Podstawy nauki o finansach

Finanse-wszelkie zjawiska i procesy pieniężne
1.produkcja
2.wymiana ( transakcje ekwiwalentne i nieekwiwalentne-transfery)
3.podział
4.konsumpcja

Klasyfikacje zjawisk pieniężnych:
*Kryterium przedmiotowe-pozwala wyodrębnić zjawiska pieniężne niezależne od tego, jakie podmioty biorą w nich udział
1.przychody i wydatki czyli strumienie pieniężne ekwiwalentne lub rynkowe
2.przychody i wydatki pieniężne redystrybucyjne nazywane transferami
3.przychody i wydatki pieniężne kredytowe ( przychody i wydatki kredytowe)
*Kryterium podmiotowe:
1.finanse przedsiębiorstw
2.finanse ludności
3.finanse publiczne
4.finanse bankow i instytucji kredytowych
5.finanse ubezpieczen

System finansowy panstwa- całość instytucji i instumentow finansowych finansowych danym panstwie. Porządkujemy je biorac pod uwage wspolny obszar dzialania ogniwa systemu finansowego:
1.system budżetowy(finansow publicznych)
2.system bankowo-kredytowy
3.system ubezpieczen
4.finanse przedsiębiorstw
Zjawiska finansowe w
1.ujeciu podmiotowym (instytucje finansowe bankowe i niebankowe)
2.ujeciu przedmiotowym (zjawiska ekwiwalentne, transfery, pozyczki)
3.ujeciu instrumentalnym (instrumenty: papiery wartościowe i pozostale instrumenty finansowe)
4.ujeciu funduszowym (własność- fundusz prywatny i publiczny; zakres- fundusz makro i mikro; unkcja podmiotu ek.- fundusze panstwa, przedsiębiorstw, bankow i instytucji bezp.; przeznaczenie- fundusze ogolne i celowe; sztywność zasad funkcjonowania- fundusze sformalizowane i niesformalizowane)

Kreacja pieniadza:
-pieniadz Banku Centralnego
-pieniadz bankow prywatnych (wkładowy, zyrowy, depozytowy)
Stopa rezerw obowiązkowych to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów jaka musza utrzymac banki komercyjne na mocy decyzji Banku Centralnego
D= R:r maksymalna granica do której bank moze udzielac kredytow, R- wartość rezerw, r- wskaźnik rezerw obowiązkowych
Wartość rezerw gotówkowych.
Wzrost rezerw gotówkowych zwieksza możliwość kreacji pieniadza, natomiast spadek R zmniejsza możliwość kreacji pieniadza.
Mnożnik kreacji pieniadza- odwrotność stopy rezerw obowiązkowych m = 1:obowiązkowych
Podaz pieniadza = baza monetarna x mnożnik kreacji pieniadza

Pieniądzem jest kazde dobro powszechnie przyjmowane w roli srodka zaplaty; okresla się wszystko co jest powszechnie akceptowane jakos srodek regulowania zobowiązań.
Pieniadz jest to pewien powszechnie akceptowany towar, za pomoca którego dokonujemy płatności za dobro lub usługi lub wywiazujemy się ze zobowiązań..
Funkcje pieniadza:
1.funkcja srodka wymiany i srodka płatniczego
2.funkcja miernika wartości (system cen relatywnych-odnosimy wartość jednego towaru do innego; pieniadz jest tutaj jednostka obrachunkowa czyli jednostka w której wyrazone SA cey i w której prowadzone SA rozliczenia)
3.funkcja tezauryzacji(srodka przechowywania wartości)
Pieniadz:
1.towarowy (towary konsumpcyjne, kruszce; posiadaly cechy: podzielności, nie psuly się, mialy wartość sama bezgotówkowy sobie)
2.symboliczny (warunki utrzymania pieniadza symbolicznego: ograniczenie kregu podmiotow uprawnionych do jego wytwarzania, nadanie mu statusu prawnego srodka płatniczego bezgotówkowy danym kraju)
3.bezgotowkowy (ma dwie formy : kredyt w rachunku, wkład na rachunku)
4.elektroniczny(wirtualny, plastikowy)
Etapy wymienialności kwitow depozytowych na kruszce:
1.system pelnej wymienialności
2.system sztabowo-zloty
3.system dewizowo-zloty
Pieniadz:
1.gotowkowy (bilety banku centralnego, bilon)
2.bezgotowkowy(depozyty na rach w banku centralnym i depozyty na rach w bankach komercyjnych)

