Narkotyki
Nałogi i uzależnienia........
Narkotyki zdrowie i życie czyli uzależnienia i leczenie!!
UZALEŻNIENIE, med. zaburzenie zdrowia, stan psych. albo psych. i fiz. zależności od jakiegoś psychoaktywnego środka chem. (najczęściej leku), przejawiający się okresowym lub stałym przymusem przyjmowania tej substancji w oczekiwaniu na efekty jej działania lub dla uniknięcia przykrych objawów jej braku; motywem skłaniającym do rozpoczęcia przyjmowania środków uzależniających jest ich działanie: rozluźniające (uspokajające, nasenne, przeciwlękowe, przeciwbólowe), stymulujące (aktywizujące, dopingujące, poprawiające samopoczucie, podwyższające intensywność przeżywania, zmniejszające łaknienie), halucynogenne (zmieniające intensywność spostrzegania i myślenia lub zniekształcające je, zmieniające stan świadomości); rozwój uzależnienia jest zależny od wielu czynników, m.in. od specyficznych właściwości substancji uzależniającej, fizjol. właściwości organizmu (warunkujących szybkość powstawania uzależnienia), cech osobowości sprzyjających działaniu substancji uzależniającej (bierność, niesamodzielność) i czynników środowiskowych ułatwiających kontakt z takimi substancjami (słabość więzi rodzinnych, brak perspektyw życiowych, presja grup subkulturowych, pochopne zastosowanie leku). Tradycyjne, dawno znane uzależnienia miały zasięg ograniczony geograficznie do rejonów, gdzie zyskiwały pewne usankcjonowanie kulturowe, oraz gdzie istniały pewne formy społ. kontroli (np. haszysz na Bliskim Wschodzie, peyotl w Ameryce Pd., alkohol w Europie); szerokie rozpowszechnienie uzależnień nietypowych kulturowo i regionalnie w ostatnim półwieczu stało się wielkim problemem społ., prawnym i med. w wielu krajach. W Polsce gł. środkiem uzależniającym jest alkohol etylowy, inne uzależnienia miały do lat 70. charakter wyjątkowy i ograniczony do pewnych grup zaw. i następstw błędów jatrogennych, później nastąpił gwałtowny wzrost uzależnień, nieco ustabilizowany w latach 80. Najczęściej przyjmowanymi środkami uzależniającymi na świecie są: alkohol, opiaty (opium, morfina, heroina, kodeina) i inne leki przeciwbólowe, leki anksjolityczne <2818_1.html>, barbit
urany <5824_1.html>, amfetamina <2204_1.html> i jej pochodne, kannabinoidy (haszysz, marihuana, gandża), khat <34984_1.html>, halucynogeny (peyotl, psylocybina i syntet. LSD, PCP), kokaina <36061_1.html>, różne rozpuszczalniki organiczne. Podstawowe niebezpieczeństwa w uzależnieniu wiążą się z: ryzykiem ostrego zatrucia przy przedawkowaniu, wystąpieniem nieoczekiwanych skutków użycia, następstwami zatrucia przewlekłego, groźnymi objawami abstynencyjnymi oraz skutkami postępującej degradacji osobowości i nieprzystosowania społecznego. Leczenie jest długotrwałe i trudne; wymaga wytrwałości ze strony uzależnionych i leczących; liczne programy leczniczo-rehabilitacyjne są dostosowane do typu i fazy rozwoju uzależnienia, zwykle obejmują okresy: detoksykacji (eliminowanie objawów odtrucia i abstynencyjnych), reorientacji (budowanie motywacji do leczenia), rehabilitacji (uczenie się nowych wzorców życia bez środków uzależniających); liczbę osób wymagających leczenia i rehabilitacji szacuje się w Polsce na ok. 30 tysięcy.
NAŁÓG:
1) med. potoczne określenie żńuzalenie <78058_1.html>, wskazujące na przymus przyjmowania substancji uzależniającej, uzależnienie psych. i fiz. od niej, oraz na obecność szkodliwych następstw zdrowotnych i społecznych;
2) pot. szkodliwy nawyk, zakorzenione przyzwyczajenie, np. hazard.
ALKOHOLIZM, nałóg alkoholowy, jedno z najbardziej rozpowszechnionych na świecie żńuzalenie <78058_1.html>, w którym substancją uzależniającą jest alkohol etylowy; motywem sięgania po niego jest działanie euforyzujące, rozluźniające, rozhamowujące (upojenie alkoholowe <77750_1.html>). Rozwój uzależnienia postępuje z różną szybkością, wpływa na to wiele indywidualnych i społ. czynników ryzyka (m.in. predyspozycje dziedziczne, sytuacja rodzinna i zawodowa, dostępność alkoholu, cechy osobowości); na zagrożenie wskazują m.in.: czynne szukanie okazji do picia, ukrywanie go, lekceważenie krytyki i przestróg, wzrost tolerancji na alkohol, koncentracja na sprawach związanych z alkoholem. Powstania alkoholizmu dowodzą: utrata kontroli nad piciem, występowanie objawów abstynencyjnych <233_1.html> (potrzeba tzw. klinowania), głód alkoholowy, utrwalony stereotyp picia; osoba uzależniona pije stale lub z niedługimi przerwami, tworzy przy tym zwykle cały system mechanizmów psychol. zaprzeczających istnieniu choroby (np. bagatelizowanie, oskarżanie innych); zależność od alkoholu ma charakter psych. i fiz., w niektórych środowiskach także społeczny. Przewlekłe zatrucia powodują występowanie licznych zaburzeń somatycznych (m.in. uszkodzenie wątroby, trzustki, serca, mózgu, przewodu pokarmowego), psychoz alkoholowych <1765_1.html> oraz ryzyko szkodliwych skutków dla potomstwa; stopniowo narasta degradacja osobowości oraz nieprzystosowanie społ.; alkoholizm ma często znaczenie kryminogenne. Podstawową trudność w leczeniu alkoholizmu stanowi brak motywacji do jego podjęcia u większości uzależnionych; leczenie wymaga, po wstępnej detoksykacji, długotrwałego uczestnictwa w programach reorientujących i przygotowujących do alternatywnego sposobu życia oraz wspomagających wysiłek utrzymania abstynencji; pomocne tu są nieprofesjonalne ruchy trzeźwościowe oraz kluby i stowarzyszenia grupujące samych uzależnionych (np. Anonimowi Alkoholicy). Polska należy do krajów o średnim spożyciu alkoholi, lecz wyprzedza inne pod względem spożycia wysokoprocentowych napojów alkoholowych; niekorzystna jest też dominacja sposobu picia polegającego na wypijaniu dużych ilości mocnych napojów jednorazowo aż do silnego upojenia, co podwyższa ryzyko negatywnych następstw społ. i zdrowotnych.
NIKOTYNIZM, palenie lub żucie tytoniu, także zażywanie tabaki, prowadzące do żuzalenienia <78058_1.html>; stanowi jeden z najszkodliwszych dla zdrowia czynników; w dymie tytoniowym, oprócz nikotyny, znajduje się wiele szkodliwych substancji, jak: tlenek węgla, związki pirydynowe, kreozolowe; nikotynizm prowadzi do trwałych zmian narządów i układów, wywołując rozmaite dolegliwości: nieżyt dróg oddechowych i pokarmowych, podwyższenie ciśnienia krwi, bóle głowy, osłabienie pamięci i wzroku, zapalenie nerwów wzrokowych, niepokój sercowy, bóle dławicowe; stwierdzono związek nikotynizmu z rakiem oskrzeli, płuc i warg; u kobiet ciężarnych nikotynizm jest przyczyną wzrostu liczby poronień i porodów przedwczesnych; w ostatnich latach w wielu krajach (również w Polsce) prowadzi się akcję, która ma na celu ograniczenie tego nałogu.
NARKOTYKI [gr.], potoczna nazwa niektórych śóąrodkw odurzajcych <52671_1.html>, np. morfiny, kokainy, marihuany.
ODURZAJĄCE ŚRODKI, farm. termin prawno-med., oznaczający substancje mogące stać się przedmiotem nadużywania, gł. w związku z powodowaniem żuzalenienia <78058_1.html>; formalnie środkiem odurzającym jest każda substancja umieszczona w spisie leków odurzających, tworzonym zgodnie z zaleceniami Świat. Organizacji Zdrowia (WHO) i - podpisanej przez Polskę konwencji o lekach odurzających; produkcja, obrót, przechowywanie, zapisywanie i stosowanie środków odurzających są regulowane przez specjalne przepisy; środki odurzające, potocznie zw. narkotykami, są m.in.: opium, morfina, heroina, petydyna, kokaina, przetwory konopi ind. (haszysz, marihuana, gandża), a ponadto alkohol etylowy.
Walka z nielegalną produkcją i handlem środkami odurzającymi prowadzona przez poszczególne kraje wymaga współpracy międzynar.; w tym celu państwa zawierały umowy, m.in. międzynar. konwencje opiumowe - podpisane w Hadze 1912 i w Genewie 1925, konwencja o ograniczeniu produkcji i o uregulowaniu podziału środków odurzających 1931, konwencja o zwalczaniu nielegalnego handlu środkami odurzającymi 1936. W okresie międzywojennym kontrolą nad środkami odurzającymi zajmowała się Liga Narodów. Po II wojnie świat. zadania te przejęła ONZ; z jej inicjatywy została podpisana 1961 w Nowym Jorku jednolita konwencja o środkach odurzających., przewiduje ona m.in. kontrolę uprawy surowców, produkcji i handlu, zakaz posiadania środków odurzających bez właściwego uprawnienia oraz walkę z nielegalnym obrotem środkami odurzającymi; 1972 przyjęto do konwencji poprawki, mające na celu wzmocnienie aparatu kontrolnego; 1971 w Genewie podpisano konwencję w sprawie środków psychotropowych (np. LSD, barbiturany), która stanowi uzupełnienie jednolitej konwencji o środkach odurzających. Na podstawie konwencji z 1961 powołano Międzynar. Organ Kontroli Narkotyków z siedzibą w Genewie; 1971 Sekretarz Generalny ONZ utworzył Fundusz Narodów Zjednoczonych dla Kontroli Nadużywania Narkotyków, który opiera się na dobrowolnych wkładach państw i instytucji prywatnych.
