Układ dokrewny

Układ dokrewny - układ działający na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego. Odpowiedzialny jest za utrzymanie homeostazy organizmu. Najważniejszą częścią tego układu są gruczoły, które produkując odpowiednie substancje (hormony) zapobiegają zbyt dużym wachaniom ustroju. Dane substancje wydzielane są do płynów ustrojowych, jest to głównie krew.

Hormon jest to u kręgowców związek chemiczny, który jest wydzielany przez gruczoły lub tkanki układu hormonalnego. Funkcją hormonu jest regulacja czynności i modyfikacja cech strukturalnych tkanek leżących w pobliżu miejsca jego wydzielania lub oddalonych, do których dociera drogą krwi. Istnieją także takie hormony, które wywierają wpływ na funkcjonowanie wszystkich tkanek organizmu.

Hormony są wydzielane przez rodzaj gruczołów do krwi lub limfy organizmów. Z tego względu bywają też określane mianem gruczołów dokrewnych, a układ hormonalny – układem dokrewnym.

Ogólnie działanie hormonów polega na aktywacji lub deaktywacji pewnych mechanizmów komórkowych w tkankach docelowych (narządach docelowych). Na przykład insulina tak wpływa na komórki, że aktywuje mechanizmy pobierania glukozy, co powoduje spadek stężenia glukozy we krwi. Aktywacja lub deaktywacja odbywa się przez łączenie się ze specyficznymi błonowymi lub wewnątrzkomórkowymi receptorami.

Wiele hormonów ma działanie wzajemnie antagonistyczne – np. insulina i glukagon. Insulina powoduje spadek stężenia glukozy we krwi, a glukagon wzrost jej stężenia.

Wśród hormonów można wyróżnić grupę, której zadaniem jest regulacja czynności innych hormonów. Na przykład hormon tyreotropowy (TSH) wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej wpływa na zwiększenie wydzielania hormonów tarczycowych – tyroksyny (T4), a także trójjodotyroniny (T3). Poza tym TSH wpływa na zwiększenie ukrwienia gruczołu tarczowego, a także taką przebudowę strukturalną pęcherzyków tarczycowych, która pozwala sprostać wymogom zwiększonej czynności hormonalnej. Tą grupę nadrzędnych "nadzorców" nad innymi gruczołami dokrewnymi nazywamy hormonami tropowymi.

Nad hormonami tropowymi kontrolę sprawuje wyższe piętro nadzoru. Znajduje się ono w części mózgu nazywanej podwzgórzem. Podwzgórze produkuje hormony uwalniające i hamujące, które wpływają na wzrost lub spadek wydzielania hormonów tropowych produkowanych przez przysadkę. I tak, istnieje tyreoliberyna powodująca uwalnianie (zwiększenie wydzielania) hormonu tropowego – TSH (hormon tyreotropowy), a także somatostatyna, która zmniejsza wydzielanie hormonu wzrostu przez komórki przysadki mózgowej.

Ogólnym mechanizmem działającym w obrębie układu hormonalnego jest ujemne sprzężenie zwrotne. Produkt wydzielany przez dany gruczoł dokrewny np. tarczycę – czyli tyroksyna (a także bezpośrednio trójjodotyronina), wpływa hamująco (czyli ujemnie) na gruczoł dokrewny nadzorczy czyli przysadkę mózgową. Powoduje to spadek wydzielania TSH przez przysadkę i z kolei hormonów tarczycy. Spadek nie może przekroczyć pewnej określonej granicy, gdyż wówczas ujemny (hamujący) wpływ maleje, co pozwala na ponowne produkowanie większych ilości TSH. Jest to element homeostazy i system ten działając we wzajemnym sprzężeniu, utrzymuje równowagę hormonalną organizmu.

Od czasu odkrycia pierwszych hormonów, pojęcie to dość znacznie się rozmyło. Nie ma już tak ściśle ustalonych substancji hormonalnych, odkryto substancje działające parakrynnie i autokrynnie, to znaczy na okoliczne tkanki lub na tkanki w miejscu wytwarzania. Hormony należą do różnych klas związków chemicznych i nie muszą już być wytwarzane przez gruczoł, wystarczy tkanka lub grupa wyspecjalizowanych komórek. Zatarł się też podział na witaminy i hormony – aktywną postać witaminy D3 (1,25-dihydroksycholekalcyferol), można uznać za hormon, a jej produkcja przebiega kolejno w skórze, wątrobie i nerkach.

Gałąź medycyny zajmująca się schorzeniami układu hormonalnego to endokrynologia

Dodaj swoją odpowiedź
Biologia

Układ dokrewny

Układ dokrewny, drugi poza układem nerwowym układ regulujący i koordynujący czynności rozmaitych części ciała u zwierząt wyższych, ogół narządów i tkanek wytwarzających do krwi lub chłonki swoiste substancje chemiczne zwane hormonam...

Biologia

Układ dokrewny - ściąga

Układ dokrewny tworzą: gruczoły wydzielania wew( gruczoły dokrewne); w gruczołach wytwarzane są hormony- substancje zwane chemicznymi sygnalizatorami, które są bezpośrednio wydzielane do krwi i z nią przenoszone; wydzielanie dokrewne nazyw...

Biologia

Opisz układy: a) układ nerwowy człowieka b) układ powłokowy człowieka c) układ dokrewny człowieka Jak najkrócej! Może być z innych stron oby nie na 10 stron! Max. 2 strony o wszystkim. Daje 30 pkt!

Opisz układy: a) układ nerwowy człowieka b) układ powłokowy człowieka c) układ dokrewny człowieka Jak najkrócej! Może być z innych stron oby nie na 10 stron! Max. 2 strony o wszystkim. Daje 30 pkt!...

Biologia

[SIÓDMA KLASA] Prawda czy fałsz: 1. Układy tworzą narządy. 2. Układ dokrewny i limfatyczny to to samo. 3. Układ rozrodczy wytwarza gamety. 4. Tkanka nabłonkowa tworzy skórę. 5. Tkanka nerwowa to tkanka łączna. 6. Krew jest tkanką łączną. 7. Nabłone

[SIÓDMA KLASA] Prawda czy fałsz: 1. Układy tworzą narządy. 2. Układ dokrewny i limfatyczny to to samo. 3. Układ rozrodczy wytwarza gamety. 4. Tkanka nabłonkowa tworzy skórę. 5. Tkanka nerwowa to tkanka łączna. 6. Krew jest tkanką ...

Biologia

[SIÓDMA KLASA] Jak odpowiedzieć na pytanie: Co to jest układ dokrewny i jakie pełni funkcje?

[SIÓDMA KLASA] Jak odpowiedzieć na pytanie: Co to jest układ dokrewny i jakie pełni funkcje?...