Narkotyki

NARKOTYKI [gr.], pot. nazwa niektórych środków odurzających (np. morfiny, kokainy, marihuany, opium, haszyszu, heroiny), działających na ośrodkowy układ nerwowy; częste używanie prowadzi do narkomanii.


NARKOMANIA [łac. < gr.], med. nałóg stałego używania środków odurzających (uzależnienie); dawniej termin stosowany w odniesieniu do klas. środków narkotycznych (heroiny, morfiny, kokainy), ob. stosowanie jakiegokolwiek środka mającego silne działanie psychostymulujące, hamujące, halucynogenne.


ODURZAJĄCE ŚRODKI, farm. termin prawno-med., oznaczający substancje, które mogą stać się przedmiotem nadużywania, gł. w związku z powodowaniem uzależnienia; pot. zw. narkotykami; działają na ośrodkowy układ nerwowy; produkcja, rozpowszechnianie i stosowanie regulowane są przez specjalne przepisy; w celach leczn. są dostępne wg określonej procedury; nielegalne wytwarzanie i handel są zwalczane przez prawo wewn. poszczególnych krajów i prawo międzynar.; m.in. opium, morfina, heroina, kokaina, przetwory konopi indyjskich (haszysz, marihuana).


HASZYSZ, środek odurzający (narkotyczny), o działaniu halucynogennym; otrzymywany z kwiatostanów żeńskich konopi ind.; czynnym składnikiem jest tetrahydrokanabinol; palony w fajce lub żuty wywołuje m.in. euforię, halucynacje, sen narkotyczny; powoduje uzależnienie; znany od czasów staroż.; produkowany gł. w pd. Azji; w Polsce stosowanie h. jest zabronione.



MARIHUANA, środek odurzający, o działaniu euforyzującym i halucynogennym; otrzymywany z konopi ind. rosnących w Ameryce Pn. i Meksyku; czynnym składnikiem jest tetrahydrokanabinol; palony w fajkach lub w postaci papierosów; działa podobnie jak haszysz; powoduje uzależnienie psych.; w Polsce stosowanie m. zabronione.



HEROINA, półsyntet. pochodna morfiny, środek o działaniu przeciwkaszlowym i przeciwbólowym; 1898 wprowadzona do lecznictwa jako lek przeciwkaszlowy; środek odurzający (narkotyczny) b. szybko wywołujący uzależnienie groźniejsze niż morfinizm; w Polsce stosowanie h. jest zabronione.



OPIUM (laudanum), produkt otrzymany przez odparowanie wody z soku naciętych niedojrzałych owoców maku lekarskiego; zawiera ponad 20 alkaloidów o różnych właściwościach; do najważniejszych z punktu widzenia klinicznego należą: morfina, kokaina, papaweryna; częste zażywanie preparatów o. prowadzi do uzależnienia; środek narkotyczny, którego produkcja, obrót, zużycie znajduje się pod kontrolą prawa; w krajach Wschodu rozwinęła się narkomania opiumowa polegająca na spalaniu spreparowanego o. w fajkach (palacz zapada w sen narkotyczny).


MORFINA, alkaloid opium, środek odurzający o silnym działaniu narkotycznym i przeciwbólowym; działa m.in. depres yjnie na ośr. oddechowy i odruch kaszlowy, obniża temperaturę ciała, hamuje czynność motoryczną i wydzielniczą przewodu pokarmowego; stosowana w silnych bólach, gdy inne leki nie są skuteczne (np. w chorobie nowotworowej); nadużywanie prowadzi do euforii i uzależnienia fiz. i psych. (morfinizm) oraz tolerancji na lek; objawy głębokiego zatrucia znosi nalokson; 1804 wyizolowana przez F.W. Sertrmera.


KOKAINA, alkaloid o działaniu pobudzającymi znieczulającym (poraża zakończenia nerwów czuciowych), występujący w liściachkrzewu kokainowego; w Ameryce Pd. liście tego krzewu są używane jako środekzmniejszający głód, poprawiający samopoczucie; zażywana w postaci tabaczki lub papierosów wywołuje silne pobudzenie psychiczne i ruchowe, prowadząc do stanu euforii; w lecznictwie stosowana w laryngologii i okulistyce jako lek miejscowo znieczulający; nadużywana jako środek odurzający może powodować groźne uzależnienie (kokainizm).