Choroby cywilizacyjne

Wstęp:

Choroby te występują najczęściej z zanieczyszczenia powietrza lub innych zakaźnych zjawisk. Powietrze nad wieloma miastami jest żółtobrunatne a horyzont ginie za mgłą nazywaną smogiem.
Ten przerażający widok spowodowany jest zanieczyszczeniami powietrza. Współcześnie do atmosfery ziemskiej masowo dostają się gazy i mikroskopijne pyły. Tylko czasem pochodzą one ze źródeł naturalnych, jak np. wybuchy wulkanów lub pożary buszu.
Powietrze w mieście zawiera mieszaninę szkodliwych gazów. Toksyczne gazy z zakładów przemysłowych mieszają się z sadzą, tlenkami azotu, tlenkami węgla i ołowiem ze spalin samochodowych.

Rozwinięcie:
Napiszę kilka pytań z odpowiedziami, jako jeden ciekawy tekst.

Co to jest AIDS?
Terminem AIDS ( Acquired, Immune, Deficiency, Syndrome ) oznacza się chorobę określaną jako zespół nabytego upośledzenia odporności. Nazwa choroby jest długa, lecz łatwo zrozumiała, jeśli przeanalizujemy każdy wyraz oddzielnie.
Słowo zespół oznacza w medycynie zestaw objawów, które wskazują na jakąś chorobę. Słowo nabyty mówi nam, że AIDS jest czymś otrzymywanym, czyli nabywanym, w tym przypadku od kogoś. Pomimo to, że AIDS może być przekazywany przez zakażoną kobietę jej nienarodzonemu dziecku, nie jest to cecha odziedziczona po rodzicach, tak jak wzrost lub kolor twoich oczu albo włosów. AIDS nie jest także chorobą pojawiającą się jak gdyby bez żadnej uchwytnej przyczyny, jak na przykład nowotwór. Nie jest także związany z procesem starzenia się organizmu, tak jak to się dzieje w chorobie Alzheimera.
Słowa upośledzenie odporności staną się również łatwiej zrozumiałe, gdy rozważymy je oddzielnie. Upośledzenie oznacza brak lub niedobór czegoś potrzebnego do prawidłowego działania. Odporność odnosi się do układu odpornościowego organizmu. Ten układ zwalcz zakażenia. Jeżeli twój organizm jest zaatakowany przez drobnoustroje wywołujące takie choroby, jak odra lub grypa, układ odpornościowy zwalcza chorobę przez zniszczenie tych drobnoustrojów. Tak więc upośledzenie odporności wskazuje, że układ odpornościowy człowieka jest za słaby do spełnienia swoich czynności i nie może zlikwidować drobnoustrojów chorobotwórczych, które normalnie byłyby łatwo zniszczone.

Co wywołuje chorobę AIDS?
AIDS jest chorobą wywoływaną przez wirusa zwanego w skrócie HIV ( Human, Immunodeficiency, Virus), czyli ludzkiego wirusa upośledzenia odporności. Jeśli przeanalizujemy poszczególne słowa tworzące nazwę wirusa, otrzymamy jego definicję podobnie jak w przypadku terminu AIDS.
Zacznijmy od słowa wirus. Wirus jest drobnoustrojem atakującym organizm człowieka i wywołującym chorobę. Różne wirusy są przyczyną różnych chorób. Na przykład wirus grypy wywołuję grypę, wirus odry- odrę, a HIV- AIDS. Wiemy już, że upośledzenie odporności to osłabienie układu odpornościowego organizmu. Jeśli więc do tych dwóch słów dodamy słowo wirus, będzie to wszystko oznaczało, że HIV jest wirusem wywołującym upośledzenie odporności- załamanie się układu odpornościowego organizmu.
Pierwsze słowo skrótu HIV, ludzki oznacza, że wirus zakaża tylko ludzi, a nie zwierzęta. Łącząc teraz te wszystkie słowa, składające się na skrót HIV możemy określić, że HIV to wirus wywołujący upośledzenie odporności u ludzi.