Agregaty pieniężne(miara zasobow, podaz pieniadza):
1.M0- obejmuje pieniadz BC
2.M1- pieniadz w ścisłym znaczeniu tego slowa, tzn. obejmuje kategorie M0 oraz depozyty a-vista
3.M2- obejmuje M1 oraz tzw. Pieniadz potencjalny
4.M3- zasoby pieniezna tzn M2 oraz wszelkiego rodzaju srednio czy długoterminowe niezaliczane do M2
5.M4 (L)- zasoby płynności gospodarki M3 oraz roznego rodzaju aktywa finansowe.
Podaz pieniadza:
-koncepcja transakcyjna-wąskie ujęcie podaży pieniądza. W tej koncepcji przyjmuje się, że podstawową funkcją pieniądza jest funkcja środka cyrkulacji.
-koncepcja płynności-zwraca się uwagę na funkcję pieniądza jako środka akumulacji oraz na to, że pieniądz jest tylko jednym z wielu aktywów finansowych. W związku z tym do podaży pieniądza włączyć należy te aktywa, które są płynne i które można bez problemu wymienić na gotówkę.

Aktywa- składniki majatku jednostki w ujeciu wartościowym. Sa to srodki postawione do dyspozycji przedsiębiorstwa, wykorzystywane przy realizacji operacji gospodarczych.
Aktywa:
-aktywa quasi-pieniezne- prawie pieniadz, roznego rodzaju depozyty terminowe na rach bankowych.
-aktywa finansowe- to papier, dokument uprawniający jego posiadacza do otrzymania w przyszłości określonego strumienia płatności (odsetek bądź kapital i odsetek)
-aktywa rzeczowe
Płynność aktywu-to jego zdolność do szybkiej i łatwej zamiany na pieniadz w dowolnym momencie i bez starty, kiedy zyczy sobie tego posiadacz aktywu.
Cechy pieniadza:
1.brak kosztow transformacji
2.brak dochodu z wartości przechowywanej w formie pieniężnej
3.stala wielkość nominalnej wartości przechowywanej w pieniadzu
Optymalizacja gotowki:
1 potrzeba zachowania swojej płynności czyli zdolności do bieżącego regulowania zobowiązań
2 osiaganie dodatkowych dochodow z pieniadza
Wskaźnik płynności gotówkowej I stopnia- składnik finansow, sroki pieniężne : zobowiązania bieżące = 20%

Funkcje finansow publicznych:
1.rozdzielcza (fundusz- to zasob który jest wynikiem gromadzenia środków rzeczowych lub pieniężnych. Jest tez nieraz definiowanyt jako zestawienie dochodow i wydatkow albo jako srodki pieniężne przeznaczone na jakis cel. Fundusz nabywczy- z ekonom punktu widzenia jest to ta czesc środków pieniężnych która jednostka może dowolnie dysponowac. Metody realizacji funkcji rozdzielczej: budzetowa i kredytowa)
2.kontrolna
3.stymulacyjna

Rynek finansowy-proces kupna-sprzedazy kapitalu za pewne wynagrodzenie nazywane procentem. Inaczej rynek finansowy uosabia przeplyw strumieni finansowych, kapitalu w gospodarce.
Segmenty rynku finansowego:
-rynek pieniężny (elementy rynku pieniężnego: rynek papierow wartościowych krótkoterminowych, rynek lokat międzybankowych, kredyty i depozyty krótkoterminowe)
-rynek kapitałowy ( elementy rynku: papiery wartościowe długoterminowe- obligacje i akcje; depozyty i kredyty długoterminowe)
Roznica miedzy tymi dwoma rynkami to zaplecze instytucjonalne- r. kapitałowy : gielda, r. Pieniezny-wiele instytucji: banki, BC, przedsiębiorstwa.
Rynek:
-pierwotny
-wtorny ( funkcje: zapewnia płynność papierom wartościowym, umozliwia wycene papierow wartościowych)

