Podstawowe pojęcia ekonomiczne
Ekonomia jest nauką o gospodarowaniu. Ze zdarzeniami ekonomicznymi człowiek ma doczynienia zawsze tzn. przez całe swoje Zycie ponieważ musiał zawsze zaspokoić swoje potrzeby. Twórcą nauki ekonomii był anglik Adam Smith który w roku 1776 wydał swoją pracę Pt.? Przyczyny bogactwa narodów? . Można powiedzieć Ze ekonomia jest nauką o gospodarowaniu i dokonywaniu wyborów w zakresie gospodarczej sfery życia. Gospodarowanie to działalność ludzka indywidualna lub zbiorowa która prowadzi do zaspokojenia potrzeb człowieka. Działalność ta czyli gospodarowanie powinna polegać na porównywaniu korzyści i kosztów(nakładów) i powinna być wyborem najlepszej możliwości.
Gospodarowanie powinno polegać na takich działaniach aby uzyskać jak najwięcej z tego czym dysponujemy. Gospodarować czyli dokonywać wyborów ekonomicznych musimy dlatego gdyż istnieje nieograniczona skala i różnorodność ludzkich potrzeb z ograniczonymi możliwościami ich zaspokojenia. Określa się to w ekonomi jako zjawisko żadkości i konieczności dokonywania wyboru ekonomicznego. RODZAJE EKONOMI:
mikroekonomia -zajmuje się badaniem poszczególnych elementów tworzących gospodarkę. Można powiedzieć ze mikroekonomia to gospodarowanie w skali jednego podmiotu gospodarczego np. gospodarowanie jednego przedsiębiorstwa, konsumenta, rodziny, producenta, sprzedawcy nabywcy.
Makroekonomia- Zajmuje się analizą gospodarki jako całości. Można powiedzieć że makroekonomia to gospodarowanie w skali wielu podmiotów gospodarczych jako całości. makroekonomia zajmuje się gospodarką oraz zjawiskami w niej zachodzącymi jako całością np .tworzenie dochodu narodowego, podział dochodu narodowego, bezrobociem, inflacją podziałem budżetu, systemem finansowo podatkowym. Ekonomia pozytywna bada rzeczywiste funkcjonowanie gospodarki i zajmuje się opisem faktów zaistniałych. stara się odpowiedzieć na pytanie jak jest w gospodarce jakie jest bezrobocie w Polsce ?
Ekonomia normatywna Zajmuje się gospodarką i odpowiada na pytanie jak powinno być w gospodarce, jaki powinien być podział dochodu narodowego .
POTRZEBA jest to brak czegoś co jest potrzebne człowiekowi lub co chciałby mieć do dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego. Potrzeby ludzkie są: różnorodne nieograniczone zmienne w czasie zmienne w przestrzeni uwarunkowane społecznie.
Potrzeby transcendencji- potrzeby samoregeneracji potrzeby szacunku i uznania<2> potrzeby przynależności i miłości potrzeby bezpieczeństwa potrzeby fizjologiczne<1>
1. potrzeby podstawowe (maturalne fizjologiczne biologiczne) muszą być spełnione aby człowiek mógł żyć i dotyczą one wszystkich ludzi. Spanie oddychanie jedzenie
2. potrzeby wyższego rzędu są już zróżnicowane u różnych ludzi i wynikają z osobowości danego człowieka np. potrzeba rozrywki, jeden człowiek woli kino a inny dyskotekę inny jeszcze teatr.
Człowiek zaspokaja swoje potrzeby korzystając z otaczającej go przyrody
Dobro jest to rzecz materialna którą człowiek widzi lub może dotknąć lampa krzesło
Usługa ma charakter niematerialny ale jej skutki są odczuwalne. Lekarska prawnicza
Produkt to dobro lub usługa. Produkty przeznaczone na sprzedaż stają się towarami. Dobra i usługi przeznaczone na sprzedaż stają się towarami. Nie każdy produkt staje się towarem ale tylko ten który jest przeznaczony na sprzedaż. Nie każdy towar jest produktem natomiast nie każdy produkt jest towarem
Konsumpcja jest to spożywanie lub użytkowanie czyli korzystanie z dóbr lub usług.
Konsumpcja jednorazowa oznacza że dane dobro zostało bezpośrednio spożytkowane miałam jabłko spożyłam je tzn skonsumowałam nie ma tego jabłka.
Konsumpcja rozłożona w czasie to taka kiedy dane dobro użytkowane jest czyli konsumowane (korzystam z niego) przez jakiś okres czasu np., meble .
RODZAJE DÓBR 1.kryterium podziału wg źródła ich pochodzenia : Dobra wolne dary natury są to dobra dostępne w przyrodzie i nie są wytworem pracy ludzkiej lecz przyrody: powietrze słońce piasek. Wiatr, dobra gospodarcze dobra ekonomiczne są wytworem pracy człowieka i powstają one w wyniku działalności gospodarczej tzn są wytworzone przez ludzi ławka odzież. 2. kryterium podziału wg przeznaczenia: dobra konsumpcyjne to takie dobra które służą do zaspokojenia potrzeb ludzkich odzież żywność okulary, dobra produkcyjne służą do otrzymywania nowych dóbr gospodarczych surowce półprodukty materiały . Należy zauważyć ze niektóre dobra mają dwoisty charakter, tzn raz dane dobro może być dobrem konsumpcyjnym a innym razem to samo dobro może mieć charakter dobra produkcyjnego węgiel cukier.