O człowieku, który został zakażony wirusem AIDS, mówimy, że jest on HIV- dodatni lub seropozytywny. Te terminy oznaczają, że we krwi badanej osoby stwierdzono obecność HIV ( rutynowo bada się obecność przeciwciał anty- HIV w surowicy krwi). Ponieważ AIDS jest wywoływany przez HIV, wiele osób nazywa AIDS chorobą HIV.

W jaki sposób HIV wywołuje AIDS?
HIV wywołuje AIDS osłabiając układ odpornościowy organizmu. Ten układ jest złożony z różnych części składowych, a każda z nich spełnia inną funkcję w zwalczaniu zakażeń. Kiedy ktoś ulega zakażeniu HIV- em., wirus dostaje się do osocza krwi, która stanowi część układu odpornościowego. Następnie HIV atakuje niektóre komórki krwi, głównie zaś niszczy limfocyty T4, oraz makrofagi. Oba rodzaje komórek są bardzo ważne w zwalczaniu zakażeń. Ponieważ wirus jest o wiele mniejszy od tych komórek krwi, HIV może wniknąć do limfocytów i makrofagów oraz żyć w ich wnętrzu.
Materiału genetycznego używa HIV do swojej reprodukcji. W procesie zwanym transkrypcją komórka odczytuje swój kod genetyczny i wykonuje dokładną kopię samej siebie. Natomiast HIV przerywa proces transkrypcji i zmusza komórkę do produkcji kopii wirusa AIDS. W efekcie zdrowa komórka przekształca się w fabrykę produkującą kopie wirusa AIDS. Prowadzi to w końcu do zniszczenia komórki zaatakowanej przez HIV, który następnie wnika do innej. Po zniszczeniu pewnej liczby komórek organizm staje się niezbędny do zwalczania zakażeń.

HIV może również wnikać do ośrodkowego układu nerwowego. Układ ten, do którego należą mózg i rdzeń kręgowy, jest związany z pracą mięśni i innymi czynnościami. Gdy zostanie zakażony HIV- em., widzenie, koordynacja ruchów i pamięć ulegają zaburzeniom.
Dobrym przykładem ukazującym działanie HIV jest określenie liczebności komórek T4 zawartym w jednym mililitrze sześciennym krwi. Osoba ze sprawnym układem odpornościowym ma od 600- 1500 tych komórek. Wraz z rozwojem zakażenia liczba komórek T4 ciągle się zmniejsza. Ponieważ te komórki stanowią ważną część układu odpornościowego, spadek ich liczby obniża zdolność organizmu do zwalczania zakażeń. Taki stan osłabienia układu odpornościowego, czyli jego supresji, zwany jest immunosupresją. W warunkach pogłębienia się immunosupresji ( aż do spadku liczby komórek T4 poniżej 200) wszystkie drobnoustroje, które normalnie byłyby zniszczone przez układ odpornościowy, są teraz zdolne do zakażenia organizmu. Takie zakażenia są nazywane zakażeniami oportunistycznymi, ponieważ wykorzystując okazją stworzoną przez immunosupresję atakuj organizm.
Uogólniając można powiedzieć, że im mniejsza jest liczba komórek T4, tym większa immunosupresja organizmu. Ten wskaźnik liczbowy jest pomocny w przewidywaniu dalszego przebiegu zakażenia HIV- em oraz w kontrolowaniu leczenia chorób zakaźnych.






Dlaczego układ odpornościowy nie zniszczy wirusa HIV-u?

