, to z uwagi na dobrą współpracę pomiędzy kontrahentami, wierzyciel woli zaciągnąć kredyt krótkoterminowy, niż korzystać z faktoringu, który wprowadza w stosunek umowny trzeci podmiot, najczęściej bank. Nieznajomość procedur związanych z faktoringiem, a często także brak dobrej woli po stronie dłużnika nie pozwalają wierzycielowi na korzystanie z tej formy finansowania krótkoterminowego, jaką jest faktoring.
Wprawdzie zainteresowanie faktoringiem tajnym jest coraz większe na rynku usług finansowych, ale jednocześnie wiele banków i innych instytucji finansowych nie stosuje tej formy, wymagając formalnego powiadomienia dłużnika o dokonanej cesji i uznania przez niego istniejącej wierzytelności. Trudno zrozumieć ten fakt, zwłaszcza że faktoring tajny ma charakter faktoringu niepełnego i za ewentualne nieuregulowanie płatności w terminie ponosi odpowiedzialność faktorant. Obawy te związane są ze spłatą zobowiązań wobec banku lub innej instytucji finansowej, w przypadku gdy faktorant ma słabą sytuację finansową i ewentualne nieuregulowanie płatności w terminie spowoduje niemożność wykupu wierzytelności sprzedanej na rzecz faktora. Rozpatrując sytuację wykupu wierzytelności, należy liczyć się z faktem posiadania informacji o istniejącej wierzytelności wyłącznie od faktoranta. W przypadku faktoringu zabezpieczeniem należności wobec banku lub innej instytucji finansowej pozostaje najczęściej cesja praw z umowy lub faktury. W faktoringu tajnym brak poinformowania dłużnika o przelewie wierzytelności i tym samym uzyskania od dłużnika informacji np. o dokonanej kompensacie (forma zapłaty) może spowodować problemy z odzyskaniem środków zainwestowanych przez bank czy inny podmiot finansowy.
Wątpliwości dotyczące stosowania faktoringu tajnego powstają także na gruncie Konwencji Ottawskiej. W art. 1 ppp 2 pkt c) konwencja stnaowi, że warunkiem koniecznym dla istnienia umowy faktoringu jest powiadomienie dłużnika o dokonanym przelewie wierzytelności. Art. 1 ppp 4 konwencji interpretuje pojęcie powiadomienia dłużnika w sposób następujący:
"Dla potrzeb tej konwencji:
a) pisemne powiadomienie nie musi być podpisane, ale musi ono zawierać informację o tym, kto albo w czyim imieniu je wysyła,
b) pisemne powiadomienie może - ale nie musi - mieć formę telegramów, teleksów lub innych środków telekomunikacji, musi natomiast mieć formę, którą można odtworzyć w postaci materialnej,
c) pisemne powiadomienie uważa się za doręczone wówczas, gdy adresat je przyjął.2)
Zaś jej art. 8 ppp 1 stanowi: "Dłużnik jest zobowiązany zapłacić faktorowi wtedy - i tylko wtedy - gdy dłużnik nie jest świadomy istnienia wyższych praw innej osoby do zapłaty i pisemne powiadomienie o przeniesieniu prawa własności.
a) zostaje przekazane dłużnikowi przez dostawcę lub przez upoważnionego przez dostawcę faktora;
b) zasadnie określa wierzytelności, do których prawo własności zostało przeniesione na faktora, a któremu bądź na którego konto dłużnik obowiązany jest dokonać zapłaty;
c) odnosi się do wierzytelności powstałych w wyniku umowy sprzedaży dóbr, podpisanej w dniu bądź przed dniem doręczenia zawiadomienia".3) W Polsce przepisy kodeksu cywilnego (art. 512, 513) nie wymagają formalnego powiadomienia o zbyciu (cesji) wierzytelności, ale też przepisy te zwalniają dłużnika z odpowiedzialności wobec wierzyciela, który nabył wierzytelność, gdy dłużnik dokonał płatności na rzecz wierzyciela, który zbył wierzytelność w jakiejkolwiek prawnie dopuszczalnej formie, np. potrącenie.
Zabezpieczenie umów faktoringu
Niewątpliwym atutem stosowania faktoringu jako metody finansowania jest kwestia zabezpieczeń. Jak już wcześniej pisałam, zabezpieczeniem w przypadku faktoringu jest cesja praw z umowy lub faktury. Dodatkowo faktor może żądać innych zabezpieczeń, najczęściej w postaci weksli własnych lub poręczonych. I tak, np. przy faktoringu pełnym (bez regresu) oprócz cesji praw z umowy lub faktury dodatkowym zabezpieczeniem może być weksel własny dłużnika wystawiony na faktora.
Uproszczone formy zabezpieczeń stosowane w faktoringu pozwalają na korzystanie z tego finansowania przedsiębiorstwom, które nie otrzymały kredytu właśnie z uwagi na brak odpowiedniego zabezpieczenia.
Podsumowanie
Faktoring jest korzystną formą zarządzania środkami finansowymi w przedsiębiorstwie. Wynika to z kilku przesłanek. I tak, korzystanie z faktoringu jest wskazane dla firmy szczególnie w przypadku gdy:
- ma ona stałych odbiorców towarów i usług,
- chce zdyscyplinować dłużników do terminowego wywiązywania się z płatności,
- nie dysponuje odpowiednim zabezpieczeniem niezbędnym przy ubieganiu się o kredyt,
- ma nierównomiernie rozłożone w czasie zapotrzebowanie na środki pieniężne (okresowe),
- zależy jej na dokładnym planowaniu wpływów i wydatków, - ponosi znaczące koszty administracyjne z tytułu udzielanych kredytów kupieckich,
- chce mieć szybki dostęp do środków pieniężnych.4) Przesłanki te wskazują, że faktoring jako sposób finansowania - wraz z rozwojem gospodarki rynkowej - będzie coraz popularniejszą formą wspomagania płynności finansowej przedsiębiorstw.