Papier wartościowy z punktu widzenia:
1.prawnego(dokument stwierdzający posiadanie przez ich właściciela pewnego rodzaju prawa)
2. ekonomicznego
-nabycie prawa do współwłasności firmy
- udzielenie kredytu rzadowi, firmie lub innemu podmiotowi
-uzyskanie prawa do otrzymania w przyszłości pewnej wartości w postaci instrumentu finansowego
(kontrakt futures- uzgodnienie dotyczące dostarczenia w określonym okresie w przyszłości towaru lub instrumentu finansowego po cenie ustalonej dzis)
Papiery wartościowe:
-o stalym oprocentowaniu(te papiery, które zapewniają instytucji z góry określony dochód)
-o zmiennym oprocentowaniu(papiery dłużne, o zmiennym dochodzie, który ciężko policzyc)
Papiery wartościowe ze względu na uprawnienia inkorporowane w papierach:
1.papiery opiewające na wierzytelności pieniężnej
2. papiery zawierajace uprawnienie do rozporządzania towarem znajdującym się pod piecza wystawcy dokumentu
3. papiery w których inkorporowane sa prawa udziałowe w spolkach akcyjnych
Papiery wartościowe ze względu na regulacje obrotu:
1.papiery imienne-papiery, z których prawa są przenoszone na drodze przekazu praw na inną osobęi wydanie najczęściej nowego dokumentu, w którym wykazany jest nowy właściciel
2. papiery na okaziciela-papiery, które legitymują każdą osobę przedstawiającą dokument jako właściciel
3. papiery na zlecenie-papiery, które legitymują jako uprawnionego osobę imiennie wskazaną na dokumencie lub inną osobę przez nią wskazaną

AKCJE
Akcja to paper wartościowy poświadczający prawo jego posiadacza do współwłasności spolki akcyjnej która papier wyemitowala, jest to papier udziałowy. Są to papiery o zmiennym dochodzie. Są dwa rodzaje dochodu z akcji:
1.wzrost ceny akcji na rynku
2.dywidenda
Wartość nominalna akcji- to rowna ( w stosunku do innych) czesc kapitalny akcyjnego spolki inaczej to kapital akcyjny podzielony przez ilość wyemitowanych akcji.
Cena emisyjna akcji-cena jej sprzedazy akcjonariuszom na rynku pierwotnym.
Cena rynkowa- cena po której handluje się akcja.
Akcje:
1.materialne i zdematerializowane
2.imienne i na okaziciela
3.zwykle i uprzywilejowane
Akcje zwykle-akcje na których nie ciaza żadne szczególne uprawnienia a akcjonariuszom przysługują dwa rodzaje praw
-prawa korporacyjne (prawo do uczestnictwa w WZA, do współdecydowania o sprawach spolki, do wyboru wladz spolki i ich kontroli, do informacji)
-prawa majatkowe (prawo do udzialu w zysku rocznym, do poboru akcji nowych emisji, do czesci majatku spolki w przypadku jej likwidacji)
Akcje uprzywilejowane- uprawniaja do :
-wysokosci wyplacanej na jedna akcje dywidendy
-liczby glosow na jedna akcje
-dodatkowe uprawnienia w przypadku podzialu likwidowanego majatku
Akcje zlote-prawo do weta w wyjatkowych sytuacjach.
Czynniki determinujące wartość akcji:
1.czynniki makroekonomiczne
2.czynniki związane z branza
3.bezposrednie wyniki finansowe
Wartość wewnetrzna akcji czyli wartość obiektywna przedsiębiorstwa na rynku na podstawie czynnikow determinujących wartość akcji.







