Funkcjonowanie spółek handlowych

FUNKCJONOWANIE SPÓŁEK HANDLOWYCH
1. TYPOLOGIA SPÓŁEK
1) spółka osobowa - spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną,
2) spółka kapitałowa - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną,
Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Ksh wprowadza tzw. odpowiedzialność subsydiarną. Wspólnicy odpowiadają solidarnie, całym swoim majątkiem na zobowiązania spółki. Solidarnie oznacza, że wierzyciel może dochodzić od dowolnego wspólnika, a subsydiarnie to, że najpierw wierzyciele dochodzą wierzytelności z majątku spółki a później z majątku wspólników.
2. CHARAKTERYSTYKA SPÓŁKI JAWNEJ
Organizacja i funkcjonowanie spółki opiera się na osobistym zaangażowaniu wspólników, z których każdy ma prawo reprezentowania i prowadzenia spraw spółki Obowiązuje zasada osobistej, nieograniczonej i solidarnej odpowiedzialności wspólników i spółki za zobowiązania. Prowadzenie spraw spółki może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom bądź na mocy umowy spółki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki
Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru. Powstaje w sposób: pierwotny – poprzez zarządzanie spółką jawną lub następczy – poprzez przekształcenie spółki cywilnej, która prowadzi przedsiębiorstwo większych rozmiarów ( - przedsiębiorstwo, którego wartość przychodów netto ze sprzedaży w ciągu dwóch kolejnych lat obrotowych powinna wynosić, co najmniej 400 000 euro w walucie polskiej)
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp. j."
3. ISTOTA SPÓŁKI KOMANDYTOWEJ
Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność pozostałych, ale co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej, która jest wcześniej oznaczona w akcie notarialnym i wpisana jest do rejestru handlowego.
Występuje tu zasada oddzielenia odpowiedzialności osobistej i ryzyka ekonomicznego utraty wniesionego wkładu. ceną za ograniczenie odpowiedzialności jest utrata praw do reprezentowania i prowadzenia spraw spółki. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Komandytariusz ma jedynie uprawnienia kontrolne i informacyjne i prawa przekraczające zakres zwykłego zarządu.
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa". dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp. k.” Ksh dopuszcza udział osób prawnych w sp. k.
4. CHARAKTERYSTYKA SPÓŁKI PARTNERSKIEJ
Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. p."
Różnice między sp. jawną a partnerską:
a) skład parterów,
b) sposób zawiązania,
c) odpowiedzialność parterów,
d) fakultatywny sposób prowadzenia spraw spółki
ad. b) Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
ad. c) ogranicza ryzyko odpowiedzialności związane z błędami w sztuce popełnionymi przez parterów. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Partner bezpośrednio odpowiada za wszelkie czynności związane z prowadzeniem wolnego zawodu wykonywane przez niego osobiście lub osoby nie podlegające bezpośrednio żadnemu parterowi. Mówimy tu o pionach odpowiedzialności. Można w umowie wskazać partnerów, którzy za zobowiązania sp. odpowiadają w sposób nieograniczony.
ad. d) występuje tu model fakultatywny. Pierwszy – przez poszczególnych partnerów samodzielnie - można pozbawić partnera spraw prowadzenia i reprezentowania spraw spółki. Drugi – można ustanowić zarząd, który prowadzi i reprezentuje spółkę. Stosuje się do niego przepisy obowiązujące partnerzy nie mogą reprezentować i prowadzić spraw spółki.
5. SPÓŁKI KOMANDYTOWO-AKCYJNEJ
Upowszechniła się we Francji i Niemczech.
Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Jest typowym sposobem prowadzenia przedsiębiorstw rodzinnych, daje bowiem możliwość dofinansowania spółki bez utraty kontroli nad spółką. Uniemożliwia w praktyce tzw. wrogie przejęcia. Zawiera elementy osobowe i elementy kapitałowe.
Powstaje jak S.A. Statut/ akt założycielski spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego i jest podpisywany przez komplementariuszy oraz wymagane jest objęcie akcji.
Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50.000 złotych. Powstaje z chwilą wpisu do rejestru.
Wyraźnie oddzielona jest odpowiedzialność. Akcjonariusze odpowiadają wyłącznie do wysokości posiadanych akcji. Istnieją organy podobne jak w sp. kapitałowych tj.: WZA – organ uchwałodawczy; ma podstawowe kompetencje decyzyjne. Komplmentariusze mają prawo uczestnictwa w WZA nawet, gdy nie mają akcji.
Trzy typy uchwał:
 podejmowane przez akcjonariuszy bezwzględną większością głosów,
 uchwały zgromadzenia związane wymagające zgody większości komplementariuszy,
 podejmowane uchwały powiązane z wymogiem zgody wszystkich komplementariuszy.
Jeżeli akcjonariuszy jest więcej niż 25, to jest obowiązek powołania przez ZA rady nadzorczej jako organu nadzorczo-kontrolnego. Członków RN nie mogą wybierać komplementariusze i ich pracownicy. Musi być w pełni niezawisła w podejmowaniu decyzji. Określa to zakaz łączenia stanowisk w organach.
Istnieje prawo emisji akcji czyli podwyższenia kapitału w trakcie funkcjonowania spółki
S P Ó Ł K A Z O. O.
6. CEL I ZAKRES DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI Z O.O.
Sp. z o.o. może być powoływana przez 1 lub > osób w każdym prawnie dopuszczalnym celu, chyba, że ustawa stanowi inaczej:
 gospodarczym,
 charytatywnym,
 naukowym.
dotąd tylko gospodarczym.
Nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową sp. z o.o. Przez umowę sp. handlowej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładu oraz jeżeli umowa tak stanowi przez współdziałanie w inny określony sposób
Sp. z o.o. powstała w Niemczech w 1892 roku.
Prywatno – prawna organizacja o charakterze korporacyjnym, mająca osobowość prawną, która jest wyposażona w, utworzony z wkładów wspólników, określony w umowie sp. kapitał zakładowy, podzielony na udziały i odpowiadająca za zobowiązania wyłącznie swoim majątkiem
Cechy:
1. kapitałowe zaangażowanie wspólników,
2. ograniczenie odpowiedzialności wspólników,
3. pełna odpowiedzialność sp. za swoje zobowiązania,
4. posiada odrębną osobowość prawną od osobowości prawnej wspólników
Umowa sp. może zobowiązywać wspólników do określonych świadczeń.
7. SPÓŁKA Z O.O. JAKO KORPORACJA
Właściwość podstawowa:
 jest ona jednostką organizacyjną o charakterze korporacyjnym czyli jest związkiem osób tworzących organizację o osobowości prawnej odrębnej od podmiotowości prawnej swoich członków
 w warunkach zewnętrznych występuje jako prawna jedność; pod własną nazwą, firmą; jako korporacja ma organ uchwałodawczy (zgromadzenie wspólników) i organ wykonawczy (zarząd)
Dopuszczalna jest zmiana składu osobowego, nie ma to wpływu na stosunki zewnętrzne.
Jest to sp. łącząca cechy spółki osobowej i spółki kapitałowej.
Elementy sp. osobowej w sp. z o.o.:
 wyraźnie sformalizowany zapis dający prawo wspólnikom do indywidualnej kontroli,
 ograniczenie (możliwość) w zakresie zbywania udziałów – ograniczenie prawa majątkowego (własnościowego)
 możliwość kontroli składu wspólników (umowa może uzależnić zbywanie udziałów, kontroluje wspólników, podwyższając kapitał może decydować, kto obejmie te udziały)
 możliwość dla wspólników prawa wyłączenie wspólnika.
Elementy kapitałowe:
 organizacja będąca połączeniem kapitałowym,
 ma kapitał zakładowy,
 wejście i wyjście do spółki zazwyczaj wiąże się ze zmianą kapitału
WE – podwyższenie kapitału,
WY – umorzenie udziałów
ksh – duża elastyczność zasad współpracy kapitałowej
 prawo głosu zależy od wielkości wniesionego kapitału.
