Hałas i wibracje- ich wpływ na życie człowieka

Dźwięk powstający w następstwie drgań ciał lub cząstek powietrza i przenoszony w postaci fali akustycznej podłużnej, w życiu człowieka spełnia rolę podwójną. Z jednej strony, jako podstawowy środek ostrzegania, porozumiewania się i odbioru wrażeń estetycznych est zjawiskiem cennym i pożądanym, jednak jako hałas, wywierający szkodliwy wpływ na psychikę i zdrowie ludzkie, wymaga zdecydowanego zwalczania przez cały świat humanistyczny i techniczny. Rozwojowi naszej cywilizacji towarzyszą stopniowe przekształcenia, kwalifikowane jako degradacja jakości środowiska naturalnego. Jedna z obserwowanych istotnych zmian polega na tym, że do odwiecznych, naturalnych źródeł emisji zjawisk dźwiękowych doszły nowe źródła energii akustycznej, powodujące pojawienie się w dotychczasowym otoczeniu człowieka dźwięków niepożądanych, nienaturalnych, zakłócających normalny tryb życia, powodujących odczuwalne przykrości i wywołujących irytację, które to dźwięki już w czasach antycznych nazwano hałasem.
Tak więc hałasem są wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na organ słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka. Inna współczesna definicja za hałas uznaje wszystkie dźwięki, które irytują, są powodem odczuwania przykrości i lęku, rozpraszają uwagę, pogarszają międzyludzką
komunikację, utrudniają wykonywanie pracy, są w danym miejscu oraz w danym czasie nie chciane i nie tolerowane, wskutek czego obniżają subiektywnie odczuwaną jakość życia. Hałasem są też, nie wywołujące wymienionych wrażeń, odczuć i skutków zjawiska akustyczne, których sami jesteśmy przyczyną (np. głośna muzyka), wówczas gdy ich fizyczne parametry (zwłaszcza wysokie natężenie), są
powodem wystąpienia potencjalnej lub faktycznej szkodliwości dla szeroko pojętego zdrowia. Ponadto obecnie hałasem nazywa się również mogące uszkadzać zdrowie, rozchodzące się w powietrzu fale akustyczne o częstotliwościach nie wywołujących żadnych wrażeń słuchowych ? infradźwięki i ultradźwięki,. Skojarzenie definicji hałasu z powszechnością jego występowania we wszystkich obszarach życia ludzkiego pozwala zrozumieć, dlaczego ten czynnik środowiskowy stał się współczesną plagą ludzi ? jedną z najbardziej dokuczliwych i występującą na prawie wszystkich kontynentach.
Hałas powoduje poważne zaburzenia w organizmie ludzkim i jest przyczyną wielu ciężkich schorzeń. Jest przyczyną wcześniejszego starzenia się i może spowodować skrócenie życia o 8-12 lat. Odpowiednio nasilony hałas, już po 10 minutach może wywołać u człowieka całkowicie zdrowego wiele zmian fizjologicznych, w tym zmianę w strukturze hormonów nadnercza, ponadto może
spowodować wystąpienie zmian czynnościowych mózgu, odpowiadających objawom padaczki. W starożytnych Chinach hałas traktowano jako surową karę dla przestępców. Zarządzenie ministra policji Ming Ti z 211 r.p.n.e. głosiło, iż obraza najwyższego nie będzie karana wieszaniem, ścięciem czy zakuwaniem lecz nieprzerwanym słuchaniem piszczałek, bicia bębnów i krzyków do czasu, aż skazany padnie martwy, ?bowiem jest to najbardziej męcząca śmierć, jaką ponieść może człowiek?.
