Andragogika
Andragogika: Jest subdyscypliną pedagogiki związek między ped. i andragogiką jest historycznie ukształtowany i wielopłaszczyznowy.
Pedagogika ogólna: jest wzorcem metodologicznym i źródłem schematów poznawczych. Pierwszy raz termin andragogika pojawił się w 1833roku Aleksander Kapp niemiecki nauczyciel. Napisał książkę ? Nauka o wychowaniu w ujęciu Platona?. (Platon: założyciel szkoły filozoficznej; stwierdził, że dojrzałość życiowa człowieka jest efektywniejsze przy samokształceniu
Andragogika: nauka o prowadzeniu ludzi dorosłych
Andragogika: zajmuje się analizą i badaniem zjawisk i procesów związanych z wychowaniem i kształceniem osób dorosłych, a także z ich samowychowaniem i samokształceniem.
Z punktu widzenia użyteczności społecznej andragogika będzie głównie utożsamiana z wychowaniem i z zachowaniami , które będą się składać na nie:
celowe kierowani swoim rozwojem
kształtowanie osobowości
kształcenie, zdobywanie wiedzy
aktywne włączenie się w życie społeczne ( namawianie w udział w głosowaniu)
Przedmiotem zainteresowania andragogiki jest 3 stopniowy:
Możliwości rozwoju osób dorosłych i ich edukacj
Procesy, które się na ten rozwój i edukację składają
instytucje, w których te procesy zachodzą
Cele kształcenia u osób dorosłych:
Rozwój harmoniczny (w kontekście człowieka jako całość)
Upowszechnianie wiedzy (dostęp do wiedzy)
Możliwość przekwalifikowania (rozwój zawodowy)
4 działy andragogiki:
Teoria wychowania ludzi dorosłych
Teoria nauczania osób dorosłych( dydaktyka dorosłych)
Działy szczegółowe
Historia andragogiki
Oświata dorosłych: zinstytucjonalizowany system działań edukacyjnych, adresowany do osób dorosłych.
Edukacja: ogół oddziaływań służących formułowaniu się zdolności życiowych człowieka
Wychowanie: świadome i celowe działanie pedagogiczne, zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka. Oddziaływuje na potrzeby, emocje, motywacje, relacje międzyludzkie.
Kształcenie: system działań umożliwiający jednostce poznawanie świata i przygotowanie do zachodzących w nim zmian. Kształcenie zasadniczo dotyczy sfery poznawczej psychiki człowieka
Samokształcenie: osoba sama wyznacza sobie Cel, który chce osiągnąć, wyznacza sobie metodę i kontroluje się w tej pracy jaką wykonuje, by osiągnąć cel.
Samowychowanie: mówimy o nim wtedy, gdy dokonujemy zmian w naszej osobowości w zakresie uczuć moralnych, estetycznych, naszej woli i siły charakterów, dotyczy też cech fizycznych osoby.
Kultura: ogół wytworów ludzkiej działalności i wzorów zachowań przekazywanych z pokolenia na pokolenie w drodze wychowania i socjalizacji. Składa się z: wartości, norm i wzorców zachowań, obejmuje wszystkie dziedziny ludzkiej działalności.
Poradnictwo w oświacie dorosłych: osoby dorosłe korzystają z poradnictwa naukowego i specjalistycznego. Zwiększa zasób wiedzy i umiejętności skutecznego rozwoju problemów zawodowych, osobistych i społecznych
Poradnictwo obejmuje:
zagadnienia oświaty zdrowotnej (profilaktyka medyczna, seksuologia, metody zwalczania chorób cywilizacyjnych, higieny osobistej)
problematyka sprawności zawodowej
zagadnienia prawne
zagadnienia psychologiczne (samopoznanie i autokreacja)
zagadnienia pedagogiczne (kursy jak być dobrym rodzicem|)
zagadnienia kulturoznawcze (podstawowa wiedza o teatrze, literaturze, muzyce, itp.)
zagadnienia demograficzne
zagadnienia politologiczne
zagadnienia ekonomiczne
zagadnienia historyczne.