8. TYPY SPÓŁEK Z O.O.
 sp. jednoosobowa (założyciel 1 osoba)
1. nie może ona być założycielem innej sp. z o.o.
2. w przypadku sp. jednoosobowej w organizacji – wspólnik ma ograniczone prawo reprezentowania sp. jedynie do złożenia wniosku do sądu rejestrowego
3. w przypadku oświadczeń woli wspólnik – sp. muszą one mieć formę notarialną; to ma zwiększyć kontrolę nad tą sp., tak aby akty notarialne stanowiły bezpieczeństwo dla obrotu gospodarczego z innymi podmiotami
 sp. z o.o. z kilku/ kilkunastoma wspólnikami
- małe i średnie przedsiębiorstwa - mogą być sp. grupujące kilka przedsiębiorstw, tworząc strukturę holdingu finansowego; możliwość tworzenia oddziałów w Polsce dla spółek zagranicznych (dotychczas mogły one funkcjonować jako sp. tworzone na podstawie polskiego prawa)
9. KAPITAŁ ZAKŁADOWY SPÓŁKI A MAJĄTEK SPÓŁKI
Sp. z o.o. ma kapitał zakładowy (kz)
Kz – ustalona w umowie spółki, określona wielkość liczbowo, wyrażona w złotych, która stanowi sumę wartości nominalnej ogółu udziałów w spółce.
Jest funduszem księgowanym w pasywach, abstrakcyjna wartość liczbowa będąca wartością nominalną wkładów pieniężnych i aportów. Na kz składają się udziały o wysokości równej bądź nierównej wysokości.
Gdy wspólnicy obejmują udziały po wartości wyższej od wartości nominalnej to ta nadwyżka kapitału – agio – jest księgowana na kapitał zapasowy.
Spółce przysługuje postępowanie wobec wspólnika jeżeli nie dokonał objęcia kapitału, a szczególnie wtedy, gdy wnosząc wkłady w postaci aportów dokonał zawyżenia wartości aportu.
Min. wartość kz w sp. z o.o. wynosi 50 tys. złotych. Do końca `99 roku – 4 tys. złotych (brak pokrycia zobowiązań przez kapitał spółki). Obecnie mają oni 3 lata na uzupełnienie kapitału do 25 tys., 5 lat do 50 tys.
Min. wartość udziału – 500 złotych.
Kapitał (fundusz) a majątek sp., który tworzą wszystkie efektywnie wniesione wartości (łączna suma przekazanych sp. wartości majątkowych czyli konkretna wartość ekonomiczna).
Problem zawyżania wartości aportów, zawiązanie spółki nie wymaga badania przez biegłego sądowego. Powstały sp. o wysokim kapitale a niskiej wartości ekonomicznej. Zawyżony aport najczęściej to know – how (WNiP - kapitał zakładowy). Gdy udziały obejmowane za wkłady aportowe to spółka ma roszczenie wobec wspólnika, zarządu, którzy wiedząc o zawyżeniu zatwierdzili objęcie aportu. Jest to podstawowy obowiązek zarządu.
Brak zabezpieczeń z drugiej strony tzn. gdy wartość aportu zaniżono – wówczas sp. faktycznie ma wyższy majątek od wartości nominalnej kapitału (tutaj nadużycia gdy sp. jest sp. Skarbu Państwa). Wielkość kz zdeterminowana jest celem sp. Konsekwencją zaniżonego kapitału wówczas pierwotnie niedokapitalizowanie sp., może mieć charakter także wtórny – generowanie strat.
Cecha kapitału:
 stałość,
 każda zmiana kapitału wymaga zmiany umowy spółki, z wyjątkiem gdy w umowie przewidziano możliwość podwyższenia kapitału (określono wielkość docelową i termin).
Cecha majątku:
 zmienność,
 jest to suma składników majątkowych sp. i praw spółki,
 w czasie ulega zmianie (nabywanie, sprzedaż składników)
Wartość przedsiębiorstwa/ sp. – różnica wartości aktywów pomniejszona o zobowiązania
pokrycie kapitału zakładowego
Istnieje obowiązek wniesienia pełnego wkładu. Gdy udziały obejmowane są po wartości niższej od nominalnej, to wówczas istnieje obowiązek wniesienia tej nadwyżki ( kapitał zapasowy – agio),
Zasady:
- skuteczne pokrycie kapitału zapasowego,
- niedopuszczalność zwrotu wkładów oraz aportów przed rejestracją.
Wspólnicy wnoszą zadeklarowane udziały i ten majątek staje się własnością sp. wspólnicy i zarząd ponoszą odpowiedzialność za właściwe wnoszenie wkładów i uchybienia w momencie tworzenia sp. To wszystko ma zapewnić bezpieczeństwo i trwałość funkcjonowania podmiotu, tego że zadeklarowane wartości odpowiadają wartościom rzeczywistym.
10. PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO W SPÓŁCE Z O.O.
Proces podwyższania kapitału – wymaga zmiany umowy sp. w formie aktu notarialnego przy większości 2/3 głosów, gdy wcześniej przewidziane - brak zmiany umowy sp.
Zasada w sp. z o.o. - pierwszeństwo do objęcia nowych udziałów - dotychczasowi wspólnicy mają prawo do objęcia udziałów w podwyższonym kapitale proporcjonalnie do dotychczasowych udziałów,
mają 30 dni na objęcie udziałów w podwyższonym kapitale, to chroni prawa mniejszości, aby zachowali dotychczasowy udział w strukturze kapitału,
gdy przystępują nowi wspólnicy to muszą złożyć oświadczenie notarialne o przystąpieniu do sp. i objęciu udziałów określonej wysokości.
Podwyższenie kapitału z kapitałów zapasowych i rezerwowych to szczególny przypadek podwyższenia. Dotychczasowi wspólnicy obejmują proporcjonalnie większą liczbę udziałów lub następuje podwyższenie wartości nominalnej jednego udziału.
Cel podwyższenia – dokapitalizowanie ( realne, gdy ze źródeł finansowych zewnętrznych; ze zmianą struktury kapitałów, wzrost kz bez bezpośredniego dofinansowania zewnętrznego sp.)
Zarząd w ciągu 7 dni do zgłoszenia w rejestrze sądowym podwyższenia kapitału dołącza uchwałę o podwyższeniu kapitału, oświadczenia o objęciu udziałów, oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady wniesione na podwyższony kapitał zakładowy zostały wniesione w całości.
11. OBNIŻENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO W SPÓŁCE Z O.O.
Obniżenie kapitału:
- bardziej złożone proceduralnie,
- zmiana umowy sp.,
- w formie aktu notarialnego,
- wymaga ogłoszenia,
- uchwała powinna zawierać wysokość o jaką kapitał ma być obniżony oraz sposób obniżenia kapitału. Sposoby obniżenia kapitału:
1. obniżenie wartości nominalnej udziałów (przy zachowaniu min. wartość = 500 zł)
2. umorzenie udziałów
3. zmniejszenie liczby udziałów przez ich połączenie
Obniżenie ma charakter:
1. realny (rzeczywisty) – gdy faktycznie obniżenie kapitału wiąże się ze zwrotem wkładów
2. nominalny – gdy urealnienie wartości kapitału zakładowego w stosunku do osiągniętych przez sp. efektów, gdy sp. generuje spłaty wówczas urealnienie wielkości kapitału i pokrycie straty w wyniku obniżenia kapitału.
Cele obniżenia kapitału:
1. nadmierna wartość kz w stosunku do realizowanych przez sp. celów,
2. aby przesunąć na inne fundusze np. by móc wypłacać dywidendę,
3. zrealizowanie procesu umorzenia udziałów:
- stworzenie możliwości wyjścia wspólnikom ze spółki,
- aby dochodzić roszczeń od wspólnika,
4. urealnienie wielkości kapitału zakładowego
Ogłoszenie obniżenia w odpowiednim Dz. – wierzyciele w ciągu 3 miesięcy mogą złożyć sprzeciw, ci co zgłoszą muszą być przez sp. spłaceni. Gdy brak sprzeciwu – zgoda na obniżenie kapitału.