W zależności od przyjętej metody, hałas można klasyfikować na różne sposoby. I tak:
- klasyfikacja wynikająca z właściwości narządu słuchu rozróżnia hałas poddźwiękowy (infra akustyczny), słyszalny (akustyczny)
i naddźwiękowy (ultraakustyczny),
- z uwagi na charakter oddziaływania wyróżnia się hałasy uciążliwe ? nie wywołujące trwałych skutków w organizmie oraz hałasy
szkodliwe ? wywołujące trwałe skutki lub powodujące określone ryzyko wystąpienia trwałych zmian w organizmie,
- ze względu na przebieg czasowy hałas dzielimy na: ciągły, przerywany oraz impulsowy,
- biorąc pod uwagę środowisko, w którym hałas występuje, wyróżniamy: hałas przemysłowy (w tym występujący w środowisku pracy), hałas komunalny (obecny w pomieszczeniach i miejscach przebywania ludzi) i hałas komunikacyjny (związany ze środkami
transportu),
- mając na względzie zasadę powstawania hałasu (klasyfikację źródeł dźwięku), hałas dzielimy na wytwarzany przez źródła aerodynamiczne (w następstwie przepływu powietrza lub innego gazu) oraz źródła mechaniczne (wskutek tarcia i zderzeń ciał stałych).
W pierwszej połowie ubiegłego wieku, ze względu występowanie u narażonych pracowników trwałych uszkodzeń słuchu, zajmowano się przede wszystkim hałasem występującym w środowisku pracy. W latach późniejszych coraz większą uwagę poświęcano hałasowi komunalnemu jako czynnikowi oddziaływającemu na całą populację, powodującemu negatywne zmiany w ogólnym stanie zdrowia oraz będącemu przyczyną innych niekorzystnych reakcji i odczuć człowieka. Do wzrostu znaczenia hałasu komunalnego w ogólnej problematyce szkodliwości hałasu przyczyniają się między innymi następujące okoliczności. W większości rozwiniętych krajów, problem hałasu w środowisku pracy w znacznej mierze został już opanowany ? wdrożone regulacje prawne powodują skuteczną eliminację hałaśliwych urządzeń i technologii oraz wymuszają lepszą ochronę bierną narażonych pracowników, a systematycznie udoskonalane programy profilaktyczne zmniejszają poziom narażenia i wielkość populacji
pracowników zatrudnionych w hałasie, dzięki czemu zmniejsza się liczba nowych przypadków zawodowego uszkodzenia słuchu. Wskutek mnożenia się nowych źródeł emisji hałasu poza środowiskiem pracy, ustabilizował się trend wzrostu poziomu natężenia hałasu w sferze bytowania człowieka i coraz większej części populacji hałas komunalny dokucza w sposób istotny. Rośnie liczba publikacji z wynikami rzetelnie przeprowadzonych badań, wskazującymi na szkodliwość hałasu komunalnego dla
zdrowia ogólnego i szeregu istotnych atrybutów życia współczesnego człowieka. Znacząco powiększyła się indywidualna świadomość prawa do takiej jakości środowiska komunalnego, która z jednej strony
gwarantowałaby pożądany komfort życia, a z drugiej ? pozwalała na niezakłóconą aktywność psychiczną, intelektualną oraz pełnię pozytywnych przeżyć emocjonalnych. W bardzo wielu krajach powstały prężne organizacje społeczne, których głównym celem jest zatrzymanie wyżej wspomnianego trendu narastania natężenia hałasu, a w przypadku wystarczającej zasobności ekonomicznej, nawet jego odwrócenie.
Wśród szkodliwości środowiskowych hałas wyróżnia się nie tylko tym, że oddziałuje na niemal wszystkich mieszkańców Ziemi, lecz także tym, że wpływa negatywnie na cały organizm i wszystkie jego funkcje. Dźwięk i zawarta w nim informacja spowodowały taką ewolucję układu słuchu, iż stał on się doskonałym systemem ostrzegawczym. W sytuacjach zagrożenia, kiedy konieczna
była natychmiastowa reakcja, sygnały dźwiękowe bez użycia świadomości uruchamiały odruchową, natychmiastową odpowiedź całego organizmu. We wczesnych stadiach ewolucyjnych narząd słuchu spełniał tylko funkcję ostrzegawczą, jednak w miarę rozwoju układu nerwowego spowodowanego rozwojem społecznym, w oparciu o narząd słuchu pojawiły się zalążki mowy. Słuch z uwagi na
otrzymywanie informacji zawartej w mowie oraz możliwość stałej kontroli poprawności mowy, miał i ma nadal zasadnicze znaczenie dla jej odbioru. Stąd w pełni zasadny jest pogląd, że słuch dzisiejszego człowieka oraz odbierane przezeń bodźce słuchowe, są niesłychanie ważne dla: jego wychowania, rozwoju funkcji psychicznych, intelektualnych i emocjonalnych, nabywania wiedzy i jej wykorzystania, myślenia oraz tworzenia osobowości, życia w rodzinie i w społeczeństwie. Jedne bodźce słuchowe ? jako pożyteczne ? te przejawy życia inicjują i umożliwiają, inne ? odpowiadające współczesnej definicji hałasu ? powyższe funkcje zakłócają.