Po zakażeniu organizmu (przez drobnoustrój chorobotwórczy, np. wirusa) prawidłowo działający układ odpornościowy rozpoznaje go i produkuje przeciwciała, tj. specjalne białka przeznaczone do atakowania i niszczenia obcych substancji. Na przykład po zaatakowaniu Twojego organizmu przez wirusa grypy układ odpornościowy rozpoznaje jego obecność i wytwarza przeciwciała przystosowane do niszczenia tego wirusa. Układ immunologiczny może także zmobilizować w tym celu specjalne komórki, nazywane limfocytami zabijającymi, które mogą atakować zarówno wirusa, jak i komórki, do których on wtargnął.
Komórki typu T, pomagają komórkom produkującym przeciwciała w rozpoznaniu najeźdźców. Mogą one także wytwarzać pewne substancje przyciągające inne komórki odpornościowe do miejsca zakażenia.

Niszczenie komórek T przez HIV jest właściwie usuwaniem generałów dowodzących bitwą między układem odpornościowym a substancjami wnikającymi do organizmu. Pozbawione swoich dowódców inne komórki układu odpornościowego niw wiedzą, co mają robić. Nie wiedzą, które komórki należy atakować, i w ten sposób obrona się załamuje.

Co gorsza, wirus AIDS po wniknięciu do komórki może się utaić, wyczekując w jej wnętrzu na sposobność do późniejszego ataku. Wirus może się tak ukrywać nawet przez sześć miesięcy, bez rozpoznania przez organizm jego obecności. HIV ma także wyjątkową zdolność mutacji, czyli zmiany swej budowy. Te właściwości wirusa są ogromnym utrudnieniem dla układu odpornościowego w przygotowaniu planu efektywnego ataku. Układ immunologiczny opiera obronę na rozpoznaniu budowy substancji, która wtargnęła do organizmu. Jeśli budowa ta uległa zmianie, odpowiednio zaprogramowane do zaatakowania i zniszczenia wirusa limfocyty nie mogą rozpoznać swojego celu i wirus AIDS może swobodnie przemieszczać się w organizmie, zanim nie zostanie stworzony nowy plan obrony.


Czy HIV występuje tylko we krwi?

Po zakażeniu człowieka HIV jest obecny co najmniej w jednym płynie tkankowym. Płyny tkankowe o największym prawdopodobieństwie obecności HIV to krew, nasienie, wydzielina z pochwy i mleko kobiece. Nasienie jest płynem wydzielanym prze członek mężczyzny w trakcie ejakulacji, czyli wytrysku nasienia. Nasienie bywa również nazywane spermą. Trzeba także przypomnieć o przejrzystym płynie wydostającym się z członka przed ejakulacją, nazywanym wydzieliną przedejakulacyjną, która może również zawierać HIV. Wydzielina pochwy jest płynem wytwarzanym we wnętrzu pochwy u kobiet. Mleko kobiece jest produkowane podczas ciąży i po porodzie oraz wydzielane przez piersi w celu karmienia dziecka po urodzeniu.


W jaki sposób mogę stwierdzić, że jestem zakażona HIV- em.?
Jedynym sposobem stwierdzenia, czy jesteś zakażona HIV- em, czyli wirusem HIV, jest wykonanie badania krwi na obecność przeciwciał anty- HIV lub na obecność samego wirusa, czyli HIV- u. Określenie ich jako badań na AIDS jest niedokładne. To nie są badania wykrywające AIDS, ale wykrywające wirusa, który może wywołać AIDS.




Czy HIV występuje w innych płynach tkankowych organizmu?

HIV wykryto w ślinie, łzach i pocie u niektórych zakażonych osób. Ilości HIV były tak małe, że kontakt z tymi płynami nie jest niebezpieczny. HIV został także stwierdzony w moczu niektórych ludzi zakażonych tym wirusem, ale prawdopodobieństwo zakażenia w wyniku kontaktu z zainfekowanym moczem jest małe. Kał, czyli stolec, zakażonych osób może zawierać krew i teoretycznie zakażenie przez kontakt z tą wydzieliną ciała jest możliwe, gdyż w krwi zakażonego człowieka zawsze znajduje się wirus AIDS, ale ryzyko zakażenia jest tylko nieznacznie wyższe niż w przypadku kontaktu ze łzami lub śliną.
Choć jest wysoce nieprawdopodobna sytuacja, aby ktoś został zakażony przez bezpośrednie zetknięcie się z płynami tkankowymi człowieka z AIDS, należy powiedzieć o możliwości wniknięcia HIV-u do krwi przez skaleczenie rąk lub innych części ciała. Dlatego ludzie opiekujący się pacjentami z AIDS mogą ewentualnie zakładać gumowe rękawiczki przy przenoszeniu pościeli, ubrań i opatrunków, które były w kontakcie z płynami tkankowymi. Takie postępowanie zapobiega zetknięciu się jakiegokolwiek materiału zakażonego z uszkodzoną skórą.

