Rodzaje spółek, formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy są zobowiązani spełniać przewidziane prawem warunki prowadzenia działalności gospodarczej dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia i zdrowia ludzkiego, a także inne warunki określone m. in. w przepisach dotyczących ochrony środowiska.

Przedsiębiorstwo to wyodrębniona pod względem ekonomicznym i prawnym jednostka gospodarcza, która samodzielnie prowadzi działalność i podejmuje ryzyko tej działalności po to, aby osiągnąć zysk. Pojęcie przedsiębiorstwo jest bardzo szerokie, obejmuje ono bowiem nie tylko jednoosobowe przedsiębiorstwa prywatne, przedsiębiorstwa państwowe, lecz także wszelkiego rodzaju spółki i spółdzielnie.

Poniżej został przedstawiony podział przedsiębiorstw ze względu na formę własności:

Spółka cywilna
Spółka cywilna to spółka oparta na przepisach prawa cywilnego.

Do zawarcia umowy spółki cywilnej dochodzi w formie pisemnej. Nie jest konieczne sporządzania aktu notarialnego.

Spółka cywilna - to forma prowadzenia działalności gospodarczej, która umożliwia prowadzenie działalności nie przekraczającej większego rozmiaru, czyli jej przychód roczny nie może przekroczyć 400 000 euro. Jeśli tak się stanie, spółka cywilna musi przekształcić się w jedną ze spółek kodeksu spółek handlowych.

Umowę spółki cywilnej zawierają wspólnicy (przynajmniej dwóch). Mogą to być osoby fizyczne albo osoby prawne. Wspólnikiem nie może być jednak inna spółka cywilna. W umowie spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez działanie w oznaczony sposób. Działanie takie to w szczególności wnoszenie wkładów. Wkładem może być wniesienie do spółki własności, innych praw albo świadczeniem usług. Własność to nie tylko nieruchomości, czy rzeczy ruchome ale i wierzytelności, oraz niematerialne prawa majątkowe, np. prawa autorskie. Aby założyć spółkę cywilną należy zawrzeć umowę spółki. Najlepiej w formie pisemnej, chociaż jest ona zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych, nie jest więc konieczna. Nie trudno sobie jednak wyobrazić kłopoty z udowodnieniem przed sądem postanowień umowy w przypadku sporu ze wspólnikiem. Umowę można oczywiście spisać przed notariuszem, i wtedy możemy być spokojni, że nie ma w niej wad prawnych.

Wspólnicy nowo zawiązanej spółki cywilnej muszą dokonać jej zgłoszenia do sądu rejestrowego.

Charakterystyka spółek osobowych

Spółki osobowe mogą we własnym imieniu, pod własną firmą, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązanie, pozywać i być pozywane.

Każda spółka osobowa musi posiadać umowę, która powinna zawierać:
- firmę i siedzibę spółki;
- określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
- przedmiot działalności spółki;
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Spółki osobowe dzielimy na spółki: jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne.

Spółka jawna
Spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Spółka nie posiada osobowości prawnej. Spółka jawna może zwierać umowy czy występować przed sądem jako strona, posiada więc swój majątek, a więc ma cechy osobowości prawnej. Do powstania spółki jawnej koniecznie jest zawarcie umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności oraz wpis do rejestru, który w obecnym stanie prawnym uzyskał znacznie konstytutywne.

Podobnie jak inne spółki handlowe, spółka jawna może powstać również w drodze przekształcenia innej spółki handlowej, na zasadach ogólnych.

W zakresie regulacji statusu prawnego wspólników spółki jawnej kodeks mówi, że każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki osobiście, nieograniczenie i solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Każdy wspólnik ma prawo reprezentowania spółki na zewnątrz, co dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych. Jednak prowadzenie spraw spółki może być powierzone jednemu lub kilku wspólników bądź na mocy umowy spółki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki. W spółce nie powołuje się organów spółki. Wszelkie decyzje podejmowane są głosowaniem wszystkich wspólników.

Spółka partnerska
Spółka partnerska jest typem handlowej spółki osobowej przeznaczonym do prowadzenia działalności w zakresie wolnych zawodów. Kodeks spółek handlowych definiuje spółkę partnerską jako spółkę utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Firma tej spółki powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie, że chodzi o spółkę partnerską - "i partner" "i partnerzy"; "spółka partnerska" - oraz określenie wolnego zawodu (bądź zawodów ) wykonywanego w spółce. Partnerami mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów: adwokaci, aptekarze, architekci, biegli rewidenci, brokerzy ubezpieczeniowi, doradcy podatkowi, inżynierowie budownictwa, księgowi, lekarze, lekarze stomatolodzy i lekarze weterynarii, notariusze, pielęgniarki, położne, radcy prawni, rzecznicy partnerowi, rzeczoznawcy majątkowi i tłumacze przysięgli.