Możliwość ingerowania hałasu w życie człowieka wynika ze specyfiki dróg nerwowych i narządu słuchu, które znacznie odbiegają od połączeń i dróg nerwowych pozostałych zmysłów. Narząd słuchu jest silnie unerwiony, a połączenia nerwowe od tego narządu prowadzą nie tylko do ośrodka zlokalizowanego w korze mózgowej (gdzie powstaje wrażenie słuchowe) lecz i do innych ośrodków
nerwowych, zlokalizowanych w ośrodkach podkorowych i pniu mózgu ? częściach mózgu sterujących różnymi procesami życiowymi, np. błędnikiem odpowiedzialnym za zmysł równowagi. Do tych ośrodków sygnały słuchowe docierają niezależnie od faktu zrozumienia danej informacji i świadomego rozszyfrowania treści dźwięku, na przykład podczas snu, gdy nie odbiera się w sposób świadomy, żadnych wrażeń słuchowych. Uświadomione znaczenie treści danej informacji niemal zawsze wywołuje wtórną, dodatkową reakcję psychofizyczną. Wskutek tego sygnały słuchowe mogą wywołać zróżnicowane reakcje ogólno-ustrojowe. Tak więc dźwięki poprzez połączenia nerwowe wpływają
na:
1 autonomiczny układ nerwowy, odpowiedzialny m.in. za pracę narządów wewnętrznych,
2 twór siatkowy, który odpowiada za zakres i wielkość reakcji fizjologicznych na bodźce,
3 korowe i podkorowe ośrodki mózgowe, odpowiedzialne w głównej mierze za myślenie i rozwiązywanie zadań i problemów.
Mimo ewolucji, zasady działania narządu słuchu i jego rola nie uległy zmianie. W wyniku długotrwałego i częstego narażenia na hałas, narządy i układy współdziałające ze słuchem mogą ulec przesterowaniu, co prowadzi do rozwoju stanów patologicznych. Stąd negatywne skutki wpływu na człowieka hałasu, w tym hałasu komunalnego, są liczne i różnorodne: dotyczą funkcji psyho-intelektualnej
oraz zdrowia fizycznego, postrzegane są w narządzie słuchu, w układach wegetatywnych i w ośrodkowym układzie nerwowym, polegają na utrudnianiu międzyludzkiej komunikacji wskutek pogarszania odbioru i rozumienia mowy, na zaburzaniu snu, zaburzeniach w sferze psychicznej, na zmianie socjalnych zachowań, na pogarszaniu psychicznej oraz intelektualnej sprawności i jej skuteczności, na stanach
irytacji, lęku, niepokoju, rozdrażnienia i szeregu dalszych reakcji.
Powszechnie przyjęty jest pogląd, że hałas ? zwłaszcza komunalny, jako mniej przewidywalny, częściej zmienny, o charakterze i źródle rzadziej identyfikowanym niż hałas przemysłowy, jest przede wszystkim silnym stresorem. Na tle tych stwierdzeń, uświadomić sobie trzeba również kwestię znaczenia biologicznej niejednorodności eksponowanej populacji. W środowisku komunalnym na hałas są
przecież narażone: rozwijające się płody, noworodki i małe dzieci, młodzież szkolna, osoby w wieku starczym o różnej podatności i wrażliwości, chorzy i rekonwalescenci, aktywni w sposób i w dziedzinach o różnym, subiektywnym znaczeniu. Dlatego w tej populacji obserwuje się zróżnicowane zmiany somatyczne, a w jeszcze większym stopniu, zróżnicowane subiektywne reakcje.
