Minerały
AMAZONIT(odmiana mikroklinu) Krzemian
Twardość: 6 (kruchy)
Gęstość: 2,5-2,6
Rysa: biała
Barwa: zielona do niebieskozielona (po ogrzaniu zielone zabarwienie znika)
Przeźroczystość: przeświecający do nieprzeźroczystego
Łupliwość: doskonała według (010)i(001)
Przełam: nierówny
Układ krystalograficzny: trójskośny
Pokrój kryształów: krótkie słupy, tabliczki, bliźniaki
Luminescencja: szarozielona
Czyszczenie: wodą lub rozcieńczonymi kwasami
Powstanie: magmowe, składnik pegmatytów
Minerały współwystępujące: mikroklin, kwarc
Występowanie: rzadki
Zastosowanie: kamień szlachetny i ozdobny (kaboszony)
AMETYST(odmiana kwarcu) Tlenek (SiO2)
Twardość: 7 (kruchy)
Gęstość: 2,65
Rysa: biała
Barwa: jasno- do ciemno fioletowej
Przeźroczystość: przeźroczysty do przeświecającego
Połysk: szklisty, tłusty
Łupliwość: niewyraźna według (1010)
Przełam: muszlowy, zadziorowaty
Morfologia: kryształy, skupienia ziarniste, i zbite
Układ krystalograficzny: trygonalny i heksagonalny
Pokrój kryształów: słupkowe, bipiramidalne, psełdorególarne, zbliźniaczenia
Luminescencja: czasami żółta, kremowa, pomarańczowa i zielona
Własności: piroelektryczne i piezoelektryczne
Skład chemiczny: SiO2 100%, domieszki: Al, Li, B, Fe, Mg, Ca, Ti, K, Rb
Własności chemiczne: nietopliwy, w płomieniu rozpryskuje się, rozpuszczalny w HF
Czyszczenie: wodą lub rozcieńczonymi kwasami (bez HF)
Minerały podobne: apatyt, pollucyt, beryl, topaz, fenakit
Rozróżnianie: twardość, gęstość, łupliwość, rozpuszczalność w kwasach, badania rendgenowskie i chemiczne
Powstanie: magmowe, hydrotermalne
Minerały współwystępujące: chalcedon, kryształ górski
Występowanie: rzadki
Zastosowanie: kamień szlachetny i ozdobny
Twardość: 2 (kruchy)
Gęstość: 4,6 - 4,7
Rysa: ołowianoszara
Barwa: ołowianoszara, stalowoszara z niewyraźnym niebieskim odcieniem, w skupieniach czarny. Na powierzchni często ciemnoniebieski. Metastibnit jest czerwonawy.
Przeźroczystość: nieprzeźroczysty
Połysk: metaliczny
Łupliwość: doskonała według (010), płaszczyzny łupliwości mają silny połysk metaliczny
Przełam: muszlowy
Morfologia: kryształy w formie wydłużonych słupów, skupienia igiełkowe, promieniste, włókniste, niekiedy spilśnione jak azbest, ziarniste, zbite.