Schemat faktoringu pełnego

[faktoring pełny = faktoring właściwy
::::
faktoring niepełny = faktoring niewłaściwy]
Chodzi w takim wypadku o umowę faktoringu, w której strony dokonując przelewu wierzytelności, jednocześnie postanawiają, że ryzyko wypłacalności dłużnika obarczać będzie odtąd faktora. Mówi się w związku z tym, że w przypadku faktoringu właściwego, obok funkcji finansowania i funkcji usługowych, pełni on także funkcje del credere. Jej istota polega - w przypadku faktora - na tym, że z momentem zawarcia umowy o faktoring właściwy, faktor odpowiada również za to, że odbiorca towarów lub usług wykona ciążące na nim zobowiązania. Do czasu zawarcia umowy ryzyko to obciążało sprzedawcę i usługodawcę. Teraz będzie ono ciążyło na instytucji faktoringowej. W ten sposób faktor zabezpiecza przedsiębiorcę, który sprzedał lub dostarczył określony towar odbiorcy lub spełnił określoną usługę, przed niewypłacalnością dłużnika.

Faktoring właściwy jest stosunkowo drogi, bowiem kalkulując zapłatę (prowizję) faktor dolicza do niej koszty związane z ryzykiem odpowiedzialności del credere. Do zawarcia takiej umowy, z reguły dochodzi dopiero wtedy gdy faktor, po sprawdzeniu stanu majątkowego dłużnika, upewni się co do jego wypłacalności.
Faktoring niepełny.
[faktoring pełny = faktoring właściwy
::::
faktoring niepełny = faktoring niewłaściwy]
Podstawowa różnica pomiędzy faktoringiem właściwym a niewłaściwym polega na tym, że w przypadku tego ostatniego, ryzyko wypłacalności dłużnika nie przechodzi na faktora. W konsekwencji, będący przedmiotem faktoringu niewłaściwego przelew wierzytelności ze sprzedawcy lub usługodawcy nie jest definitywny. Nie można tu zatem mówić o sprzedaży wierzytelności, przeciwnie, w razie stwierdzenia niewypłacalności dłużnika, wierzytelność będąca przedmiotem umowy wraca do sprzedawcy lub usługodawcy.