W związku z nasileniem się nielegalnego obrotu oraz produkcji środkow odurzających, a także wzmocnienia międzynar. współpracy państw w podejmowaniu działań zmierzających do poddania kontroli wyrobu i obrotu handlu międzynar. i hurtowego środkami odurzającymi i psychotropowymi oraz koordynacji działań w zakresie ustawodawstwa, wymiany informacji, sposobów ścigania i profilaktyki, ONZ 1988 w Wiedniu podpisała konwencję o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i psychotropowymi (ratyfikowana przez Polskę 1994). Konwencja ta stwarza podstawę prawną (dla państw, które ją ratyfikują) do identyfikowania, zamrażania i konfiskowania korzyści majątkowych pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa; wprowadza obowiązek monitorowania niektórych substancji stosowanych przy wyrobie środków odurzających i psychotropowych; przepisy umożliwiają koordynację działań służb policyjnych, celnych i sądowych; konwencja ustanawia bezpośrednią informację między państwami, wymianę oficerów łącznikowych oraz zezwala służbom policyjnym i celnym na stosowanie nowych technik śledczych, tworzy też specyficzny immunitet dla świadka, biegłego lub innej osoby, która wyraziła zgodę na osobiste uczestnictwo w postępowaniu toczącym się na obszarze państwa, które zwróciło się o tego typu pomoc prawną. Państwa, które ratyfikują konwencję, muszą ograniczyć tajemnicę bankową, handl. i gospodarczą.
HANDEL NARKOTYKAMI, w prawie międzynar. nielegalny obrót środkami odurzającymi; zwalczania produkcji narkotyków, handel narkotykami i ich rozpowszechniania dotyczyły konwencje m.in.: 1912 w Hadze, 1925, 1931 i 1936 w Genewie, a po II wojnie świat. tzw. nowojorska jednolita konwencja o środkach odurzających, uchwalona przez ONZ 1961 (jej członkami jest 80 państw, m.in. Polska); ONZ podjęła szeroką akcję zwalczania handlu narkotykami i zjawiska narkomanii, zwł. wśród młodzieży.
Nazwy narkotyków i ich działanie:
OPIUM [lac. < gr.], laudanum, wysuszony sok mleczny z nacietych niedojrzalych owoców maku lekarskiego; zawiera ponad 20 alkaloidów o róznych wlasciwosciach; do najwazniejszych z klinicznego punktu widzenia nalezy morfina (narkotyczny lek przeciwbólowy), kodeina (lek przeciwkaszlowy), papaweryna (lek rozkurczowy); w lecznictwie stosuje sie preparat opiumowy w postaci nalewki zawierajacy ok. 1% morfiny, stosowany w biegunkach; czeste stosowanie opium prowadzi do zuzalenienia <78058_1.html>. W krajach Wschodu rozwinela sie narkomania opiumowa polegajaca na spalaniu spreparowanego opium w fajkach (palacz zapada w sen narkotyczny); gl. producentami opium sa: Turcja, Iran, Chiny, Indie, Bulgaria.
MORFINA, fenantrenowy alkaloid opium <53450_1.html>, 1804 wyizolowany przez F.W. Sertrmera; narkotyczny lek przeciwbólowy dzialajacy poprzez receptory opioidowe; dziala depresyjnie na osr. oddechowy i odruch kaszlowy, obniza temperature ciala, zweza zrenice, pobudza osr. wymiotny, obniza próg drgawkowy; morfina jest stosowana w silnych bólach, gdy inne leki nie sa skuteczne; po wielokrotnym podaniu wystepuje dzialanie euforyzujace i zuzalenienie <78058_1.html> fiz. i psych. oraz tolerancja. Objawami abstynencji morfiny moga byc m.in.: dysforia, lzawienie, bezsennosc, pocenie, wzrost cisnienia tetniczego krwi, kurcze jelitowe, wymioty, biegunka, majaczenie, drgawki, zapasc.
HEROINA [gr.], pólsyntet. pochodna morfiny; 1898 wprowadzona do lecznictwa jako lek przeciwkaszlowy, dziala równiez przeciwbólowo; narkotyczny srodek b. szybko wywolujacy zuzalenienie <78058_1.html> (zaleznosc heroinowa jest grozniejsza od morfinowej); stosowanie heroiny jest w Polsce zabronione
KOKAINA [hiszp.], alkaloid wystepujacy w lisciach krzewu kokainowego Erythroxylon coca; w Ameryce Pd. liscie sa uzywane jako srodek zmniejszajacy glód, poprawiajacy samopoczucie, pozwalajacy na wykonywanie wiekszych wysilków; kokaina jest stosowana jako lek miejscowo znieczulajacy w laryngologii i okulistyce; wplywa pobudzajaco na osrodkowy uklad nerwowy; posiada dzialanie euforyzujace (naduzywana w postaci tabaczki, rzadziej podawana dozylnie, w ostatnich latach w formie papierosów); moze powodowac grozne zuzalenienie <78058_1.html>; naduzywanie kokainy prowadzi do szybkiej psychodegradacji, wyniszczenia fiz., ubytków intelektualnych; powoduje zaburzenia popedu plciowego, pojawiaja sie omamy wzrokowe, stany majaczeniowe i urojenia.
HASZYSZ [arab.], jeden z najstarszych preparatów psychoaktywnych; otrzymywany z kwitnacych pedów egzemplarzy zenskich konopi ind.; produkowany gl. w pd. Azji; popularny od czasów staroz. wsród ludnosci muzulm.; czynnym skladnikiem haszyszu sa kanabinoidy, których mechanizm dzialania jest zwiazany z oddzialywaniem na swoiste receptory; haszysz palony lub zuty wywoluje m.in. halucynacje i euforie, a nastepnie zuzalenienie <78058_1.html>; w Polsce handel haszyszem jest zakazany.
BARBITURANY, farm. pochodne kwasu barbiturowego, zwiazki o dzialaniu nasennym i przeciwdrgawkowym; zaburzaja fizjol. fazy snu, stosunkowo latwo powoduja niebezpieczne uzaleznienie i zatrucia; w przebiegu ich stosowania szybko rozwija sie tolerancja, wymagajaca niebezpiecznego zwiekszania dawek; obecnie barbiturany sa wypierane przez leki anksjolityczne, gl. benzodiazepiny; stosowane tradycyjnie w mieszankach z aminofenazonem jako srodki przeciwbólowe (pabialgina, veramid), choc wspólcz. badania nie potwierdzaja racjonalnosci tego skojarzenia; do barbituranów naleza m.in. fenobarbital (luminal), cyklobarbital (fanodorm)
AMFETAMINA, psychedryna, farm. srodek pobudzajacy aktywnosc psychomotoryczna, powoduje bezsennosc, hamuje laknienie, podnosi cisnienie krwi; dawniej stosowana w psychiatrii jako lek psychoanaleptyczny oraz w leczeniu otylosci; obecnie nie uzywana w lecznictwie; powoduje uzaleznienie, stanowi przedmiot nielegalnego obrotu (srodek dopingujacy w sporcie).
LSD
LSD jest jednym z najtanszych i najszerzej dostepnych narkotyków. Praktycznie calkowicie wyparlo ono inne psychodeliki. Od ponad dwudziestu lat jest to najpopularniejszy srodek halucynogenny.
SUBSTANCJA AKTYWNA
dietyloamid kwasu lizergowego (LSD-25)
ZASTOSOWANIE MEDYCZNE
Najpowazniejsze próby medycznego stosowania LSD dotyczyly psychiatrii, a dokladnie leczenia schizofreników. Niestety trudno znalezc w literaturze wiarygodne opisy efektów terapeutycznych LSD w tym ujeciu, mimo iz w latach piecdziesiatych i szescdziesiatych opublikowano ponad tysiac badan dotyczacych okolo 40 tysiecy pacjentów.
DZIALANIE FIZJOLOGICZNE
zawroty glowy
rozszerzenie zrenic i suchosc w ustach
drzenie miesniowe i skurcze miesni klatki piersiowej
oslabienie i nudnosci
kolatanie serca
wzrost cisnienia krwi
rozszerzenie zrenic i silne poty to dodatkowe objawy fizyczne pojawiajace sie przy zatruciu LSD
zapis fal mózgowych (EEG) osoby znajdujacej sie pod wplywem LSD-25 przypomina stan pobudzenia i niepokoju
Dlugosc dzialania: Efekty zaleza od ilosci uzytego LSD i osiagaja szczyt w przeciagu okresu od jednej do trzech godzin po zazyciu srodka. Halucynacje moga trwac od 8 do 12 godzin.
FORMY WYSTEPOWANIA I SPOSOBY PRZYJMOWANIA
Najczestsza forma tego psychodeliku sa bedace w nielegalnej dystrybucji kolorowe papierowe znaczki wielkosci przedstawiajace rózne symbole graficzne - nasaczone roztworem LSD. Stosowane sa one doustnie (ssanie lub wlozenie pod jezyk). LSD ma niezwykle niska dawke efektywna: kazdy znaczek zawiera ok. 0,003 g LSD.
