Filozofowie przyrody

filozofowie przyrody – interesowali się przyrodą i zjawiskami, jakie w niej zachodzą; przyjmowali za pewnik, że coś musiało istnieć od zawsze; musi istnieć pierwotna materia, będąca zasadą wszelkich zmian; podstawy wszystkich późniejszych nauk biologicznych, pierwszy krok w kierunku naukowego myślenia

Tales z Miletu (greckiej kolonii w Azji Mniejszej) – wiele podróżował po świecie, podał wysokość jednej z piramid w Egipcie, mierząc jej cień w momencie, gdy jego własny cień miał tę samą długość, co on sam, przepowiedział zaćmienie Słońca w 585 r. p.n.e. Początkiem wszystkiego jest woda. „Wszystko pełne jest bogów”.
Anaksymander – pochodził również z Miletu; nasz świat jest jednym z wielu światów, które powstają i giną w tym, co nazywał „bezkresem”. Pierwotną materią może być coś „nieokreślonego”, czyli bezkres.
Anaksymenes – też z Miletu (ok. 570-526pne); pierwotną materią jest powietrze albo mgła. Woda to zagęszczone powietrze, ziemia to jeszcze bardziej zgęstniałe powietrze a ogień to rozrzedzone powietrze.

Na przełomie VI i V w.pne w Elei, greckiej kolonii w południowej Italii, żyło kilku filozofów – eleatów.

Parmenides – (ok. 540-480) wszystko, co istnieje, istnieje od zawsze. „Nic nie może powstać z tego, czego nie ma, a to co jest, nie może przestać być”. Żadna prawdziwa zmiana nie jest możliwa. Zmysły dają nam fałszywy obraz świata, który nie zgadza się z ludzkim rozumem  racjonalizm (źródłem poznania świata jest ludzki rozum).

Heraklit – (ok.540-480) z Efezu w Azji Mniejszej. Najbardziej charakterystyczną cechą przyrody jest jej ciągła zmienność. „Wszystko płynie”, „nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki” (ja jestem inny i rzeka jest inna). Świat pełen jest przeciwieństw (choroba – zdrowie). Dobro i zło konieczne jest dla dopełnienia całości – gdyby nie ciągła walka przeciwieństw, świat przestałby istnieć. „Bóg to dzień i noc, zima i lato, wojna i pokój, głód i sytość”. Zamiast słowa Bóg używa często greckiego słowa „logos”, które oznacza rozum; istnieje swoisty rozum świata (prawo natury), który rządzi naturą. „Opinie większości ludzi można porównać do zabaw małych dzieci”.

Empedokles – (494-434) przyroda zbudowana jest z czterech pierwotnych składników (korzeni): ziemi, powietrza, ognia i wody. Wszystkie zmiany zachodzące w przyrodzie powodowane są łączeniem się i rozdzielaniem tych 4 substancji. W przyrodzie istnieją dwie zupełnie różne siły: miłość i niezgoda. Empedokles rozróżnia materię i siłę (współczesna nauka mówi o pierwiastkach i siłach przyrody). Oczy składają się z 4 korzeni, każdy widzi swój składnik (tzn. ziemia w oku widzi ziemię).

Anaksagoras – (500-428) przyroda zbudowana jest z bardzo maleńkich cząsteczek, niewidocznych dla oka. Wszystko można podzielić na mniejsze cząstki (ziarna, zarodki), ale nawet w najmniejszych jest część wszystkiego. Rozumna siła porządkująca – duch (nous). Pierwszy znany filozof, który osiadł w Atenach (oskarżony o bezbożność musiał opuścić miasto). Słońce – nie jest bogiem, lecz rozżarzoną masą, większą niż półwysep Peloponez. Interesował się astronomią – wszystkie ciała niebieskie są z tej samej materii, co Ziemia, możliwe, że na innych planetach mieszkają ludzie. Księżyc nie świeci sam z siebie, ale odbija światło z Ziemi, wyjaśnił przyczynę zaćmień Słońca.

Demokryt – (460-370) z Abdery. Wszystko zbudowane jest z niewidocznych cząsteczek (cegiełek), z których każda jest wieczna i niezmienna  atom. Każdy atom jest niepodzielny (gdyby był, cała przyroda przybrałaby z czasem postać płynną). Atomy są trwałe i mają pewną masę, ale nie mogą być identyczne. W przyrodzie jest nieskończenie wiele atomów, o różnym kształcie i formie. Atomy poruszają się w próżni, ale mają haki i zaczepy, dzięki którym stale się łączą. Materialista – nie wierzył w istnienie niczego innego poza światem materialnym. W naturze wszystko dzieje się mechanicznie (nie ma świadomego celu), jednak nie dzieje się przypadkiem – wszystko bowiem podlega prawom przyrody (w rzeczach tkwi przyczyna). Zdolność postrzegania zmysłowego (np. widzę księżyc, bo atom księżyca dostaje się do mojego oka). Świadomość – dusza składa się też z atomów (regularnych i gładkich). Dusza ludzka nie jest nieśmiertelna (związana z mózgiem).