Konstytucja RP, Prezydent, Minister, Prezes Rady Ministrów

Konstytucja RP zalicza do władzy wykonawczej Prezydenta RP i RM. Katalog centralnych organów administracji nie ogranicza się jednak do prezydenta i rządu.
Organy centralne swym zasięgiem działania obejmują cały kraj i są przeciwstawiane organom terenowym, które realizują swoje kompetencje tylko na określonej części terytorium kraju, np. w województwie, powiecie czy gminie.

W ramach organów centralnych wyróżnia się ze wzgl. Na pozycję i znaczenie organy naczelne i inne organy administracji centralnej. W oparciu o różne kryteria przyjmuje się, że są nimi organy administracji, powoływane bezpośrednio przez sejm (prezydenta), zwierzchnie wobec pozostałych organów i innych podmiotów organizacyjnych państwa o strukturze administracji rządowej, których właściwość miejscowa obejmuje obszar całego państwa. Aktualnie organy naczelne są jednocześnie organami centralnymi, gdyż ich właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego państwa.

Prezydent- najwyższy przedstawiciel RP i gwarant ciągłości władzy państwowej. Ma szerokie kompetencje wykraczające za sferę władzy wykonawczej:
1) może rozwiązać Sejm, podpisuje lub odmawia podpisu ustawy,
2) jest strażnikiem przestrzegania konstytucji, suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności terytorium Polski oraz przestrzegania umów międzynarodowych,
3) reprezentuje państwo w stosunkach zewnętrznych, ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli państwa w innych państwach, przyjmuje listy uwierzytelniające odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli innych państw i organizacji międzynarodowych,
4) w zakresie polityki zagranicznej współdziała z PRM i z ministrem spraw zagranicznych
5) sprawuje ochronę zewnętrznego bezpieczeństwa państwa.
6) W czasie bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa prezydent może ogłosić częściową lub powszechną mobilizację i zarządza użycie sił zbrojnych do obrony RP na terenie całego kraju lub jego części- w przypadku zagrożenia państwa, napaści lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciw agresji
7) Realizuje też funkcje w dziedzinie wewnętrznej obrony bezpieczeństwa państwa. Może wprowadzić stan wyjątkowy w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli
8) Prezydent na wniosek RM może wprowadzić na czas oznaczony nie dłuższy niż 90 dni stan wyjątkowy na części lub całości terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić tylko raz za zgodą Sejmu na nie dłużej niż 60 dni.. Wprowadzenie stanów jest dokonywane w drodze rozporządzenia prezydenta.
9) Ma on także kompetencje w sprawach osobowych tj: powoływanie rządu, dokonywanie zmian na wniosek PRM na stanowiskach ministrów, zwołuje posiedzenia Rady Gabinetowej, przysługuje mu inicjatywa ustawodawcza, uczestniczy w procesie ustawodawczym
10) Na podstawie ustaw i udzielonych w nich upoważnień może wydawać rozporządzenia i zarządzenia
11) Wydaje akty urzędowe- wymagają one kontrasygnaty PRM. Samodzielnie może organizować zwoływanie pierwszego posiedzenia parlamentu, skracanie kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji, zarządzanie referendum krajowego, podpisywanie lub nie ustaw, przyjmowanie dymisji RM, wnioskowanie do Sejmu o pociągniecie do odpowiedzialności przed Trybunał Stanu członka RM, powoływanie sędziów, pierwszego prezesa sądu najwyższego i prezesa NSA. Wnioskowanie do Sejmu o powołanie PRM i powołanie członków KRRiT.
Prezydent jest wybierany przez naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Kadencja trwa 5 lat, rozpoczyna się w dniu objęcia urzędu przez Prezydenta. Prezydent nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.
Aparatem pomocniczym prezydenta jest kancelaria prezydenta z szefem na czele, która posiada statut prezydenta.

Rada legislacyjna- działa przy PRM jako ciało opiniodawczo-doradcze. Zadaniem tego organu jest przede wszystkim opiniowanie różnego rodzaju zagadnień prawnych. PRM powołuje członków Rady Legislacyjnej i określa w drodze rozporządzenia zadania oraz szczegółowe zasady i tryb jej funkcjonowania.

PRM- jako przewodniczący RM; jako samodzielny naczelny organ administracji rządowej.
KOMPETENCJE PRM
? reprezentuje RM
? kieruje pracami RM
? wydaje rozporządzenia
? zapewnia wykonanie polityki RM i określa sposoby jej wykonywania
? koordynuje i kontroluje pracę członków RM,
? sprawuje nadzór nad samorządem teryt. W granicach i formach określonych w konstytucji i ustawach
? jest zwierzchnikiem służbowym pracowników adm. rząd.
KOMPETENCJE Z ZAKRESU ZWIERZCHNOŚCI OSOBOWEJ: to powoływanie i odwoływanie członków RM, sekretarzy i podsekretarzy stanu, centralnych organów adm. publ., wojewodów i członków niektórych organizacji doradczych.
FUNKCJE PRM
? funkcja prawodawcza (wydawanie rozporządzeń, zarządzen)
? funkcja personalna- uprawnienia w zakresie kształtowania składu osobowego RM, kompetencje do dokonywania obsad personalnych na różne kierownicze stanowiska w administracji państwowej
? nadzór nad niektórymi urzędami centralnymi usytuowanymi poza strukturami działów adm. rząd. A także funkcje kierownicze i nadzorcze w stosunku do terenowych organów adm. rząd. (np. powoływanie i odwoływanie wojewody oraz nadzór nad jego działalnością)
? pozostałe, pojedyncze sprawy z różnych dziedzin administracji, np. współdziałanie z NIK
Kancelaria PRM jest urzędem zapewniającym obsługę merytoryczną, organizacyjną, prawną, techniczną i kancelaryjno-biurową : a) RM i PRM; b) w-ce prezesów RM; c) Rady Legislacyjnej; d) kolegium ds. służb specjalnych

Kolegium ds. służb specjalnych- działa przy RM jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach programowania, nadzoru i koordynowania działań służb specjalnych (ABW, AW, WSI) oraz podejmowanych dla ochrony bezpieczeństwa państwa działań Policji, Straży Granicznej i Żandarmerii Wojskowej.

