II Wojna Światowa.
Westerplatte- obrona Westerplatte stała się symbolem silnego polskiego oporu w pierwszych dniach wojny. Licząca 182 żołnierzy polska placówka wartownicza w Gdańsku przez 7 dni wytrzymywała ogień dział niemieckiego pancernika Schleswig- Holstein i odpierała ataki niemieckiej piechoty.
Bitwa nad Bzurą ( 9- 18 września ) - Niemieckie zgrupowanie docierające do Warszawy zostało zaatakowane przez polskie armie Poznań i Pomorze dowodzone przez Tadeusza Kuszebę. Kilkunastodniowa bitwa zatrzymała impet uderzenia niemieckiego i pozwoliła części oddziałów polskich wycofać się na wschód od lini Wisły i Sanu. Nie udało sie jednak zorganizować trwałych pozycji obronnych na rzekach. Niemcy łatwo przekroczyli Narew otoczyli od wschodu Warszawe i ruszyli w kierunku Brześcia nad Bugiem, przejeli przeprawy przez Wisłe w Dęblinie i Sandomierzu i przekroczyli linie Sanu. 16 wrzesnia w bezpośrednim zagrożeniu znalazlo sie ostatnie duze zgrupowanie wojski polskich w ok. Tomaszowa Lubelskiego. Zostało rozbite w dniach 18- 23 wrzesnia.
Generalne Gubernatorstwo- zostało utworzone przez Niemcow na terenach nie wlaczonych do Rzeszy i milo stolice w Krakowie. Od pierwszych dni okupacji Niemcy podjeli tam i prowadzili przez cala wojne systematyczna akcje fizycznej eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych.
Polskie Państwo Podziemne(instytucje panstwowe podporzadkowane rzadowi emigracyjnemu)- bylo ono zorganizowane w dwóch pionach: cywilnym( kierowała Delegatura Rządu na Kraj) i wojskowym(tworzyła AK )
Delegatura Rządu na Kraj- byla przedstawicielstwem krajowym Rządu RP na uchodźstwie i kierowała działalnością konspiracyjnej administracji państwowej na okupowanych ziemiach polskich. Na jej czele stał Delegat Rządu na Kraj( delegaci- C. Ratajski, J.Piekałkiewicz, J.S. Jankowski, S.Korboński) . Delegatura składala sie z departamentów (np.sprawiedliwosci, informacji, oświaty i kultury, rolnictwa, skarbu)
Pion cywilny- jego zadaniami było utrzymywanie ciągłości instytucji państwowych zapewnienie normalnego funkcjonowania panstwa i przygotowanie sie do przejecia kontroli nad krajem po zakończeniu działan wojennych.
Niemiecka okupacja ziem polskich wcielonych do rzeszy- po zajęciu Polski Niemcy przyłączyli do Rzeszy jej zachodnią część z Poznaniem, Bydgoszczą, Łodzią, Katowicami i Cieszynem. Dążąc do szybkiej germanizacji podjęli systematyczną eksterminację inteligencji, ziemian, duchowieństwa i warstw przywódczych. Przeprowadzili wywłaszczenie ludności polskiej poza nowe wschodnie granice Niemiec. Wysiedlenia objęły ok. 700 tys. Osób. Pozostawieni ludzie byli zmuszani do niewolniczej pracy u nowych właścicieli. Ludność na Śląsku i Pomorzu wpisywano pod przymusem na niemiecką listę narodową ( Volkslistę ), jako Volksdeutschów, czyli osoby niemieckiego pochodzenia. Posiadali część praw i nie podlegali wysiedleniu, ale zobowiązani byli do służby w wojskach niemieckich. Polskie szkoły i instytucje zostały zlikwidowane.
Sikorski- Majski- 30. VII. 1941, traktat zawierał klauzule o anulowaniu porozumień niemiecko- radzieckich z 1939 r, ale Rosjanie odmówili potwierdzenia lini granicznej z 1921 r. Konsekwencja traktatu była amnestia dal Polaków represjonowanych po 17 wrzesnia 1939 r. wiele osob przetrzymywanych w łagrach odzyskało wolnośc.