Predkosc dzialania LSD jest zalezna od sposobu przyjecia srodka. I tak, brany doustnie (droga pokarmowa) przynosi efekty dopiero po ponad czterdziestu minutach, u osób szczególnie wrazliwych - wczesniej, nawet po pietnastu. Czesto jest przyjmowany poprzez wlozenie pod jezyk, a wiec wchlaniany przez dziasla. LSD moze byc równiez, co jest szczególnie niebezpieczne, wlozone pod powieke oka.
WLASCIWOSCI UZALEZNIAJACE
Uzaleznienie psychiczne
Wystepuje raczej rzadko - tylko wyjatkowo prowadzi do nieodpartej checi ponownego przyjecia.
Uzaleznienie fizyczne
Brak mozliwosci fizycznego uzaleznienia - niezaleznie od czestotliwosci przyjmowania, organizm nie wlacza LSD do metabolizmu. Nie zaobserwowano, oprócz uczucia ospalosci i czasem przygnebienia, zadnych objawów abstynencji po odstawieniu LSD.
Zjawisko tolerancji
Zauwazono, ze czeste uzywanie LSD powoduje nieznaczny wzrost tolerancji. Wzrost ten waha sie w granicach od 15 do 25%.
ZEWNETRZNE OZNAKI UZYCIA
rozszerzone zrenice i slaba ich reakcja na swiatlo
dziwne, nieracjonalne wypowiedzi
wesolkowatosc i belkotliwa mowa
brak koordynacji ruchowej i widoczne zaburzenie orientacji przestrzennej
NIEBEZPIECZENSTWA
Mimo, ze zazwyczaj osoba odurzona LSD zdaje sobie sprawe z tego, ze jest pod wplywem halucynacji - niebezpieczenstwo dla zycia i zdrowia moze wynikac z nieracjonalnego zachowania sie: blednej oceny odleglosci, czasu i wlasnych mozliwosci. Szczególnie przy stosowaniu zbyt duzych dawek moga pojawic sie powazne urojenia, które wplywajac na zachowanie zagroza bezpieczenstwu odurzonej osoby.
W przypadku uzywania LSD, u niektórych osób moze miec to wplyw na wyzwalanie sie stanów psychotycznych (indukcja schorzen psychiatrycznych).
Mozliwosc ponownego, chwilowego wystapienia wrazen i halucynacji doznanych podczas odurzenia majaca miejsce w pewnym odstepie czasowym od momentu odurzenia (nawet po kilku tygodniach czy miesiacach) - flashback.
Przedawkowanie ze smiertelnym skutkiem jest nie mozliwe - nie wystepuje zagrozenie zycia bezposrednio ze strony samej substancji chemicznej.
ODCZUCIA SUBIEKTYWNE
Osoba pod wplywem LSD jest bardzo podatna na kazdy rodzaj sugestii, w szczególnosci autosugestie. Zarówno rodzaj halucynacji, jak i ich tresc sa uzaleznione od nastawienia osoby zazywajacej srodek i od atmosfery, w której dochodzi do jego uzycia
“POZYTYWNE”
Wywolywane przez LSD, pod wzgledem psychicznym, objawy sa bardzo róznorodne. Nie mniej jednak do najczesciej pojawiajacych sie mozna zaliczyc - zmiane poczucia ksztaltów i barw, niewyrazne widzenie calosci i ostrzejsze widzenie kontrastów, wyostrzenie sluchu, poczucie obcosci wlasnego ciala, omamy, zludzenia i wizje wzrokowe, zmiany nastroju i euforie, subiektywne poczucie wolniejszego uplywu czasu, gonitwe mysli i zmniejszenie zdolnosci krytycznego osadu. Czasem pojawia sie uczucie lekkosci, badz przeciwnie - ociezalosci. Przedmioty widziane po otwarciu oczu zwykle zdaja sie blyszczec, a nawet najprostsze z nich nabieraja niezwyklego znaczenia symbolicznego.
“NEGATYWNE”
problemy z zachowaniem równowagi i mówieniem
zla ocena odleglosci oraz wlasnych umiejetnosci
depersonalizacja
uczucie nacisku na klatke piersiowa (“ciasny sweterek”)
bezsennosc
“zle podróze” (bad trip) stany charakteryzujace sie m.in. poczuciem utraty zmyslów, halucynacjami o bardzo przerazajacej tresci, nieprzyjemnymi doznaniami dotyczacymi wlasnego ciala)
NAZWY SLANGOWE
kwas, acid
GALKA MUSZKATOLOWA
O PRZYPRAWIE
Ojczyzna drzewa muszkatolowego (muszkatowego) sa wyspy Moluki, gdzie uprawiano je od niepamietnych czasów. Nasiona muszkatowca wymienia staroindyjska Ayurveda jako dzialajace narkotycznie i halucynogennie. W niektórych regionach poludniowo-wschodniej Azji te wlasciwosci galki muszkatolowej wykorzystuje sie do obecnych czasów, znano je równiez w srediowiecznej Europie, w kregach wtajemniczonych . Nalezy tu dodac, ze równiez przedstawieciele innych rodzajów rodziny Myristicaceae wytwarzaja substancje narkotyczne. Niektóre szczepy poludniowo-amerykanskich Indian narkotyzuja sie zywica z kory pewnych gatunków rodzaju Virola , która po sproszkowaniu zazywaja, podobnie jak tabake, podczas rózncych uroczystosci plemiennych. Przyprawa muszkatowa tarfila do Europy stosunkowo pózno dopiero w VI-VII w., za posrednictwem Arabów. Grecy i Rzymainie okresu klasycznego nie znali galki muszkatolowej. Od chwili pojawienia sie na rynkach europejskich stanowila zawsze jedna z najbardziej pozadanych i najdrozszych przypraw, której pochodzenie owiane bylo mgla tajemnicy . Tajemnice wyjasnili dopiero portugalscy zegalarze, którzy w 1512 r. napotakali plantacje drzew muszkatowych na wyspach Banda i Amboina w archipelagu Moluków. Portugalczycy przez prawie 100 lat ciagneli ogromne zyski ze swego odkrycia, dzierzac swiatowy monopol na handel galka. Dopiero w 1605 r. musieli ustapic Holendrom, którzy sila wyparli ich z wysp Banda, przejmujac monopol w swoje rece. Holenderscy kolonizatorzy postepowali wyjatkowo brutalnie: uprawe ograniczyli do scisle okreslonych wysp, odpowiednio strzezonych i fortyfikowanych, a wszystkei drzewa rosnace na innych wyspach wycieli. Mieszkancy mieli wyznaczone kontygenty dostaw galki, z których musieli sie wywiazac pod grozba drakonskich kar, wymierzanych zbiorowo calym wsiom i rejonom. Wszelki nielaegalny handel galka, a tym bardziej uprawa dzrew muszkatowych, zagrozone byly smiercia. Specjalna flota kontrolawala ruch statków i przewóz towarów. Jednoczesnie, aby udaremnic pozyskiwanie mlodych roslin z eksportowanej galki, która jest przeciez nasieniem (pozbawionym lupiny nasiennej), zabijano zarodek kapiac nasiona w mleku wapiennym. Zabieg ten stosowany bywa równiez wspólczesnie w celu zapobiezenia infekcjom towaru. Monopol holenderyski trwal do 1772 r. kiedy to po raz pierwszy trafila do Europy partia towaru pochodzacego z wyspy Mauritius, wówczas francuskiej posiadlosci na Oceanie Indyjskim. Francuzom udalo sie pare lat wczesniej zdobyc pewna liczbe siewek, czy nie uszkodzonych nasion, które staly sie podstawa dynamicznie rozwijajacych sie plantacji, najpierw na Mauritius, a nieco pózniej i w innnych koloniach francuskich. Ostateczny cios holenderskim monopolistom zadali Anglicy kiedy to botanik Christopher Smith znalazl kilka dziko rosnacych okazów muszkatowca na jednej z wysp moluckich i pozyskane sadzonki przetransportowal na wyspe Penang, bedaca we wladaniu Anglii. Juz wkrótce plantacje pojawiaja sie w innych posiadlosciach angielskich. W 1820 r. duze uprawy posiada Zanzabar i Sumatra, pare lat pózniej uprawa muszkatowca trafia na Antyle, gdzie zwlaszcza na wyspie Grenada (od 1843 r.) zakladane sa plantacje na olbrzymia skale. Drzewo muszkatowe dorasta do 20 m, jednak w uprawie prowadzone jest zwykle w formie niskopiennej , niekiedy krzewiastej. Ma trwale, nieco skórzaste liscie o eliptycznych blaszkach, osadznone na krótkich ogonkach. Kwiaty zebrane w wiechowate kwiatostany, wyrastaja w katach lisci. Sa one drobne, bialawe lub zóltawe, wonne, ksztaltem przypominajace kwiaty konwalii. Kwiaty meskie maja 9-10 zrosnietych w rurke precików, zenskie - jeden slupek jednokomorowy z dwoma zalazkami. Owocem jest pestkowiec, a wg niektórych autorów - torebka lub jagoda jedninasienna, wielkosci i barwy moreli, prawie okragly lub nieco gruszkowaty. Miesista owocnia po dijrzeniu peka podluzna szczelina na dwie klapy, uwalniajac ciemnobrunatne nasienie scisle otulone krwisotczerwona osnówka, czyli plaszczem nasiennym. Owocnia niedojrzalych owoców, odpowiednio spreparowana, stanowi w niektórych regionach Azji poszukiwany przysmak; z miazszu dojrzalych owoców pozyskuje sie niekiedy ciemnoczerwony barwnik. Drzewo muszkatowe zaczyna owocowac w wieku 8-9 lat i owocuje przecietnie przez 60 lat. Kwiaty zawiazuja sie i dojrzewaja przez caly rok, owoce zbiera sie z reguly trzykrotnie w ciagu roku, zwykle recznie, jeszcze przed ich