Popyt i czynniki go określające

Popyt to zapotrzebowanie na dobra i usługi zgłaszane przez nabywców przy danej cenie i w danym czasie.
Popyt jest odwrotną relacją między ceną dobra (usługi) a ich ilością, którą konkurenci są skłonni i są w stanie (ceteris paribus) nabyć w danym okresie. Inaczej mówiąc, jeżeli cena danego dobra podnosi się, ilość sprzedana ceteris paribus spadnie. I odwrotnie, jeżeli cena dobra spada, ilość sprzedawana rośnie.
Typowa reakcja popytu na zmiany ceny ( przy wzroście cen popyt spada, przy spadku cen popyt wzrasta) ma jednak swoje wyjątki. Istnieją trzy wypadki zaprzeczające powyższej regule. Nazwane zostały one paradoksami: Giffena, Veblena oraz spekulacyjnym.
Angielski statystyk Robert Giffenn, badając konsumpcję niezamożnej ludności, stwierdził iż „im chleb droższy, tym więcej się go spożywa”. To nietypowe zjawisko określono paradoksem Giffena, natomiast dobra, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem ceny, nazwano dobrami Giffena.
Amerykanin Thorsten Veblen zauważył, iż w kręgach ludzi zamożnych kupowano więcej tych dóbr, których ceny rosły. Dobra luksusowej konsumpcji nazwano dobrami Veblena.
Paradoks spekulacyjny wiąże się z przewidywaniami przyszłej ceny. Jeżeli nabywcy przewidują możliwość wzrostu cen, to dokonują zwiększonych zakupów, co powoduje dalszy wzrost cen.
Wpływ zmiany ceny dobra na popyt może wywołać dwa rodzaje efektów: substytucyjny i dochodowy efekt zmiany ceny dobra.
Efekt substytucyjny zmiany ceny dobra x polega na tym, że przy obniżce ceny dobra x (przy założeniu stałości cen pozostałych dóbr) staje się ono względnie tańsze i konsumenci mogą zastąpić nim inne dobra.
Efekt dochodowy zmiany ceny dobra x polega na tym, że przy obniżce ceny dobra x siła nabywcza konsumentów rośnie, gdyż przy stałym dochodzie nominalnym konsument może nabyć więcej dobra x przy obniżonej cenie.

Poza czynnikiem ceny na popyt mają również wpływ tzw. Czynniki pozacenowe:
 Zmiany dochodów konsumentów: rośnie dochód - rośnie popyt,
 Wzrost ceny dóbr substytucyjnych: przy wzroście ceny np. masła rośnie popyt na margarynę,
 Spadek ceny dóbr komplementarnych: spadek ceny np. benzyny oznacza wzrost popytu na samochody,
 Zmiany mody i gustów konsumenta,
 Wzrost liczby nabywców wynikający ze zmian w populacji,
 Oczekiwania co do przyszłej ceny danego dobra: spodziewany wzrost ceny pociąga za sobą wzrost popytu.