Można by wysunąć koncepcję, że faktoring niewłaściwy sprowadza się de facto do umowy pożyczki, w której sprzedawca (dostawca) lub usługodawca, występuje w roli pożyczkobiorcy, zaś faktor - pożyczkodawcy. W przypadku faktoringu niewłaściwego polegałoby to na tym, że faktor, w zamian za przelaną nań wierzytelność, zobowiązuje się wypłacić sprzedawcy (dostawcy) lub usługodawcy, określoną kwotę pieniężną. Na poczet swej pożyczki faktor ma prawo ściągać należności od dłużnika, gdyby zaś ten ostatni okazał się niewypłacalny, zwrotu pozostałej reszty (lub całości) może dochodzić od samego sprzedawcy (dostawcy) lub usługodawcy .

Przyjmując koncepcję pożyczki za właściwą, dla wyjaśnienia natury prawnej faktoringu niewłaściwego można by nazwać go w konsekwencji faktoringiem "pożyczkowym" lub "kredytowym", jak robili to autorzy wielu publikacji .
W nauce prawa wysunięto także inne wyjaśnienie natury prawnej faktoringu niewłaściwego. Mówi się, że faktoring niewłaściwy dochodzi do skutku na podstawie umowy zawartej warunkowo. Warunek ten łączyłby się mianowicie ze ściągalnością wierzytelności od dłużnika. W razie wypłacalności dłużnika cesja wierzytelności byłaby definitywna, w razie zaś wystąpienia niewypłacalności, wierzytelność wracałaby z powrotem do jej zbywcy.

Biorąc pod uwagę aspekt historyczny, należy powiedzieć, że faktoring niewłaściwy był wykorzystywany znacznie wcześniej niż faktoring właściwy. Banki i spółki faktoringowe przez długi czas stały na stanowisku, że przejęcie przez faktora odpowiedzialności del credere, rodzi zbyt daleko idące niebezpieczeństwo dla pozycji ekonomicznej faktora. Faktem jest również, że faktoring niewłaściwy jest tańszy, bowiem w razie gdy faktor nie przyjmował na siebie odpowiedzialności del credere, z natury rzeczy pobierał mniejszą prowizję .
Rysunek 4. Schemat faktoringu niewłaściwego (niepełnego).

Źródło: "Faktoring - specjalistyczna forma finansowania przedsiębiorstw". Materiały szkoleniowe, Międzynarodowa Szkoła Bankowości



Leasing:
Co to jest leasing...
Leasing jest nowoczesną i efektywną ekonomicznie formą finansowania inwestycji, nie wymagającą angażowania dużych środków własnych. Przez cały czas trwania umowy leasingowej jej przedmiot pozostaje własnością leasingodawcy, natomiast leasingobiorca płacąc opłaty leasingowe wykorzystuje go do swoich celów gospodarczych. Leasing umożliwia wliczenie całego płaconego przez leasingobiorcę czynszu leasingowego w koszty uzyskania przychodu, co daje możliwość finansowania z zysku jeszcze przed opodatkowaniem.

Leasing różnego rodzaju dóbr i usług pojawił się jako szansa na pozyskanie nowych technologii, których zdobywanie drogą dotychczasową (kredyt, środki własne) przysparzało wiele problemów natury fiskalnej.

Leasing jest najprostszą i najszybszą metodą finansowania zamierzonych inwestycji. Olbrzymie korzyści płynące z leasingu sprawiają, że jest to właściwa i dobra droga do pomażania swoich zysków i urtwalania swojej pozycji na rynku. Obecna dynamika rozwoju sprawia, że ta forma świadczenia usług na swoją szansę rozwoju i rokuje wysoką rentowność takich przedsięwzięć.