Obniżenie może oznaczać zagrożenie spłaty wierzytelności oraz zagrożenie istnienia spółki.
Zarząd zobowiązany jest do zwołania walnego zgromadzenia w celu podjęcia decyzji o dalszym istnieniu sp., dakapitalizowaniu lub rozwiązaniu, to wówczas w bilansie sporządzonym przez zarząd wykazana strata będzie większa od sumy kapitału zapasowego, kapitału rezerwowego oraz ½ kapitału zakładowego, wówczas zagrożenie, że sp. w sposób trwały przestanie realizować swoje zobowiązania, gdy to zdarzenie zarząd ogłasza upadłość sp. Gdy zarząd tego nie zrobi odpowiadają cywilnie za zobowiązania sp.
12. POJĘCIE I CHARAKTER UDZIAŁÓW W SP. Z O.O.
Udział:
a) część kapitału zakładowego – jest to określona kategoria ekonomiczna, określona w umowie sp. wielkością liczbową wyrażoną w zł i stanowiąca cząstkę kapitału zakładowego. Zmiana wartości udziału wymaga zmiany umowy spółki – w tym rozumieniu udział odpowiada wkładowi wspólnika do sp., a zakres kapitałowy wyznacza zakres praw i obowiązków wspólników. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż 1 udział, to wszystkie one muszą być równe i niepodzielne,
b) prawo udziałowe – oznacza członkostwo wspólnika w sp. oraz określa ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce. Im więcej udziałów, tym więcej praw wspólnika.
Prawa wspólnika można podzielić:
- prawa majątkowe – wyrażają określoną własność i tym podstawowym prawem jest prawo do dywidendy (udział w zysku wykazanego w SF) oraz prawo do części majątku w przypadku likwidacji spółki. Obowiązuje tu zasada proporcjonalności.
- prawa korporacyjne – wynikają z członkostwa w spółce np.: prawo głosów na zgromadzeniach wspólników, czy też prawo indywidualnej kontroli. Umowa sp. może przewidywać dodatkowe obowiązki (poza koniecznością wniesienia wkładów)
 powtarzające się świadectwa niepieniężne np.: zob.,
 zobowiązania wspólników do pełnienia funkcji w określonym czasie,
 obowiązek dopłat do kapitału.
W sp. z o.o. zakłada się, że wspólnicy są zobowiązani do aktywnego uczestnictwa w korporacji.
Minimalna wartość udziału wynosiła 50 zł (kh), natomiast teraz 500 zł (ksh).
W przypadku sp. z o.o. na udziały nie mogą być wydawane żadne dokumenty (odwrotnie niż w S.A.) na okaziciela a zarząd musi prowadzić księgę:
- charakter posiadanych udziałów,
- liczbę i wysokość,
- ewentualne uprzywilejowanie
Podział udziałów:
I. wielkość udziałów:
1. udziały równej wysokości – wspólnik może mieć wiele udziałów, a udziały są niepodzielne
2. udziały o wysokości nierównej – jeżeli umowa sp. przewiduje, to wspólnik może posiadać wyłącznie 1 udział a udziały mogą być dzielone.
II. uprzywilejowanie:
1. zwykłe,
2. uprzywilejowane.
III. charakter wkładu:
1. wkłady gotówkowe
2. wkłady aportowe
IV. obowiązek świadczeń niepieniężnych.
13. UDZIAŁY ZWYKŁE A UDZIAŁY UPRZYWILEJOWANE
Jeżeli w umowie sp. nie są przewidziane szczególne korzyści to udziały te określamy jako zwykłe. Natomiast o udziałach uprzywilejowanych mówimy, gdy umowa przewiduje dla niektórych udziałów korzystniejsze traktowanie niż wynika to z kodeksu spółek czy też postanowień umowy dotyczących innych udziałów.
Uprzywilejowanie to w przypadku sp. z o.o. zostało ograniczone przez obecny ksh:
- uprzywilejowanie co do udziału w podziale dywidendy – max 150 % dywidendy zwykłej,
- uprzywilejowanie co do głosów w walnym zgromadzeniu - max 3 głosy na 1 udział,
- uprzywilejowanie co do pierwszeństwa objęcia nowych udziałów – gdy sp. będzie podwyższać kapitał,
- uprzywilejowanie co do pierwszeństwa w przypadku umarzania udziałów, gdy
 umowa sp. przewiduje umarzanie udziałów, określa tryb umarzania i wskazuje wspólników, których udziały mogą być umorzone,
- kompetencja przyznana niektórym wspólnikom do wyznaczania członków organów sp. (Rady Nadzorczej, Zarządu czy też wskazywania poszczególnych funkcji w tych organach).
14. UDZIAŁY GOTÓWKOWE A UDZIAŁY APORTOWE
udziały gotówkowe – obejmowane w formie pieniężnej. Wkład odpowiada wartości nominalnej objętych udziałów.
Dodatkowe zastrzeżenia pojawiają się dla udziałów aportowych – są to wkłady niepieniężne. W umowie sp., jeżeli są wnoszone aporty to musi być zaznaczone:
- osoba wspólnika wnoszącego aport,
- przedmiot wkładu niepieniężnego,
- liczba i wysokość objętych udziałów,
- wspólnicy wnoszące aporty ponoszą pełną odpowiedzialność, jeżeli wartość aportów została znacznie zawyżona w stosunku do wartości rynkowej na dzień wnoszenia aportów. Wspólnik ma obowiązek uregulowania różnicy między wartością rynkową a wartością zawyżoną.
Odpowiedzialność ta dotyczy też członków zarządu, którzy wiedząc o fakcie zawyżenia zgłosili sp. do rejestru.
15. DOPŁATY I ICH FUNKCJE W SPÓŁCE Z O.O.
Umowa sp. może wiązać z udziałami pewne obowiązki np.:
- obowiązki dopłat
Dopłaty wynikają z umowy spółki i są zobowiązaniem wspólnika do wniesienia dopłaty w określonej wysokości, w określonym terminie. Jeżeli wspólnik nie dokona tego w odpowiednim terminie, to sp. dodatkowo przysługuje prawo naliczenia odsetek. Dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów. Umowa sp. określa max wartość, do której można zażądać dopłaty. Dopłaty mogą być zarządzane wielokrotnie, ale nie mogą przekroczyć wielkości max. Dopłata dla wszystkich wspólników będzie zależała od tego, ile posiada udziałów i jaka jest ich wartość.
Dopłaty są wyłącznie wpłatami pieniężnymi, ale nie stanowią powiększenia kapitału zakładowego. Będą więc księgowane w rezerwach utworzonych z dopłat.
Funkcje dopłat:
- konieczność dokapitalizowania sp. – gdy kapitał jest za niski do założonych celów sp.,
- konieczność zdobycia funduszy na rozwój sp.
Dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Obowiązek dopłat musi być określony w umowie sp. i zarządzony przez upoważniony organ. Od obowiązku dopłat wspólnik nie może być zwolniony. Dopłata nie zwiększa też wielkości udziału, bo nie jest elementem kapitału zakładowego. Warunkiem uniemożliwiającym zwrot dopłat jest konieczność pokrycia strat przez sp., gdy nie ma na to żadnych środków.
Z punktu księgowego dopłata nie jest ani dochodem, ani zyskiem, nie podlega opodatkowaniu. Ma ona formę pożyczki udzielonej przez wspólników. Podlega ona opłacie skarbowej.