RADA MINISTRÓW-w skład wchodzą prezes i ministrowie, przewodniczący komitetów określonych w ustawie (np. Komitetu Integracji Europejskiej, Badań Naukowych).

Zadania RM:
? wykonywanie ustaw
? wydawanie rozporządzeń
? kontrola i koordynacja pracy adm. rząd.
? ochrona interesów Skarbu Państwa
? uchwalanie projektu budżetu państwa
? kierowanie wykonaniem tego budżetu
? zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa
? sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi
RM posiada organy wewnętrzne i pomocnicze. Stałe komitety to Komitet Ekonomiczny, Społeczny, spraw obronnych, ds. polityki regionalnej i zrównoważonego rozwoju. W skład komitetów wchodzą członkowie RM wyznaczeni przez PRM po porozumieniu z przewodniczącym komitetu.
Do zakresu działania KERM należą sprawy analizy aktów normatywnych i innych dokumentów rządowych dot. Polityki gospodarczej państwa, a szczególnie planowania i realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa. Zasady rozwoju gospodarczego kraju i rynku finansowego, przekształcenie własnościowe, ekonomiczne aspekty ochrony środowiska. Mogą wystąpić także inne sprawy zlecone przez PRM.

Komitet RM ds. polityki regionalnej i spraw projektów aktów normatywnych, programowania, analizy i innych działań rządu dot. Polityki regionalnej państwa.

Komitet społeczny RM- obejmuje zagadnienia społeczne, w szczególności przestrzeganie praw i wolności obywateli, praworządność i bezpieczeństwo obywateli, utrzymywanie więzi z Polonią, sprawy mniejszości narodowej, współpracy rządu z organizacjami społecznymi, związkami zawodowymi, a także sprawy stosunków państwa z Kościołem Katolickim i innymi związkami wyznaniowymi.

Komitet Spraw Obronnych RM- zagadnienia dot. Wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa, a w szczególności sprawy dot. Systemu obronnego państwa i ekonomicznych postaw jego funkcjonowania, sprawy przemysłu zbrojeniowego, obrót uzbrojeniem i sprzętem specjalnym, sprawy badawcze. Sprawy dot. Nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i innych sytuacji kryzysowych.

Minister- jednoosobowy, centralny organ adm. rząd., którego rolę kształtuje podwójny charakter. Z jednej strony jako członek RM uczestniczy w realizacji zadań, jakie prawo przyznaje rządowi i w tym zakresie poddany jest kierownictwu, koordynacji i kontroli premiera. Z drugiej strony jest samodzielnym organem, powołanym do kierowania określonym działem adm. rząd., albo wypełniającym zadania wyznaczone mu przez premiera i w tym zakresie poddany jest koordynacji, kontroli i zwierzchnictwu służbowemu PRM.
Powoływany przez Prezydenta RP na wniosek Premiera. Odwołanie z inicjatywy Sejmu w drodze uchwalenia mu wotum nieufności, albo na wniosek premiera.
FUNKCJE MINISTRA
? prawotwórcze (wydaje rozporządzenia i zarządzenia)
? funkcja polegająca na wydawaniu decyzji administracyjnych
? funkcje kierowania resortem nieobejmujące działalności prawotwórczej i decyzyjnej
? funkcje szczególne wynikające ze specjalnego statusu ministra ministra określonej sferze
Obowiązkiem ministra jako członka RM jest realizowanie polityki ustalonej przez RM.

KOMPETENCJE MINISTRA
? współdziała z innymi członkami RM
? nadzoruje działalność terenowych organów adm. rząd.
? współdziała z samorządem teryt., organizacjami społ. I przedstawicielstwami środowisk zawodowych i twórczych
? występuje do PRM o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań wykraczających poza zakres jego działania
? po zawiadomieniu PRM powołuje rady i zespoły jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania.
Minister samodzielnie kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych mu organów, urzędów i jednostek i w tym zakresie m.in.:
? tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne
? powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych
? organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne.

Resort-Wyodrębniony dział administracji, którym kieruje członek rządu, zwykle minister, minister niekiedy przewodniczący komitetu będącego naczelnym organem adm. rząd.. w skład resortu wchodzą: minister jako kierownik resortu, ministerstwo jako urząd, a ponadto mogą wchodzić organy rządowej administracji centralnej i terenowej, zakłady publiczne i inne jednostki organizacyjne.

Ministerstwo- aparat pomocniczy ministra, które tworzy, znosi lub przekształca RM w drodze rozporządzenia.
Skład ministerstwa:
? departamenty- do realizacji merytorycznych zadań ministerstwa
? biura- do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa
? sekretariaty- do obsługi ministra oraz komitetów, rad i zespołów
? wydziały- jako komórki organizacyjne, które mogą być tworzone wewnątrz departamentów i biur.

Komitet badań naukowych- naczelny organ adm. rząd. ds. polityki naukowej i naukowo-tecznicznej państwa. Do zadań KBN należy opracowywanie i przedstawienie RM projektów założeń polityki naukowej państwa, podział środków finansowych ujętych w budżecie na jednostki naukowe.