Brać w leasing można praktycznie każdą rzecz, zaliczaną do środków trwałych, zarówno nową, jak i używaną. Leasingowi podlegają dobra ruchome i nieruchome, maszyny, samochody osobowe i ciężarowe, linie produkcyjne i technologiczne, urządzenia biurowe, sprzęt komputerowy i wiele innych.

...i jakie daje korzyści
Jest wiele powodów, które mogą skłonić firmę do korzystania z leasingu, a oto ważniejsze korzyści płynące z zawarcia umowy leasingu operacyjnego :
• jest formą finansowania inwestycji umożliwiającą leasingobiorcy dostęp do dóbr inwestycyjnych bez angażowania dużych środków na ich zakup,
• ma wpływ na zwiększenie płynności finansowej leasingobiorcy; zakup środków trwałych tą droga w całości dokonywany jest ze źródeł zewnętrznych - finansuje go firma leasingowa,
• daje możliwość rozszerzenia zdolności produkcyjnej odpowiednio do potrzeb rynkowych (modernizacja produkcji, obniżenie kosztów) przy jednoczesnym zachowaniu dotychczasowej struktury kapitałów własnych,
• stwarza możliwość zaplanowania wydatków leasingobiorcy w przyszłych okresach, gdyż opłaty leasingowe są niezmienne przez cały okres trwania umowy,
• umożliwia elastyczne dopasowanie wysokości opłat leasingowych do standingu finansowego leasingobiorcy i przyszłych przychodów,
• jest elastyczną i wygodną formą pozyskiwania środków przez leasingobiorcę bez wielu ograniczeń, które nakładane są przez tradycyjnych kredytodawców; minimum formalności i czasu, uproszczona procedura zawarcia umowy, ubezpieczenie i wiele innych elastycznych opcji
• wszystko "pod jednym dachem" u leasingodawcy,
• daje preferencje podatkowe dla leasingobiorcy dzięki możliwości wliczania całości opłat leasingowych w koszty uzyskania przychodu,
• nie wyklucza możliwości korzystania przez leasingobiorcę z tradycyjnych form pozyskiwania środków na inwestycje, np. kredytu bankowego,
• jest nowoczesną metodą zabezpieczenia się leasingobiorcy przed technologicznym starzeniem się urządzeń przez przeniesienie na firmę leasingową ryzyka własności urządzeń wrażliwych na zmiany technologiczne,

Uczestnicy transakcji leasingowej
Do zawarcia umowy leasingowej potrzebne są dwa podmioty gospodarcze: finansujący -właściciel przedmiotu leasingu oddający go w użytkowanie oraz korzystający - użytkujący. W praktyce przy zawieraniu umowy leasingu uczestniczy pośrednio lub bezpośrednio kilka współpracujących firm (podmiotów gospodarczych). Są nimi w szczególności:
Finansujący (leasingodawca)
Najczęściej jest to wyspecjalizowana firma świadcząca usługi finansowe lub podmiot powołany przez bank. Forma prawna finansującego może być dowolna, ale najczęściej mamy tu do czynienia ze spółkami prawa handlowego, tj. spółką z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółką akcyjną. W Polsce przyjęły się nazwy stron umowy leasingu pochodzące od słowa leasing. Firma, która świadczyła usługi finansowe jest potocznie nazywana leasingodawca. Dopiero obowiązująca od 9 grudnia 2000r. nowelizacja wprowadziła nazwy finansujący i korzystający jako strony biorące udział w transakcji leasingu.
Korzystający (leasingobiorca)
Teoretycznie może być nim każdy podmiot gospodarczy, jednak formy opodatkowania niektórych rodzajów działalności jakimi są ryczałt od przychodów ewidencyjnych i karta podatkowa powodują, że zawieranie umów leasingu przez takie przedsiębiorstwa jest dla nich nieopłacalne, co eliminuje je z rynku jako potencjalnych klientów. Również małe firmy nie płacące podatku VAT nie są zainteresowane leasingiem. Leasingobiorca jest potocznym określeniem tej grupy podmiotów, która korzysta z usług finansującego (leasingodawcy).
Dostawca (dealer)
Jest to osoba (firma handlowa, importer, producent), od której finansujący kupuje przedmiot leasingu. Wyboru dostawcy i sprzętu dokonuje korzystający i on, w myśl przepisów, ponosi pełną odpowiedzialność za wybór przedmiotu i podmiotu dostarczającego.
Przedmiot leasingu
"Przedmiotem leasingu może być rzecz ruchoma lub nieruchoma, służąca celom zarobkowym użytkownika, dobro o charakterze inwestycyjnym, w rachunkowości przedsiębiorstw zwane środkiem trwałym."
W szczególności przedmiotem leasingu może być:
• przęt biurowy: komputery, kserokopiarki, meble,
• środki transportu kołowego: samochody osobowe, dostawcze, ciężarowe, specjalne,
• inne maszyny: sprzęt budowlany, dźwigi, linie technologiczne,
• statki, samoloty,
• nieruchomości: biurowce, budynki przemysłowe.