Dopłaty oznaczają poprawę sytuacji finansowej, natomiast zwrot dopłat ją pogarsza. Zwrot dopłat wymaga uchwały WZ i ogłoszenia w Monitorze Sądowym. Zwrot dopłat może nastąpić po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia, gdy stanowią element kapitału własnego i wspólnicy muszą być o tym powiadomieni (bo daje to taki sam efekt jak obniżka kapitału zakładowego). Przy zwrocie obowiązuje zasad proporcjonalności w stosunku do udziałów - zwrot powinien być dokonany równomiernie wszystkim wspólnikom.
16. ISTOTA I PRZESŁANKI UMORZENIA UDZIAŁÓW
Ksh doprecyzował to pojęcie oraz procedury umarzania udziałów (nawiązuje do przepisów z 28 r.)
Udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi oraz gdy są wskazane procedury umarzania.
Istota umarzania udziałów – umarzanie to prawne unicestwienie udziałów w sp. Z chwilą umorzenia prawo udziałowe związane z danym udziałem wygasa (ustaje prawo majątkowe i prawo korporacyjne – wygasa członkostwo w sp.). Podstawą założenia jest tu możliwość wyjścia wspólnika ze spółki (nie koniecznie może to nastąpić w chwili sprzedaży udziałów).
Są trzy sposoby umarzania udziałów:
1. umarzanie dobrowolne – odbywa się na wniosek wspólnika,
2. umarzanie przymusowe – w przypadku gdy umowa określa warunki, w jakich może nastąpić przymusowe umorzenie,
3. umorzenie automatyczne – jeśli umowa sp. określa warunki, których zaistnienie może spowodować umorzenie udziałów.
Umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników. Uchwała powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział; wynagrodzenie to nie może być niższe od wartości księgowej udziału. W przypadku umorzenia przymusowego uchwała powinna również zawierać uzasadnienie.
Za zgodą wspólnika umorzenie udziału może nastąpić bez wynagrodzenia.
17. SPOSOBY UMARZANIA UDZIAŁÓW
Gdy zajdzie zdarzenie przewidziane w umowie, to zarząd podejmuje decyzje o umorzeniu. Stosuje się tu zasady obniżania kapitału zakładowego (z wyjątkiem umorzenia stosowanego z czystego zysku - umorzenie udziału z czystego zysku nie wymaga obniżenia kapitału zakładowego). Umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników. Stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym.
Sposoby finansowania umarzanych udziałów:
1. umorzenie poprzez obniżenie kapitału zakładowego. Jest to kłopotliwe dla sp., bo stosuje się przepisy dotyczące obniżenia kapitału zakładowego. Następuje faktyczne obniżenie kapitału i zachowana zostaje zasad proporcjonalności.
2. umorzenie udziałów z czystego zysku. Zmniejsza się liczba udziałów, ale kapitał pozostaje bez zmian (przypada więc na niego teraz mniejsza liczba udziałów.
3. dla finansowania umorzenia może być utworzony specjalny fundusz celowy. Wówczas należy zastosować równoczesną uchwałę o podwyższeniu wartości udziałów w spółce, aby stan kapitału zakładowego się nie zmienił.
Umorzenie bez wynagrodzenia może nastąpić jedynie wtedy, gdy wspólnik wyrazi na to zgodę. Natomiast umorzenie przymusowe za wynagrodzeniem nie niższym niż wartość księgowa udziału. Problem co to znaczy wartość księgowa udziałów (wartość majątku przypadająca na 1 udział; wartość kapitału zakładowego przypadająca na 1 udział, wartość majątku netto przypadająca na 1 udział) – jak określić ekonomiczną wartość udziału. Wynagrodzenie określa uchwała.
W sp. z o.o. występuje w zasadzie zakaz nabywania udziałów z wyjątkiem dwóch przypadków:
a) nabywania w celu ich umorzenia – księgujemy to po stronie pasywów w pozycji „udziały własne w celu umorzenia” ze znakiem „–”. Jeśli sp. skupuje udziały, które w ciągu roku nie zostaną zbyte to musi je umorzyć wg przepisów o umorzeniu, przepisów o obniżeniu kapitału zakładowego. Skupowanie w celu umorzenia jest wygodną praktyką.
b) nabywania w celu dochodzenia roszczeń wobec wspólnika
Sp. zależne mają całkowity zakaz skupowania udziałów.
umorzenie dobrowolne i umorzenie przymusowe
Udział może być umorzony za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe). Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa umowa spółki.
Problem przy umarzaniu przymusowym. Pojawia się nowa regulacja. Czy to umorzenie może być traktowane jako sankcja wobec wspólnika? Problem lojalności wspólnika wobec sp. Zakaz konkurencji obejmuje w zasadzie członków zarządu. Jeśli zajmuje się interesami konkurencji nie uczestniczy w zgromadzeniach uniemożliwiając podjęcie decyzji, to czy można umorzyć mu udziały?
Umorzenie ma charakter kapitałowy i nie powinna wiązać się z sankcjami indywidualnymi,
Wspólnicy podpisując umowę sp. przyjmują pewne obowiązki jak i obowiązek przestrzegania zasady lojalności wobec wspólnika.
18. OBRÓT PRAWAMI UDZIAŁOWYMI
Obowiązuje generalnie zasada, że udziały jako prawa udziałowe mają charakter majątkowy i w związku z tym mogą być zbywalne. Zbycie udziałów następuje w formie pisemnej z notarialnie poświadczonymi podpisami. To porządek obrotu udziałami. Daje to gwarancje kontroli obrotu udziałami w sp. W przypadku, gdy wspólnicy mogą mieć tylko 1 udział (udziały o małej wartości) zbywane mogą być ułamkowe części udziału. Powstaje więc nowe udziały, ale o wartości nie < niż 500 zł.
Wspólnicy mogą określić regulacje dotyczące obrotu udziałami. Chcą oni kontrolować skład swoich członków.
W przypadku sp. z o.o. można wprowadzić 2 zasady:
- zasad pierwokupu,
- ograniczenie zbywania udziałów, ułamkowych części lub zastawiania udziałów
Umowa sp. może wprowadzić te ograniczenia. Tylko wówczas ograniczenia te są skuteczne. Zbycie osobom trzecim wymaga zgody zarządu. Ogranicza to wchodzenie do sp. wspólników niepożądanych. Zgoda musi być wyrażona w formie pisemnej. W przypadku jednak odmowy spółki wspólnik może być niezadowolony z ceny proponowanej przez innego wspólnika (osoba trzecia proponuje cenę). Wspólnik może udać się do sądu, który może wydać zgodę na sprzedaż udziału osobie trzeciej. Jeśli osoba wskazana przez spółkę w ciągu 1 miesiąca nie uiści ceny, to wspólnik dysponuje udziałem dowolnie.
19. POWSTANIE SPÓŁKI Z O.O.
Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:
1) zawarcia umowy spółki,
2) wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki,
3) powołania zarządu,
4) ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki,
5) wpisu do rejestru.
Wpis do rejestru sądowego musi nastąpić nie później niż w ciągu 6 m-cy od zawiązania sp. Uchwały za zgodą wszystkich wspólników. Ksh określa jakie dokumenty należy złożyć z wnioskiem do sądu (np.: firmę, siedzibę i adres spółki, przedmiot działalności spółki, wysokość kapitału zakładowego, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony). Pokrywają się one z elementami obligatoryjnymi, ale dodatkowo pojawia się oświadczenie podpisane przez wszystkich wspólników, że wkłady zostały wniesione w pełni, umowę spółki, dowód ustanowienia władz sp., podpisaną przez zarząd listę wspólników i wysokość udziałów, notarialnie poświadczone wzory podpisów członków zarządu.
zawarcie umowy spółki
Zawarcie umowy sp. w formie aktu notarialnego. Ten akt wymaga uzgodnienia wspólników co do zasad funkcjonowania sp., założeń co do zawarcia umowy sp., jaki jest cel powołania sp.