calkowitym dojrzeniem, gdy osiagna mase 45-60 g; czasem uzytkuje sie równiez owoce opadle. Roczny plon owocó z jednego drzewa wynosi 1-2 tys. sztuk. Poniewaz drzewo muszkatowe jest roslina dwupienna, powaznym problemem byla do niedawna koniecznosc kilkuletniego czekania na pojawienie sie pierwszych kwiató, aby mozna bylo rozpoznac plec roslin i wykonac selekcje siewek przed zalozeniem plantacji. Rzecz jasna, uprawia sie przede wszystkim egzemplarze zenskie, pozostawiajac pewna liczbe okazów meskich, aby umozliwic zapylanie kwiatów i zawiazanie owoców. Obecnie stosuje sie metody biochemicznego testowania mlodych siewek drzewa muszkatowego, pozwalajace na wczesna eliminacje okazów meskich. Z zebranych owoców wydobywa sie nasiona wraz z osnówka, która bardzo starannie zeskrobuje sie, prasuje i suszy. W tym stanie trafia osnówka do handlu jako kwiat muszkatolowy , czyli macis (Flos Macidis, Macis). Suszona osnówka nosi handlowa nazwe Banda-Macis. Osnówka jest przyprawa znacznei wyzej ceniona niz galka. Jest to delikatny bloniasty twór obejmujacy kielichowato podstawe nasienia, ku górze strzepiasto porozcinany na waskie (okolo 1 mm) latki. Posiada charakterystyczny dla galki aromat i smak, lecz bardziej delikatny i lagodny. Stanowi doskonala przyprawe do zup, potraw miesnych, wysokiej jakosci wedlin, do ciast, przede wszystkim pierników, likierów i wódek. Osnówka Banda zawiera 4-12% olejku eterycznego o skladzie zblizonym do olejku samej galki, ponadto okolo 20% tluszczu, cukry, pektyny. Nie zawiera skrobi, lecz amylodekstryny, co pozwala na wykrycie zafalszowania sproszkowanej macis dodatkiem sproszkowane j galki, zawierajacej skrobie (skrobia z jodem barwi sie na kolor niebieski, amylodekstryna na kolor winnoczerwony). Osnówka Banda bywa czasem falszowana dodatkiem bezwartosciowych osnówek Papua lub Bombaj. Uwolnione z osnówki nasiona suszy sie przez kilka (4-8) tygodni, do czasu w którym wnetrze, jadro, oddziela sie od twardej lupiny nasiennej. W tym stanie latwo lupine zgniesc bez uszkodzenia samego jadra nasienia, co odbywa sie w prostych urzadzeniach m echanicznych. Wydobyte jadra sa z reguly poddawane zabiegom nadajacym im wieksza trwalosc i odpornosc na pasozytnicze grzyby i szkodliwe owady. Tradycyjnie stosuje sie nadal kapiel wapienna, coraz czesciej jednak poddaje sie je gazowaniu cyjanowodore lub bromkiem metylu. Po tych zabiegach suche jadro, czyli galka muszkatowa lub muszkatolowa (Semen Myristicae), trafia do handlu jako powszechnie znana i ceniona przyprawa o wielostronnym zastosowaniu. Po utarciu lub zmieleniu dodawana jest do zup, sos ów, salatek, potraw miesnych i rybnych, pasztetów, kielbas, ciast (pierników), likierów, wódek i win ziolowych. Znajduje zastosowanie w lecznictwie i jest uwzgledniona w farmakopeach wielu krajów. W stanie niewapnowanym galka muszkatolowa ma barwe od jasno- do ciemnobrunatnej, ksztalt owalny i siatkowato pomarszczona powierzchnie, z podluzna bruzda po jednej stronie. Dlugosc waha sie w granicach 20-25 mm. srednica 15-25 mm, masa 5-10 g. Zawiera do 16% olejku lotnego z licznymi komponentami, m.in. alfa-pinenem, kamfenem, limonenem, p-cymenem, linalolem, borneolem, terpineolem, geraniolem. Okolo 8% olejku stanowi mirystycyna (metoksysafrol), o wlasciwosciach toksycznych i halucynogennych. Wieksza daw ka mirystycyny wywoluje objawy zatrucia: bóle glowy, nudnosci, apatie, zachwianie równowagi. Jeszcze do niedawna uzywano galki do spowodowania poronien; obecnie ponownie niejako odkryto jej wlasciwosci odurzajace (glównie w USA). Podstawowym skladnikiem galki (do 40%) jest tluszcz, tzw. maslo lub balsam muszkatowy, uzywane do celó spozywczych, kosmetycznych, przemyslowych i leczniczych (Ceratum Nusticae). W sklad tluszczu wchodzi przede wszystkim trójgliceryd kwasu mirystyn owego, czyli mirystyna. Ponadto galka zawiera pewne ilosci skrobi, cukrów, pektyn, barwników i innych substancji organicznych. W handlu miedzynarodowym rozróznia sie dwa podstawowe typy galki muszkatowej: wschodnioindyjska, klasyfikowana wedlug wielkosci jako galka (orzechy) Banda, Siauw i Penang, oraz galke zachodnioindyjska, czyli amerykanska, antylska, która trafia na rynki ja ko towar niesortowany. Wielkie plantacje drze muszkatowych znajduja sie obecnie w Indonezji, zwlaszcza na wyspach Banda i innych wyspach moluckich, na Cejlonie, w poludniowych Indiach, na pólwyspie Malakka, a takze na wyspach karaibskich, w Brazylii i na Mauritius. Uprawy udaja sie w zasiegu cieplego i wilgotnego klimatu tropikalnego i subtropikalnego, ze srednia temperatura roczna powyzej 20C. Wielkosc produkcji swiatowej jest zmienna. Tylko Indonezja produkuje rocznie okolo 5 tys. t, a niewielka wyspa Grenada w Malych Antylach produkowala do 1957 r. ponad 2,5 tys t rocznie. W tym wlasnie roku huragan zniszczyl niemal doszczetnie plantacje na G renadzie, które jednak szybko zostaly odbudowane, tak ze i obecnie ta niewielka wyspa nalezy do czolówki producentów galki muszkatowej. Pozostale kraje dostarczaja ilosci daleko pozostajace za wymieniona dwójka czolowych producentów i eksporteró. Prócz wlasciwej galki muszkatowej, z owocó Myristica fragrans, trafiaja czasami do handlu galki uzyskane z innych gatunków rodzaju Myristica. Najbardziej znana jest tzw. galka Papua, zwan równiez galkaa muszkatowa dluga lub makasarska, pozys kiwana z owoców Margentea Warb., drzewa pochodzacego z zachodniej Nowej Gwinei i pobliskich wysepek, uprawianego glownie na Celebesie. Galki te osiagaja 4 cm dlugosci i nico mniejsza srednice niz galka wlasciwa, maja zatem zdecydowanie podlugowato- elipsoidalny ksztalt, ze slabo zaznaczona bruzda podluzna. Galka jest bardzo miekka i zawiera wiecej tluszczu, ma natomiast slabszy aromat oraz ostrzejszy smak i jako przyprawa znacznie ustepuje galce wlasciwej. Bywa traktowana jako zafalszowanie towaru g alki wlasciwej. Jeszcze mniej wartosciowa przyprawa jest galka (i osnówka) Bombaj pozyskiwana z owoców M. malabarica Lam. Suszona galka osiaga dlugosc do 5 cm, ma ksztalt wyraznie walcowaty, o jednym koncu szeroko-, a drugim waskozaostrzonym. Jest prawie zupelnie pozbawiona aromatu, zatem jesli znajduje sie w partiach galki wlasciwej, stanowi ewidentne zafalszowanie towaru. Na mala skale i tylko lokalnie uprawia sie w poludniowo-wschodniej Azji inne gatunki rodzaju Myristica, np. M. succendanea Blume z Moloków, o drobnych (do 28 mm dlugosci) nasionach zawierajacych jadro bardzo aromatyczne, o duzych walorach pr zyprawowych. Niekiedy, jako tzw. galka Halmahera, trafia ona na rynki swiatowe; czesciej spotykana jest na rynkach poludniowoazjatyckich jako tzw. Pala Maba. Niezaleznie od falszowania galki muszkatowej towarem mniej lub bardziej bezwartosciowym pozyskiwanym z innych gatunków drzew, jako falszerstwo traktowane sa domeiszki (powyzej 5%) galki silnie uszkodzonej przez owady minujace, z wydrazonymi przez nie kory tarzami, zanieczyszczone grudkami kalu, czesciami owadów itp., czy przez grzyby pasozytnicze (Aspergillus, Mucor i inne). Sytuacje taka mozna podejrzewac w razie silnego wapnowania towaru, które ma maskowac zepsuty surowiec. Szczególnie latwo o wsz elkiego rodzaju zafalszowania w przypadku galki sproszkowanej, gdyz nierzadko sporzadzona jest z surowca gorszej jakosci, tzw. BWP (broken - worming - petty).
ODCZUCIA
A jesli chodzi o FAZE, to jest dosyc przyjemna od chwili kiedy przepluczesz gardlo i zapomnisz o (naprawde obrzydliwym) smaku. Pojawiaja sie charakterystyczne haluny
SUBSTANCJE WZIEWNE
Zwyczaj wdychania rozpuszczalników organicznych stosowanych do rozpuszczania kauczuku, farb, lakierów, klejów, tworzyw sztucznych, itp. rozpowszechnil sie pod koniec lat szescdziesiatych w Stanach Zjednoczonych, glównie wsród dzieci i mlodziezy z raczej biednych srodowisk miejskich. W Polsce, tak jak i w innych krajach, po ten rodzaj narkotyków najczesciej siegaja dzieci i mlodziez.