Ilu ludzi jest zakażonych HIV- em.?
W końcu 1997 roku WHO zbierająca dane o chorobach oceniła, że na całym świecie jest 30,6 miliona ludzi żyjących z HIV/AIDS. W 1997 miało miejsce 5,8 mln nowych zakażeń, w tym w 590 tys. dotyczyły on dzieci. Daje to wskaźnik 16 000 nowych zakażeń dziennie. Określenie dokładnej liczby ludzi z HIV jest niemożliwe, ponieważ wielu z nich nie wie, że są zakażeni. Poza tym wiele osób nie chce się zbadać obawiając się prawdy lub naiwnie wierząc, że nie są narażone na zakażenie. ( W Polsce badaniami nad występowaniem i rozprzestrzenianiem się chorób zakaźnych zajmują się: Państwowy Zakład Higieny w Warszawie oraz terenowe i wojewódzkie stacje sanitarno- epidemiologiczne, podległe Ministerstwu Zdrowia i Opieki Społecznej. Od 1985 do 31 marca 1998 zakażenie HIV stwierdzono u 5138 obywateli polskich. U 3346 zakażenie nastąpiło w związku z zażywaniem narkotyków).

Po jakim czasie od zakażenia HIV- em
występują pierwsze objawy infekcji?
W 2- 3 tygodnie od zakażenia u niektórych osób mogą wystąpić objawy ostrego zespołu pseudogrypy, podobne do mononukleozy zakaźnej. Potem następuje długi okres bez żadnych objawów, który może trwać przez wiele lat. Wtedy istnieje niebezpieczeństwo nieświadomego przeniesienia wirusa na innych ludzi. Podczas okresu zakażenia bezobjawowego wirus ciągle się pomnaża. W końcu, najczęściej po 8- 10 latach, zakażony człowiek wykazuje objawy rozwoju choroby.

Jakie są wczesne objawy zakażenia HIV- em.?
Objawy zakażenia HIV- em są podobne do objawów obserwowanych w przebiegu innych, często występujących chorób. Różnica polega na tym, że objawy zakażenia HIV- em trwają znacznie dłużej i są znacznie ostrzejsze. Na przykład biegunka nie jest czymś niecodziennym, ale ludzie zakażeni HIV- em mogą mieć biegunki bardzo często i bez uchwytnej przyczyny. Z kolei powiększenie szyjnych węzłów chłonnych jest często spotykanym objawem grypy, ale powiększone węzły chłonne, pojawiające się bez przyczyny w kilku miejscach ciała, mogą być objawem zakażenia HIV- em. Do często występujących objawów zakażenia HIV- em należą:
o Bardzo wysoka gorączka ( ok. 40*C), trwająca dłużej niż trzy- pięćo dni
o Kaszel połączony z odkrztuszaniem wydzieliny płuc, trwająca kilka tygodni
o Purpurowe plamki na skórze, które nie są wynikiem podrażnienia przez kontakt z różnymi chemikaliami.
o Zakażenia i skaleczenia, które nie goją się mimo leczenia
o Znużenie i osłabienie trwające wiele tygodni, pojawiające się bez żadnej przyczyny
o Powiększenie węzłów chłonnych do wielkości wiśni lub większej, co najmniej w dwu miejscach ciała
o Gwałtowna utrata ciężaru ciała ( 5kg i więcej), która nie jest wynikiem odchudzania się
o Gruba warstwa białawego nalotu w jamie ustnej, pochwie bądź odbycie, pojawiająca się bez żadnej przyczyny, często połączona z bolesnością tych miejsc




Dlaczego podana przez CDC definicja pełnoobjawowego AIDS jest tak ważna?