Wszyscy wspólnicy muszą zgodzić się na treść przyjętych uzgodnień. Gdy akt ten zostanie podpisany przez wszystkich wspólników i przy nich odczytany (ewentualnie pełnomocników), to z tą chwilą powstaje sp. z o.o. W organizacji reprezentowanej przez zarząd lub pełnomocników powołanych jednomyślnością uchwałą zgromadzenia.
Elementy umowy:
- obligatoryjne wynikające z ksh,
- fakultatywne postanowienia co do których wspólnicy mogą wprowadzić do umowy podział:
a) postanowienia dyspozytywne (gdy nie wprowadzane, to stosowany ksh),
elementy obligatoryjne to ustanowienie firmy. Od firmą sp. prowadzi przedsiębiorstwo. Jest to nazwa kupca sp.
Zasady:
1. prawdziwości (firma musi odzwierciedlać faktyczny stan prawny sp., obok nazwy dopisek określający stan prawny),
2. wyłączności (ksh chroni firmę aby inne sp. nie posługiwały się wcześniej zarejestrowaną firmą innej sp.) te różnice muszą być dostatecznie wyraźne aby nie było możliwości istnienia sp. o podobnej firmie korzystającej np. z renomy tej sp.,
3. jedności (gdy sp. ma oddziały, zakłady to wszystkie posługują się tą samą firmą).
Funkcje firmy:
a) identyfikacja
 jaki jest charakter prawny sp.,
 jaki jest rodzaj prowadzonej działalności,
 takie formułowanie firmy, aby utrwalała się w świadomości klientów, odbiorców.
W umowie zastrzega się pełną nazwę, skróconą tylko nazwę identyfikowaną dla klientów
b) promocyjne:
 pozwalać budować obraz i świadomość firmy,
 zasób niematerialny ułatwiający konkurowanie.
spółka z o.o. w organizacji
z chwilą zawiązania umowy sp. z o.o. powstaje sp. z o.o. w organizacji. Spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników. Odpowiedzialność osób ustaje wobec spółki z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników. W spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowania spółki. Nie dotyczy to zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. Sp. z o.o. w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.
Do likwidacji spółki w organizacji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące likwidacji spółki.
20. POSTANOWIENIA OBLIGATORYJNE I FAKULTATYWNE UMOWY SPÓŁKI
Elementy obligatoryjne umowy sp.:
1. firmę i siedzibę spółki – wskazanie terytorialne gdzie firma działa,
2. przedmiot działalności spółki i jego zmiana związana z uchwałą podjętą kwantyfikowaną większością (szczególnie chroniony – do rejestru wymagalna jest polska kwantyfikacja działalności PKD),
3. wysokość kapitału zakładowego,
4. czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
5. w sytuacji, gdy udziały są pokrywane wkładami niepieniężnymi musi to być zawarte w umowie określając osobę tego wspóln8ika, przedmiot aportu oraz liczbę i wysokość udziałów przyznanych za te aporty,
6. liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
7. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Postanowienia fakultatywne umowy sp.:
- określenie czy wyłączenie praw spadkobrania,
- ograniczenia w zbywaniu udziałów,
- określenie przyczyn zdarzeń, gdy sp. ulega rozwiązaniu,
- określenie zakresu, kompetencje organów, zwłaszcza rady nadzorczej (tutaj rozszerzenie kompetencji),
- zasady podwyższania kapitałów,
- zasady umarzania udziałów,
- obowiązek dopłat,
- zasady dotyczące dywidendy.
Postanowienia dyspozytywne (podstawowe kwestie rozwiązane wg ksh):
- charakter reprezentacji,
- zróżnicowanie praw i obowiązków udziałowców,
- nowe zasady powoływania i odwoływania członków organów sp.,
- ograniczenia praw indywidualnej kontroli,
- szczególne ograniczenia dotyczące powoływania i funkcjonowania rady nadzorczej,
- zasady nabywania lub zbywania nieruchomości,
- zasady zaciągania zobowiązań,
- wskazanie miejsca, w którym odbywać się będzie zgromadzenie wspólników, sposobu głosowania kworum,
- ograniczenie, wyłączenie praw pierwszeństwa obejmowania nowych udziałów,
- zasady podziału kwot likwidacyjnych.
21. KLASYFIKACJA PRAW WSPÓLNIKÓW W SPÓŁCE
Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce. Jeżeli umowa spółki przewiduje udziały o szczególnych uprawnieniach, uprawnienia te powinny być w umowie określone (udziały uprzywilejowane). Im więcej kapitałów tym więcej praw posiadają. Ta zasad ma zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy udziały mają charakter uprzywilejowany w prawach:
1. prawa korporacyjne – wynikają z uczestnictwa w korporacji jaką jest spółka:
 prawo kontroli (zasad lojalności i rozsądku),
 prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników,
 prawo sankcjonowania władz sp.,
 prawo decydowania o podziale zysków,
 prawo decydowania o kierunku rozwoju sp.,
 prawo wyboru członków organów sp.,
 prawo do informacji,
 prawo dochodzenia roszczeń.
2. prawa majątkowe – wynikają z faktu, że udziały mają charakter kapitałowy:
 prawo do dywidendy,
 dywidendy wyrównawczej,
 zaliczki na poczet dywidendy,
 prawo do części majątku w przypadku likwidacji sp.
Między prawami istnieje związek funkcjonalny, tzn. prawa korporacyjne mają zapewnić wspólnikom realizację praw majątkowych.
22. PRAWA KORPORACYJNE I PRAWA MAJĄTKOWE
podstawowe prawa korporacyjne:
a) prawo kontroli - Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi niezależnie od posiadanych udziałów. W tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu.. Oznacza ono indywidualną kontrolę wspólnika.
Prawo kontroli może być w szczególnych przypadkach ograniczone, np. ograniczenie zapisem w umowie sp. Realizacja tego prawa wymaga przestrzegania zasad:
a) zasada lojalności – związana z tym, że dokumenty sp. mają charakter poufny; realizacja tego prawa to brak przecieków o sp. do otoczenia, gdyż te informacje to element konkurowania
b) zasada rozsądku – prawa realizowane są tylko w sytuacjach krytycznych, gdyż ze strony wspólnika istnieje podejrzenie, że zarząd działa na niekorzyść sp., zataja informacje lub podaje nieprawdziwe. Stąd możliwość eksperta, gdyż wspólnik może mieć za małą wiedzę.
Zasada kontroli to podstawowe prawo wspólnika. Istnieją tu jednak ograniczenia, gdy rada nadzorcza, komisja rewizyjna, zarząd z ważnych powodów może odmówić tego prawa. Wówczas wspólnik może żądać WZN. Gdy decyzja jest negatywna, to istnieje prawo zwrócenia się do sądu o przeprowadzenie kontroli.
b) prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników.
Wspólnik realizuje pozostałe prawa korporacyjne w WZ. Jest to:
- prawo głosu (pr. korporacyjne) –
 gdy udziały mają równą wysokość, to na 1 udział przypada 1 głos;
 kodeks dopuszcza uprzywilejowanie prawa co do głosu (ale istnieje tu ograniczenie – udział może mieć max 3 głosy);
 prawa głosu dają określony zakres władzy w sp.
 zastrzeżone do kompetencji zgromadzenia wspólników - wyrażone w zatwierdzaniu sprawozdań sp. i SF; prawo sankcjonowania władz sp. – udzielania absolutorium członkom władz sp.; prawo decydowania o podziale zysku
 prawo o decydowaniu o kierunku rozwoju sp.
 prawo wyboru członków organów sp. (tutaj elastyczność, aby zapewnić sprawność zarządzania sp.)
Powoływanie członków zarządu to kompetencja przenoszona na radę nadzorczą.
Jest to powiązane z:
- prawem do odwoływania członka zarządu – istnieje tu zasada, że organ powołujący ma kompetencje odwołania.
W sytuacjach kryzysowych: zmiany zarządu w trakcie kadencji – proces ten powinien przebiegać w jak najkrótszym czasie, aby zachować ciągłość działania.
Odwołanie z ważnych powodów to np.: utrata zaufania do członków zarządu.