Wysokie poziomy hałasu przemysłowego są cechą wielu środowisk pracy i konieczne staje się rozwiązywanie problemu zmniejszenia zapadalności na głuchotę zawodową. Jak wiadomo zajmuje ona czołowe miejsce wśród chorób zawodowych i zwalczanie hałasu przemysłowego w oparciu o programy ochrony słuchu, we wszystkich państwach powinno należeć do priorytetowych zadań gremiów odpowiedzialnych za stan zdrowia populacji pracującej. Ludzie zatrudnieni w mniej hałaśliwych miejscach ponoszą mało znaczące ryzyko uszkodzenia słuchu, ale mogą odczuwać inne spowodowane przez hałas dolegliwości, wywodzące się ze stresu lub chronicznego zmęczenia. Z badań laboratoryjnych i epidemiologicznych wynika, że hałas może zakłócać również inne istotne funkcje fizjologiczne. Działając jako silny stresor środowiskowy, który pobudza autonomiczny system nerwowy i układ gruczołów o wydzielaniu dokrewnym, doprowadza on między innymi do wzrostu ciśnienia krwi, skurczu naczyń krwionośnych i przyspieszenia akcji serca. Po ekspozycjach krótkotrwałych, zmienione parametry wracają do normy po krótkim czasie. Wskutek długotrwałych i powtarzanych ekspozycji na hałas o wysokim natężeniu, u niektórych, bardziej wrażliwych członków narażonej populacji może się rozwinąć choroba nadciśnieniowa oraz niedokrwienna choroba serca. Wzrasta wtedy również lepkość krwi i stężenie tłuszczów we krwi, pojawiają się zaburzenia poziomu elektrolitów, zmiany stężenia adrenaliny, noradrenaliny i kortyzolu oraz nasila się perystaltyka przewodu pokarmowego. Tych zaburzeń nie stwierdzano w populacjach narażonych na hałas komunalny o równoważnym poziomie określonym dla całej doby, LAeq24h mniejszym niż 65dB.
Biorąc pod uwagę stresogenne działanie hałasu komunalnego, wielokrotnie podejmowano badania jego wpływu na układ odpornościowy, które jak dotąd nie dały jednak wyników jednoznacznych. Obserwacje czynione w kierunku czy i w jakiej mierze, jest możliwa adaptacja organizmu do doznawanego obciążenia hałasem sugerują, że gdy hałas komunalny jest zmienny tylko w małym stopniu ?
pod względem poziomu, widma, ogólnego charakteru oraz okresów występowania, wtedy u narażonych dochodzi do swego rodzaju przyzwyczajenia, którego konsekwencją jest utrzymywanie się wspomnianych wielkości fizjologicznych w granicach normalnych. Prawdopodobieństwo pojawienia się znaczniejszych odchyleń i ich utrwalenia się, przynajmniej u osób z podwyższoną podatnością na
wpływ hałasu istotnie wzrasta, gdy hałas jest bardzo intensywny, niespodziany, nieregularny i częsty, jego źródła są nieznane, a pojawianie się koliduje z subiektywnie istotnymi funkcjami narażonych osób, np. zajęciami intelektualnymi, wypoczynkiem, snem.
Narażenie nawet przez krótkie okresy czasu na poziomy ciśnień akustycznych przekraczające 140 dB, pociąga za sobą ryzyko morfologicznego uszkodzenia ucha, zazwyczaj w postaci pęknięcia błony bębenkowej. Uczucie niewygody w uchu pojawia się powyżej 100 ? 110 dB, zaś ostry ból zaczyna występować w przybliżeniu przy 130 dB i należy to traktować jako sygnał ostrzegawczy przed zagrażającym uszkodzeniem i pilną potrzebę podjęcia przedsięwzięć zapobiegawczych i ochronnych.
