Globalne zagrożenie ekologiczne - dziura ozonowa.

Temat: Globalne zagrożenia ekologiczne -DZIURA OZONOWA

Ozon, forma tlenu z trzema atomami, w większym stężeniu jest szkodliwy dla zdrowia. Występuje w stratosferze i pochłania niebezpieczne promienie UV-B, przepuszcza natomiast życiodajne i nieszkodliwe światło. Chociaż inne gazy z łatwością rozkładają ozon, to pod wpływem promieni słonecznych bez przerwy powstają w stratosferze nowe cząsteczki. Jest to, więc tarcza ochronna, która się sama odnawia.
Kiedy gaz ten występuje blisko powierzchni Ziemi, współuczestniczy w tworzeniu smogu fotochemicznego i kwaśnego deszczu (Kwaśny deszcz to opady deszczu lub śniegu o pH niższym niż 5.6 Niskie wartości pH spowodowane są obecnością silnych kwasów (kwas siarkowy, azotowy), które stanowią produkty spalania paliw kopalnych).
Na szczęście w niższej warstwie atmosfery - troposferze - znajduje się nie więcej niż 10 procent ozonu, a pozostałe 90 procent gromadzi się wysoko w stratosferze. Już od 15 do 50 kilometrów w górę od powierzchni Ziemi ozon staje się pożyteczny, tworząc warstwę ochronną dla życia.
To jedyny gaz w atmosferze, który zatrzymuje nadmiar promieniowania ultrafioletowego. Jest jednakże bardzo nietrwałą formą, jego trójatomowe cząsteczki rozpadają się łatwo w reakcjach chemicznych z chlorem. Kiedy freony docierają do stratosfery, ultrafiolet słoneczny rozkłada je i uwalnia się chlor, którego każdy atom może zniszczyć przynajmniej 100 000 cząsteczek ozonu. Takie dziury w powłoce ozonowej, powstają zarówno nad Antarktydą, jak i w szerokościach północnych. W związku z tym do Ziemi dociera większa dawka promieni ultrafioletowych. Promieniowanie to zabija fitoplankton i skorupiaki, stanowiące początek oceanicznego łańcucha pokarmowego. Powoduje mutacje w cząsteczkach kwasu DNA, zawierających genetyczny kod życia. Wywiera niekorzystny wpływ na zbiory. Wywołuje u ludzi zaćmę oraz raka skóry.
W latach siedemdziesiątych stwierdzono wzrost liczby atomów chloru na wysokościach od 20 do 40 kilometrów. Ich głównym źródłem są freony. Ich przydatność odkryto w systemach chłodniczych. Potem pojawiły się następne zastosowania przy produkcji lakierów w przemyśle kosmetycznym i medycynie. W 1985 roku po raz pierwszy pojawiła się wiadomość o ogromnym spadku ilości ozonu nad Antarktydą. Dziura ozonowa pojawia się rokrocznie nad tym kontynentem. W 1995 roku stwierdzono obecność dziury ozonowej nad Arktyką i częścią północnej Europy. Jeśli freon zwiąże kilka procent ozonu z ozonosfery, to może dojść do znacznego zniszczenia życia na Ziemi.
Ozonosfera pochłania bardzo szkodliwe dla wszystkich żywych organizmów promieniowanie ultrafioletowe (UV) o długości fali poniżej 390 nm. Niszczenie warstwy ozonowej prowadzi do zmniejszania się efektywności pochłaniania promieni UV. W wyniku tego organizmy są narażone na zwiększone promieniowanie ultrafioletowe. Nadmiar promieni UV może doprowadzić do zakłócenia równowagi całych ekosystemów. Promieniowanie ultrafioletowe przenika wodę do kilku metrów wgłęb (w przypadku wód czystych nawet do kilkunastu metrów). Powoduje to zamieranie szczególnie wrażliwych organizmów roślinnych i zwierzęcych tworzących plankton. Konsekwencje tego są widoczne w następnych ogniwach łańcucha troficznego. Zmniejszy się, więc występowanie ryb żywiących się planktonem oraz ryb drapieżnych.
Promieniowanie ultrafioletowe wpływa również niekorzystnie na rośliny. Wśród roślin, które wykazują reakcję na promienie UV, ponad dwie trzecie gatunków jest na nie wrażliwe. Należy przy tym zaznaczyć, że są to głównie gatunki roślin uprawnych i przemysłowych.
Zwiększenie się natężenia promieniowania ultrafioletowego na Ziemi odbije się z pewnością w gospodarce człowieka. Zmniejszenie liczebności populacji ryb na skutek zaniku planktonu doprowadzi do znacznie mniejszych połowów na określonym terenie. Ucierpi, więc rybactwo i rybołówstwo. W wyniku niszczenia przez promienie UV chlorofilu roślin uprawnych (Np. zbóż) zmniejszą się plony, a więc ucierpi rolnictwo.
Promieniowanie ultrafioletowe może jednak negatywnie wpływać bezpośrednio na ludzi. Poprzez wytwarzanie pigmentów w skórze, człowiek tylko w niewielkim stopniu jest zdolny do obrony. Nadmierne promieniowanie UV może osłabiać u ludzi system immunologiczny i tym samym zmniejszać odporność na infekcje i choroby. Wśród chorób tych najgroźniejsze są z pewnością choroby nowotworowe, a szczególnie nowotwory skóry (Np. czerniak). Ponadto promieniowanie ultrafioletowe powoduje podrażnienie spojówek, a przez to występowanie licznych chorób oczu, głównie zaćmy. Promienie UV powodują także przyspieszenie procesów starzenia się skóry.

Jeśli do środowiska wciąż wydzielane będą freony i inne gazy niszczące ozon, to w niedalekiej przyszłości dziura ozonowa powiększy znacznie swój rozmiar i wkrótce pojawi się nad całą kulą ziemską. Nie będzie to już więc dziura ozonowa, ale całkowity zanik ozonu w atmosferze ziemskiej.