Zgromadzenie wspólników powołuje członków organów zarządczo – kontrolnych. Może być tak, że jeden wspólnik ma prawo powoływać członków organów – te uprawnienia muszą być jednak zapisane w umowie sp. Jest tak często, gdy tylko kilku wspólników zaangażowało znaczącą część kapitałowego w sp., oznacza, że chcą wpływać na strukturę organów sp.
Głosowanie na zgromadzeniu wspólników odbywa się przy udziale głosów, a nie udziałów.
Ograniczenie prawa głosowania w sytuacji, gdy zgromadzenie podejmuje uchwałę osobiści dotyczącą wspólnika.
Uchwały te dotyczą:
- pociągania do odpowiedzialności,
- pociągania do odpowiedzialności wspólnika ze sp.,
- udzielenia absolutorium, gdy wspólnik jest jednocześnie członkiem organu sp.,
- sporów wspólnika, gdy zgromadzenie ma rozstrzygnąć spór
To prawo możliwe być realizowane osobiści lub przez pełnomocnika (pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie)
Prawo do uczestnictwa w zgromadzeniu nie może być w żaden sposób ograniczone. Zasada – o ważności zwołania zgromadzenia, jego prawomocność do podejmowania uchwał. Jest tryb zwołania zgromadzenia. Zasada – wspólnicy powinni być powiadomieni na piśmie, za pisemnym potwierdzeniem w terminie min. 2 tygodni przed odbyciem zgromadzenia.
Zawiadomienie zwiera: termin, miejsce, proponowany porządek zgromadzenia, treść proponowanych zmian w umowie sp., gdy zmiany takie są przewidziane.
W sprawach poza porządkiem zgromadzenie nie ma kompetencji do podejmowania uchwał. Wyjątek od trybu powoływania zgromadzenia – obecnych jest 100 % kapitału, żaden wspólnik nie wniesie sprzeciwu co do odbycia zgromadzenia i porządku obrad.
Prawo głosowania zrealizowane jest na zgromadzeniu. Wyjątek – podejmowanie uchwał w trybie pisemnego głosowania, gdy wszyscy wspólnicy wyrażą zgodę na piśmie lub zgodę na podejmowanie uchwał w trybie pisemnego głosowania. Tryb ten jest korzystny, gdyż daje możliwość podejmowania uchwał bez powoływania zgromadzenia (ograniczenie kosztów).
W czasie zgromadzenia wspólnicy mogą wykonywać prawo do informacji, czyli żądać od członków organów sp. wyjaśnień, informacji dotyczących spraw sp. Prawo to może być jednak realizowane tylko na zgromadzeniu wspólników.
Wspólnik ma prawo do dochodzenia roszczeń a przede wszystkim prawo dochodzenia od członków władz sp., gdy działali oni na szkodę sp.
Prawa majątkowe
Wynikają one z faktu własności kapitałowej dysponowania udziałami.
Podstawowe prawa majątkowe to:
-prawo do dywidendy – dywidenda przysługuje proporcjonalnie do posiadanych udziałów, chyba że umowa sp. przewiduje uprzywilejowanie co do dywidendy i to uprzywilejowanie nie może być wyższe niż 50% dywidendy zwykłej. Zasada –warunkiem nabycia prawa do dywidendy jest podjęcie uchwały przez zgromadzenie.
a. dywidenda wyrównawcza
b. zaliczka na poczet dywidendy
nadwyżka bilansowa, czyli suma dywidendy pod warunkiem, że a i b zostały zapisane w umowie sp., wówczas zgromadzenie może podjąć uchwałę o dodatkowym zysku nie tylko z poprzedzającego roku.
23. DYWIDENDA W SPÓŁCE Z O.O.
Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy). Dzień dywidendy wyznacza się w ciągu dwóch miesięcy od dnia powzięcia uchwały
dywidenda wyrównawcza i zaliczki na poczet dywidendy
dywidenda wyrównawcza daje możliwość wypłacenia zysków z przeszłości, a zyski te zostały ulokowane na funduszu.
Dotąd był to zysk niepodzielony z lat ubiegłych lub: ta suma obejmująca pozycje:
+ zysk z minionego roku obrotowego
+ zysk niepodzielony z lat ubiegłych
- nierozliczona strata z lat ubiegłych
+ kapitały rezerwowe (co do których nie ma ograniczeń z zakresie wypłaty dywidendy)
+ kapitał zapasowy utworzony z agio pod warunkiem, że w umowie nie zastrzeżono, że ma on być źródłem pokrycia strat.
Źródłem dywidendy wyrównawczej nie mogą być:
- inne fundusze celowe, które zostały zastrzeżone przez wspólnika dla innych celów niż wypłata dywidendy,
- nie wolno również wypłacać dywidendy z kapitału zakładowego utworzonego z agio na pokrycie strat,
- fundusz z aktualizacji wyceny środków trwałych,
- fundusz: kapitał rezerwowy utworzony z dopłat wspólników,
- kapitał zakładowy
Zaliczka na poczet dywidendy nie może być wyższa niż ½ wypracowanego zysku w danym roku obrotowym plus zyski niewypłacone w latach ubiegłych pomniejszone o ewentualne straty oraz kapitały zapasowe.
Aby możliwe było wypłacenie zaliczek zarząd sporządza bilans na określony moment. Nie jest to jednak bilans zamknięcia roku. Gdy dla wypłacenia zaliczek, to w bilansie zamknięcia jako wypłacane zyski ze znakiem minus.
- prawo do pierwszeństwa objęcia nowych udziałów – gdy ma miejsce podwyższenie kapitału, to w umowie sp. powinno być zastrzeżenie którzy to wspólnicy,
- prawo do pierwszeństwa udziałów w podziale majątku powstałych po likwidacji sp.,
- prawo do pierwszeństwa umorzenia udziałów
24. OBOWIĄZKI WSPÓLNIKÓW W SPÓŁCE
- obowiązek wniesienia wkładu w pełnej zadeklarowanej wysokości – z tego obowiązku wspólnik nie może być zwolniony. Gdy nie wywiąże się roszczenie wobec wspólnika ze strony sp. (szczególnie w przypadku aportów),
- obowiązki wynikające z korporacyjnego charakteru sp. – obowiązek z tytułu uczestnictwa w korporacji poprzez uczestnictwo przez wspólników w zgromadzeniu wspólników.
Umowa sp. może wprowadzić obowiązek:
a) obowiązek dopłat
b) obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych
umowa dopuszcza, że wskazani wspólnicy mają zobowiązanie wobec sp. np. udostępnienie sp. pomieszczeń, maszyn, urządzeń, nieruchomości, zaopatrzenia w surowce, materiały, obowiązek nabywania produktów, wyrobów sp.
wspólnikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za te świadczenia nawet, gdy brak jest zysku, ale cena nie może być wyższa od wartości rynkowej.
c) Obowiązek dodatkowych działań lub zaniechań
wspólnicy ustalają, który wspólnik pełni określone funkcje w organach sp., narzuca obowiązek całkowitego powstrzymania się od działania w sp. konkurencyjnych.
Zmiana praw i obowiązków wymaga zgody wspólników.
25. USTANIE CZŁONKOSTWA W SPÓŁCE
członkostwo w sp. ustaje, gdy:
- przeniesienie udziałów, czyli zbycie udziałów,
- gdy wniesienie wkładu niepieniężnego w formie wkładu do innej sp. a wspólnik w zamian za udziały staje się jej wspólnikiem, a udziałowcem staje się ta sp.,
- umorzenie udziałów,
- wyłączenie wspólnika na drodze sądowej, gdy w żądaniu wystąpią wszyscy pozostali wspólnicy mający min 50% udziałów,
- śmierć wspólnika umowa spółki musi przewidzieć spadkobranie.
zmiana umowy spółki
Zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru. Uchwały wymagają formy aktu notarialnego. Równocześnie z wpisem o zmianie umowy należy wpisać do rejestru zmiany danych
Uchwałą wspólników o zmianie umowy spółki można podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na ten cel środki z kapitału zapasowego lub kapitałów (funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku spółki (podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki). Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia. Jeżeli podwyższenia kapitału zakładowego następuje nie na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki przewidujących maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia, może ono nastąpić jedynie przez zmianę umowy spółki - przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna określać wysokość, o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony, oraz sposób obniżenia.