Charakteryzujący się z reguły większym natężeniem hałas przemysłowy, zwłaszcza występujący w środowisku pracy, interferując z mową może prowadzić do wypadków na skutek niemożności usłyszenia sygnałów ostrzegawczych, może też być powodem czasowego lub trwałego ubytku słuchu. Z długotrwałego narażenia zawodowego na wysokie poziomy hałasu wynika bowiem stopniowo postępujący ubytek
słuchu. Skala czasowa tego procesu różni się znacznie, zależąc od osobniczej wrażliwości, natężenia hałasu, widma, modelu narażenia oraz wielu czynników nie w pełni wyjaśnionych. U niektórych osób ciężkie uszkodzenie może powstać w pierwszych paru miesiącach (w razie narażenia na krańcowo wysokie poziomy hałasu), u innych rozwija się stopniowo w ciągu całego okresu pracy. Czasowe przesunięcie progu (NITTS), jest przejściowym obniżeniem ostrości słuchu powstającym po stosunkowo krótkim narażeniu na nadmierny hałas, przy którym słuch dość szybko po zaprzestaniu działania hałasu, wraca do stanu sprzed narażenia. Natomiast spowodowane hałasem trwałe przesunięcie progu (NIPTS), stanowi nieodwracalny (czucionerwowy) ubytek słuchu, który jest skutkiem długotrwałej ekspozycji. Obydwa rodzaje przesunięć progu, mogą występować równocześnie, również z trwałym upośledzeniem słuchu w następstwie naturalnego procesu starzenia, w związku z czym w trakcie orzekania o ubytku słuchu (obniżeniu poziomu słuchu) przypisanego wyłącznie narażeniu na hałas, należy
pomijać ubytki starcze (ostrość słuchu obniża się z wiekiem, począwszy od 18-tego roku życia). Obecnie uważa się, że ryzyko jest nieistotne przy poziomach narażenia na hałas mniejszych niż 75 dB (A) Leq (8 godz), w związku z czym wiele państw przyjęło w swych przepisach i zaleceniach 85 dB (A) ? 5 dB (A) jako wartość graniczną dla hałasu przemysłowego.
Hałas komunalny oraz komunikacyjny, jak każdy inny sygnał akustyczny, również działa na narządu słuchu i może być przyczyną jego trwałego uszkodzenia. Zdarza się to wskutek: wystrzałów, wybuchów i innych impulsowych zjawisk akustycznych zachodzących blisko uszu, udziału w zbytnio nagłaśnianych koncertach i dyskotekach, narażenia na hałas lotniczy lub intensywny hałas drogowy, uprawiania sportu motorowego, słuchania nadmiernie wzmocnionej muzyki przez słuchawki. Zwykle, gdy hałas komunalny jest ustabilizowany i ma umiarkowany poziom, pojawia się tylko czasowe podwyższenie progu słuchu, które dla większości mieszkańców nie ma istotnego znaczenia. Osobom pracującym w hałasie, czas pobytu w domu ma umożliwić regenerację słuchu po doznanym przeciążeniu w środowisku pracy, dlatego silniejszy hałas komunalny może mieć swój cząstkowy udział w wywoływaniu trwałych uszkodzeń zawodowych, podejrzewa się, że przyczynia się także do rozwoju głuchoty starczej. Stwierdzono między innymi, że nakładający się na ogólne tło komunalne hałas niektórych zabawek, już u dzieci może wywołać trwałe urazy słuchu. Ponadto obciążenie słuchu młodzieży używającej przenośnych
odtwarzaczy (których muzyka z poziomem sięgającym nawet 120dB, trafia bezpośrednio z mini głośników do zewnętrznego przewodu słuchowego), mimo że nie wynosi dziennie po 8 godzin, może być podobne do narażeń w środowiskach pracy, doprowadzających do zawodowego uszkodzenia słuchu. Z drugiej strony, nie można pominąć wyników badań epidemiologicznych, które wykazały, iż w populacji narażonej na hałas komunalny, którego skorygowany, równoważny poziom LAeq24h określony dla całej doby nie przekracza 70dB, do trwałych uszkodzeń słuchu nie dochodzi.