Latwa dostepnosc do wziewnych srodków odurzajacych bierze sie z dwóch powodów:
wiekszosc z nich jest legalna i w zwiazku z tym pozostaje w ciaglej sprzedazy;
cena ich jest relatywnie niska w stosunku do innych substancji odurzajacych.
Wiele produktów, w które zaopatrzone jest kazde gospodarstwo domowe zawiera rozpuszczalniki mogace sluzyc jako srodki odurzajace.
SUBSTANCJE AKTYWNE
Wachlarz stosowanych substancji jest bardzo szeroki - od benzyny i gazu turystycznego, poprzez kleje i rozpuszczalniki, farby i lakiery, do dezodorantów i srodków pioracych. W produktach tych wystepuja zwiazki chemiczne takie, jak "octany alifatyczne", "toluen", "benzen", "ksylen", "aceton", "cykloheksan", tetrachlorek wegla, "trichloroetylen, acetan amylu, chlorek metylenu" i wiele innych.
SPOSOBY PRZYJMOWANIA
Substancje te przewaznie sa w postaci plynnej, a stosowanie ich przyjmuje najróznorodniejsze formy. Czesto sa one wylewane na szmatke, chusteczke i przykladane do nosa, a nastepnie wdychane. Moga byc równiez wdychane przez usta, co ponoc jest "wydajniejsze". Najpopularniejszym sposobem przyjmowania wziewnych substancji odurzajacych jest wdychanie oparów z worka foliowego, tak aby obejmowal on nos i usta lub po zalozeniu go na glowe.
Tak zazywane substancje chemiczne juz po kilku glebokich wdechach - w ciagu kilkunastu sekund przedostaja sie do ukladu krwionosnego - a nastepnie powoduja gwaltowne uczucie euforii. Wiekszosc ze stosowanych w ten sposób srodków powoduje zburzenia swiadomosci, które charakteryzuja sie:
euforia z tendencja do fantazjowania
omami i halucynacjami
zamglonym widzeniem
dzwonieniem w uszach i nadwrazliwoscia na swiatlo
Oprócz wyzej wymienionych nieco pózniej wystepuja takie objawy, jak bóle glowy, niezbornosc ruchowa i spowolnienie oraz zamazanie mowy. Odurzeniu towarzyszy przyspieszenie akcji serca i nieregularny oddech.
Mimo, ze doznania szczytowe trwaja zaledwie od kilku do kilkunastu minut - niektóre z wyzej opisanych objawów moga utrzymywac sie nawet do godziny od inhalacji, a po ich ustapieniu nastepuje zwykle sennosc, przygnebienie i znieruchomienie, w skrajnych wypadkach nawet stupor.
WLASCIWOSCI UZALEZNIAJACE
Oprócz wysokiego ryzyka uzaleznienia psychicznego lotne srodki odurzajace moga powodowac w niektórych przypadkach uzaleznienie fizyczne, którego wyrazem sa objawy zespolu abstynencyjnego. Pobudzenie, drazliwosc, zaburzenia snu i utarta laknienia - to objawy zespolu abstynencyjnego, pojawiajacego sie u niektórych uzaleznionych. Objawy te szczególnie dotycza dlugotrwalego naduzywaniu "toluenu"
OZNAKI UZYCIA
wyrazny zapach rozpuszczalników
zaburzenia mowy (mowa zamazana)
zapalenie spojówek
nieporadnosc ruchowa
gadatliwosc
nadwrazliwosc na swiatlo
kichanie i kaszel
ozywienie i podniecenie
U osób, które inhaluja srodki wziewne regularnie i przez dluzszy czas moga w okolicach nosa i ust wystepowac krosty i wrzody, na wargach - pekniecia.
NIEBEZPIECZENSTWA
Przewlekle stosowanie wziewnych substancji odurzajacych, w zaleznosci od rodzaju zwiazku chemicznego, intensywnosci wachania, czestosci i czasu inhalacji doprowadzic moze do wielu schorzen. Dlugotrwale odurzanie sie srodkami inhalacyjnymi prowadzi do powaznych uszkodzen watroby i nerek.
Niektóre z tych srodków uszkadzajac szpik kostny zaburza wytwarzanie komórek krwi co prowadzi do anemii, nierzadko nieodwracalnej.
Szczególnie narazonym, przy dlugotrwalym uzywaniu substancji lotnych organem jest mózg. Czesto w takich przypadkach dochodzi do tzw. zespolu organicznego, charakteryzujacego sie zaburzeniami pamieci i intelektu. Nierzadko osoby stale uzywajace tych srodków maja zaburzenia koordynacji ruchowej, których widocznym efektem jest charakterystyczny chód.
Stosowanie wielu tych lotnych substancji odurzajacych bez watpienia moze prowadzic do zgonu. "Butan" - gaz do zapalniczek - powodujac silne opuchniecie gardla niesie niebezpieczenstwo uduszenia. Tak dochodzi do ponad polowy zgonów wywolanych uzywaniem lotnych substancji odurzajacych. Zaburzenia rytmu pracy serca az do calkowitego zatrzymania to ryzyko stosowania aerozoli i nie tylko, gdyz duzo lotnych substancji odurzajacych powoduje niemiarowosc i zmniejsza wydolnosc pracy serca.
Do smierci moze równiez dojsc na skutek urazów bedacych nastepstwem niebezpiecznych zachowan. Znane sa przypadki spalenia (w zwiazku z równoczesnym paleniem papierosów), uduszenia (gdy dochodzi do utraty przytomnosci podczas wdychania z torebki nalozonej na twarz) czy wreszcie wypadków w ruchu ulicznym (w wyniku nie dajacych sie przewidziec zmian w zachowaniu).
(troche grzybowe) rózne wzorki na meblach, tekstury, zaburzenia perspektywy, polaczone z przemozna checia do glosnego demonicznego smiechu (przynajmniej u mnie) Pózniej faza zblizona jest do bielunia, ale bez negatywnych jego efektów (suchosci w gardle, oslabieniu miesni).
MARIHUANA
Z niektórych odmian konopi (Cannabis sativa L. - konopie indyjskie) otrzymuje sie produkty zawierajace substancje psychoaktywne. Najwazniejsze z nich to marihuana i haszysz. Sa to najbardziej rozpowszechnione, a tym samym najczesciej uzywane narkotyki w Polsce i na swiecie.
W niektórych krajach preparaty konopi sa legalizowane i dopuszczane do oficjalnego obrotu. Przykladem jest ustawodawstwo holenderskie. Powodem lagodnego podejscia do tych srodków jest przekonanie o relatywnie niskich szkodach zdrowotnych i spolecznych zwiazanych z ich uzywaniem.
SUBSTANCJA AKTYWNA
Tetrahydrokanabinol (THC), którego stezenie decyduje o narkotycznej sile preparatów konopi.
ZASTOSOWANIE MEDYCZNE
Wspólczesnie potwierdzono przede wszystkim dzialanie THC powodujace obnizenie cisnienie sródgalkowe, dzialanie przeciwwymiotne i przeciw-drgawkowe. W niektórych krajach marihuana jest przepisywana osobom terminalnie chorym.
DZIALANIE
W zaleznosci od warunków konopie moga dzialac jako srodek pobudzajacy, uspokajajacy, znieczulajacy lub lekko halucynogenny. Lecz, mimo nadawania preparatom konopi wlasciwosci halucynogennych, symptomy uzywania bardziej zblizone sa do obserwowanych po alkoholu niz po halucynogenach.
Dlugosc dzialania: 1-3 godzin
FORMY WYSTEPOWANIA
Marihuana - susz z lisci konopii (0,5-5% THC)
Haszysz - zywica krzewu konopii (2-19% THC)
Olej haszyszowy - zywica konopii rozpuszczana np. eterem (10-30% THC)
W wyniku prowadzenia genetycznych modyfikacji opracowano nowe odmiany konopi. Preparowana z nich marihuana (tzw. skun) moze zawierac nawet do 15% THC
SPOSOBY PRZYJMOWANIA
Najczesciej stosowana forma przyjmowania preparatów konopi jest ich palenie ("skrety", fifki, fajki, itp.).
WLASCIWOSCI UZALEZNIAJACE
Uzaleznienie psychiczne
Moze wystepowac po pewnym czasie uzywania
Uzaleznienie fizyczne
Nie wystepuje
Tolerancja odwrotna
Oznacza to, ze przy systematycznym przyjmowaniu THC dochodzi do nadwrazliwosci na ten zwiazek.
ZEWNETRZNE OZNAKI UZYCIA
gadatliwosc i wesolkowatosc
zaburzenie orientacji przestrzennej
ogólne podniecenie i nadczynnosc psychoruchowa
zaczerwienienie bialek oczu
NIEBEZPIECZENSTWA
Zespól amotywacyjny - stan zwiazany z regularnym i dlugotrwalym przyjmowaniem konopi charakteryzujacy sie zmniejszona energia, zmniejszona daznoscia do osiagniec, apatia, skróconym czasem skupienia uwagi, nieadekwatna ocena sytuacji, a przede wszystkim z uposledzona zdolnoscia do komunikowania sie z innymi.
Eskalacja uzywania innych (nielegalnych) srodków odurzajacych, co moze miec takze zwiazek z otwarciem dostepu do innych, bardziej wyniszczajacych narkotyków (np. w ramach "oferty" dealera sprzedajacego marihuane).
U niektórych osób moze dojsc po dluzszym czasie systematycznego uzywania THC do indukcji schorzen psychiatrycznych.
