Parzydełkowce - podsumowanie
BUDOWA:
Ciało jamochłonów, polipa, meduzy ma kształt worka o ściankach zbudowanych z 2 warst komórek odpowiadających endodermie i ektodermie gastruli. Pierwotna jamę ciała między warstwami wypełnia mezoglea. U polipów jest jej niewiele, u meduz tworzy grubą warstwę. Wnętrze worka stanowi jama gastralna-odpowiednik prajelita. Może być ona podzielona lub przekształcic się w system kanałów. Do jamy gastralnej prowadzi otwór gębowy (funkcjonuje tez jako otwór odbytowy), u polipa w górnyej części, meduzy w dolnej. U polipów okolony wieńcem czułków. U meduz na brzegu dzwonu., przy otworze gębowym znajdują się ramiona-płaty przygebowe. Meduzy maja narzady zmysłów zlokalizowana na brzegach dzwonu. Są to ciałka brzeżne-ropalia. W ich skłąd wchodzą-oczka-w postaci skupisk komórek barwnikowych, narząd równowagi-statocystą. Jest to pęcherzyk zbudowany z komórek zaopatrzony w wici lub wypustki plazmatyczne skierowane do środka. Wew. znajduje się statolit który uciska określone wypustki komórkowe w zależoności od położenia zwierzęcia. Dzięki temu meduza orientuje siię, czy płynie w normalnej pozycji. Budowa komórkowa meduz i pilipó jest bardzo podobna. Typem komórek tworzących ekto- i endodermę sa komórki nabłonkowe-mięsniowe-tworzą długie wypustki plazmatyczne włókienka białkowe. Włókienka w ektodermie ułożone sa wzdłuż długiej osi, w endodermie-okrężnie wokół ciała zwierzęcia. Komórki interstycjalne mają charakter embrionalny, mogą się poruszać między warstwami oraz przekształcić w inny typ komórek np komórek rozrodczych. Endoderma -gastroderma zawiera prócz komórek nabłonkowo-mięśniowych oraz terstycjalnych, komórki gruczołowe produkujące enzymy trawienne. Mają zdolnośc do fagocytozy. W ektodermie wystepują komórki parzydełkowe z parzydełkami-knidocysty. Pełnią funkcję obronną, mają kształt pęcherzyka wypełnionego prawie całą komórke. Wew. znajduje się nić posiadająca właściwości parzące lub paraliżujące. Prócz komórek parzydełkowych są również komórki nabłonkowo-nerwowe-mają długie wypustki plazmatyczne przebiegające w mezoglei, łaczą się ze sobą tworząc jednolitą sieć oplatającą całe zwierze. Najwięcej tych komórek występuje na czułkach i wokół otworu gębowego, u meduz na brzegu parasola. Tworzą one prymitywny układ nerwowy zwany układem rozproszonym, dyfuzyjnym. Elementem tego układu są też ropalia. Komórki ektodermy koralowców, stułbiopławy wytwarzają zewnętrzny szkielet zbudowany z węglanu wapnia. Wiele koralowców ma także szkielet wewnętrzny tworzący się w obrębie mezoglei.
LOKOMOCJA:
Polip-formy osiadłe, nie przemieszczają się, ogranicza się do ruchu czułków i zwijania ciała. Meduzy-formy pływające-poruszają się ruchem odrzutowym dzięki skurczom dzwonu. Zaliczane do planktonu.
ODŻYWIANIA:
Parzydełkowce żywią się zawiesiną organiczną i planktonem, lecz mogą tez upolować zwierze. Wystepuje u nich tzw. podwójne trawienie. Pokarm wprowadzany do jamy gastralnej rozpoczyna się trawienie zewnętrzne za pomocą enzymów. Nadtrawiony pokarm jest fagocytowany przez komówki gastrodermy i rozpoczyna trawienie wewnętrzne. Niestrawione resztki są usuwane na zewnątrz przez otwór gębowy.
ROZMNAŻANIE I CYKL ROZWOJOWY:
U parzydełkowców-rozmnażanie płciwe i bezpłciowe. Bezpłciowo-polipy(rzadko meduzy)-pączkowanie. Z polipa może wypączkować meduza, która po oderwaniu może samodzielnie funkcjonować. U polipów rzadko dochodzi do podziału osobnika wzdłuż osi ciała, lecz do podziału poprzecznego. U polipów rozród bezpłciowy-strobilizacjia. Polip dzieli się poprzecznie. Efyr-po kilku tygodniach przekształcają się w meduzy. Rozmnażanie płciowe-u polipów i meduz. Gamety powstają z komórek interstycjalnych, w gonodach. Krążkowpławy są rozdzielnopłciowe, rozwój złożony. Wystepuje w nim dwubocznie symetryczna orzęsniona larwa-planula. CHEŁBIA MORSKA-Polipy chełbi są niewielkie-rozmnażają się bezpłciowo przez stabilizację. Meduzy-płciowo-tworzy planule, następnie bezpłciowo polipy. Przemienny sposób rozmnażania-porzemiana faz jądrowych-gametofit-płciowo, haploidalny i sporofit-bezpłciowo-diploidalny. Parzydełkowce:meduza i polip-diploidalne. Przemiana pokoleń u parzydełkowców: metageneza.
PRZEGLĄD I ZNACZENIE:
STUŁBIOPŁAWY: mają niewielkie polipy bez przegród w jamie gastralnej. Tworzą rozbudowane kolonie. Polimorfizm-osobniki różnią się ze względu na funkcje. Wyróżniamy polipy odżywcze, obronne i rozrodcze. Przykłady: żeglarz portugalski, stułbia pospolita.
KRĄZKOPŁAWY: morskie parzydełkowce. Meduzy większe od polipów. Ich umięśnienie i ukłąd nerwowy jest lepiej rozwiniety. Są pojedyncze, niewielkie z jamą gastralną, podzielona 4 przegrodami. Żyją zagrzebane na dnie morza. Przedstawiciele: chełbia modra, bełtwa.
KORALOWCE: wyłącznie morskie polipy (bez meduz) o jamie gastralnej podzielonej licznymi przegrodami. Do jamy gastralnej prowadzi gardziel. Rozmnażanie płciowe i bezpłciowe. Często tworzą kolonie mające zewnętrzny szkielecik-nie występuje u nich polimorfizm. Wyróżnia sie wiele mniejszych jednostek taksonomicznych, największe znaczenie mają dwie podgromady:
1: korale sześciopromienne-liczba przegród w jamie gastralnej, czułków jest wielokrotnością sześciu. Mogą występować w postaci pojedynczych polipów nietworzących pancerzyka.
2. korale ośmiopromienne-mają 8 przegród i pierzastych czułków. Szkielety zbudowane z igiełek węglowych lub substancji rogowej-koral szlachetny.
KOSTKOMEDUZY-tropikalne parzydełkowce, niewielkie meduzy mają dzwony o bardziej sześciennym kształcie. Ukłąd nerwowy i ropalia są nejlepiej rozwinięte. Potrafią pływać i omijają przeszkody oraz polują na ryby. Chironex fleckeri ma silne parzydełka-niejniebezpieczniejsze zwierze na ziemi.