Etapy ontogenezy człowieka

Ontogeneza- rozwój osobniczy (od zapłodnienia do śmierci)
Do zapłodnienia dochodzi w jajowodzie. Tylko jeden z plemników dostaje się do oocytu II rzędu. Wtedy kończy się w tym drugim, drugi podział mejotyczny- wyrzuca drugie ciałko kierunkowe i staje się komórką jajową. Zawartość jąder komórkowych się zlewa i powstaje zygota. Ma ona pełny, podwójny komplet chromosomów (2n=46), zawierających między innymi geny determinujące płeć człowieka, kolor włosów, oczu oraz grupę krwi. Zwykle już kilkanaście godzin po zapłodnieniu rozpoczynają się podziały mitotyczne zygoty, czyli bruzdkowanie (wielokrotne podziały mitotyczne na komórki potomne- blastomery. Pod koniec bruzdkowania wewnątrz zarodka powstaje blastocel- pierwotna jama ciała). Około siódmego dnia kilkudziesięciokomórkowy zarodek implantuje się (zagnieżdża) w ścianie macicy (w formie blastocysty). W drugim i trzecim tygodniu życia zarodka rozpoczyna się gastrulacja (przekształcenie jednowarstwowej blastuli w trójwarstwową gastrulę). Formują się charakterystyczne grupy komórek embrionalnych, tak zwane listki zarodkowe: ektoderma (zewnętrzna warstwa, z niej wykształcą się naskórek z jego wytworami, układ nerwowy, narządy zmysłów), mezoderma (środkowa warstwa, z niej rozwiną się tkanki łączne, układ krążenia, układ mięśniowy, układ rozrodczy, układ wydalniczy, skóra właściwa), endoderma (warstwa wewnętrzna, z niej wykształci się nabłonek środkowej części przewodu pokarmowego oraz gruczoły trawienne a także nabłonek płuc). Najpierw rozwija się struna grzbietowa (szybko zastępowana przez kręgosłup), ogon (który szybko zanika) oraz cewa nerwowa (przekształca się w mózgowie i rdzeń kręgowy). W kilka tygodni po zapłodnieniu rozpoczyna się organogeneza (z listków rozwijają się narządy ostateczne: serce, mózg, płuca, mięśnie). W trzecim miesiącu życia płód ma już pracujące serce, wykazuje proste ruchy, a pod koniec dwunastego tygodnia przypomina miniaturowego człowieka. Nerki produkują mocz, dziecko ćwiczy ruchy oddechowe połykając płyn, porusza się, zaciska dłonie, marszczy czoło. W 5-9 miesiącu płód pokryty jest meszkiem- lanugo, w płucach tworzą się pęcherzyki płucne, wykształcają się zwoje kory mózgowej. Pod koniec ciąży dziecko waży około 3,5kg i mierzy około 50cm.
Rozwijający się zarodek otacza się błonami płodowymi. Zewnętrzna warstwa, kosmówka, posiada wypustki, które wnikają między komórki śluzówki macicy. Powstaje łożysko, zapewniające łączność między organizmem matki a rozwijającym się płodem. Wewnętrzna błona, owodnia wypełniona jest płynem owodniowym, który amortyzuje wstrząsy i zapewnia zarodkowi środowisko wodne. Trzecia warstwa, omocznia jest szczątkowa i wchodzi w skład pępowiny.
Bariera łożyskowa- krew matki i dziecka się nie miesza.
kobieta w ciąży powinna mieć zróżnicowaną dietę, posiadającą dużą ilość kwasu foliowego, powinna dostarczać do organizmu wapń, być aktywna fizycznie, unikać stresu, nie palić, nie pić alkoholu, nie zażywać narkotyków, unikać kontaktów z chorymi zakaźnie, badać się regularnie.
Badania USG- nieinwazyjne. Badania prenatalne- amniopunkcja (inwazyjne badanie. Za pomocą igły pobierany jest płyn owodniowy, aby sprawdzić, czy płód nie ma wady genetycznej).
Skutki zażywania alkoholu podczas ciąży: niska masa urodzeniowa, deformacje fizyczne, zespół alkoholowy płodu.
Skutki palenia papierosów podczas ciąży: niska masa urodzeniowa, ryzyko wodogłowia, słabszy rozwój umysłowy.
Skutki zażywania narkotyków podczas ciąży: poronienia, niska masa urodzeniowa, uzależnianie narkotykowe dziecka.
Skutki zakażenia chorobami wirusowymi, zwłaszcza różyczką: uszkodzenia płodu, np. ślepota, głuchota, wady serca.
Poród:
I etap- skurcze mięsni macicy, dziecko jest przesuwane w kierunku rozszerzającej się szyjki macicy.
II etap- odejście wód płodowych. Dziecko wydostaje się na zewnątrz ciała matki, zaczyna oddychać.
III etap- wydalanie łożyska i błon płodowych z macicy.
Laktacja- proces powstawania mleka w parzystych gruczołach mlekowych.
Siara- pierwsze mleko, które dostaje dziecko od matki (zawiera dużo przeciwciał).
Rozwój człowieka po urodzeniu:
-Noworodek (od urodzin do końca pierwszego miesiąca życia- aklimatyzacja)
-Okres niemowlęcy (od końca pierwszego miesiąca do pierwszego roku życia. Przyrost masy i wzrostu. Rozwija się mowa, chód, zęby, bardziej urozmaicone pożywienie)
-Okres poniemowlęcy (do 3 roku życia. Większa samodzielność, kontrola ruchów, koncentracja)
-Okres dziecięcy (do okresu dojrzewania. Doskonalenie umiejętności fizycznych i intelektualnych, uspołecznianie, nauka życia w społeczeństwie)
-Okres dojrzewania (u dziewcząt miesiączka, rozwój gruczołów mlecznych, rozwój kobiecej sylwetki. U chłopców mutacje, polucje, męska sylwetka)
-Okres dojrzałości (od około 25 do 45 roku życia)
-Okres przekwitania (do 65 roku życia)
-Okres starości (od 65 roku życia do śmierci)