Jowisz
Jowisz
Jowisz jest największą planeta Układu Słonecznego. Swoją masą przewyższa, masę wszystkich planet innych razem wziętych. Odległość od słońca wynosi średnio 778,3 miliona km.
Jest czwartym, co do jasności po Słońcu, Księżycu i Wenus obiektem widocznym na ziemskim niebie. Ma 11 razy większą średnicę i 318 razy większą masę, niż ziemia. Droga wokół Słońca zabiera mu prawie 12 lat.
Nazwa jego pochodzi od rzymskiego boga. Jowisz, w mitologii rzymskiej to władca bogów i najwyższy bóg w panteonie. Uważany za odpowiednik greckiego Zeusa, miał być synem Saturna i Rei. Uważano go za obrońcę zarówno miasta, jak i państwa rzymskiego.
Jowisz jest planetą ciekłą, olbrzymią kulą gazową. Wraz z Saturnem, Neptunem i Uranem nazywana jest jednym z gazowych gigantów. Ich skład chemiczny różni się znacznie od składu chemicznego planet wewnętrznych, lecz przypomina skład Słońca. Atmosfera Jowisza zawiera 85% wodoru i 14% helu. Ma postać poprzecinanego żółtawego dysku, któremu towarzyszą księżyce. Cztery najjaśniejsze z nich widać wyraźnie. Zmieniają one swoje położenie, co noc względem giganta. Ruch ten zaobserwował Galileusz. Na Jowiszu, tak jak i na innych gazowych gigantach atmosfera stanowi w zasadzie cały glob. W przypadku Jowisza jego skalne jądro o średnicy 30 000 km jest drobnym okruszkiem w porównaniu z głębokością potężnej atmosfery. Składem przypomina ona wnętrze gwiazdy z domieszką metanu, amoniaku i pary wodnej. Ciśnienie gazu przy powierzchni skalnego jądra jest 45 miliona razy wyższe, niż na poziomie morza i na Ziemi. To ogromne ciśnienie sprasowało gazy, które uzyskały właściwości ciała stałego, podnosząc jednocześnie swoją temperaturę. Na skutek prądów żar z jądra wydostaje się na powierzchnię planety i Jowisz wypromieniowuje 2,5 razy więcej energii niż sam otrzymuje od Słońca. Kiedyś myślano, że Jowisz produkuje światło tak samo jak gwiazdy. Jego masa stanowi tylko 0.001 Masy Słońca, a masa potrzebna do rozpoczęcia reakcji jądrowych wynosi 0.06 masy naszej gwiazdy centralnej, dlatego Jowisz, aby być gwiazdą musiałby być 60 razy większy.
Patrząc na Jowisza widzimy jego zewnętrzną atmosferę. Kiedy planeta rotuje, jej warstwy mieszają się tworząc pasy równoległe do równika. Zaobserwowano 19 takich struktur i nadano im nazwy w zależności od miejsca ich występowania. W pasach tych wieją wiatry, których prędkość waha się od 180 do 430 km/h. W miejscu ich spotkania powstają wiry. Od blisko trzech wieków astronomowie badają taki wir nazywany Wielką Czerwoną Plamą. Czasami znika, lecz zawsze pojawia się znowu. Atmosfera, w której zachodzą te zjawiska ma grubość ok. 1 000 km. Poniżej znajduje się ciekły wodór. Na dnie tego wodorowego oceanu na głębokości ok. 25 000 km temperatura wynosi 11 000o K, a ciśnienie jest 3 miliona razy większe, niż na Ziemi. Właśnie w tych warunkach wodór staje się ciałem metalicznym. Jego atomy są tak ściśnięte, że tracą powłoki elektronowe, a uwolnione elektrony wędrują swobodnie. Są one odpowiedzialne za ogromne pole magnetyczne Jowisza, który jest naturalnym nadajnikiem radiowym. Nie można jednak doszukać się sensu w nadawanych przez niego sygnałach, bo składają się one głównie z szumu..
Potężnemu Jowiszowi towarzyszy nie tylko silne pole magnetyczne, ale również kilka dużych satelitów i układ pierścieni. Gigant ma co najmniej 16 księżyców; Metis, Adrstea, Amalthea, Callisto, Ganimedes, Europa, Io, Thebe, Elara, Himalia, Lysithea, Leda , Sinope, Ananke, Carme, Pasiphae. Cztery z nich: Callisto, Europa, Io, Ganimedes zwane są galileuszowymi, ponieważ w roku 1610. Odkrył je Galileusz.
Pokryty lodem Caliisto o średnicy 48200 km to drugi, co do wielkości księżyc Jowisza. Powierzchnia jego zakryta jest przez meteoryty.
Europa także jest pokryta lodem, ale nie ma kraterów i przy średnicy 3138 km, jest najmniejszym z księżyców galileuszowych. Przypuszcza się, że lód na jej powierzchni powstał z wody, która wydobyła się z wnętrza i zamarzła czyniąc z tej mini planety najgładsze ciało w Układzie Słonecznym.
Ganimedes o średnicy 5260 km jest największym księżycem w naszym układzie. Zbudowany głównie z lodu charakteryzuje się poznaczoną kraterami powierzchnią. Widocznie są też spękania skorupy i uskoki świadczące o aktywnych procesach w głębi tego księżyca. Aktywność wulkaniczna Io jest efektem działania grawitacji Jowisza, która powoduje pękanie powierzchni Księżyca. Erupcje wulkaniczne odnawiają jej skorupę, która ma dopiero
1000000 lat.