Powszechnie wiadomo, że dostatecznie długi i głęboki sen jest niezbędny dla zdrowia i dobrego samopoczucia oraz że sen jest zakłócany przez hałas. Te oczywiste związki przyczynowo-skutkowe, oraz wyniki badań pokazujące, iż:
? w krajach Unii Europejskiej 20% jej mieszkańców (80 milionów osób) cierpi na stres i zaburzenia snu,
? około 80% wszystkich zaburzeń snu ma swoją przyczynę w hałasie,
? ponad 15% uczniów szkół podstawowych skarży się na zaburzenia snu z powodu hałasu, a około 35% z tego powodu ma trudności z zasypianiem,
Zaburzenia snu wywołane przez hałas można podzielić na pierwotne i wtórne. Te pierwsze polegają na utrudnionym zasypianiu, zmianach dotyczących faz snu, na spłycaniu jego głębokości ? a więc i fizjologicznej skuteczności oraz na wielokrotnym, przedwczesnym wybudzaniu ze snu i skracaniu jego czasu trwania. Do nich zaliczają się też reakcje ruchowe, naczyniowe oraz zmiany ciśnienia krwi, zmiany
rytmu skurczów serca i oddychania ? zdarzające się podczas snu w odpowiedzi na silniejsze bodźce słuchowe. Zaburzenia wtórne, które są konsekwencją zaburzeń pierwotnych, występują następnego dnia, po przebudzeniu z zakłóconego snu i polegają na odczuwaniu niedostatku snu i zmęczenia, na gorszym samopoczuciu, zmniejszonej sprawności intelektualnej i psychicznej, na braku wystarczającej motywacji napędzającej do działania. Gdy taki stan powiela się w długim okresie, pojawia się niezadowolenie z siebie, miejsca i warunków bytowania, z ogólnej jakości życia.
Obiektywna ocena hałasu występującego w porze snu może być oparta na wielkościach pomiarowych, ale w tym przypadku w mniejszym stopniu chodzi o skorygowane, równoważne poziomy, lecz o liczbę zdarzeń akustycznych, przekraczających pewien poziom oraz o różnicę między poziomem hałasu stałego ? tła i poziomem danego bodźca akustycznego. Dla zapobieżenia zaburzeniom snu, a zwłaszcza w celu uniknięcia zakłóceń fazy V, zwanej fazą REM (Rapid Eye Movements), w której zdarzają się - istotne dla wartości snu marzenia senne, skorygowany i równoważny poziom ciśnienia akustycznego LAeq w przypadku hałasu ciągłego wewnątrz sypialni, nie powinien przekraczać 30-35dB. W razie oceny hałasu zmiennego, większą przydatnością cechuje się skorygowany poziom maksymalny LAmax.
Wykazano, że pojedyncze zakłócenia mogą wybudzić ze snu lub go spłycić już przy poziomach LAmax poniżej 45dB. W postępowaniu oceniającym należy też zwrócić uwagę na ogólny poziom tła akustycznego. Im jest on niższy, tym większa jest efektywność zakłócająca pojedynczego zdarzenia. Z tego wynika praktyczny wniosek ? aby sugerowany poziom maksymalny zapewniał utrzymanie fizjologicznej wartości snu, musi być dostosowany do tła lecz zawsze mniejszy niż 45dB.
Wpływ hałasu na naszą sprawność jest niezmiernie zróżnicowany i złożony, a jego skutki dotykają wszystkich i mają często dotkliwe konsekwencje. W raporcie WHO dokonano pewnego podsumowania obecnej wiedzy na ten temat stwierdzając, iż nagłe, pojedyncze ekspozycje utrudniają wykonywanie zadań wymagających dużej podzielności uwagi, wysokiej sprawności pamięci
krótkotrwałej i ciągłego śledzenia licznych sygnałów. Jedno z badań wykazało, że próg percepcji sygnałów dźwiękowych podczas wykonywania innych zadań istotnie wzrasta, co musi być uwzględniane przy dobieraniu jakości akustycznych sygnałów ostrzegawczych, przeznaczonych dla osób realizujących złożone i trudne zadania, np. w ruchu ulicznym. Na szczególną uwagę zasługuje wpływ hałasu
komunalnego na dzieci i młodzież. Jedno z ostatnich badań wykonanych w Japonii wykazało, że dzieci mieszkające w hałaśliwych dzielnicach cechują się niskimi osiągnięciami w nabywaniu wiedzy, a w miarę przechodzenia na następne stopnie edukacyjne, ten negatywny skutek staje się bardziej wyraźny. Hałas środowiskowy, a zwłaszcza hałas lotniczy, wpływa również negatywnie na pamięć długotrwałą
dzieci oraz na ich sprawność czytania i przyswajania sobie nowych wyrazów i pojęć.