OBLIGACJE
To papier wartościowy poświadczający wierzytelność czyli zobowiązanie dłużne remitenta wobec jej właściciela do wyplaty oprocentowania oraz wykupu obligacji w terminach ustalonych w warunkach emisji.
Obligacje:
1.o stalym i zmiennym oprocentowaniu
2.w formie materialnej i zdematerializowane
3.imienne i na okaziciela
4. zerokuponowe (sprzedawane z dyskontem)
5.niezabezpieczone i zabezpieczone
Obligacje ze względu na rodzaj remitenta:
1.przedsiebiorstw
2.skarbowe
3.komunalne

KATEGORIE FINANSOWE
PRZYCHODOWE
1. cena – wywołuje różne zjawiska finansowe, wyraża w pieniądzu wartość towarów i usług oraz czynników wytwórczych.
Funkcje ceny:
- przychodowa-ceny są narzędziem rynkowej weryfikacji działalności podmiotu, ponieważ wpływają na wysokość przychodów, ale i kształtują ponoszone koszty, a tym samym kształtyją nam dochód, jaki osiągają przedsiębiorstwa
-alokacyjna-związana z rolą cen w alokacji towarów i usług. Od poziomu ceny zalezy popyt na dobra i usługi, a cena może być kształtowana przez podatki i akcyzę
-motywacyjna-polega na kształtowaniu cen i przez to wywoływaniu odpowiednich reakcji podmiotów gospodarujących i osób prywatnych. Mogą dotyczyc podaży i popytu.
-redystrybucyjna-polega na wykorzystaniu cen jako narzędzia redystrybucji dochodów podmiotów gospodarczych oraz osób fizycznych.
2.przychód pieniężny-jest to zewnętrzny pieniężny wyraz skutków działalności gospodarczej. Realizacja przychodów możliwa jest dzieki cenie. Przychód jest narzędziem weryfikacji działalności gosp podmiotów. Umożliwia on pokrycie kosztów działalności i jest źródłem nadwyższki finansowej albo w postaci dochodu lub zysku.
3.wpływy pieniężne-kategoria szersza niż przychody. Obejmują środki niebezpośrednie z działalności.

DOCHODOWE
1.dochód-nadwyżka ekonomiczna, przyjmuje wartość pieniężną. Może mieć różne źródła i charakter.
Dwa rodz: -dochód z pracy –dochód z kapitału albo majątku
2.zysk-kategoria węższa od dochodu, związana z prowadzenie działalności gosp
3.procent-dochód osiągany z pożyczonego kapitału. Dla pożyczkodawcy jest dochodem, dla pożyczkobiorcy kosztem.
Z pojęciem tym wiąże się stopa %-wyrażona w % cena kapitału pożyczkowego.
4.renta pieniężna-forma dochodu otrzymywanego w długim okresie, regularnie, z różnych tytułów:
-renta z ulokowanego kapitału
-renta z wydzierżawionej ziemi
-renta z dzierżawionego majątku
Renta z kapitału- stały dochód właściciela
Renta społeczna-dożywotnie świadczenie pieniężne należne pracownikowi, po przepracowanej liczbie lat

WYDATKOWO-KOSZTOWE
1.wydatek-nabycie cześci PKB(sens ekonomiczny), kwota pieniędzy rozdysponowana w związku z różnymi transakcjami gosp (sens rachunkowy)
2.koszt-pieniężny wyraz zużycia czynników wytwórczych wykorzystywany w procesie gospodarczym. Wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodów. Są koszty stałe i zmienne
3.amortyzacja-część kosztów wytworzenia towarów i usług za pomocą majątku trwałego. Rodzaj kosztu, który nie stanowi wydatku pieniężnego, bo są to odpisy z tytułu zużycia śr.trwał. Jest wykorzystywana przez państwo w celu wpływania na przebieg procesów gosp, bo to państwo określa metodę amortyzacji. Mamy amortyzację liniową i przyśpieszoną.