Spółka partnerska jest odrębnym od spółki jawnej typem handlowej spółki osobowej, jednak jak ona musi posiadać umowę potwierdzoną notarialnie, która musi zawierać wszystkie punkty zawarte powyżej, jak również określenie rodzaju wykonywanego wolnego zawodu przez partnerów w ramach spółki. Umowa spółki wymaga formy aktu notarialnego. Charakterystyczne dla umowy tej spółki jest to, że musi ona zawierać wskazanie partnerów, którzy godzą się odpowiadać nieograniczenie za zobowiązania spółki, jeśli takowi będą, a także wskazać na tych partnerów, którzy reprezentują spółkę, jeśli czynią to tylko niektórzy. Wspólnik lub wspólnicy spółki partnerskiej mogą przyjąć w umowie nieograniczoną odpowiedzialność. Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Spółka komandytowa
Spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada bez ograniczenia, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej. Dla analizowanego typu spółki charakterystyczne jest zatem zróżnicowanie statutu prawnego wymienionych kategorii wspólników. W przeciwieństwie do partnera w spółce partnerskiej, ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki jest niezależne od ich tytułu prawnego - ma bowiem charakter kwotowy. Dalsze ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza może być skutkiem wniesienia wkładu do majątku spółki - obowiązuje w tym zakresie zasada wzajemnej rozłączności odpowiedzialności osobistej komandytariusza i ryzyka ekonomicznego utraty wniesionego przez niego wkładu. Ceną ograniczonej odpowiedzialności komandytariusza jest brak bieżącego wpływu na funkcjonowanie spółki. Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki jest zastrzeżona dla komplementariuszy. Poza prawem do części zysku komandytariusz ma jedynie uprawnienia kontrolno-informacyjne oraz prawo do współdecydowania w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki.

Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka komandytowo-akcyjna została zakwalifikowana zgodnie z założeniami ustawy jako spółka osobowa. Ponieważ jednak konstrukcja prawna tego typu spółki wykazuje elementy kapitałowe, można również mówić o jej mieszanym, osobowo-kapitałowym charakterze. Cechy konstrukcyjne kwalifikują spółką komandytowo-akcyjną jako formę prowadzenia średnich i większych przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji na rynku. Doświadczenia państw obcych wskazują, że jest ona często wybierana przez dynamiczne rozwijające się przedsiębiorstwa rodzinne. Korzystny mariaż cech właściwych spółkom osobowym i kapitałowym stwarza bowiem możliwości dekapitalizowania przedsiębiorstwa i uczestnictwa w rynku kapitałowym przy jednoczesnym zagwarantowaniu komplementariuszom bezpośredniego wpływu na działalność spółki, bez groźby tzw. "wrogiego przejęcia".

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje podobnie jak spółka akcyjna. Konieczne jest sporządzenie statutu spółki w formie aktu notarialnego, podpisanego przynajmniej przez wszystkich komplementariuszy, a także objęcie akcji. Kapitał zakładowy spółki wynosi minimum 50 000 zł (art. 126 2).

W spółce komandytowo-akcyjnej może również działać rada nadzorcza, wybierana przez walne zgromadzenie, o kompetencjach co do zasady analogicznych do tych, jakimi dysponuje rada nadzorcza w spółce akcyjnej. Jeżeli akcjonariuszy jest więcej niż 25, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Członkiem rady nadzorczej nie może być - jako wspólnik prowadzący sprawy spółki - komplementariusz, jest on również wyłączony od głosowania w sprawie powołania i odwołania członków rady nadzorczej.

Charakterystyka spółek kapitałowych
Drugim rodzajem spółek są spółki kapitałowe w organizacji. Spółka w organizacji jest pierwotną (początkową) formą ustrojową danego typu spółki kapitałowej. Powstaje ona w momencie zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub zawiązania spółki akcyjnej. Spółki kapitałowe w organizacji, mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Cechą szczególną spółek kapitałowych jest reżim solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania. Kodeks spółek handlowych wyraźnie określa odpowiedzialność samej spółki, a także jej wspólników (akcjonariuszy) - do wartości zadeklarowanego a niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów lub akcji. Już z przepisów dotyczących poszczególnych typów spółek kapitałowych wynika, że spółkę w organizacji reprezentuje zarząd, a do momentu jego wyboru pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników spółki z o.o. albo założycieli spółki akcyjnej; spółkę akcyjną w organizacji mogą ponadto reprezentować w tym okresie wszyscy założyciele działający łącznie.