Podczas palenia preparatów konopi jego aktywne skladniki docieraja latwo i szybko przez drogi ddechowe do krwiobiegu, a nastepnie z krwia do mózgu. Dym dziala szkodliwie na caly uklad oddechowy.
W wyniku naduzywania konopi moe dojsc do oslabienia zolnosci przyswajania nowych informacji. Oslabienie pamieci zwiazane z przyjmowaniem narkotyku, z cala pewnoscia odbije sie negatywnie na wynikach w nauce .
Przedawkowanie smiertelne THC jest praktycznie niemozliwe
ODCZUCIA SUBIEKTYWNE
O ich rodzaju decyduje w duzym stopniu osobowosc przyjmujacego srodek, jak równiez atmosfera, w której dochodzi do odurzenia.
POZYTYWNE
obnizenie sie progu percepcji (szczególnie sluchowej) - wzrost wrazliwosci zmyslów
odprezenie i poczucie spokoju
zmiana poczucia mijajacego czasu: jest on okreslany jako rozciagniety i mijajacy wolniej
zwiekszenie odczucia przyjemnosci seksualnych
optymizm i podniesoina samoocena
poczucie absurdu
NEGATYWNE
sklonnosc do ulegania sugestiom
zagubienie
nieracjonalne mysli
zwiekszone napiecie
pogrszenie pamieci
przyspieszone tetno
zawroty glowy
niepokój i napiecie
apatia
leki i urojenia
niemoznosc skupienia uwagi na wielu rzeczach jednoczesnie
Istnieje wiele blednych stereotypów na temat dzialania konopi - jednym z nich jest przekonanie, iz moga one powodowac zachowania kryminalne i sprzyjac przestepczosci.
NAZWY SLANGOWE
trawa, grass, ganja, skun, ziolo, zielsko
CRACK
Najsilniejsze dzialanie uzalezniajace sposród wszystkich narkotyków dostepnych w Stanach Zjednoczonych ma crack-narkotyk blyskawiczny. Wytwarzany jest przez mieszanie proszku kokainowego z eterem lub proszkiem do pieczenia, róznymi aktywatorami chemicznymi oraz woda. Mieszanke podgrzewa sie, a gdy wytworzona w ten sposób masa zastygnie, kroi sie ja na kawaleczki przypominajace platki mydlane. Mozna je potem dodac do papierosa zawierajacego tyton lub marihuane, mozna tez palic je w fajce wodnej. Substancja czynna dociera do mózgu w ciagu okolo 7 sekund powodujac przyplyw euforii trwajacy do 20 minut i przewyzszajacy piecio-lub dziesieciokrotnie "haj" wywolany przez kokaine. Nazwa crack pochodzi od trzaskania kawalków spalonego narkotyku. Poniewaz crack daje najszybsze i najbardziej intensywne przezycie euforii, ma tez najwieksza moc uzaleznienia. Im silniejsza i szybciej osiagalna przyjemnosc, tym wieksze mozliwosci uzalezniania liczniejszej grupy osób. Wedlug dra Arnolda Washtona, nowojorskiego psychofarmakologa, crack jest obecnie najgrozniejsza z istniejacych substancji uzalezniajacych. Ze wzgledu na sile, crack jest odpowiedzialny za wieksze zniszczenia fizyczne i psychiczne oraz bardziej gwaltowne zachowania niz kokaina. Sprzedaje sie go w niewielkich, szklanych fiolkach z kolorowymi, plastykowymi korkami, zazwyczaj w cenie 5 dolarów za dwa kawalki. Chociaz epidemia cracku laczona jest zwykle ze srodowiskami miejskiej biedoty, obecnie lekarze, terapeuci i sami narkomani donosza o zwiekszajacej sie liczbie uzaleznien w rodzinach sredniozamoznych. Wedlug badan przeprowadzonych przez dra Washtona, w tym srodowisku wiecej jest uzaleznionych niz w jakiejkolwiek innej czesci populacji. Tak wiec, w brew potocznym opiniom, nastolatki z zamoznych przedmiesc sa tak samo jak dzieci z biednych dzielnic narazone na uzaleznienie od cracku; a moze nawet bardziej.
KHAT
Khat (quat, qat, qaadka, chat, Catha edulis) [wymawiaj: "kot"] jest krzewem o zielonych lisciach, zutym od stuleci przez ludy zyjace na terenach Somalii, Etiopii i poludniowej czesci Pólwyspu Arabskiego (dzisiejszy Jemen). Oryginalnie pochodzi z Etiopii, ale rozprzestrzenil sie na obszar Arabii Saudyjskiej, Jemenu, Malawi, Kenii, Ugandy, Tanzanii, Kongo, Zimbabwe, Zambii i RPA. Niedawno pojawil sie w na kontynencie europejskim i w Wielkiej Brytanii, zwlaszcza wsród emigrantów i uchodzców z tamtejszych rejonów.
Khat osiaga od 10 do 20 stóp wysokosci. Jego zylaste liscie przypominaja zeschnieta bazylie. Swieze liscie sa koloru karmazynowo-brazowego i lsnia, ale gdy dojrzeja, staja sie szorstkie i zóltozielone. Emituja ostry zapach. Najbardziej pozadana czescia lisci sa mlode pedy z samego szczytu rosliny. Jednak liscie i lodygi ze srodkowych i dolnych partii krzewu takze sa uzywane.
Liscie khat zawieraja psychoaktywne skladniki, takie jak katydon ["cathidone"], który jest strukturalnie i chemicznie podobny do d-amfetaminy, oraz katyne ["cathine"] (d-norizoefedryne), delikatniejsza odmiane katynonu i katydyne ["cathidine"]. Katyna jest alkaloidem znalezionym takze w Ephedra vulgaris
Khat przybyl tez do Londynu i jest sprzedawany w sklepikach z roslinami we wschodnich dzielnicach. Kosztuje 4 funty za pek, ale pozostaje "przy zyciu" tylko kilka dni po zerwaniu. Najmocniejsze dzialanie ma, gdy swieze liscie sie zuje, ale takze w postaci naparu herbacianego lub jako dodatek do past i ciast.
PRAWO
Khat nie jest nielegalny w uzyciu lub handlu w Wielkiej Brytanii. Jest kontrolowany przez regulacje prawne w takich krajach jak: Stany Zjednoczone, Kanada, Norwegia i Szwecja. W USA khat zostal niedawno zaklasyfikowany przez DEA jako substancja IV kategorii. Swieze liscie - jako narkotyk kategorii I, najbardziej restrykcyjnej. Katyna posiada kategorie IV, jest bowiem narkotykiem uzalezniajacym, ale ma tez ograniczone mozliwosci zastosowania medycznego. Niemniej jednak dzialania prewencyjne wladz wobec khat sa jak na razie minimalne. Nie wiadomo dokladnie, czy i kiedy khat stanie sie narkotykiem ulicznym, jak np. crack. Wiadomo juz, ze nielegalne laboratoria uzywaja substancji zawartych w khat (gl. najbardziej aktywnej katyniny) do produkcji specyfików o nazwie "Methcathinone", na ulicach juz znanej jako "Cat".
OBSERWACJE ULICZNE
Dyskretne sledztwa wsród mniejszosci arabskich w USA nie wskazuja, aby sprzedawano khat jako narkotyk uliczny. Jeden z anonimowych informatorów doniósl, ze zdarzaja sie jednak przypadki handlu tym narkotykiem w poblizu arabskich restauracji. Kilogram kosztuje 300-400 dol., pek lisci - 28-50 dol. Arabscy mieszkancy duzych miast czesto w ogóle nie uwazaja handlu khat jako nielegalnego i oglaszaja chec sprzedazy np. na tablicach ogloszeniowych obok restauracji i sklepów.
HISTORIA
Wzmianki co do spozywania khat mozna znalezc w pismach arabskich z XIII wieku. Lekarze zalecali khat do leczenia depresji i braku energii. Efekty stymulacyjne oznaczaly, iz khat byl spozywany przez ciezko pracujacych rolników. W niektórych krajach muzulmanskich, gdzie alkohol jest zakazany, khat jest powszechnie zazywany w sytuacjach towarzyskich, mimo iz jest takze potepiany na gruncie religijnym i kulturowym.
EFEKTY DZIALANIA
Khat jest stymulantem z efektami podobnymi do dzialania amfetaminy. Zucie lisci rosliny powoduje u ludzi zwiekszenie uwagi, gadatliwosc oraz stlumienie apetytu. Uzytkownicy zauwazyli tez stopniowe wyciszenie po kilku godzinach dzialania khat. Regularnie spozywanie moze prowadzic do wywolania bezsennosci, anoreksji i leku. W niektórych przypadkach moze powodowac u ludzi uczucie irytacji i zlosci oraz chec do przemocy. W przypadkach regularnego spozycia wystepuje uzaleznienie psychiczne, objawiajace sie uczuciem depresji, o ile nie podtrzyma sie dalszego zazywania.
"U zwierzat wywoluje ekscytacje i zwiekszona aktywnosc ruchowa. U ludzi jest stymulantem wytwarzajacym uczucie egzaltacji, bycia wyzwolonym od czasu i przestrzeni. Wywoluje ekstremalna gadatliwosc, niedorzeczny smiech, a nawet czesciowa spiaczke. Chroniczne spozycie moze prowadzic do delirium tremens" (Lewin, 1924). Galkin i Mironychev (1964) donosza, ze ok. 80% populacji Jemenu spozywa khat. BBC News donioslo w 2001 roku, ze Somalijczycy wydaja dziennie 300 000 dol. na khat.