PODATKOWE
Podatek to przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa, które to przepisy b.dokładnie określają konstrukcję podatku.
Funkcje podatków:
-fiskalna-podatek to podstawowy instrument gromadzenia dochodów publicznych, polityki fiskalnej
-społeczna-wykorzystanie podatków-ulgi i zwolnienia podatkowe. Instrument polityki społecznej. Niższe stawki podatkowe wykorzystywane do redystrybucji dochodów.
Kategorie finansowe podatkowe to: przychodowe, dochodowe, konsumpcyjne i majątkowe.

DŁUŻNE
1.pożyczka pieniężna-polega na udostępnianiu przez pożyczkodawcę środków finansowych. Udzielane są przez wszystkie podmioty dysponujące nadwyżką pieniężną.
2.kredyt-pojęcie węższe. Udzielają go wyłącznie banki. To szczególna forma pożyczki.
Kredyt to stosunek ekonomiczny polegający na odstąpieniu przez jedną ze stron (wierzyciela) drugiej stronie (dłużnikowi) określonej wartości w pieniądzu lub w towarach na warunkach zwrotu równowartości pieniądza albo towaru w ustalonym terminie. Transakcja taka wiąże się najczęściej z żądaniem wynagrodzenia dla wierzyciela w postaci procentu.
Funkcej kredytu:
-emisyjna-polega na tym, że banki udzielają kredutów na bazie złożonych w nich depozytów, co prowadzi do powstania tzw wtórnych wkładów i kreacji pieniądza bankowego
-dochodowa-polega na tym, że kredyt uzożliwia kredytobiorcy dokonanie dodatkowych wydatków ponad granice zakreślone własnymi dochodami.
3.deficyt finansowy-ujemne saldo pieniężne jakiegokolwiek bilansu, wtedy kiedy wydatki przekraczają dochody
4.dług finansowy-ogół zadłużenia. Pieniężne zobowiązanie podmiotu do spłaty długu w określonej wielkości i terminach. Źródłem długu są zaciągane pożyczki, zobowiązania oraz skumulowanie deficytu z lat poprzednich.

Pieniadz o odroczonym terminie płatności:
1.naleznosc-uprawnienie osoby fizycznej albo prawnej do otrzymania w danym terminie okreslonego świadczenia pieniężnego od innej osoby
2.zobowiazanie-jest to konieczność świadczenia pieniężnego na rzecz innego podmiotu.








Stopa procentowa-koszt wykorzystania obcego kapitalu albo inaczej cena dysponowania pożyczonym kapitalem.
Czynniki kształtujące wysokość stop procentowych:
1.czynniki wpływające na wysokość pojedynczej stopy procentowej
-kwota pozyczki
-czas kredytowania
-sposób naliczania odsetek
-sytuacja finansowa dłużnika
-zabezpieczenia splaty kredytu oraz jego rodzaj
-ryzyko kredytowania
2.czynniki które wpływają na poziom wszystkich stop procentowych w gops.
-inflacja
-polityka monetarna BC
-popyt i podaz pieniadza
-polityka fiskalna
-sytuacja na rynkach międzynarodowych

Teorie dotyczące czynnikow determinujących wysokość stop procentowych:
1.teoria preferencji płynności-wyjaśnia zmiany stóp % przez analizę dwóch czynników:
-podaz pieniadza
-sklonnosc do utrzymywania rezerw pieniężnych ( trzy motywy przechowywania i gromadzenia gotowki: motyw transakcyjny, motyw ostroznosciowy, motyw spekulacyjny)
2. teoria funduszy pozyczkowych-traktuje ona rynek finansowy i rynek pieniądza jak rynek towarów.

Nominalna stopa % - stopa % dla jednego okresu bazowego.
Efektywna stopa % - uwzględnia w sobie sposób naliczania odsetek i mówi nam o ile rzeczywiście wzrosnie kwota lokaty na skutek kapitalizacji odsetek