Z chwilą wpisu do rejestru spółka kapitałowa nabywa osobowość prawną.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością tworzona jest przez jedną lub więcej osób. To jedyna możliwa forma spółki jednoosobowej. Zawiązanie spółki możliwe jest po spełnieniu czynności:
- sporządzeniu umowy spółki,
- wniesieniu kapitału zakładowego,
- wyborze władz spółki,
- dokonaniu wpisu do rejestru handlowego.

Wspólnicy spółki sporządzają umowę spółki, a jeżeli spółka utworzona jest tylko przez jedną osobę w miejsce umowy spółki sporządzany jest dokument - akt założycielski. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest ważna tylko wtedy, gdy sporządzona zostanie w formie aktu notarialnego.

Wspólnicy wnoszą do spółki kapitał zakładowy, który ma postać udziałów. Minimalny kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest określony w kodeksie handlowym i obecnie nie może być mniejszy niż 4000 zł, a pojedynczy udział nie może być mniejszy niż 50 zł. Wspólnicy mogą wnieść swój udział do spółki w postaci niepieniężnej, czyli w postaci aportu.

Wspólnicy spółki z o.o. mają równe prawa i obowiązki w spółce. Każdy wspólnik posiada udziały, które są odzwierciedleniem głosów. Wspólnik posiada również prawo do wypłaty dywidendy. Warunkiem nabycia przez wspólnika roszczenia o wypłatę dywidendy jest powzięcie przez wspólników uchwały w sprawie podziału zysku wykazanego w rocznym sprawozdaniu finansowym.

Organy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Do organów spółki zaliczane są: zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna i zarząd.

Zgromadzenie wspólników jest najwyższym organem spółki z o.o., podejmującym uchwały w najważniejszych dla spółki sprawach. Uchwały podejmowane są większością głosów w głosowaniu jawnym, choć w niektórych przypadkach, jak np. wybór członków do rady nadzorczej czy zarządu, stosuje się głosowanie tajne. Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być:
- rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,
- powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty,
- udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.

Rada nadzorcza sprawuje nadzór i kontrolę nad spółką z o.o. Rada składa się z przynajmniej trzech członków, wybieranych na okres jednego roku (chyba, że umowa spółki zakłada inny okres funkcjonowania rady nadzorczej) przez zgromadzenie wspólników, które podejmuje w tej sprawie odpowiednią uchwałę. Członkowie rady mogą być w każdej chwili odwołani w wyniku podjęcia uchwały przez wspólników. Obowiązek stałego nadzoru nad wszystkimi działami spółki sprawia, że rada nadzorcza ma prawo wglądu we wszystkie dokumenty spółki, a także prawo uzyskiwania wszelkiego rodzaju wyjaśnień zarówno od zarządu, jak i poszczególnych pracowników spółki.

Komisja rewizyjna składa się z trzech członków, powoływanych i odwoływanych w takim samym trybie jak członkowie rady nadzorczej. Zakres uprawnień komisji rewizyjnej jest węższy niż zakres uprawnień rady nadzorczej. Jeżeli jednak w spółce nie występuje rada nadzorcza, to komisji rewizyjnej przyznaje się z reguły szerszy zakres uprawnień.

Zarząd składa się z jednego lub większej liczby członków, wybieranych w zasadzie przez wspólników, który podejmują w tej sprawie stosowną uchwałę. Umowa spółki może jednak przewidywać inny tryb powoływania członków zarządu, np.: przez radę nadzorczą czy grupę wspólników. Członkiem zarządu może być osoba, która nie jest wspólnikiem. Do zarządu nie może jednak wybrać członków rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej, oznaczałoby to bowiem, że sprawują oni nadzór nad swoimi działaniami. Zarząd spółki reprezentuje spółką na zewnątrz i prowadzi wszystkie jej sprawy. W przypadku wystąpienia rozbieżności między interesem własnym członka zarządu a interesem spółki, członek ten powinien wstrzymać się od głosu, czyli od udziału w rozstrzyganiu danej sprawy. Członek zarządu nie może bez zezwolenia spółki prowadzić spraw innego konkurencyjnego przedsiębiorstwa, nie może też być wspólnikiem innej spółki.

