Romantyzm w muzyce
Romantyzm w muzyce, okres obejmujący lata ok. 1790-1910. Do najistotniejszych cech wyróżniających muzykę tej epoki należały: przekazywanie doznań emocjonalnych wyrażające się w przełamywaniu klasycznych wzorców oraz konwencji formalnych (widoczne już w twórczości L. van Beethovena), tematyka związana z naturą, dawnymi baśniami i legendami, epoką średniowiecza. Utwory często otrzymywały charakter dramatyczny, następował rozwój liryki wokalnej i instrumentalnej.
Liczne pieśni komponowali: F. Schubert, R. Schumann, F. Chopin, F. Mendelssohn, a w 2. połowie XIX w. - J. Brahms, R. Strauss, H. Wolf. Jednym z głównych gatunków muzycznych była fortepianowa miniatura instrumentalna (nokturny, mazurki, walce F. Chopina, Pieśni bez słów F. Mendelssohna).
Szczególny rozkwit cechował muzykę fortepianową, którą najpełniej reprezentuje twórczość F. Chopina, F. Liszta, R. Schumanna.
Etiuda Rewolucyjna F. Chopina
Preludium Deszczowe Des-dur F. Chopina
Walc cis-moll op. 64 F. Chopina
W 2. połowie XIX w. szeroko rozwinęła się muzyka orkiestrowa, powstały nowe gatunki muzyki programowej: symfonia programowa i poemat symfoniczny. Zwiększył się skład orkiestry, większą rolę zaczęła pełnić kolorystyka instrumentalna, sztukę instrumentacji rozwijali H. Berlioz i N.A. Rimski-Korsakow.
Symfonia Fantastyczna H. Berlioza
Istotne znaczenie miała twórczość R. Wagnera, twórcy gatunku dramatu muzycznego, w którym realizował on swą ideę Gesamtkunstwerk - dzieła mającego jednoczyć wszystkie dziedziny sztuki. W utworach dramatycznych Wagnera, poprzez zastosowanie w warstwie muzycznej gęstej chromatyki i zaawansowanych środków harmonicznych, dokonało się rozbicie systemu dur-moll.
Opera Nabucco G. Verdiego
Opera Traviata G. Verdiego
Opera Cyrulik Sewilski (1816)
W okresie romantyzmu rozwijała się także zbliżona do tradycji twórczość kompozytorów oper: C.M. von Webera, G. Donizettiego, V. Belliniego, G. Meyerbeera, G. Rossiniego (1. połowa XIX w.), J. Masseneta, H. Berlioza, G. Verdiego, A.L. Dvoka, P.I. Czajkowskiego, B. Smetany, S. Moniuszki (2. połowa XIX w.).