Jak żyć bez ryzyka AIDS?
Przedstawiamy konspekt lekcji dotyczący tak często poruszanego problemu zachorowania na AIDS. Uważamy, że jesteśmy zobowiązani do przeprowadzenia chociaż raz w roku lekcji, podczas której przedstawilibyśmy stadia zachorowania, objawy oraz metody zapobiegania tej strasznej chorobie.
Zajęcia przeprowadziły .............wg scenariusza opracowanego na podstawie materiałów kampanii ?Żyję bez ryzyka AIDS?.
TEMAT: Jak żyć bez ryzyka AIDS?
Czas trwania lekcji: 180 min (podzielona po 90 min)
Uczestnicy: uczniowie klas II szkoły średniej (łącznie 67 uczniów)
I. Cele lekcji:
? dydaktyczny - zapoznanie z potencjalnymi stadiami zakażenia wirusem HIV,
mechanizmem działania wirusa HIV w obrębie organizmu,
objawami zakażenia, metodami zapobiegania, przedstawienie
podstawowych zasad bezpieczeństwa przy udzielaniu pierwszej
pomocy.
? wychowawczy: wyrabianie u uczniów odpowiedzialności moralnej za własne
postępowanie, troski o bezpieczeństwo i zdrowie, kształtowanie
postawy nastawionej na poszanowanie godności osobistej każdego
człowieka, zasad tolerancji i humanitaryzmu.
II. Metody:
? Metoda heuryestyczna1, metoda oglądowa, metoda zajęć praktycznych
III. Formy pracy:
Zajęcia mają postać warsztatów, w czasie których występują: praca indywidualna, praca w zespołach, uzupełnianie planszy, konstrukcja plakatu, praca z tekstem.
IV. Pomoce dydaktyczne:
? Film wideo ?Żyję bez ryzyka AIDS?,
? Ulotki, broszury, materiały informacyjne dotyczące AIDS,
? Kaseta magnetofonowa S. Sojki ?Tolerancja?,
? Ankieta,
? Zestaw karteczek w pięciu kolorach z wypisanymi zdaniami do pracy indywidualnej w ilości zgodnej z liczbą uczniów,
? Grafoskop, biała tablica,
? Szary papier, flamastry.
V. Zagadnienia:
1. Podstawowe zagadnienia na temat HIV i AIDS.
2. Występowanie i drogi zakażenia wirusem HIV.
3. Oddziaływanie wirusa HIV na organizm człowieka.
4. Zapobieganie zakażeniom wirusem HIV.
5. Mity i fakty na temat HIV i AIDS.
VI. Przebieg zajęć:
Lp Treść zagadnienia Czas Uwagi organizacyjno - metodyczne
1. Rozpoczęcie zajęć
Zapoznanie uczestników z tematem i celem zajęć 5 min Folia nr 1 tytułowa
2. Zagadnienie 1
Podstawowe informacje na temat HIV i AIDS
- Wirus HIV został wyodrębniony w latach 80-tych,a w 1981 r. Ustalono definicję zespołu chorobowego AIDS,
- ok. 40 mln osób na świecie żyje z wirusem HIV
- każdego roku ulega zakażeniu na całym świecie ok. 5 mln osób, a ok. 3 mln umiera na AIDS,
- w 1986 r. Wykryto pierwsze zachorowanie na AIDS w Polsce,
- w naszym kraju każdego roku ulega zakażeniu ok. 600 osób. Szacunkowa liczba zakażonych wirusem HIV wynosi 20-30 tys.
- w ciągu 20 lat z powodu AIDS zmarło w Polsce ok. 750 osób,
- zakażeniu wirusem HIV może ulec każdy człowiek,
- nie ma kontynentu, ani kraju w którym nie występuje zakażenie wirusem HIV,
- 80% osób uległo zakażeniu drogą heteroseksualną. Większość z nich to osoby między 20-39 rokiem życia,
- nie istnieje lekarstwo ani szczepionka przeciwko zakażeniu wirusem HIV,
Zagadnienie 2
Występowanie i drogi zakażenia wirusem HIV
? wirus HIV znajduje się we krwi, spermie, wydzielinach narządów płciowych, płynach ustrojowych, mleku matki,
? są trzy drogi zakażenia wirusem HIV:
- przez krew
- w kontaktach seksualnych
- z zakażonej matki na jej dziecko
? poza organizmem człowieka wirus HIV ginie. Można go zniszczyć przy pomocy większości środków dezynfekujących na bazie alkoholu lub chloru, temperaturą powyżej 56? C, jest wrażliwy na wysychanie. Nie ginie w mrozie.