Spółka akcyjna
Spółka akcyjna jest spółką kapitałową - powstaje ona przez połączenie kapitałów wielu osób. Wspólnicy (akcjonariusze) nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki. Pierwszym krokiem warunkującym powstanie spółki akcyjnej jest sporządzenie i podpisanie przez założycieli statutu spółki.

Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 500.000 złotych. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz.

Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce. Akcjonariusze nie odpowiadają swoim osobistym majątkiem za zobowiązania spółki; ich odpowiedzialność ogranicza się jedynie do wysokości wniesionego kapitału. Akcjonariusze uczestniczą w podziale zysku przypadająca na każdą akcję, czyli dywidenda, jest w zasadzie taka sama. Wyjątek stanowią akcje uprzywilejowane, nadające ich posiadaczom (z reguły założycielom spółki) pewne specjalne uprawnienia, których nie mają inni akcjonariusze. Przywileje mogą dotyczyć m.in. prawa głosu lub prawa do większej dywidendy w porównaniu z właścicielami akcji zwykłych. W zasadzie na jedną akcję przypada jeden głos na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Posiadacz akcji uprzywilejowanej może mieć prawo, zgodnie ze statutem spółki, do większej ilości głosów przypadających na jedną akcję (maksymalnie pięć).

Organy spółki akcyjnej
Organami spółki akcyjnej są;
- walne zgromadzenie akcjonariuszy,
- rada nadzorcza lub komisja rewizyjna,
- zarząd.

Walne zgromadzenie decyduje w najważniejszych sprawach dotyczących spółki poprzez podejmowanie uchwał. Do obowiązków zgromadzenia wspólników należą:
- rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków,
- postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,
- zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego,
- nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej,
- zwrot dopłat.

Nadzór nad spółką akcyjną sprawuje rada nadzorcza lub komisja rewizyjna. Statut spółki może przewidywać istnienie tych dwóch organów jednocześnie. W ich skład wchodzi co najmniej 5 członków. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny. W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki.

Do obowiązków komisji rewizyjnej należy ocena sprawozdań i wniosków zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny, w trybie i w zakresie określonym dla wykonywania tych czynności przez radę nadzorczą. Rada nadzorcza podejmuje uchwały, jeżeli na posiedzeniu jest obecna co najmniej połowa jej członków, a wszyscy jej członkowie zostali zaproszeni. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymagania dotyczące kworum rady nadzorczej.

Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Prawa członka zarządu do reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki.

Spółdzielnia
Spółdzielnia jest samodzielnym, samorządnym i dobrowolnym zrzeszeniem członków. Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą i działalność społeczno-wychowawczą, uwzględniając potrzeby zrzeszonych w spółdzielni członków. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.

Po uchwaleniu statutu założyciele spółdzielni dokonują wyboru organów spółdzielni, to jest: rady nadzorczej i zarządu. Zarząd spółdzielni występuje do właściwego dla swojej siedziby sądu gospodarczego z wnioskiem o wpisanie do rejestru spółdzielni.

Wniosek podpisują wszyscy członkowie zarządu spółdzielni. Podpisy ich powinny być uwierzytelnione przez sąd rejestrowy lub przez notariusza. Sąd wyda postanowienie o wpisaniu spółdzielni do rejestru po stwierdzeniu, że uchwalony przez założycieli statut zgodny jest z przepisami prawa. Jeżeli sąd stwierdzi braki we wniosku lub statucie, to zażąda uzupełnienia lub zmiany w wyznaczonym terminie. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu sąd poweźmie postanowienie odmawiające wpisu. Zasady prowadzenia rejestru i dane w nim uwidocznione określa Krajowa Rada Spółdzielcza.

Spółdzielnia może być założona przez osoby fizyczne (ich liczba nie może być mniejsza niż dziesięć) lub osoby prawne (ich liczba nie może być mniejsza niż trzy).

Organami spółdzielni są:
- walne zgromadzenie,
- rada nadzorcza,
- zarząd.

Wybory do organów spółdzielni dokonywane są w głosowaniu tajnym spośród nieograniczonej liczby kandydatów. Odwołanie członka organu następuje także w głosowaniu tajnym.

Walne zgromadzenie
Walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółdzielni. Członek może brać udział w walnym zgromadzeniu tylko osobiście, chyba że ustawa stanowi inaczej. Osoby prawne będące członkami spółdzielni biorą udział w walnym zgromadzeniu przez ustanowionego w tym celu pełnomocnika. Pełnomocnik nie może zastępować więcej niż jednego członka. Każdy członek ma jeden głos bez względu na ilość posiadanych udziałów. Statut spółdzielni, której członkami mogą być wyłącznie osoby prawne, może określać inną zasadę ustalania liczby głosów przysługujących członkom.