3.kryterium podziału wg związku zachodzącego pomiędzy dobrami tzn według zależności pomiędzy dobrami: zjawisko substytucji związek substytucjalności oznacza zastępowanie się, Zjawisko komplementarności oznacza łączenie się uzupełnianie, Związek niezależności coś jednego nie ma wpływu na coś drugiego
Dobra substytucyjne to takie kiedy chcąc zaspokoić jakąś potrzebę można posłużyć się jednym dobrem albo innym dobrem. Dobra komplementarne to takie kiedy chcąc zaspokoić daną określoną potrzebę należy posłużyć się dwoma Lu? więcej dobrami jednocześnie, Dobra niezależne to takie kiedy daną określoną potrzebę zaspokajam określonym dobrem, natomiast inne dobro nie służy do zaspokojenia tej potrzeby. To inne dobro służy natomiast do zaspokojenia innej potrzeby . pomiędzy tymi dobrami nie zachodzi żaden logiczny związek przyczynowo skutkowy
Zasoby ekonomiczne obejmują wszystko to co jest potrzebne i wykorzystywane do produkcji dóbr i usług. Zasoby ekonomiczne możemy podzielić na:
1.Zasoby naturalne (nazywane ziemia) to wszelkiego rodzaju tzw dary natury przyrody dobra wolne np. surowce powietrze gleba, 2.Zasoby ludzkie (praca) to praca człowiekanp zdolności umiejętności siła fizyczna 3.Zasoby kapitałowe (kapitał dzielą się na rzeczowe i finansowe i są to wartości rzeczowe i wartości finansowe które są potrzebne do produkcji innych dóbr bądź usług. Do wartości rzeczowych możemy zaliczyć maszyny urządzenia narzędzia budynki hale fabryczne itp. Do wartości finansowych możemy zaliczyć wszelkiego rodzaju środki finansowe występujące np. w postaci pieniędzy akcji obligacji bonów czeków, udziałów.
Zasoby które wykorzystuje się w procesie produkcji nazywane są czynnikami wytwórczymi albo siłami wytwórczymi. Oznacza to ze do wytworzenia czyli produkcji dóbr wykorzystywane są czynniki wytwórcze: ZIEMIA PRACA KAPITAŁ, cwartym czynnikiem wytwórczym jest przesiębiorczość- oznacza chęci zdolności umiejętności predyspozycje możliwości do zorganizowania procesu produkcji dóbr bądź świadczenia usług. Oznacza również ze czynniki wytwórcze (ziemia PRACA KAPITAŁ) trzeba połączyć i wykorzystać to jest zorganizować działalność produkcyjną bądź świadczenia usług.
W skład czynników produkcyjnych wchodzą przedmioty pracy plus środki pracy które nazywane są środkami produkcji oraz praca ludzka która nazywana jest siłą roboczą a także organizacją procesu produkcji dóbr i usług która nazywana jest przedsiębiorczością
Podmioty pracy są to podmioty na które skierowana jest praca ludzka i z których wytwarzane są dobra ekonomiczne. Są to surowce minerały
Środki pracy są to srodki za pomocą których wytwarzane są określone dobra bądź usługi. Do środków pracy zaliczamy maszyny urządzenia środki transportowe
Produkcja- to proces w którym wykorzystuje się czynniki wytwórcze (ziemia praca kapitał) oraz przedsiębiorczość i wytwarza się dobra bądź świadczy usługi w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich.
Technologia produkcji- aby coś wytworzyćtzn wyprodukować trzeba połączyć ze sobą wszystkie czynniki wytwórcze czyli zastosować odpowiednią technologię. Technologia produkcji wyznacza ilość rodzaje i proporcje czynników wytwórczych potrzebych do wyprodukowania danego produktu czyli ile i w jaki sposób powinny ze sobą być połączone.
Podział pracy to metoda wytwarzania dóbr i świadczenia usług polegająca na podziale produkcji na poszczególne wyspecjalizowane zadania
Specjalizacja produkcji polega na tym ze producent wytwarza jeden rodzaj dóbr bądź świadczy usługę w dużych ilościach. Mówi się że jest specjalista w danej dziedzinie lub produkcji.
Warukiem aby wyprodukowane dobra bądź usługi mogły zostać skonsumowane jest wymiana. Czyli chodzi o połączenie produkcji z konsumpcją. Wymiana jest jednym z elementów ? ogniw cyklu gospodarczego
Wymiana jest to dobrowolnie przekazywanie dobra lub świadczenie usługi przez producenta czyli sprzedającego (podaż) na rzecz konsumenta czyli kupującego (popyt). Sposób wymiany zmienił się historycznie np. funkcjonowała kiedyś wymiana o charakterze towar za towar tego typu wymiana nazywa się wymianą barterową. Obecnie to jest w warunkach gospodarki rynkowejwymiana ma charakter towarowo pieniężny i jest to dokonywanie transakcji kupna sprzedaży inaczej mówiąc sprzedaż towaru po jakiejś cenie. Człowiek przez całe swoje życie potrzebuje najróżnorodniejsze dobra i usługi w celu zaspokojenia swoich potrzeb.
W zdecydowanej większości człowiek zaspokaja swoje potrzeby kupując na rynku różnorodne towary (dobra i usługi) dlatego też wymiana ma charakter towarowo pieniężny co oznacza ze towar jest przekazywany od sprzedającego do kupującego natomiast zapłata za ten towar jest przekazywana od kupującego do sprzedającego. Taka wymiana w warunkach gospodarki rynkowej ( a taką mamy obecnie)to dokonywanie transakcji kupna sprzedaży pomiędzy sprzedającym a kupującym
Srodkiem przy pomocy którego jest dokonywana wymiana towarowo pieniężna jest pieniądz. Cena jest to wartość towaru wyrażona w pieniądzach, jest to pieniężne wyrażenie wartości towaru, jest to zapłata pieniędzmi za jakieś dobra bądź usługi.