Społeczny program polskiego pozytywizmu.
W realizacji społecznego programu polskiego epoki pozytywizmu decydujacą role odegrali literaci w formuowaniu i rozwoju ideologi tego okresu.
Za forpocztę uważa się początek kampani publicystycznej, młodych wychowanków Szkoły Głównej w 1871 roku. Najważniejszymi przedstawicielami śą: Aleksander Świętochowski, Julian ochorowicz, Piotr Chmielowski a także Bolesław Prus oraz Eliza Orzeszkowa.
Program "młodych"
Polegał on na konieczności trzeźwego myślenia w polityce i liczenia sie z realnymi możliwościami i układem sił.Dążono również do odżucenia nadziei na interwencje państw zachodnich, czy powodzenie militarne kraju, a więc przekreślenie przynajmniej tymczasowo hasła walki zbrojnej i działalności konspiracyjnej.
Spór " Starych i młodych" na łamach parsy, dotyczacy głównie stosunku do tradycji narodowej i hierarchi różnych warst społeczeństwa (artykuł A. Świetochowskiego pt. "My i wy").
W postawie społecznej konieczność wyrwania narodu ze stanu zniechecenia, życiowej apatii po klęsce, nawiązania do tradycji oświecenia, praca nad przetrwaniem w sile.
Hasło "Pracy organicznej"
Zapewnienie rozwoju społeczeństwa przez stworzenie wszystkim warstwom i klasom możliwe najlepszych warunków bytu. Droga wzajemnej pomocy i zgodnej współpracy oraz obowiązek użyteczności.
Hasło "Bogaćcie się"
Wspólne dobro narodu to stan posiadania ziemi,potencjał gospodarczy, materialny; główne zadania patrityczne polaków to pomnażanie bogactwa narodowego we wszystkich dostepnych dziedzinach gospodarki i kultury.
Emancypacja kobiet
Dążenie do równouprawnienia kobiet (Eliza Orzeszkowa "Marta").
Asymilacja żydów
Żądanie rownouprawnienia rasowego i narodowościowego. Walka z przezytkami feudalnymi w obyczajach i kulturze (Maria Konopnicka " Mendel Gdański).
Praca u podstaw
praca dla ludu i nad ludem, zblizenie sie do wsi, poznanie jej potrzeb, walka z ciemnota, uczynienie z chłopa pełnoprawnego partnera społecznego.
Postulat filantropii
Domaganie sie pomocy dla biedoty miejskiej i wiejskiem, a także zrujnowanie szlachty.
Z czasem ideały młodych pozytywistów ukazały sie utopią, ktora nie potrafiła sprostać ani oczekiwanią społecznym, ani działanią zaborcy.