Podana przez CDC definicja pełnoobjawowego AIDS jest stosowana w USA przez wielu pracodawców i towarzystwa ubezpieczeniowe przy przyznawaniu odszkodowań lub rent, mimo że nie jest prawnie usankcjonowana. Nosiciel HIV, nie są kwalifikowani jako osoby z AIDS. Może to obniżyć wysokość przyznawanych im odszkodowań i pokrywanych kosztów opieki medycznej.
Definicja CDC jest ważna również z innego powodu. Dane publikowane przez CDC kształtują stosunek rządu i społeczeństwa USA do problemu AIDS. Ponieważ CDC uwzględnia w swej statystyce tylko osoby z pełnoobjawowym AIDS, wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy z wagi problemu. Po prostu nie widzą milionów nosicieli HIV, u których w przyszłości może rozwinąć się pełnoobjawowy AIDS. Brak w wykazie chorób wskaźnikowych tych zakażeń, które występują u kobiet, sprawia, że duża liczba kobiet z AIDS w ogóle nie została uwzględniona w statystyce. Dopóki nie będzie znana liczba osób z HIV- em i AIDS, dopóty fundusze i zaangażowania rządu będą nieadekwatne.
Problem definicji CDC dotyczącej pełnoobjawowego AIDS jest sprawą skomplikowaną i kontrowersyjną. Różni ludzie i różne ugrupowania społeczne mają w tej materii odmienne poglądy. Niektóre organizacje od dawna próbowały wpłynąć na zmianę tej definicji. Zobaczymy, jakie będą te zmiany i jak się odniosą do, problematyki AIDS.

W jaki sposób pojawił się AIDS?
Nikt nie jest pewien, jak rozpoczął się AIDS. Pierwsze jego przypadki rozpoznano na zachodnim wybrzeżu USA. Myślano wówczas, że jest to choroba nielicznej grupy osób. Niektórzy wierzyli, że AIDS zniknie. Lecz z upływem lat HIV zaczął się rozprzestrzeniać w całym kraju, nie omijając żadnej grupy społecznej.
Część badaczy uważa, że AIDS rozpoczął się w Afryce Środkowej, w której obecnie jest wielu zakażonych. Nikt jednak nie może stwierdzić z całą pewnością, skąd pochodzi HIV. Istnieją w związku z tym różne teorie, ale chyba ważniejsze jest znalezienie sposobów przeciwdziałania i leczenia choroby niż zastanawiania się nad jej pochodzeniem.







Czy istnieje szczepionka przeciwko AIDS?
W tej chwili nie ma szczepionki przeciwko AIDS. To znaczy nie można się zaszczepić, aby uchronić się przed wirusem AIDS, tak jak to się dzieje w przypadku odry czy polio.
Ponieważ AIDS jest różny u różnych osób. Z tego względu trudno jest wyprodukować szczepionkę skuteczną dla każdego. Nawet u jednej osoby wirus z upływem czasu potrafi zmienić swoją budowę. Dlatego szczepionka, która może pomóc jednego dnia, drugiego może być już bezużyteczna. Naukowcy prowadzą badania nad wynalezieniem szczepionki przeciwko HIV, ale wątpliwe jest, czy będzie ona dostępna przed upływem pięciu, dziesięciu lat.