Wychowanie dorosłych wg Turosa: przez wychowanie ludzi dorosłych rozumiemy proces kształcenia się tych cech intelektu i charakteru oraz zdolności, które umożliwiają lepsze społecznie i bardziej wartościowe wykonywanie zawodowych, społecznych i rodzinnych obowiązków i zadań. Wychowanie dorosłych obejmuje również proces reedukacji, czyli odrzucanie dawnych, a nabywanie nowych doświadczeń, wzorów postępowań, informacji, motywów i metod działania. Proces uczenia się lepszego pełnienia ról społeczno- zawodowych dokonuje się w toku rozwoju różnorodnych, złożonych i trudnych zadań życiowych.
Dorosłość: jest definiowana w 3 wymiarach
Stan społeczny człowieka. Miarą dorosłości jest zdolność człowieka, do kształtowania własnego życia w taki sposób, aby spełniając formułowane oczekiwania nadal miało się poczucie sensu życia i czerpało się z niego indywidualną satysfakcję. Również mówimy o podejściu biologicznym. Zycie człowieka składa się z rozwoju (od 18 r. ż.) i regresu(od 21-22 r. ż.). Trudno nam już coś zmienić
Dorosłość jako stan społeczno kulturowy: Źródłem zadań są relacje społeczne i role społeczne co stanowi nieodzowny element i warunek trwania i rozwoju systemu społeczno- kulturowego. W tym ujęciu jednostka jest integralną cechą tego systemu społeczno- kulturowego. W każdym miejscu odgrywamy różne role społeczne.
Jako proces rozwoju psychicznego. Dorosłość związana z określonymi cechami osobowości i charakteru. Wiele wymiarów dorosłości: odpowiedzialność, doświadczenie, samowystarczalność, panowanie nad sobą emocjami, dojrzałość, autonomia, szerokie zainteresowania, samoakceptacja, zintegrowana tożsamość, bardziej racjonalna, umiar, zdolność do wchodzenia w głębokie związki emocjonalne, większa koncentracja na zasadach, bardziej tolerancyjna, empatyczna.
Ogólne cechy ucznia dorosłego: Urbańczyk Franciszek Uczeń dorosły to osoba, która podlega oddziaływaniu oświatowemu. Oddziaływanie jest świadome i jest celowe ponieważ zakłada się, że osoba dorosła ma plastyczną psychikę.
Ma doświadczenie życiowe
wykonuje prace zawodową
rozwój umysłowy i fizyczny jest bardziej zaawansowany
bardziej poważny i odpowiedzialny stosunek do życia,
równowaga wewnętrzna,
rozbudzona potrzeba samodzielności
większa odporność na trudności życiowe,
umiejętność bardziej obiektywnego spostrzegania
Def. Maria Tyczkowa: dorosłość to część cyklu życia jednostki, która następuje po zakończeniu procesu wzrastania i biologicznego dojrzewania organizmu do pełnienia wszystkich istotnych funkcji życiowych. Okres ten obejmuje lata życia od 18- 22 do późnej starości łącznie.?
UCZEŃ DOROSŁY: ? człowiek zdolny do funkcjonowania we wszystkich rolach społecznych, nieustannie doskonalący ten proces, ciągle uczący się tych informacji i umiejętności, które są nieniecone do rozwiązywania problemów życiowych?.
Uczeń dorosły a praca zawodowa: ? wchodzenie w nowe kręgi życia społecznego, wyznaczone głównie pracą zawodową, rzeźbi coraz wyraźniej osobowość człowieka? uczeń dorosły umie się przystosowywać do nowych wymogów pracy.