Dla człowieka komunikacja międzyludzka, odbywająca się za pomocą mowy ma znaczenie decydujące. Nośnikiem sygnałów mowy i istotą hałasu są fale akustyczne. Świadomy odbiór dźwięków mowy oraz rozszyfrowanie i zrozumienie ich treści wymaga przedostania się słów do narządu słuchu z zachowaniem tych cech dźwiękowych, które je różnicują, nadają im różne brzmienia, a dzięki temu pozwalają na świadome odebranie zróżnicowanych informacji. Gdy konwersacja jest prowadzona w środowisku głośnym, dochodzi do utrudnionego odbioru i różnicowania sygnałów mowy. Wtedy bowiem hałas maskuje dźwięki mowy oraz zniekształca je pod względem akustycznym, a to pozbawia je społecznej wartości, niweczy możliwość komunikacji, a co najmniej w znacznym stopniu ją utrudnia. Z danych przedstawianych przez ekspertów WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) wynika, że 95% zrozumiałości mowy osiąga się przy poziomie tła ok. 65 dB(A), natomiast dla 100% zrozumiałości mowy, którą uważa się za wskazaną w pomieszczeniach zamkniętych, wymagany jest poziom tła hałasu mniejszy niż 45 dB(A).
Istnieje podejrzenie, że powszechnie występujący hałas komunalny ingeruje w zdrowie psychiczne i może odpowiadać za niektóre stany patologiczne. Nie ma jednak jednoznacznych dowodów na to, by ten czynnik mógł być ich samoistną przyczyną. Bardziej prawdopodobne jest działanie prowadzące do ujawnienia się istniejących zaburzeń ukrytych, mających inne przyczyny. Poza tym, dotąd nie jest jasne, czy to działanie jest skorelowane z parametrami hałasu, czy też jest wtórne i stanowi następstwo stopnia subiektywnie odczuwanej dokuczliwości hałasu, która z kolei jest funkcją indywidualnej wrażliwości i podatności na takie obciążenie. Mimo istnienia wielu otwartych kwestii, zagadnienie negatywnego wpływu hałasu komunalnego na zdrowie psychiczne nie może być zlekceważone, znane są bowiem pośrednie dowody na to, że takie działanie rzeczywiście ma miejsce. Są nimi obiektywne stwierdzenia zwiększonej konsumpcji leków psychotropowych, większej liczby porad i liczby hospitalizacji przypadków psychiatrycznych w populacjach narażonych na intensywniejszy hałas komunalny (zwłaszcza lotniczy i drogowy), w stosunku do odpowiednio dobranych grup porównawczych.
Pod naporem silnych bodźców słuchowych, zmieniamy niekorzystnie nasz stosunek do innych tzn, że w warunkach natężonego hałasu jesteśmy mniej skłonni do udzielania im pomocy, tracimy
zainteresowanie ich losem, ostrzej ich oceniamy, a czasami jesteśmy w stosunku do nich bardziej agresywni.
Uważa się, że sam hałas nie wywołuje i nie nasila agresji, ale w sytuacjach ocenianych jako prowokujące, agresywność pod wpływem hałasu ulega nasileniu.
Wykazano np., że im więcej dany hałas zawiera częstotliwości niskich, tym jego dokuczliwość jest większa. Ucho ludzkie nie reaguje na fale infradźwiękowe o częstotliwości poniżej 16 ? 20 Hz wytwarzane przez urządzenia, towarzyszące różnym zjawiskom przyrody itd. W przeciwieństwie do
ultradźwięków, które zostały wykorzystane powszechnie w technice, infradźwięki są wciąż mało znane, chociaż otaczają nas zawsze i wszędzie. Są to przecież fale wytwarzane niezależnie od dźwięków przez każdą wibrującą maszynę, silnik samochodu, wiatr halny (stąd dziwne zachowania czy zagadkowe zgony podczas halnego), strefy zwiększonej konwekcji (fronty atmosferyczne) czy choćby fale morskie.
Z tego powodu intensywne infradźwięki ogniskujące się przykładowo w określonych częściach regionu bermudzkiego, mogą powodować pogarszanie się samopoczucia załóg i pasażerów znajdujących się tam statków czy samolotów.