Czy wirus HIV może przenikać przez skórę?
HIV nie może przenikać przez nie uszkodzoną skórę. Aby wniknąć do ciała, musi mieć bezpośrednio dostęp do układu krwionośnego. Nie możesz się zakazić wirusem HIV, gdy ktoś z AIDS wymiotuje, krwawi, płacze lub pluje na ciebie albo gdy Twoja nie uszkodzona skóra styka się z moczem, kałem, nasieniem, wydzieliną pochwy lub mlekiem z piersi osób z AIDS. Nie możesz zachorować na AIDS zmieniając pieluszkę dziecku zakażonego HIV- em lub trzymając brudne ubranie kogoś z AIDS, jeśli Twoja skóra pozostaje nie uszkodzona.
Wirus może jednak wnikać do ciała, gdy na skórze znajdują się skaleczenia i otwarte rany, umożliwiające dostęp do układu krwionośnego. Dlatego ludzie opiekujący się nosicielami HIV zakładają gumowe rękawiczki podczas zmiany pieluch, bandaży lub ubrań zanieczyszczonych zakażonymi wydzielinami organizmu. Ponieważ wilgotne śluzówki wyścielające jamę ustną, odbytnicę, powieki, nos i pochwę są słabszą barierą niż skóra, istnieje możliwość, że wirus HIV może przeniknąć przez te błony, jeśli znajdzie się z nimi w bezpośrednim kontakcie.

Co mi grozi, jeśli nosiciel wirusa kaszle lub kicha przy mnie?
Nie musisz się obawiać ludzi z HIV kaszlących lub kichających blisko Ciebie. To raczej oni powinni się obawiać, gdy Ty kichasz lub kaszlesz w ich pobliżu. Po prostu nie można się zarazić HIV- em przez jego wdychanie i dlatego również nie może być przeniesiony przez kichanie i kaszel, tak jak to jest z wirusem grypy. Lecz jeśli Ty będziesz miał katar lub grypę i kichniesz w pobliżu nosiciela HIV, to ta osoba maże „złapać” Twoją chorobę. A ponieważ układ odpornościowy nosiciela HIV jest osłabiony, katar lub grypa mogą byś dla niego nie tylko przykrymi dolegliwościami, lecz śmiertelnym niebezpieczeństwem. Zakażenie, zwykłe łatwo zwalczane przez zdrowego człowieka, może jeszcze bardziej osłabić układ odpornościowy osoby zakażonej i doprowadzić do poważnych komplikacji, a nawet śmierci.

Mój przyjaciel twierdzi, że podczas pierwszego stosunku płciowego nie można się zakazić wirusem HIV. Czy to prawda?
To ciekawe, że te same przesądy, które kiedyś dotyczyły zajścia w ciążę, zostały teraz odniesione do wirusa HIV. Oczywiście, można się zakazić HIV- em nawet podczas jednorazowego narażenia się na infekcję, podobnie jak jeden stosunek płciowy wystarczy, aby zajść w ciążę. Podczas każdego ryzykownego zachowania narażasz się na zakażenie HIV- em. I nie ma najmniejszego znaczenia, czy to jest pierwszy, czy też tysięczny raz.







Czy to prawda, że zawsze mogłabym rozpoznać nosiciela HIV?
Dopóki człowiek nie ma zaawansowanej choroby AIDS, prawdopodobnie nie potrafiłabyś rozpoznać go jako nosiciela HIV. Ludzie zakażeni wyglądają tak, jak wszyscy inni. Niektórzy uważają, że każdy człowiek z AIDS jest wychudzony, łysiejący i pokryty ranami. To nieprawda. Część osób może tak wyglądać w końcowej fazie AIDS, ale większość nosicieli HIV wygląda na całkowicie zdrowych.

W jaki sposób mogę stwierdzić, że jestem zakażona HIV- em.?
Jedynym sposobem stwierdzenia, czy jesteś zakażona HIV- em, czyli wirusem HIV, jest wykonanie badania krwi na obecność przeciwciał anty- HIV lub na obecność samego wirusa, czyli HIV- u. Określenie ich jako badań na AIDS jest niedokładne. To nie są badania wykrywające AIDS, ale wykrywające wirusa, który może wywołać AIDS.