Myślenie: - wzrasta relatywizm myślenia, rozwój zdolności myślenia dialektycznego, zdolność rozumienia wymagań społecznych (ról społecznych, kształtowanie cech osobowości); Mądrość = połączenie doświadczenia życiowego i szczególnych form myślenia.
4 fazy dorosłości ucznia dorosłego wg Szewczyka:
I stabilizacja życiowa: uczenie się planowania życia i urzeczywistnianie planów
II progresywna ekspansja: nauka realizowania najważniejszych aspektów naszego planu życiowego i osiągnięcie tzw. opus magnum ? dojście do naszego szczytu. działalność zawodowa i osiągnięcia twórcze
III regresywna ekspansja: silna tendencja do zachowania społecznie oczekiwanego poziomu aktywności zawodowej, przewartościowywanie życia
IV starość: zaprzestanie pracy zawodowej, wykorzystywanie swojego doświadczenia życiowego, z założenia starać się wejść w aktywne życie społeczne.
ROLE ZADANIA ŻYCIOWE
Wczesna dojrzałość (25-40): męża, żony, przygotowanie do życia w małżeństwie, zakładanie rodziny, matki, ojca, wychowywanie dzieci, prowadzenie domu, inicjacja życia zawodowego, wywiązywanie się z obywatelskich obowiązków, pokrewna grupa społeczna w której będziemy funkcjonować.
Wiek średni (40- 55/60): utrzymanie wypracowanego standardu życia, jeszcze większa odpowiedzialność społeczna i obywatelska, organizowanie wolnego czasu, pomoc naszym dorastającym dzieciom, opieka nad starzejącymi rodzicami, zacząć się ustosunkowywać do fizjologicznych zmian w wieku średniego, ustosunkowanie się do partnera jako drugiego człowieka.
Okres później dojrzałości ( 60- ?): przystosowanie się do świadomości bycia osobą starą, przyzwyczajenie do życia na emeryturze i zmianą jakości życia, grupa osób w podobnym wieku, adaptacja do śmierci bliskich osób i partnera życiowego, aktywizacja społeczna, organizacja zadowalających warunków życia,
Porównanie założeń pedagogiki i andragogiki wg Knowles?a (tabelka)
PEDAGOGIKA
ANDRAGOGIKA
rola autorytetu
dzieci bazują na wiedzy starszych
rola nauczyciela i rodzica
odpowiedzialność
niedojrzałość psychiczna i fizyczna dzieci
opracowane gotowe programy oświatowe,
wspomagane przez współuczestnictwo dzieci
kształcenie i wychowanie sterowane z zewnątrz
efekty rozwoju swojej osobowości
rola nas samych- autoedukacja
autonomia dojrzałość
samosterowność
autokreacja
Pedagogika
Andragogika
Uczący się
Zależność. Nauczyciel decyduje o tym, co, kiedy i w jaki sposób jest nauczane i sprawdza nabytą przez uczniów wiedzę.
W kierunku niezależności i samokierowania. Nauczyciel (trener) zachęca i kształtuje dążenia uczącego się do niezależności.
Doświadczenie uczącego się
Małe znaczenie. Dominują metody dydaktyczne (przekazywanie informacji w formie wykładu czy lektury podręcznika).
Bogate źródło uczenia się. Wśród metod uczenia się dominują dyskusje, rozwiązywanie problemów itp.
Gotowość do uczenia się
Ludzie uczą się tego, co narzuca społeczeństwo. Program zajęć jest standardowy.
Ludzie uczą się tego, czego potrzebują. Programy zajęć są zorganizowane wokół życiowych potrzeb uczących się.
Orientacja na uczenie się
(stosunek do nauki)
Nauka zorganizowana wokół tematów. Uczenie się jest zorganizowane w oparciu o przedmioty szkolne. Uczniowie uczą się tego, czego się pod nich oczekuje.
Uczenie się powinno być oparte na doświadczeniu. Najważniejsze jest bezpośrednie zastosowanie i przydatność zdobytej wiedzy.