Oświadczenie nowego wspólnika powinno zawierać przystąpienie do spółki oraz objęcie udziału lub udziałów o oznaczonej wartości nominalnej. Oświadczenie takie wymaga formy aktu notarialnego.
26. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA SPÓŁKĄ (opracować)
27. ORGANY SPÓŁKI Z O.O. I ICH KOMPETENCJE
Organy sp.:
- zgromadzenie wspólników (organ uchwałodawczy),
- zarząd (organ wykonawczy, zarządzający sprawami sp. i reprezentujący sp.)
Umowa może przewidzieć:
- radę nadzorczą,
- komisję rewizyjną.
Gdy kapitał zakładowy przewyższa 500 000, a wspólników jest > niż 25 to powinna być ustanowiona rada nadzorcza.
Zarząd i rada to organy kolegialne.
Skład zarządu – 1 lub kilka osób, przy czym jego członkami mogą być tylko osoby fizyczne.
Rada nadzorcza – 3 członków, którzy są osobami fizycznymi.
Są to organy o kadencyjnym charakterze (tzn. powołane na określony okres). Kadencja upływa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe i sprawozdanie zarządu za ostatni rok urzędowania (kadencja zgodnie z rokiem obrotowym).
Mandat członka – członkowie mogą być powoływani indywidualnie lub grupowo.
Są to funkcje pełnione osobiście a nie przez pełnomocników.
Sposób powoływania organów:
- te kompetencje są zastrzeżone dla zgromadzenia, ale umowa może zarządzić inaczej, np.: przenieść na radę nadzorczą lub wskazać wspólnika, czy też grupę wspólników mających kompetencję powoływania członków organów lub te kompetencje mogą być przekazane innym instytucjom.
28. KADENCYJNOŚĆ ORGANÓW
charakterystyczną cechą funkcji zarządu jest kadencyjność – określony okres, na który zarząd, członkowie zarządu zostają powołani. Problem kadencji członka a wspólna kadencja zarządu – jeśli umowa sp. przewiduje wspólną kadencję zarządu, to wówczas kadencja wszystkich członków zarządu upływa zgodnie z zapisami z chwilą odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego SF za ostatni rok obrotowy; jeśli jest określona kadencja członków, to kadencja liczy się od momentu jego powołania. Kadencja powinna być określona: zarząd – 1 rok – ksh, ale jest to zapis dyspozytywny i umowa sp. może określić inny czas. Może nawet zarząd być powołany na czas nieokreślony
Jeżeli umowa spółki przewiduje, że członków zarządu powołuje się na okres wspólnej kadencji, mandat członka zarządu powołanego przed upływem danej kadencji zarządu wygasa równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałych członków zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Rada nadzorcza i komisja rewizyjna:
- Członków rady nadzorczej powołuje się na rok, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej.
- Uchwałą wspólników członkowie rady nadzorczej mogą być odwołani w każdym czasie
- Mandaty członków rady nadzorczej i komisji rewizyjnej wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka.
- W przypadku powołania członków rady nadzorczej i komisji rewizyjnej na okres dłuższy niż rok, ich mandaty wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy pełnienia tej funkcji
30. FUNKCJE I ZADANIA ZARZĄDU SPÓŁKI
- jest to organ wykonawczo – zarządzający spółki,
- nazewnictwo: zarząd, prezes zarządu, dyrektor, dyrekcja, rada dyrektorów,
- organ kolegialny – podejmuje decyzje kolegialne, do podjęcia uchwały zarządu – obowiązek powiadomienia wszystkich członków zarządu. Uchwały zarządu zapadają podczas posiedzenia zarządu bezwzględną większością oddanych głosów. Liczy się więc głosy za, przeciw i wstrzymujące. Nie uwzględnia się głosów nieważnych, czy też niebiorących udziału w głosowaniu (50% + 1 głos). Jeżeli jest parzysta liczba członków zarządu, to nie ma problemu np. 8 członków (4+1=5). Może być problem, gdy członków jest 7 (liczba nieparzysta)liczy się pierwszą liczbę naturalną większą od połowy tu 4 głosy – to bezwzględna liczba głosów,
- skład zarządu jest dyspozytywny – tzn. składa się z 1 lub kilku członków a umowa sp. może określić liczbę członków zarządu. Należy unikać sztywnego określania liczby członków np. zarząd składa się z 3 członków; właściwiej, zarząd składa się z .... dlatego, że zarząd jest organem obligatoryjnym i jeśli nie jest spełniony warunek liczebności zarządu, to organ ten nie może istnieć, funkcjonować i wówczas sp., ustanawiać kuratora, który do czasu wyboru nowego zarządu będzie spełniał funkcje zarządu. Podstawowym celem kuratora jest powołanie nowego zarządu,
- funkcję członka zarządu mogą pełnić tylko osoby fizyczne,
- charakterystyczną cechą funkcji zarządu jest kadencyjność – określony okres, na który zarząd, członkowie zarządu zostają powołani,
- wspólnicy mogą w każdej chwili odwołać członków zarządu w trakcie trwania kadencji,
- uprawnienia do odwołania członków zarządu w sytuacji, gdy uprawnienie to przeniesiono na inny organ, instytucję lub osobę, jest to kwestia problemowa. Zgromadzenie może odwołać członka w każdej chwili – tak pisze ksh. Nie ma to więc ograniczenia jakie było w kh, że organ który powołał członka może go odwołać,
- szczególne uprawnienia przyznane prezesowi,
- każdy członek w zakresie zarządzania sp. ma jednakowe uprawnienia,
- w przypadku głosów równych, głos prezesa liczy się podwójnie,
- możliwości przyznania szczególnych uprawnień w umowie sp. członkom, którzy pełnią funkcje prezesa,
- do zarządu mogą być powołane osoby fizyczne będące wspólnikami lub nie, ale umowa sp. może ograniczyć pełne funkcje tylko do członków, którzy są wspólnikami lub wskazać ograniczenia w pełnieniu funkcji członka zarządu.
Funkcje zarządu:
1. funkcja prowadząca spraw sp.,
2. reprezentowania spraw sp.
Można mówić stąd o:
- funkcjach zarządzania wewnętrznego – to dokonywanie wszelkich czynności prawnych lub faktycznych mających na celu realizację celów sp. i podejmowanie decyzji w tym zakresie: administrowanie majątkiem sp oraz prowadzenie bieżących spraw sp.,każdy członek ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw sp. Każdy członek może bez uprzedniej uchwały podejmować sprawy nieprzekraczający tzw. zwykłego zarządu. Pojęcie zwykłego zarządu zależy od wielkości sp. Są to wszelkie decyzje wynikające z bieżącej działalności sp. Umowa sp. może wprowadzić ... decyzji, które wykraczają poza zwykły zarząd. Wprowadza się czasami regulamin zarządu, w którym określa się zakres kompetencji i odpowiedzialności poszczególnych członków zarządu. Są to też zasady funkcjonowania zarządu takie jak: tryb zwołania, częstotliwość posiedzeń, zasady głosowania.
Z posiedzeń zarządu powinny być spisywane protokoły, które powinny zawierać: listę obecnych, porządek posiedzenia, treść uchwał, wyniki głosowania.
Członkowie głosujący przeciw mają prawo do tzw. głosowania odrębnego złożonego na piśmie i głos odrębny jest też elementem protokołu.