Układ krystalograficzny: rombowy; odmiana amorficzna: metastibnit
Pokrój kryształów: ponad 100 różnych form, przeważnie wydłużone słupy, z pionowymi zbrużdżeniami, igiełkowe, bliźniaki
Własności: Giętki
Skład chemiczny: Sb 71,38%, S 28,62%; domieszki: As, Bi, Ag, Fe, Pb, Zn, Cu, Au
Własności chemiczne: rozpuszczalny w HNO3, topliwy, w płomieniu utleniającym tworzy biały nalot, w KOH czernieje
Czyszczenie: wodą
Minerały podobne: berthieryt, bismutyt, galena, manganit, piroluzyt
Rozróżnianie: mniejsza gestość niż bismutynitu; galena ma łupliwość doskonałą w trzech kierunkach; manganit i pirolusyt mają inne barwy rysy i inną gęstość; berthieryt różni się chemicznie
Powstanie: hydrotermalne
Minerały współwystępujące: aurypigment, realgar, zloto, berthieryt, jamesonit, cynober, arsenopiryt, markasyt
Występowanie: rozpowszechniony
Zastosowanie: do produkcji różnych stopów i sztucznych ogni, w przemyśle gumowym, tekstylnym, szklarskim i medycynie
ARAGONIT Węglan (CaCO3)
Twardość: 3,5-4 (kruchy)
Gęstość: 2,95
Rysa: biała
Barwa: biały, żółtawy, niebieskawy
Przeźroczystość: przeźroczysty do przeświecającego
Połysk: szklisty, na powierzchniach łupliwości perłowy, matowy
Łupliwość: niewyraźna według (101)
Przełam: muszlowy
Morfologia: kryształy, skupienia włókniste, włóknisto-promieniste, stalaktyty, pizolity i naskorupienia
Układ krystalograficzny: rombowy
Pokrój kryształów: słupkowy, igiełkowy
Luminescencja: biała, żółta, kremowa, zielonkawa
Skład chemiczny: CaO 56%, CO2 44%
Własności chemiczne: rozpuszcza się w kwasach z "burzeniem"
Czyszczenie: wodą destylowaną
Minerały podobne: kalcyt, stroncjanit
Rozróżnianie: twardość, łupliwość, badania rendgenowskie
Powstanie: wtórne, hydrotermalne
Minerały współwystępujące: kalcyt, zeolity, limonit
Występowanie: rozpowszechniony
Zastosowanie: kamień ozdobny
HEMATYT Tlenek (Fe2O3)
Twardość: 6,5
Gęstość: 5,2-5,3
Rysa: wisniowoczerwona lub czerwonobrazowa
Barwa: czerwonawobrązowy, szaroczarny, lub czarny
Przeźroczystość: przeświecający do nieprzeźroczystego
Połysk: metaliczny, matowy
Łupliwość: brak; występuje tylko podzielność według (0001) i (101~ 2) zwiazana ze zblizniaczeniami.
Przełam: muszlowy
Morfologia: kryształy, skupienia ziarniste, zbite, rozetkowe, łuskowe, skorupowe, włuknisto - promieniste, oolity, pseudomorfozy
Układ krystalograficzny: trygonalny
Pokrój kryształów: tabliczkowe, łuskowe, romboedryczne, zbliźniaczenia
Własności magnetyczne: słabe
Skład chemiczny: Fe 69,94%, O 30,06%, domieszki: Ti, Al, Mn
Własności chemiczne: nietopliwy, rozpuszczalny w HCl
Czyszczenie: wodą lub rozcieńczonym kwasem HCl
Minerały podobne: goethyt, limonit, pirofanit, ilmenit, magnetyt, chromit
Rozróżnianie: twardość, gęstość, rysa, własności magnetyczne, badania rendgenowskie i chemiczne
Powstanie: magmowe, hydrotermalne, metamorficzne, osadowe
Minerały współwystępujące: syderyt, limonit, piryt, kwarc,
Występowanie: rozpowszechniony
Zastosowanie: ważna ruda Fe, stosowany do wyrobu czerwonej farby
KALCYT POMARAŃCZOWY Węglan(CaCO3)
Twardość: 3
Gęstość: 2,6 - 2,8
Rysa: biała
Barwa: bezbarwny, biały, zółty, brązowy, czerwonawy, niebieskawy do czarnego
Przeźroczystość: przeźroczysty do przeświecającego
Połysk: szklisty do perłowego
Łupliwość: doskonała według (101~ 0)
Przełam: muszlowy
Morfologia: kryształy, skupienia ziarniste, zbite, ziemiste, naciekowe, skorupowe, stalaktyty, konkrecje, geody
Układ krystalograficzny: trygonalny
Pokrój kryształów: romboedry (ponad 80 form), skalenoedry (ponad 200 form), pokroj tabliczkowy, bliźniaki, zrosty wieloktotne (ponad 1000 postaci kryształów i ich kombinacji)
Luminescencja: biała, zółtawa, niebieskawa, czerwonawa, pomarańczowa, zielonkawa
Skład chemiczny: CaO 56%, CO2 44%, domieszki: Mg, Fe, Mn, Ba, Sr, Pb, Zn. W zaleznosci od domieszek wyroznia sie odmiany: spat islandzki - przezroczysty, chemicznie czysty; manganokalcyt - zawiera do 17% MnO; plumbokalcyt - mikroskopowe domieszki cerusytu (Pb); stroncjokalcyt - domieszka Cr
Własności chemiczne: w płomieniu dmuchawki rozpryskuje się i wydziela CO2, powstajacy CaO barwi płomien na pomarańczowo; w HCl rozpuszcza się z burzeniem
Czyszczenie: wodą destylowaną
Minerały podobne: dolomit, aragonit, baryt, magnezyt, chabasyt
Rozróżnianie: twardość, gęstość, rozpuszczalność w HCl
Powstanie: hydrotermalne, osadowe, wtórne, metamorficzne, magmowe. Ważny minerał skałotwórczy.