Poczatkowe efekty spozycia sa nieprzyjemne. Zawroty glowy, nudnosci, ból zoladka. Stopniowo pojawiaja sie przyjemniejsze efekty. Poczucie wszechogarniajacej szczesliwosci, jasnosc mysli, euforia i energia do dzialania. Niekiedy khat wywoluje depresje, sennosc, potem gleboki sen. Bywaja rzadkie przypadki agresji i ponadnormatywnej ekscytacji. Galkin i jego wspólpracownik zaobserwowali 51 przypadków wziecia khat. Z tego 27 doznalo ekscytacji, 18 sennosci, 6 bylo bez zmian. Szybkosc oddechu i pulsu byla przyspieszona, cisnienie krwi mialo tendencje wzrostowa. Konsumenci mieli takze zmniejszona zdolnosc funkcjonowania ukladu sercowo-naczyniowego.
LECZENIE UZALEZNIEN OD KHAT
Khat jest sympatiomimetykiem [? - luxx] i jego efekty farmakologiczne sa zblizone do amfetaminy. W 1992 roku zanotowano dwa przypadki leczenia uzaleznien od khat (Miller i Turner), trwajace 1-2 tygodnie fazy detoksowej i kilka miesiecy lzejszego programu leczenia. Detoks obejmowal podawanie bromokryptyny (0,625 mg u jednego pacjenta i 1,25 mg u drugiego raz dziennie i zmniejszanie dawek przez okres 5-12 dni). Kontynuowane pragnienie stymulantów u jednego z nich spowodowalo podanie dezypraminy (200 mg dziennie) przez 6 miesiecy od fazy detoksu z tendencja do stopniowego zmniejszania dawek. Poprzednie próby leczenia psychozy post-khatowej wymagaly podawanie tiorydazyny (300 mg dziennie) przez 1 tydzien, bez symptomów nawrotu uzaleznienia.
GRZYBY
Sposród pieciu tysiecy odmian grzybów znanych przez czlowieka - okolo 80 odmian posiada wlasciwosci psychoaktywne. Sa one spotykane, oprócz dalekiej pólnocy, na kazdej szerokosci geograficznej. Zazwyczaj mialy one zastosowanie lokalne, zwiazane z miejscowymi zwyczajami i obrzedami; stosowane byly od wieków. Otaczano je czcia na calym swiecie, ale szczególny kult grzybów istnial w Ameryce Poludniowej i Pólnocnej.
Sposród wszystkich grzybów wywolujacych halucynacje, na uwage zasluguje dwa gatunki: grzyby psylocyble (Psylocyble mexicana / astecorum) i muchomor czerwony (amanita muscaria), gdyz wlasnie te sa wspólczesnie uzywane ze wzgledu na wlasciwosci psychodeliczne.
PSYLOCYBLE MEXICANA
Lysiczka lancetowata (Psylocyble semilanceata), rosnaca takze w Polsce zawiera nieco mniej substancji psychoaktywnych anizeli grzyby amerykanskie. Ma to jednak swoje znaczenie tylko w ilosci jedzonych jednorazowo grzybów. Przy zjedzonych 50 sztukach moga wystapic bardzo powazne zmiany swiadomosci, a spozycie juz okolo 30 swiezych sztuk powoduje wystapienie halucynacji
WYGLAD
Maly niepozorny grzybek w kolorze zazwyczaj brazowym o cienkiej i delikatnej nózce oraz stozkowatym kapeluszu.
SUBSTANCJA PSYCHOAKTYWNA
Psylocybina
Psylocyna
Dzialanie psylocybiny w duzej mierze przypomina efekty wywolywane przez LSD, choc jej aktywnosc nie przekracza 1% aktywnosci.
EFEKTY UZYCIA
halucynacje
zwiekszenie wrazliwosci optycznej i sluchowej
brak kontaktu z otoczeniem
uczucie opuszczenia ciala
biernosc i obojetnosc na sygnaly zewnetrzne
AMANITA MUSCARIA
Muchomor czerwony (Amanita muscaria) to bardzo rozpowszechniony w calej strefie umiarkowanej grzyb; jest powszechnie znany i z uwagi na wlasciwosci toksyczne - niejadalny. Jednak w niektórych rejonach dalekiej pólnocy, a w szczególnosci terenach bylego Zwiazku Radzieckiego, byl uzywany przez plemiona zamieszkujace Syberie wlasnie ze wzgledu na te wlasciwosci. Obecnie równiez bywa wykorzystywany przez osoby poszukujace mocnych chemicznych wrazen.
SUBSTANCJA PSYCHOAKTYWNA
Muscinol
Kwas ibotenowy
Muskazon
Odurzenie, jakie wystepuje po wypiciu wywaru z muchomorów czerwonych lub po zjedzeniu pokrojonych i ususzonych jego kawalków w poczatkowej fazie przypomina stan upojenia alkoholowego. Zachowanie odurzonego moze miec bardzo rózny charakter od spokojnego i przygaszonego do stanów silnego rozdraznienia, a nawet wscieklosci. Wszystkie zmysly sa bardzo wrazliwe, a w szczególnosci sluch i wzrok. Normalne oswietlenie staje sie nie do zniesienia, najslabsze dzwieki sa wychwytywane, drobne przedmioty przybieraja przybieraja ogromne rozmiary stajac sie przeszkodami nie do przebycia
EFEKTY UZYCIA
gadatliwosc i wesoly nastrój
silne halucynacje
prowadzenie rozmów z wyimaginowanymi osobami
wyostrzenie zmyslów
ZAGROZENIA
Mimo, ze zawarte w opisywanych grzybach substancje nie niosa niebezpieczenstwa powstania uzaleznienia fizycznego i niemozliwy jest rozwój tolerancji - istnieje jednak, podobnie jak w przypadku innych halucynogenów pewne niebezpieczenstwo uzaleznienia psychicznego.
“Eksperymentów” z grzybami nie powinny na pewno podejmowac osoby o niestabilnej psychice i sklonne do reakcji psychotycznych. W takich przypadkach szok spowodowany uwolnieniem ukrytych psychoz moze dorpowadzic do dlugotrwalego urazu psychicznego. Uzywanie tych srodków jest ryzykownym balansem na krawedzi zdrowia psychicznego stanowczo odradzanym osobom niedojrzalym psychicznie i emocjonalnie, osobom o sklonnosciach do depresji badz paranoi. Osobnym problemem jest regularne odurzanie sie grzybami, czasami jeszcze przyjmujac i inne narkotyki. Tego typu zachowania musza zakonczyc sie tragicznie; w najlepszym przypadku - zalamaniem psychicznym.
Zagrozeniem w przypadku muchomora czerwonego jest takze mozliwosc pomylki prowadzacej do zjedzenia innego muchomora, co moze spowodowac smierc.
Z uwagi na duza toksycznosc istnieje szczególne zagrozenie dla takich organów jak nerki i watroba.
ROZMOWA O MARICHUANIE
POROZMAWIAJMY O MARIHUANIE
Wielu mlodych ludzi siega ostatnio po marihuane jako niegrozny srodek zmieniajacy nastrój. Trzeba o tym glosno powiedziec, ze ten modny narkotyk jest bardzo niebezpieczny! Po co mlodzi ludzie siegaja po pierwszego skreta? Przez ciekawosc? By zaimponowac swa dorosloscia? Przez swoja niewiedze? Powszechnie wsród mlodziezy uwaza sie marihuane za srodek niegrozny i nieuzalezniajacy, mówia, ze uzaleznia tylko psychicznie i wlasciwie blizej nie wiedza co to znaczy.
Przeprowadzilam rozmowe z Jackiem, który palil marihuane przez 10 lat, obecnie od 7 lat nie pali.
Agnieszka: Czy palenie marihuany jest uzaleznieniem?
Jacek: Tak.
A: Co spowodowalo siegniecie po pierwszego papierosa?
J: Fascynacja narkotykami, palili moi idole: Hendrix, Joplin, bylem ciekawy marihuany, haszyszu, LSD.
A: Co mozesz powiedziec o pozytywnych stronach palenia marihuany?
J: Wtedy byly zmiana nastroju, duza jakosc kojarzenia, pobudzenie wyobrazni, percepcji, niesamowite wrazenia w odbieraniu kolorów, sluchaniu muzyki, totalny odlot.
A: Kiedy uswiadomiles sobie negatywne skutki palenia?
J: Jakies 4 lata po odstawieniu (na mityngach AN). Przedtem mialem juz spora wiedze, wiedzialem, ze w organizmie odklada sie THC, ale palilem dalej, przerywalem i po miesiacu znów siegalem.
A: W którym momencie poczules brak kontroli?
J: Od poczatku.
A: Co sie stalo, ze zglosiles sie po pomoc?
J: Zglosilem sie z problemem alkoholowym a przy okazji wyszedl problem palenia.
A: Ile lat trwa twoje uzaleznienie?
J: 17.
A: Czy "dno" alkoholika mozna odniesc do innych uzaleznien?
J: W zasadzie tak, chociaz to troche bardziej pomieszane, w koncowej fazie palenia nic juz nie cieszy, mialem stany depresyjne, mysli samobójcze, bezsennosc.
A: Co to jest proces trzezwienia i kiedy sie rozpoczyna?
J: W pewnym momencie poczulem, ze jestem chory i nie moge sam sobie z tym poradzic, ze musze do kogos pójsc.
A: Co bylo pomocne w zobaczeniu przez ciebie uzaleznienia?
J: To, ze przestalem panowac nad tym co robie.
A: Czy to uzaleznienie to ciezka choroba?
J: Ciezkie uzaleznienie przez swoja pozorna lekkosc, takie bardziej subtelne.
A: Jak dlugo pracujesz nad soba?
J: W czasie palenia juz zdawalem sobie sprawe, walczylem, po pieciu latach zaczalem myslec o tym w kategoriach problemu.
