Układ dokrewny - ściąga
Układ dokrewny tworzą: gruczoły wydzielania wew( gruczoły dokrewne); w gruczołach wytwarzane są hormony- substancje zwane chemicznymi sygnalizatorami, które są bezpośrednio wydzielane do krwi i z nią przenoszone; wydzielanie dokrewne nazywamy Endokrynologią. Gruczoły: podwzgórze, szyszynka, przysadka, tarczyca, przytarczyca, grasica, nadnercze, trzustka, jajnik, jądro. Rolą hormonów jest: utrzymywanie równowagi środowiska wew (homeostazy) np.: utrzymanie na stałym poziomie wody, soli mineralnych, glukozy, kwasowości krwi, termoregulacja, kontrola procesów wzrostu i reprodukcji. Gruczoły dokrewne nie mają przewodów są wydzielane bezpośrednio do krwi, która rozprowadza je po całym ciele. Hormony nie działają na wszystkie tkanki z którymi się stykają lecz tylko z TKANKAMI DOCELOWYMI- te do których są skierowane. Komórki tkanki docelowej mają czułe na ten hormon receptory (specyficzne białka, często występujące w błonie komórkowej) z którymi może się on połączyć. Połączenie się hormonu z właściwym dla niego receptorem uruchamia łańcuch procesów, którym rezultatem jest odpowiedź fizjologiczna komórki. PODWZGÓRZE: Hormony, które kontrolują aktywność wydzielniczą przysadki. SZYSZYNKA:Melatonina: reguluje rytmy biologiczne(np stan snu i czuwania); współdziała w regulacji wczesnych etapów dojrzewania. PRZYSADKA: Hormon wzrostu: stymuluje wzrost wymiarów ciała. Za mało-karłowatość, za dużo-gigantyzm. Prolaktyna: wpływa na procesy rozrodcze i czynności związane z opieką nad potomstwem. Hormon TSH: pobudza tarczycę do wydzielania hormonów. Hormon ACTH: pobudza korę nadnerczy do wydzielania hormonów. Hormony Gonadotropowe: stymulują wzrost i działanie gruczołów rozrodczych. TARCZYCA: Tyroksyna: reguluje tempo przemian metabolicznych w tkankach. Poziom zbyt niski zatrzymanie wzrostu i rozwoju organizmu. NADNERCZE: Adrenalina i Kortyzol: przygotowują organizm do funkcjonowania w sytuacjach stresowych TRZUSTKA: Insulina i Glukagon: regulują poziom cukru we krwi. JAJNIKI: Estrogeny: rozwijają i podtrzymują żeńskie cechy płciowe ; Progesteron: pobudza rozwój błony śluzowej macicy. JĄDRA: Testosteron: rozwija i podtrzymuje męskie cechy płciowe. Zasada ujemnego sprzężenia zwrotnego: Hormony są wydzielane do krwi w niewielkich ilościach, a mimo to bardzo skutecznie kontrolują i koordynują funkcjonowanie organizmu. Elementy układu dokrewnego są ze sobą tak powiązane i działają tak, ze aktywność jednych wpływa na aktywność innych. Przykład: Hormon tarczycy – tyroksyna Podwzgórze rejestruje poziom tyroksyny we krwi. Gdy poziom ten spada, podwzgórze rozpoczyna wytwarzanie hormonu działającego na przysadkę (TSH), który powoduje, ze gruczoł zwiększa wydzielanie tyroksyny do krwi. Zwiększenie poziomu tyroksyny we krwi jest rejestrowane przez podwzgórze jako sygnał do zaprzestania wytwarzania hormonu pobudzającego przysadkę Wskutek czego następuje spadek wydzielania TSH i w rezultacie zmniejszenie wydzielania tyroksyny przez tarczyce. Porównanie układu nerwowego i dokrewnego. Układ dokrewny: hormony są rozprowadzane po całym organizmie, działają tylko na tkanki docelowe;efekty działania hormonów są długotrwałe; przekazywanie sygnałów odbywa się za pomocą hormonów, transportowanych z krwią; działanie hormonów polega na zmianach w aktywności metabolicznej tkanek; czas do wywołania przez hormon efektu liczy się w minutach,godzinach,dniach. Układ nerwowy: Impulsy nerwowe są wybiórczo przesyłane tylko do tych komórek i tkanek, które mają być pobudzone; Pobudzenie przez tkanki nerwowe jest krótkotrwałe; Przekazywanie sygnałów odbywa się za pomocą impulsów nerwowych, przenoszonych wzdłuż wypustek neuronów; działanie układu nerwowego polega na pobudzeniu mięśni do skurczu i gruczołów do wydzielania; czas potrzebny do pobudzenia mięśnia lub gruczołu liczy się w milisekundach.