Minerały współwystępujące: galena, sfaleryt, dolomit, kwarc
Występowanie: bardzo rozpowszechniony
Zastosowanie: stosowany do produkcji cementu, w przyrządach optycznych, w budownictwie, metalurgii, zdobnictwie
MARKASYT Siarczek (FeS2)
Twardość: 6 - 6,5
Gęstość: 4,8 - 4,9
Rysa: zielonoszara, czarnoszara
Barwa: jasnożółty, barwy naleciałe
Przeźroczystość: nieprzeźroczysty
Połysk: metaliczny
Łupliwość: niewyraźna według (110)
Przełam: nierówny
Morfologia: kryształy, druzy, skupienia ziarniste, promieniste, skorupowe, konkrecje, wpryśnięcia, psełdomorfozy
Układ krystalograficzny: rombowy
Pokrój kryształów: tabliczkowy, słupkowy, lancetowaty; bliźniaki
Skład chemiczny: Fe 46,55%, S 53,45%
Własności chemiczne: rozpuszczalny w HNO3, stapia się w magnetyczną kulkę, na węglu drzewnym pali się niebieskim płomieniem
Inne cechy: po uderzeniu wydziela zapach siarki
Czyszczenie: nie czyścić
Minerały podobne: chalkopiryt, piryt
Rozróżnianie: twardość, barwa, pokrój kryształow, własności optyczne, badania rendgenowskie
Powstanie: hydrotermalne, powulkaniczne, osadowe
Minerały współwystępujące: cynober, galena, sfaleryt, piryt
Występowanie: rozpowszechniony
Zastosowanie: do wyrobu kwasu siarkowego, również jako kamień szlachetny
ONYKS(odmiana chalcedonu) Tlenek
Twardość: 6 - 7
Gęstość: 2,59 - 2,61
Rysa: biała
Barwa: występują w nim równoległe, na przemian ciemne i jasne warstewki, zwykle czarne i białe
Przeźroczystość: przeświecający
Połysk: szklisty, tłusty
Przełam: muszlowy, zadziorowaty
Morfologia: skupienia skrytokrystaliczne, nacieki, stalaktyty, naskorupienia, psełdomorfozy, wtrącenia, konkrecje, skupienia nerkowate, żyłki
Układ krystalograficzny: trygonalny
Pokrój kryształów: włóknisty (kryształki mikroskopowe)
Luminescencja: żółta, żółtawozielona, biała
Skład chemiczny: SiO2 100%, domieszki: Al, Ni, Ca, Fe, Mg, Cr
Własności chemiczne: łatwo rozpuszczalny w roztworach alkalicznych, zwłaszcza KOH
Czyszczenie: wodą destylowaną lub rozcieńczonymi kwasami
Występowanie: rzadki
Zastosowanie: kamień szlachetny i ozdobny
PIRYT Siarczek (FeS2)
Twardość: 6 - 6,5 (kruchy)
Gęstość: 5 - 5,2
Rysa: zielonoczarna
Barwa: zółty, mosiężnozółty, pstre barwy naleciale
Przeźroczystość: nieprzeźroczysty
Połysk: metaliczny
Łupliwość: niewyraźna według (100) i (110)
Przełam: muszlowy, nierówny
Morfologia: kryształy, skupienia ziarniste, i zbite, konkrecje, nacieki, wpryśnięcia, dendryty, skupienia proszkowe (mielnikowit)
Układ krystalograficzny: regularny
Pokrój kryształów: szesciany, osmiosciany pentagonalne, bliźniaki
Przewodnictwo elektryczne: słabe
Własności magnetyczne: bywa słabo magnetyczny