Zagadnienie 3
Oddziaływanie wirusa HIV na organizm człowieka.
Rozwój choroby AIDS
- nie ma zewnętrznych objawów zakażenia wirusem HIV,
- wirus HIV atakuje układ odpornościowy człowieka, niszcząc białe krwinki (limfocyty), które są odpowiedzialne za produkcję przeciwciał,
- w wyniku ciągłego niszczenia układu odpornościowego człowieka nie ma siły się bronić przed infekcjami i chorobami, które dla zdrowego człowieka nie są groźne,
- do tych chorób należą m.in.: zapalenie płuc, nowotwór skóry, gruźlica,
- po występowaniu którejś z tych chorób nieleczony chory zwykle umiera w ciągu 1-3 lat,
- dzięki wprowadzeniu coraz lepszych metod leczenia i nowych leków znacznie wydłuża się okres życia zakażonych wirusem HIV, jak również następuje poprawa jakości życia,
- żaden lek nie jest w stanie zabić wirusa, natomiast może utrudnić namnażanie wirusa w organizmie człowieka,
Faza zakażenia:
? moment zakażenia (wniknięcie wirusa do organizmu człowieka),
? okres inkubacji i namnażania się wirusa ? trwa od 12 tyg. Do momentu zakażenia. W niektórych wypadkach może wystąpić bardzo wysoka gorączka ? ponad 39? C ? utrzymuje się 2-6 tyg. mimo podawania leków. Pod koniec tej fazy są już wyprodukowane przeciwciała w ilości wykrywanej testem,
? drugi okres bezobjawowy (od 2 lat) ? końcowa faza okresu bezobjawowego nie jest znana. Zależy od organizmu człowieka i zastosowanego leczenia,
? AIDS ? ostatnie stadium zakażenia wirusem HIV (śmierć po 1-3 latach od momentu zachorowania na AIDS)
Zagadnienie 4
Zapobieganie zakażeniom wirusem HIV.
Nie można zakazić się poprzez:
? przebywanie w tych samych pomieszczeniach,
? podanie ręki, dotykanie, pieszczoty, pocałunki osób zakażonych,
? wspólne używanie nakryć stołowych, ponieważ wirusem HIV nie można zakazić się poprzez ślinę,
? korzystanie ze wspólnej łazienki, bielizny pościelowej, gdyż wirus HIV nie przenosi się poprzez pot,
? korzystanie z pływalni, środków komunikacji, telefonów, restauracji oraz spożywanie posiłków przygotowanych przez osobę żyjącą z HIV,
? wspólne mieszkanie, pracę , zabawę,
? przebywanie w pobliżu, gdy zakażony kicha, kaszle, płacze, gdyż wirus HIV nie przenosi się drogą kropelkową,
? ukąszenia komara lub innego owada,
? kontakt ze zwierzętami domowymi, ponieważ żadne z nich nie przenoszą wirusa HIV,
? oddawanie krwi w stacjach krwiodawstwa, używanie sterylnych lub jednorazowych igieł do pobierania krwi, tatuażu, przekłucia uszu, wstrzyknięcie (zastrzyków).
Unikanie bezpośredniego kontaktu z krwią, nasieniem i wydzieliną z narządów płciowych osoby zakażonej chroni przed zakażeniem wirusa HIV.
? Preferowanie jednego wiernego i zdrowego partnera seksualnego,
? Unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych,
? Stosowanie prezerwatyw,
? Używanie jednorazowych lub wysterylizowanych narzędzi medycznych,
? Przestrzeganie podstawowych zasad higieny, unikanie środków zmieniających świadomość (alkohol, narkotyki) jako czynniki ryzyka (zbytnie rozluźnienie, zaburzenia świadomości, łatwe nawiązywanie przygodnych kontaktów seksualnych).
Zagadnienie 5
Mity i fakty na temat HIV i AIDS
- Problem AIDS należy już do przeszłości
Nie prawda. Każdego dnia przybywa na świecie ok. 16 tys. osób nowo zakażonych
- Zagadnieniom HIV/AIDS poświęca się za dużo uwagi
Nie ma lekarstwa ani szczepionki przeciwko zakażeniu wirusem HIV. Choroba jest śmiertelna, a wiedza jest jedyną bronią w walce z rozprzestrzenianiem się wirusa.