Do obowiązków walnego zgromadzenia należy:
- uchwalanie kierunków rozwoju działalności gospodarczej oraz społecznej i kulturalnej,
- rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych oraz podejmowanie uchwał co do wniosków członków spółdzielni, rady lub zarządu
- podejmowanie uchwał w sprawie podziału nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) lub sposobu pokrycia strat,
- podejmowanie uchwał w sprawie zbycia nieruchomości, zbycia zakładu lub innej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej,
- podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania do innych organizacji gospodarczych oraz występowania z nich,
- uchwalanie zmian statutu,
- podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia lub wystąpienia spółdzielni ze związku oraz upoważnienie zarządu do podejmowania działań w tym zakresie,

Uchwały podejmowane są zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania, chyba że ustawa lub statut stanowią inaczej.

Rada nadzorcza
Rada sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością spółdzielni. Rada składa się co najmniej z trzech członków wybranych stosownie do postanowień statutu przez walne zgromadzenie, zebranie przedstawicieli lub zebrania grup członkowskich. Do rady mogą być wybierani wyłącznie członkowie spółdzielni. Jeżeli członkiem spółdzielni jest osoba prawna, do rady może być wybrana osoba nie będąca członkiem spółdzielni, wskazana przez osobę prawną.

Do zakresu działania rady należy:
- uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności społecznej i kulturalnej,
- nadzór i kontrola działalności spółdzielni

Zarząd
Zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Skład i liczbę członków zarządu określa statut. Nie można być jednocześnie członkiem rady i zarządu tej samej spółdzielni. W razie konieczności rada może wyznaczyć jednego lub kilku ze swoich członków do czasowego pełnienia funkcji członka (członków) zarządu.

Przedsiębiorstwo państwowe
Państwowe przedsiębiorstwo to samodzielna, samorządna i samo finansująca się jednostka organizacyjna, prowadząca działalność gospodarczą. Samodzielność przedsiębiorstwa państwowego oznacza m.in., że przedsiębiorstwo państwowe występuje jako samodzielny podmiot. Samorządność przedsiębiorstwa państwowego polega na zapewnianiu załodze możliwości współdecydowania o sprawach przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo państwowe gospodaruje samodzielnie wydzieloną częścią mienia ogólnonarodowego i ponosi odpowiedzialność majątkową za swoją działalność. Posiada osobowość prawną, którą uzyskuje po wpisaniu do rejestru przedsiębiorstw państwowych.

Przedsiębiorstwa państwowe tworzone są przez organ założycielski, którym mogą być:
- naczelne oraz centralne organy administracji rządowej tj. Minister Gospodarki lub inny minister lub kierownik urzędu centralnego;
- terenowe organy administracji rządowej, np. wojewoda.

Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako:
- przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,
- przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności. W szczególności przedsiębiorstwa te mają na celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie:
- inżynierii sanitarnej,
- komunikacji miejskiej,
- zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną,
- zarządu państwowymi zasobami lokalowymi,
- zarządu państwowymi terenami zielonymi,
- zarządu uzdrowiskami,
- usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych,
- usług kulturalnych.

Organami przedsiębiorstwa państwowego są:
- naczelne oraz centralne organy administracji państwowej,
- Narodowy Bank Polski i banki państwowe,

Statut przedsiębiorstwa państwowego
Statut przedsiębiorstwa reguluje strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa oraz inne sprawy przewidziane w niniejszej ustawie. Statut uchwala ogólne zebranie pracowników na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa. Zatwierdzenia przez organ założycielski wymagają statuty następujących przedsiębiorstw państwowych:
- użyteczności publicznej,
- handlu zagranicznego,
- stacji radiowych i telewizyjnych, przemysłu teleelektronicznego, transportu samochodowego i budownictwa łączności,
- Państwowej Komunikacji Samochodowej oraz zakładów naprawczych taboru kolejowego.


Stowarzyszenia
Stowarzyszenie nie ma narzuconych celów działań. Zarówno swoje cele, programy działania, jak i struktury organizacyjne określa samodzielnie. Ponadto stowarzyszenie uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Działalność stowarzyszenia jest oparta na pracy społecznej członków. Jednakże do prowadzenia swych spraw (jak na przykład w kwestiach prawnych) stowarzyszenie może zatrudniać pracowników.
Co najmniej piętnaście osób, pragnących założyć stowarzyszenie musi się zebrać i uchwalić statut stowarzyszenia. Ponadto powinni oni wybierać