Armia Polski w ZSRR- miala sie skladac z Polakow z terytorium ZSRR (obozy lub zesłanie) jednak wiekszosc stanowili ludzie niezdolni do sluzby wojskowej, Rosjanie rządali by wszystkie przeszkolone jednostki od razu wchodzily do walki. Dowodzacy armią gen. Anders odmawial gdyz male oddzialy moznaby szybko zniszczyc zlecajac niewykonalne zadania. W pierwszej polowie 1942 r obie strony zdecydowaly sie na ewakuacje Polakow z ZSRR przez Iran na Bliski Wschód
Plan Burza- zgodnie z nim oddzialy AK miały zajmowac tereny opuszczone przez wycofujacych sie Niemców a jeszcze nie zajete przez nacierających Rosjan. W wyzwolonych miejscowościach miały sie ujawniac i przejmowac władzę cywilne instytucje panstwa podziemnego, które jako pracowite władze panstwowe witałyby wkraczajacych Rosjan. Początkowo Burza miał byc realizowana na wschód od Bugu. Polscy politycy i dowódcy mieli nadzieje ze powodzenie stanie sie argumentem na rzeczutrzymania granicy z 1921 r.
Agresja Radziecka- 17 wrzesnia ZSRR zerwal stosunki dyplomatyczne z Rzeczpospolita, a wojska radzieckie zaatakowaly Polske ca calej dlugosci lini granicznej. Uniemozliwilo to Polakom kontynuowanie skoordynowanej akcji obronnej. Uderzenie AC bylo wprowadzeniem w zycie paktu Ribbentrop- Mołotow i pogwalceniem dobrowolnie przyjetych przez ZSRR zobowiaza
traktatowych wobec Polski ( układ o nieagresji 1932 r ). W nowej sytuacji Wódz Naczelny Edward Rydz- Smigły wydal rozkaz wycofanbia wojska i sprzetu do Rumuni i na Węgry i unikania starc z AC. W nocy z 17 na 18 wrzesnia prezydent i rzad przekroczyli granice rumuńską, a odosobnione punkty oporu polskich wojsk walczyly dalej. 22 wrzesnia skapitulowal przed rosjanami Lwów do 28 wrzesnia bronila sie Warszawa do 2 października załoga Helu. Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie dowodzona przez gen Kleeberga zlozyla bron 5 pazdziernika toczona przez wojsk niemieckie i radzieckie. Oddzial kawaleri dowodzony przez mjra Dobrzanskiego waloczyla do czerwca 194o r. Wojna obronna Polski zakonczyla sie kleska kraj znalazl sie pod okupacja wladze zmuszone byly udac sie na emigracje Polska poniosla straty wys- 200 tys zabitych i rannych
Okupacja Radziecka- od pierwszych dni okupacji radzieckie wladze podjely dzialania na rzecz wlaczenia zajetych ziem polskich do ZSRR. Pod kontrola NKWD i AC zorganizowano wybory do Rad Delegatów Ludowych Zachodniej Ukrainy i Białorusi a nastepnie na ich wniosek Rada Najwyzsza ZSRR wcielila podbite tereny do ZSRR. Wszystkich mieszkancow tych ziem uznano za obywateli radzieckich na zajetych obszarach wprowadzono radziecki model społeczny i gospodarczy
Wileńszczyzna- na mocy porozumienia litewsko- radzieckiego z 1939 r. zostala wcielona do Litwy jednal latem 1940 r po aneksji przez ZSRR panstw baltyckich i ten obszar znalazl sie pod wladzaZSRR
Eksterminacja i wywózki na wschód- Polityka nowych wladz miala na celu depolonizacje podłaczonych terenów. Masowe wywłaszczenia podciely materialne podstawy egzystencji wiekszosci polskich rodzin, Jednoczesnie wprowadzono systematyczna eksterminacje srodowiska inteligenckiego W wiezieniach i obozach osadzono ludzi ktorzy przed 17 wrzesnia 1939 r byli w polskiej służbie panstwowej tea emeryto i kombatantow wlasciceli ziemskich osadnikow wojskowych. Wiosna 1940 zaczeto masowe wywózki na wschod głownie na Syberie i do Kazachstanu. Objeto wywozko ok 400 tys osób cywilnych
Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie- pierwsze oddzialy zaczeto tworzyc w listopadzie 1939 r. na terytorium francuskim spośród Polaków przebywajacych we Francji Belgii Holandii i Anglii, na mocy polsko-francuskiej umowy od stycznia 1940 r ze zmobilizowanych ochotnikow zaczeto formowac jednostki wojsk ladowych lotnictw i marynarki, dzialajace w skladzie armii francuskiej. W walkach o Norwegie (bitwa o Nawik maj 1940r) brala udzial Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich i okrety Polskiej Marynarki Wojennej. W kampani francuskiej (czerwiec 1940 r) braly udzial : 1 Dywizja Grenadierów, 2 Dywizja Strzelców Pieszych i 10 Brygada Kawalerii Pancernej. Po klesce Francji czesc PSZ ewakuowalo do Abnglii gdzie powtał I Korpus Polski ktory mial za zadanie zorganizowanie obrony wschodniego wybrzeza Szkocji . Od lipca do pazdziernika 1940 r polscy piloci uczestniczyli w powietrznej obronie Anglii potem w bombardowaniu Niemiec i niemieckich obiektow wojskowych w krajach okupowanych. Polska Marynarka Wojenna uczestniczyla w 787 konwojach , w walkach o atlantyk i operacjach na Morzu Śródziemnym. Polskie jednostki walczyly tez na bliskim wschodzie
Kaloboracja- świadoma i dobrowolna współpraca z władzami okupacyjnymi, wspomagająca realizację ich planów wobec kraju okupowanego.
Europa Zachodnia- w latach 1939- 1941 pod panowaniem Niemców znalazła się większość Europy. Niezależność zachowały: Szwajcaria, Szwecja i Hiszpania. W Europie Zachodniej okupanci niemieccy zwalczali ruch oporu i podporządkowywali sobie gospodarkę, nie niszczyli jednak fundamentów państwa, życia społecznego i kultury- działało szkolnictwo, ukazywała się prasa. Część władzy pozostawiono miejscowemu aparatowi administracyjnemu, kontrolując tylko jego działalność. Znanym politykiem, który zdecydował się na współpracę z Niemcami był norweski faszysta Vidkun Quisling. Po zajęciu Norwegii przez Niemcy stanął na czele rządu wykonującego dyrektywy nazistów.
Europa Środkowa i Wschodnia- tutaj Niemcy nie czuli się zobowiązani do przestrzegania jakichkolwiek norm. Podstawowymi instrumentami polityki okupacyjnej był terror, stosowanie zasady odpowiedzialności zbiorowej, grabież majątku publicznego i prywatnego. Ludność została pozbawiona jakichkolwiek praw, była zmuszana do niewolniczej pracy na rzecz okupanta. Ta polityka była prowadzona na ziemiach polskich, terenach państw bałtyckich, ZSSR, Jugosławii i Grecji.
Niemiecka okupacja ziem polskich wcielonych do rzeszy- po zajęciu Polski Niemcy przyłączyli do Rzeszy jej zachodnią część z Poznaniem, Bydgoszczą, Łodzią, Katowicami i Cieszynem. Dążąc do szybkiej germanizacji podjęli systematyczną eksterminację inteligencji, ziemian, duchowieństwa i warstw przywódczych. Przeprowadzili wywłaszczenie ludności polskiej poza nowe wschodnie granice Niemiec. Wysiedlenia objęły ok. 700 tys. Osób. Pozostawieni ludzie byli zmuszani do niewolniczej pracy u nowych właścicieli. Ludność na Śląsku i Pomorzu wpisywano pod przymusem na niemiecką listę narodową ( Volkslistę ), jako Volksdeutschów, czyli osoby niemieckiego pochodzenia. Posiadali część praw i nie podlegali wysiedleniu, ale zobowiązani byli do służby w wojskach niemieckich. Polskie szkoły i instytucje zostały zlikwidowane.
Akcja AB- została przeprowadzona w 1940 roku. Polegała na systematycznym wyszukiwaniu i mordowaniu w podwarszawskich Palmirach działaczy społecznych, urzędników, artystów i sportowców- wśród nich marszałka sejmu Macieja Rataja, polityka socjalistycznego Mieczysława Niedziałkowskiego i mistrza w biegach Janusza Kusocińskiego. W 1941 r. we Lwowie zastrzelono polskich profesorów Tadeusza Boya- Zelańskiego i Kazimierza Bartla.