Inne cechy: przy kruszeniu wydziela zapach siarki, iskrzy przy krzesaniu kawałkiem stali
Skład chemiczny: Fe 46,60%, S53,30%; domieszki: Ni, Co, As, Cu, Zn, Ag, Au, Tl
Własności chemiczne: słabo rozpuszczalny w HNO3, stapia się na magnetyczną kulkę, na węglu drzewnym pali sie niebieskim płomieniem
Czyszczenie: wodą destylowaną, starannie osuszać, rdzawe plamy czyścić HCl
Minerały podobne: złoto, calaveryt, chalkopiryt, markasyt
Rozróżnianie: twardość, gęstość, rysa, postać kryształów, badania rendgenowskie
Powstanie: magmowe, hydrotermalne, metasomatyczno-kontaktowe, osadowe
Minerały współwystępujące: galena, sfaleryt, pitoryn, arsenopiryt, markasyt
Występowanie: rozpowszechniony
Zastosowanie: do wyrobu kwasu siarkowego oraz jako źródło Cu, Co, Au, Se
FLUORYT Halogenek (CaF2)
Twardość: 4 (kruchy)
Gęstość: 3,18
Rysa: biała
Barwa: biały, żółty, zielony, fioletowoczerwony, różowy, wyjątkowo niebieski lub czarny (antozonit); niektóre osobniki zmieniają barwę; po podgrzaniu barwę może stracić
Przeźroczystość: przezroczysty
Połysk: szklisty
Łupliwość: doskonała według (111)
Morfologia: kryształy, skupienia ziarniste i ziemiste
Układ krystalograficzny: regularny
Pokrój kryształów: sześciany, ośmiościany i ich kombinacje, dwunastościany rombowe, rzadko bliźniaki
Luminescencja: niebieska do fioletowej w świetle UV, po podgrzaniu wykazuje fosforescencję (termoluminescencję)
Skład chemiczny: Ca 51%, F 48%, domieszki Cl
Własności chemiczne: rozpuszcza się w H2SO4, wydzielając HF (nadgryza szkło i szkło optyczne)
Czyszczenie: wodą destylowaną lub rozcieńczonym HCL
Minerały podobne: kryolit, senarmontyt, baryt, apatyt, ametyst
Rozróżnianie: twardość (większa niż kryolitu, senarmontytu, barytu, mniejsza niż apatytu, ametystu), doskonała łupliwość
Powstanie: hydrotermalne, pneumatologiczne, składnik pegmatytów i żył typu alpejskiego, osadowe
Minerały współwystępujące: galena, sfaleryt, kalcyt, dolomit, baryt, apatyt, kasyteryt, turmalin
Występowanie: rozpowszechniony
Zastosowanie: w metalurgii, chemii, przemyśle szklarskim i optycznym
GIPS Siarczan (CaSO4*2H2O)
Twardość: 1,5 - 2
Gęstość: 2,3 - 2,4
Rysa: biała
Barwa: bez domieszek bezbarwny, z domieszkami: biały, żółty, szary, brązowy, niebieskawy
Przeźroczystość: przezroczysty do przeświecającego
Połysk: szklisty, jedwabisty, na płaszczyźnie (010) perłowy
Łupliwość: doskonała według (010)
Przełam: cienkie blaszki nieco giętkie
Morfologia: kryształy tabliczkowe, skupienia grubokrystaliczne bezbarwne i przezroczyste - selenit, zbite - alabaster; konkrecje nerkowate, soczewkowate
Układ krystalograficzny: jednoskośny
Pokrój kryształów: znanych jest około 70 różnych postaci; tabliczki, słupki, włókna, bliźniaki