- Każdy może zakazić się HIV lub zachorować na AIDS
Tak. Każdy człowiek bez względu na płeć, wiek, kolor skóry, wyznanie, status społeczny jest narażony na zakażenie.
- HIV przenosi się przez pocałunek
Nie. Nie stwierdzono do tej pory przypadku zakażenia wirusem HIV przez pocałunek
- Ryzyko zakażenia wirusem HIV jest takie samo dla kobiet i mężczyzn
Nie. Ryzyko zakażenia jest większe, gdy mężczyzna przekazuje wirusa kobiecie. Kobiety są bardziej narażone na zakażenie podczas stosunków płciowych bez zabezpieczenia.
- Przyczyna AIDS jest wirus HIV
Tak. We wszystkich przypadkach zachorowania na AIDS przyczyną było zakażenie wirusem HIV.
- Istnieje szczepionka chroniąca przed zakażeniem HIV
Nie. Wirus HIV często mutuje w organizmie człowieka i trudno jest otrzymać efektywną szczepionkę.
- Istnieje skuteczne lekarstwo na AIDA=S
Nie. Leki podawane osobom zakażonym jedynie wydłużają i poprawiają jakość życia.
- HIV może przetrwać poza organizmem człowieka
Wirus HIV niszczy temp. Powyżej 56? C, detergenty, jest wrażliwy na wysychanie. UWAGA! Nie ginie w mrozie.
- Transfuzja krwi jest bezpieczna
Transfuzja krwi nie powinna nieść ze sobą ryzyka zakażenia. Na początku epidemii HIV, gdy nasza wiedza o wirusie była znacznie mniejsza, zdarzały się przypadki zakażenia poprzez transfuzję zakażonej krwi lub jej preparatów. Od 1986 r. W Polsce każda krew przeznaczona do transfuzji jest poddawana badaniom na obecność wirusa HIV.
- Bycie dawcą krwi jest bezpieczne
Nie można ulec zakażeniu wirusem HIV poprzez oddawanie krwi. Do pobierania krwi używa się wyłącznie sprzętu jednorazowego lub wysterylizowanego.
- Wizyta u dentysty niesie ryzyko zakażenia.
Leczenie dentystyczne nie powinno nieść ze sobą żadnego ryzyka. Wszystkie narzędzia są sterylizowane, a stomatolodzy używają jednorazowych, gumowych rękawiczek.
Przedstawić definicje HIV i AIDS
HIV- wirus zakażający człowieka (ludzki wirus upośledzenia odporności).
AIDS- zespół objawów spowodowanych tym wirusem, świadczący z zniszczeniu układu odpornościowego (immunologicznego) człowieka ? zespół nabytego upośledzenia odporności
Rysunek nr1
Pytanie do uczniów :
Czy pojęcia HIV i AIDS oznaczają to samo?
Nie. HIV to wirus. AIDS- to zespół chorobowy wywołany zakażeniem wirusem HIV.
Folia nr 2
Pytanie do uczniów:
Czy można ulec zakażeniu wirusem HIV pracując z osobą zakażoną?
Nie. Wirusem HIV
nie można się zakazić
w normalnych codziennych kontaktach z osobą zarażoną np. w szkole, w pracy.
Folia nr 3
Pytanie do uczniów:
Czy po wyglądzie można poznać, że ktoś jest zakażony wirusem HIV?
Nie. Nie ma zewnętrznych oznak zakażenia wirusem HIV.
Kiedy człowiek żyjący z wirusem HIV może zakazić drugą osobę?
Osoba zakażona od momentu zakażenia aż do śmierci może przekazać wirusa innym osobom.
Rysunek nr 2
Pytanie do uczniów:
Czy osoby żyjące z wirusem HIV mają obowiązek powiadomienia o swoim zakażeniu np. pracodawcę?
Nie. W codziennych kontaktach w pracy, szkole, na ulicy nie można zakazić się wirusem HIV. Nie ma więc potrzeby informowania o tym pracodawcy. Natomiast zgodnie z art. 161 1 Kodeksu Karnego: ?Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3?.
Folia nr 4
Bardzo ważna część zajęć. Poprzez obalenie mitów i stereotypów możemy zmniejszyć ryzyko zakażenia oraz zmienić nastawienie do osób żyjących z wirusem HIV.