A: Jakie znaczenie w wyzwalaniu sie z uzaleznien maja inni ludzie, grupa?
J: Sa wazni, ale od mojej osobistej decyzji zalezy, czy z tego skorzystam. Teraz zdaje sobie sprawe, ze inni ludzie sa potrzebni, w moim przypadku wspólnota.
A: Czy lubisz siebie i innych ludzi?
J: Tak. Kiedys nie, palac trawe wszystko mozna sobie wmówic, kazda teorie, osobowosc jest plastyczna jak plastelina, przybiera kazda forme, mozna ja ksztaltowac dowolnie, czlowiek traci poczucie osobowosci i wlasnej osoby. To jest na tamten czas "fascynujace".
A: Czy czlowiek uzalezniony lubi siebie?
J: Nie.
A: Czy latwo ci mówic o uczuciach?
J: W tej chwili tak. Gdy zaczalem trzezwiec, nie wiedzialem co czuje, przezywalem skrajnosci uczuc.
A: Co to jest wolnosc?
J: Mialem teoretyczne podejscie do zycia, glosilem wolnosciowe hasla, teraz sie nie zastanawiam, zyje tu i teraz, kiedys myslalem ze palenie marihuany to wlasnie zycie i wolnosc.
A: Jaka role w twoim zyciu odgrywa duchowosc, Sila Wyzsza?
J: Duza. Jest teraz podstawa, w chwilach zwatpienia odwoluje sie do swojej Sily Wyzszej.
A: Czy znasz zdrowe sposoby poprawiania sobie nastroju?
J: Jest wiele takich sposobów np. mityng, rozmowa z drugim czlowiekiem, wyjazd w góry, czynny odpoczynek z synem.
A: Co jest potrzebne do szczescia i wolnosci.
J: Kiedy znajduje sie we wlasciwym miejscu i robie rzeczy, które w tej chwili sa mi dane do zrobienia.
A: Co bys powiedzial mlodym ludziom rozpoczynajacym palenie marihuany?
J: Jakbym sie zwracal do siebie sprzed ilus lat. Te wszystkie rzeczy, za którymi tak ganilem, uwazam teraz, ze mozna je osiagnac, nie za pomoca wlamania z uzyciem wytrycha czy lomu, ale dostaje sie je w odpowiednim czasie, a jezeli sie nie dostaje, to znaczy, ze nie sa dane.
Zadalam równiez po kilka pytan dotyczacych palenia marihuany przedstawicielom bardzo mlodego pokolenia.
Zuzanna lat 21 - studentka filozofii
- Czy palenie marihuany jest uzaleznieniem?
- Nie.
- Jak myslisz, dlaczego mlodzi ludzie siegaja po marihuane po raz pierwszy?
- Przez ciekawosc. To zakazany owoc, ma dekadencki posmak.
- Jakie plusy ma dla ciebie palenie?
- Podczas palenia nie pije alkoholu, który uzaleznia duzo szybciej. Palenie powoduje bardzo przyjemny stan spokoju.
- Czy sa minusy? Jakie?
- Nie, marihuana nie jest zagrozeniem, wypalilam pierwszego jointa, gdy mialam 14 lat, nie pale czesto.
- Czy chcialabys, aby twoje dziecko palilo marihuane?
- Jezeli moje dziecko mialoby po cokolwiek siegac, czyms sie wspomagac, wole, zeby palilo marihuane, niz bralo amfetamine lub pilo alkohol. Marihuana powoduje stan wewnetrznego spokoju i trzezwe odbieranie rzeczywistosci.
Zadalam te same pytania Marcinowi lat 18 - uczniowi L.O. i Kamilowi lat 14 - uczniowi kl. VII (po programie profilaktycznym).
Marcin: Palenie marihuany nie jest uzaleznieniem, ludzie siegaja po nia, poniewaz sa namawiani przez innych. Ma duzo plusów - inna logika myslenia. Marihuana powinna byc ogólnie dostepna.
Kamil: Palenie marihuany jest uzaleznieniem. Dzieci siegaja po nia, bo chca sie stac doroslymi, z palenia nie ma zadnych korzysci, za to same minusy - uzaleznienie, dochodzenie do narkotyków twardych, pózniej smierc, nie chcialbym, zeby moje dziecko palilo.
Rozmawiala Agnieszka Klosowska, Warszawa
Moim zdaniem marichuana jest średnio uzależniająca ale nie powinno jej być w polsce!!
Najczestszymi powodami siegania u dzieci i mlodziezy po narkotyki sa:
Ciekawosc.
Presja kolegów i kolezanek.
Aspirowanie do doroslosci.
Niezadowolenie z siebie i swojego zycia.
Konflikty i napiecia wewnetrzne.
Problemy w szkole lub w domu.
Robienie na przekór doroslym.
Brak atrakcyjnych sposobów spedzania wolnego czasu.
Działanie narkotyków
1 opium, morfina, heroina, naturalne i pólsyntetyczne przetwory maku
reklamowe efekty:
uczucie odprezenia, slabsza reakcja na ból, euforia lub sennosc
efekty o których dealer ci nie powie:
apatia, swedzenie, pieczenie skóry, zwiekszone wydalanie moczu, nudnosci i wymioty, potliwosc, drzenie, skurcze i bóle brzucha, zaparcie, bóle stawowo-miesniowe, próchnica, sennosc, smród potu, niskie cisnienie krwi, cieknacy nos, uczucie zimna, szybkie bicie serca
2.rozpuszczalniki, srodki wziewne
reklamowe efekty
stan odurzenia i euforii, odretwienie
czego ci o niej dealer nie powie
katar, kaszel, zapalenie spojówek, krosty i rany wokól ust i nosa, krwawienie z nosa, oslabienie miesni, bóle glowy, stawów, w klatce piersiowej, nudnosci, drzenie, stan przygnebienia, uszkodzenia mózgu, nerwów, watroby i nerek, oszolomienie i dezorientacja, zmeczenie, lekliwosc, zaniki pamieci, brak koordynacji ruchu.
3marihuana, haszysz, przetwory konopii indyjskich
reklamowe efekty
euforia, chichot
czego ci dealer nie powie:
suchosc w ustach i gardle, uczucie paniki, zmniejszona energia, pocenie sie, niestrawnosc, astma, przewlekle zapalenie oskrzeli i krtani, trudnosci z koncentracja, zwiekszone laknienie, leki lub paranoja (obled)
4 kokaina, crack, przetwory lisci krzewu coca
reklamowe efekty
krótka intensywna euforia, blogostan
czego dealer ci nie powie
ból glowy, bladosc, nudnosci, wymioty, zimne poty, impotencja, drgawki, depresja, bezsennosc prowadzaca do wyczerpania, brak laknienia na przemian z intensywnym glodem, cieknacy zakrwawiony nos, krosty w nosie, goraczka, kolatanie serca, utrata popedu plciowego.
5.amfetamina narkotyk syntetyczny
efekty:
euforia, duzy przeplyw energii, brak potrzeby snu, brak apetytu, agresja, rozszerzenie zrenic
znaki szczególne:
bezsennosc, wychudzenie, zmiany nastroju, wielomównosc, drzenie konczyn, wymioty, rozszerzenie zrenic, wysypka, halucynacje
6 LSD narkotyk syntetyczny
efekty: widzisz dzwieki i slyszysz kolory, urojenie i halucynacje wzrokowe
działanie:omamy z napadami leku, apatia, agresja lub depresja, zanik zainteresowan, bezsennosc, wiotkosc miesni, flashback'i, wysokie cisnienie krwi, strach przed szalenstwem lub smiercia, rozpacz, zaburzenie koordynacji ruchów, drzenie miesni, rozszerzenie zrenic, mdlosci, psychoza, wywoluje próby samobójcze
7.ecstasy narkotyk syntetyczny
efekty: podniecenie, zwiekszona energia, odpornosc na zmeczenie i sen, ból glowy
działanie: niepokój, depresja, paranoja, obnizenie sprawnosci intelektualnej, mania przesladowcza, szybkie nieregularne bicie serca, bóle w klatce piersiowej, drzenia, skurcze miesni.......
Pierwsze próby z narkotykami dziecko zwykle starannie ukrywa przed doroslymi. Wszelkie niepokojace zmiany bedzie Ci pewno latwiej zauwazyc, jesli masz z dzieckiem dobry kontakt, wiele ze soba rozmawiacie i duzo czasu spedzacie razem.
Pamietaj jednak, ze niektóre zachowania i postawy moga miec inne przyczyny, takie jak klopoty szkolne lub rodzinne, zranione uczucia, niepowodzenia w kontaktach z rówiesnikami i wiele innych, które nalezy traktowac równie powaznie i starac pomóc dziecku je rozwiazac.
Na co powinienes zwrócic uwage:
Zachowanie
Zwróc uwage na zachowanie Twojego dziecka. Powinny zaniepokoic Cie wszelkie radykalne zmiany w jego sposobie bycia, a zwlaszcza:
hustawka nastrojów, naprzemienne ozywienie i ospalosc,
nadmierny apetyt lub brak apetytu,
porzucenie dotychczasowych zainteresowan,
klopoty w szkole (slabsze oceny, konflikty z nauczycielami, wagary),
izolowanie sie od innych domowników,
zamykanie sie w pokoju, niechec do rozmów,
zamykanie swojego pokoju na klucz, akcentowanie potrzeby prywatnosci
czeste wietrzenie pokoju, uzywanie kadzidelek i odswiezaczy powietrza,
wypowiedzi zawierajace pozytywny stosunek do narkotyków,
zmiana grona przyjaciól, zwlaszcza na starszych od siebie,
krótkie rozmowy telefoniczne prowadzone pólslówkami,
pózne powroty lub nagle wy