Luminescencja: niekiedy, barwy żółtej i zielonej wzbudzana promieniami UV
Skład chemiczny: CaO 32%, SO3 46%, H2O 21%
Własności chemiczne: prażony dzieli się na blaszki, stapia i traci wodę, rozpuszcza się wgorącym HCl
Czyszczenie: zimną wodą albo alkoholem
Minerały podobne: kryolit, kalcyt, anhydryt, alabaster może być mylony z marmurem, choć w dotyku jest cieplejszy
Rozróżnianie: twardość, łupliwość w jednym kierunku, gips nie burzy się w KCl, jest słabo rozpuszczalny w wodzie
Powstanie: wtórny, osadowy, hydrotermalny
Minerały współwystępujące: siarka, halit, aragonit, anhydryt, celestyn
Występowanie: rozpowszechniony
Zastosowanie: do produkcji cementu i materiałów budowlanych
MUSKOWIT Krzemian (KAl2[(OH,F)2|AlSi3O10])
Twardość: 2 - 2,5
Gęstość: 2,7 - 2,8
Rysa: biała
Barwa: biały, szary, srebrzystobiały, brązowawy, zielonkawy, żółtozielony
Przeźroczystość: przezroczysty do przeświecającego
Połysk: perłowy, szklisty, jedwabisty
Łupliwość: doskonała według (001)
Przełam: giętkie i sprężyste łuski
Morfologia: kryształy, skupienia blaszkowe, łuskowe, zbite, skrytokrystaliczne
Układ krystalograficzny: jednoskośny
Pokrój kryształów: płytkowy, tabliczkowy, krótkosłupowy
Skład chemiczny: skomplikowany, zmienny
Własności chemiczne: nierozpuszczalny w kwasach
Czyszczenie: rozcieńczonymi kwasami lub wodą
Minerały podobne: inne miki
Rozróżnianie: pokrój, badania rentgenowskie i chemiczne
Powstanie: magmowe, składnik pegmatytów, utwory hydrotermalne, metamorficzne
Minerały współwystępujące: skalenie, biotyt, kwarc,
Występowanie: bardzo rozpowszechniony
Zastosowanie: w przemyśle elektrycznym, jako materiał izolacyjny, do wyrobu ceramiki
HALIT(sól kamienna) Halogenek (NaCl)
Twardość: 2 (kruchy)
Gęstość: 2,1-2,2
Rysa: biała
Barwa: biały, szarawy, różowawy, niebieskawy, lila, pomarańczowy
Przeźroczystość: przeźroczysty do przeświecającego
Połysk: szklisty, tłusty
Łupliwość: doskonała
Przełam: muszlowy
Morfologia: kryształy, skupienia ziarniste, włukniste, stalaktyty
Układ krystalograficzny: regularny
Pokrój kryształów: sześciany, rzadko ośmiościany, kryształy szkieletowe, rzadko bliźniaki
Luminescencja: czerwona do różowej
Skład chemiczny: Na 39,34%, Cl 60,66% , domieszki: I, Br
Własności chemiczne: w płomieniu dmuchawki rozpryskuje się, barwi płomień na żółto
Czyszczenie: alkoholem, przechowywać w suchym miejscu
Minerały podobne: sylwin, anhydryt
Rozróżnianie: ma słony smak, łatwo rozpuszczalny
Powstanie: odparowanie słonych wód, z ekshalacji wulkanicznych
Minerały współwystępujące: gips, carnallit, sylvin
Występowanie: rozpowszechniony
Zastosowanie: w przemyśle spożywczym i chemicznym