VII. Krótki komentarz uzupełniający do filmu ?Żyję bez ryzyka AIDS?.
VIII. Jedna z nauczycielek przygotowuje kartki w pięciu kolorach, w łącznej ilości odpowiadającej liczbie uczniów. Na kartkach umieszcza napisy:
? kolor pierwszy: Można ulec zakażeniu wirusem HIV poprzez:
? kolor drugi: Nie można się zakazić HIV poprzez:
? kolor trzeci: Problemy osób żyjących z HIV:
? kolor czwarty: Przesłanie osób żyjących z HIV do nas:
? kolor piąty: Przesłanie Tomka do nas:
Następnie rozlosowuje kartki pomiędzy uczniów, informując, że za chwilę uczniowie obejrzą film o AIDS. Po filmie będą opracowywać w grupach zagadnienia wypisane na kartkach. Warto więc w czasie filmu sporządzić notatki, które pomogą wykonać zadanie. (5min.)
IX. Projekcja filmu wideo ?Żyję bez ryzyka AIDS? (35 min),
a) Jedna z nauczycielek poleca uczniom utworzenie grup zgodnie z kolorem posiadanych kartek. Uczniowie, dyskutując w grupach, starają się uzgodnić wspólną wersję dokończenia zdania, którego początek mają na kartce (najwygodniej w punktach) (8 minut).
b) Liderzy grup przedstawiają w grupie pierwszej wymienione zostały drogi zakażenia i zachowania ryzykowne przedstawione w filmie;
? w grupie drugiej wymienionych zostało jak najwięcej sytuacji i form kontaktu z zakażonymi, które nie grożą zakażeniem;
? w grupie trzeciej uczniowie wynotowali problemy (medyczne, społeczne, codziennego życia), o jakich wspominają osoby żyjące z HIV, występujące w filmie;
? w grupie czwartej dokonano wyboru tych wypowiedzi osób zakażonych, które mogą być przesłaniem dla młodzieży;
? w grupie piątej pojawiło się stwierdzenie Tomka, że AIDS to problem każdego: "To także Twój problem" oraz podstawowe przesłanie filmu, że możliwe jest barwne, emocjonujące i aktywne życie bez ryzyka AIDS, czyli bez podejmowania zachowań grożących zakażeniem HIV. (10 min.)
X. Odtworzenie z taśmy piosenki Stanisława Sojki ?Tolerancja?. Wykorzystanie foliogramu nr 5 ? tekst piosenki Sojki.
XI. DYSKUSJA DOTYCZĄCA POSTAWY EMOCJONALNEJ WOBEC CHORYCH:
? Czy w kontaktach z chorymi i nosicielami odczuwalibyście strach?
? Czy w takich sytuacjach strach jest zjawiskiem normalnym?
? Jak go pokonać?
Ważne jest, by w toku tej dyskusji wypracować postawę tolerancji dla nosicieli,
a odczuwany strach nie powinien rodzić agresji czy ucieczki, lecz ostrożność, która zostanie zaakceptowana przez nosiciela.
XII. Pytania ankiety.
1. Czy zaakceptowałbyś w swojej klasie ucznia, o którym wiesz, że jest zarażony
wirusem HIV?
TAK NIE NIE WIEM
2. Gdyby ktoś w Twojej rodzinie był nosicielem wirusa HIV, czy mógłbyś nadal mieszkać z nim pod jednym dachem?
TAK NIE NIE WIEM
3. Czy nie obawiałbyś się uczestniczyć w zawodach sportowych , kontaktach w grach zespołowych, wiedząc, że jeden z zawodników jest nosicielem wirusa HIV?
TAK NIE NIE WIEM
4. Czy chorzy na AIDS powinni być izolowani od społeczeństwa?
TAK NIE NIE WIEM
XII. Podsumowanie wyników ankiety.
XIII. Zakończenie zajęć:
Na zakończenie dzielimy się wrażeniami i myślami, jakie wynosimy z tych zajęć
( każdy określa to jednym, dwoma słowami).
Nauczyciel kończy dyskusję podkreśleniem, że przyszłe życie uczniów zależy od ich własnych decyzji i wyborów, dokonywanych właśnie teraz; życzy uczniom, aby ich wybory życiowe przyniosły im życie bez ryzyka AIDS.