Elementy umowy leasingu
W zawieranych umowach leasingu możemy wyróżnić kilka podstawowych składowych kształtujących cenę usługi leasingowej
• Opłata wstępna (czynsz inicjalny) -jest to opłata uiszczana w momencie zawierania umowy leasingu stanowiąca część wartości leasingowej przedmiotu.
• Prowizja (koszty manipulacyjne) - opłaty manipulacyjne mogą występować w celu pokrycia kosztów obsługi transakcji w ustalonej wielkości procentowej w stosunku do wartości leasingowanego środka trwałego. Należą również do opłat początkowych i często ich zapłata warunkuje odbiór przedmiotu leasingu.
• Rata leasingowa (czynsz leasingowy) - jest to wyrażona w pieniądzu zapłata za użytko wanie przedmiotu leasingu. W praktyce mamy do czynienia z czynszami o stałej wysokości (annuitetowymi), malejącymi (degresywnymi) lub sezonowymi.
• Opłata końcowa (opcja wykupu). Typowym elementem umowy leasingu kapitałowego jest opłata końcowa, czyli cena sprzedaży przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy. Najczęściej wykup ma charakter zobowiązania dla obu stron. W pewnych przypadkach leasingu operacyjnego istnieje jednak możliwość nie realizowania opcji wykupu przez korzystającego i dokonania zwrotu przedmiotu leasingu po okresie umowy.
• Depozyt gwarancyjny - są to przeważnie miesięczne płatności nie podlegające fakturowaniu, przeznaczone na pokrycie ewentualnych zobowiązań korzystającego wynikających z umowy. Depozyt po zakończonej umowie jest zwracany klientowi lub zaliczany na poczet płatności ostatnich rat lub wysokiego wykupu (szczególnie w przypadku leasingu nieruchomości). Wszystkie opłaty wyliczane są od wartości netto środka trwałego (bez VAT) i podawane są w procentach, np. opłata wstępna wynosi 10% oznacza to, że za przedmiot o wartości 20 tyś. zł netto, opłata wstępna będzie wynosiła 2 tyś. zł netto (2.440 zł brutto).
Leasing finansowy
Leasing finansowy to umowa leasingowa, na mocy której następuje przeniesienie zasadniczo całego ryzyka i korzyści wynikających z posiadania składnika aktywów. Tytuł prawny do składnika aktywów może, ale nie musi być ostatecznie przekazany.
Standardy nie przytaczają żadnych testów, badających przeniesienie ryzyka i korzyści wynikających z zawarcia umowy leasingu, ale opisują okoliczności, których zaistnienie może wskazywać, że takie przeniesienie nastąpiło. W znowelizowanej Ustawie o Rachunkowości, która obowiązuje od 01.01.2002 r. środki te zalicza się do aktywów korzystającego (leasing finansowy) jeżeli umowa spełnia choć jeden z następujących warunków:
• przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta,
• zawiera prawo do nabycia przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,
• okres, na jaki została zawarta, odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego, przy czym nie może być on krótszy niż % tego okresu. Prawo własności przedmiotu umowy może być przeniesione na korzystającego po okresie na jaki umowa została zawarta, suma opłat, pomniejszona o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień. W sumie opłat uwzględnia się wartość końcową przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za przeniesienie na niego własności tego przedmiotu. Do sumy opłat nie zalicza się płatności na rzecz korzystającego za świadczenia dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego przedmiotu, jeżeli korzystający pokrywa je niezależnie od opłat za używanie,
• przewiduje możliwość jej wypowiedzenia z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający,
• zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przedłużenia umowy dotychczasowej, na warunkach korzystniejszych od przewidzianych w dotychczasowej umowie,
• przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego. Może on być używany wyłącznie przez korzystającego, bez w prowadzania w nim istotnych zmian.