W przypadku sprzeczności interesów (gdy sprawa dotyczy interesów związanych z interesami bliskich) powinowaty do II stopnia również związanych z osobami przeciwnymi członek głosowania rezygnuje z niego i tą okoliczność zgłasza w protokole.
Jeżeli członek uważa , że działalność któregoś z członków przekracza działalność zwykłego zarządu, to należy wstrzymać się z działania do decyzji zarządu.
- funkcjach zarządzania zewnętrznego – to reprezentowanie sp. Polega ono na dokonywaniu wszelkich czynności prawnych, sądowych i pozasądowych w imieniu spółki oraz na podejmowaniu wszelkich czynności prawnych mających na celu wykonywanie decyzji podjętych przez właściwy organ sp.
Ksh określa skuteczność reprezentacji. Wymagane jest działanie i podpis 2 członków zarządu lub 1 członka zarządu i prokuratora. Umowa sp. może określać inne zasady reprezentowania sp. - prezes zarządu jednoosobowy. Na powołanie prokuratora muszą wyrazić zgodę wszyscy członkowie zarządu. Prokurę może zaś odwołać każdy członek zarządu jednoosobowo.
Zadania zarządu można podzielić na trzy okresy:
1. okres zawiązywania sp. – członkowie muszą dokonać wszelkich czynności związanych z umową sp.; zapewnić wniesienie wkładów; sprawdzić czy członkowie organów zostali powołani zgodnie z umową i kodeksem; w ciągu 6 m-cy sporządzić pełną dokumentację i skierować do sądu wniosek o rejestrację sp.; dopełnić wszelkich czynności formalno-prwanych mających związek z rozpoczęciem działalności gospodarczej,
2. okres rozwoju sp. – zarząd prowadzi działalność gospodarczą; ma zapewnić realizację założonych celów sp.; ma obowiązek wykonywać wszystkie dyrektywy zawarte z uchwałach zgromadzenia wspólników; jako organ zarządzający i wykonawczy ponosi pełną odpowiedzialność, w tym odpowiada za prowadzenie księgowości i dokumentację sp.; odpowiada za wszystkie sprawy związane z funkcjonowaniem sp. – ma obowiązek prowadzić księgę udziałów; obowiązek zwoływania zwyczajnych zgromadzeń wspólników w określonych terminach; odpowiada za zwołanie i organizację NZW; jeśli umowa lub kodeks nie wskaże w kompetencjach inny organ to wszelkie inne sprawy są w kompetencji decyzji zarządu. Rada nadzorcza ma prawo wydania decyzji; każdy członek ponosi cywilną odpowiedzialność za działanie sp. i dlatego żaden organ nie ma prawa ograniczać tych spraw.
3. okres rozwiązywania sp. – jeśli bilans wykaże stratę przewyższającą wielkość: kapitału rezerwowego, kapitału zapasowego, ½ kapitału zakładowego, to zarząd zwołuje NZW co do dalszego funkcjonowania sp.; jeśli sp. w sposób trwały zaprzestaje płacenia długów, regularnie zobowiązań, to zarząd ma obowiązek zgłosić wniosek o upadłość sp., jeśli tego nie uczyni to ponosi pełną odpowiedzialność cywilną za zobowiązania sp.
31. ORGANIZACJA PRACY ZARZĄDU (opracować)
32. ZASADY WYNAGRADZANIA CZŁONKÓW ZARZĄDU. ZAKAZ KONKURENCJI DLA CZŁONKÓW ZARZĄDU.
zakaz konkurencji dla członków zarządu:
- członkowie nie mogą zajmować się interesami konkurencji,
- nie mogą być uczestnikami sp. konkurencyjnej jako członek sp. cywilnej lub osobowej,
- nie mogą uczestniczyć w organach sp. konkurencyjnej,
- nie powinni obejmować więcej niż 10% akcji/udziałów innej sp. kapitałowej.
Na tego typu działanie sp. musi wyrazić zgodę i sp. reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia. W sprawach osobiście dotyczących członka zarządu – wszelkie relacje dotyczące sporów sp. – nie mogą reprezentować członkowie, lecz tylko pełnomocnik zgromadzenia wspólników lub rada nadzorcza.
Należy odróżnić powołanie członka zarządu i pełnienie funkcji członka zarządu od stosunku pracy. Odwołani z funkcji członka zarządu nie jest równoznaczne z wypowiedzeniem warunków pracy i płacy. Problem dotyczy zasad zatrudniania (na czas określony lub nieograniczony) i wynagradzania członków zarządu i ustaw. Warunki wynagradzania dla członków zarządu określa rada nadzorcza. Najlepiej zatrudnić członka na czas pełnienia przez niego funkcji członka. Jeśli są zatrudnieni na czas nieokreślony, to odwołanie z funkcji członka nie jest jednoznaczne z ustaniem stosunku pracy i płacy. Jest orzeczenie Sądu Najwyższego, że odwołanie członka z funkcji zarządu (np. w sytuacji kryzysowej) może być podstawą wypowiedzenia warunków płacy i pracy. Ale problem – kto podejmie tę decyzje zarząd czy rada - są dwa stanowiska. Często spotyka się, że wynagrodzenie członka zarządu składa się z dwóch części (z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu; z tytułu pełnienia funkcji operacyjnych , czyli stosunek pracy – umowa o pracę). Należy oddzielić tu funkcje strategiczne od funkcji operacyjnych. W momencie odwołania z funkcji zarządu członek traci wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu. Wszystkie dodatki, odprawy i staże. Wynagrodzenie powinny zawierać 2 elementy: stały (ryczałtowy) oraz zmienny związany z wynikami – wielkość przyrostu zysku, sprzedaży (z tej formuły wyłącza się należności przeterminowane). Wprowadza się umowę o zakazie konkurencji po odwołaniu członka z funkcji zarządu – do roku czasu po odwołaniu. Członek może podjąć pracę u konkurencji, ale za to dostaje pełne lub cząstkowe wynagrodzenie.
33. RADA NADZORCZA I KOMISJA REWIZYJNA – SKŁAD I KADENCJA, ZAKAZ ŁĄCZENIA STANOWISK
Rada nadzorcza:
- jest to organ nadzorczo – kontrolny,
- organ kolegialny,
- skład co najmniej 3 osoby,
- ma pełne kompetencje nadzoru i kontroli wszystkich dziedzin funkcjonowania sp.,
- jej członkami mogą być tylko osoby fizyczne, obowiązki wykonują osobiście, nie mogą być zastępowani przez inne osoby oraz nie mogą działać przez pełnomocników,
- ksh bardzo szczegółowo interpretuje organizację jej pracy,
- ksh nie określa żadnych wymogów, wskazuje tylko, które osoby nie mogą być członkiem rady nadzorczej. W przypadku jednoosobowej sp. Skarbu Państwa istnieją wymagane formuły, daty: dyplom wyższej uczelni, co najmniej 3 letni staż pracy, zdany egzamin przed państwową komisją dla członków rady nadzorczej.
Te wymogi nie dotyczą członków rady nadzorczej wybieranych przez pracowników, a z chwilą wejścia w życie ustawy o komercjalizacji, prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego złagodzono te wymogi.
Uprawnienia korporacyjne i właścicielskie w radach nadzorczych z racji mechanizmu upolitycznienia tego organu w sp. przewiduje się zmianę tych organów w system anglosaski czy amerykański – dominującym organem staje się zarząd sp.
W sp. z o.o. rada nadzorcza jest organem fakultatywnym podobnie jak komisja rewizyjna. Jest ona jednak organem obligatoryjnym, gdy: kapitał zakładowy > 500 000, wspólników więcej niż 25. komisja rewizyjna jest wyłącznie organem kontrolno – rewizyjnym uprawnionym do badania SF oraz sprawozdania zarządu i badania wniosków co do podziału zysku lub pokrycia strat.
Komisja rewizyjna – jeśli w umowie sp. nie przewidziano rady nadzorczej, to można poszerzyć uprawnienia komisji np.,: w zakresie powoływania i