Zawierając umowę leasingu przy prowadzonej pełnej księgowości Korzystający dokona następujących zapisów w sprawozdaniu finansowym:
• w bilansie na dzień zawarcia umowy korzystający ujmie przedmiot leasingu jako środek trwały, a drugostronnie jako zobowiązanie w kwocie równej wartości rynkowej przedmiotu leasingu, pomniejszonej o dotacje i zwrot podatków należnych finansującemu,
• opłaty z tytułu umowy leasingu dzieli się na koszty finansowe i raty spłaty kapitału, zmniejszające zobowiązanie z tytułu przejęcia obiektu w leasing,
• koszty finansowe rozkłada się przez czas trwania leasingu na poszczególne okresy obrachunkowe,
• wykazane w bilansie przedmioty ułegająamortyzacji.
Leasing operacyjny
Leasing operacyjny natomiast jest to leasing nie będący leasingiem finansowym.
Składniki aktywów będące przedmiotem leasingu wykazuje w swym bilansie finansujący i amortyzuje je z zachowaniem zwykłych zasad (najczęściej liniowo). Amortyzacja stanowi koszt dla finansującego. Przychody z tytułu opłat leasingowych (także jednorazowe) powinny być ujmowane metodą liniową przez okres leasingu niezależnie od sposobu ich ujęcia w umowie lub w inny sposób jeżeli odzwierciedlałby on lepiej niż rozłożenie liniowe spadek korzyści czerpanych ze składników aktywów.
Zmiany te wpłynęły na sposób księgowania większości transakcji leasingu operacyjnego, które z punktu widzenia Ustawy o Rachunkowości sąobecnie traktowane jako leasing kapitałowy. W konsekwencji tych nowelizacji leasing operacyjny jest dla korzystającego zobowiązaniem bilansowym.
Klienci rozliczający się w oparciu o księgi handlowe inaczej niż poprzednio księgują transakcje leasingu operacyjnego (tak jak leasing finansowy), zaznaczając równocześnie, iż ze względu na ustawę o podatku dochodowym nie nastąpiły żadne zmiany.
Należy podkreślić znaczącą niespójność rozwiązań księgowych i podatkowych przyjętą w ustawach. Powoduje ona konieczność stosowania podwójnej księgowości w firmach prowadzących pełną rachunkowość. Nie ma to jednak zasadniczego wpływu na pracochłonność, gdyż do chwili obecnej również część wydatków zaliczanych w koszty księgowe nie stanowiły kosztów podatkowych.
Obecnie księgowanie raty leasingowej dość często będzie odbywało się na dwa sposoby: w całości w koszty w księgowości podatkowej i częściowo w koszty (część odsetkowa raty) w ujęciu bilansowym. Dodatkowo amortyzacja przedmiotu nie będzie kosztem podatkowym, a znajdzie się wśród składników kosztów bilansowych.
Niedogodności te nie będą jednak stanowiły ograniczenia dla rozwoju rynku leasingowego, a uzyskane poprzez jednoznaczne uregulowania prawne korzyści, z nawiązką je rekompensują.