Drgania niskiej częstotliwości powodują zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu człowieka ? zmieniają ciśnienie krwi, rytm serca i oddechu, osłabiają słuch i wzrok, powiększają zmęczenie i wywołują uczucie strachu. Bóle reumatyczne zapowiadające zmiany pogody są prawdopodobnie również wywołane przez infradźwięki towarzyszące zmianie frontów atmosferycznych.
Ostatecznie jednak o wszystkim decyduje szereg dodatkowych indywidualnych uwarunkowań nieakustycznych, np. ogólny stan zdrowia, stopień zmęczenia, chwilowe zainteresowania itp.
Zadaniem pomiarów hałasu jest doświadczalne wyznaczenie z określoną dokładnością, miary wielkości opisujących zjawisko
akustyczne, które zgodnie z przytoczonymi definicjami odczuwane jest jako hałas, celem:
- oceny zagrożenia lub uciążliwości u źródła hałasu lub w otoczeniu,
- podjęcia prac zmierzających do ograniczenia hałasu,
- porównawczej oceny hałaśliwości,
- prawidłowego wyboru i ukierunkowania profilaktyki akustycznej.
Ponieważ rozpiętość ciśnienia akustycznego, dźwięków słyszalnych przez człowieka jest bardzo duża, intensywność dźwięku przyjęto określać wartością poziomu ciśnienia akustycznego obliczanego jako 20 lg stosunku wartości skutecznej różnicy chwilowej wartości ciśnienie i ciśnienia statycznego do ciśnienia odniesienia, a za jednostkę ciśnienia akustycznego uznano decybel (1 dB). W razie potrzeby
określenia poszczególnych składowych danego widma, określa się również pasmowy poziom ciśnienia akustycznego.
Przyjmuje się, że poziomy ciśnienia akustycznego typowych źródeł dźwięku kształtują się w sposób następujący:
10 dB ? szmer liści przy łagodnym wietrze,
20 dB ? szept, cichy ogród,
30 dB ? bardzo spokojna ulica bez ruchu kołowego,
40 dB ? szmery w mieszkaniu, rozrywanie papieru,
50 dB ? szum w biurach,
60 dB ? zwykła rozmowa,
70 dB ? wnętrze głośnej restauracji,
80 dB ? bardzo głośna muzyka w pomieszczeniach,
90 dB ? sygnał elektryczny samochodu,
100 dB ? motocykl bez tłumika,
110 dB ? wnętrze kotlarni,
120 dB ? śmigło samolotu w odległości 5 m.
Poziom ciśnienia akustycznego jak i określany również poziom natężenia dźwięku, są wielkościami obiektywnymi. Ponieważ jednak drgania akustyczne są źródłem i przyczyną wrażeń słuchowych, względną subiektywną miarę ilościową tych wrażeń przyjęto nazywać poziomem głośności, stosując jako jednostkę fon. Aby wyniki pomiarów intensywności dźwięku stanowiły przybliżoną miarę
wrażeń słuchowych, przyrządy przeznaczone do takich pomiarów powinny być zaopatrzone w znormalizowane filtry korekcyjne typu A, B i C o umownie przyjętych charakterystykach ważenia, które umożliwiają określenie w trakcie pomiaru obiektywnego pomiarowego przybliżenia poziomu głośności, nazywanego poziomem dźwięku. Powszechną akceptację uzyskało posługiwanie się filtrem A i mierzenie
poziomu dźwięku według charakterystyki ?A?, wyrażanej w dB (A).
Zgodnie z podziałem uwzględniającym środowisko, w którym hałas występuje, rozróżniamy hałas przemysłowy (w tym występujący w środowisku pracy), komunalny oraz komunikacyjny.
Państwowa Inspekcja Sanitarna, jako instytucja zgodnie z zapisami ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1998 r., Nr 90, poz. 575 z późn. zm.), powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, prowadzi zapobiegawczy i bieżący nadzór sanitarny nad
warunkami higienicznymi, w tym natężeniem szkodliwych czy uciążliwych czynników akustycznych, występujących w środowisku pracy, zamieszkania, nauczania i wypoczynku.
Natomiast zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 1991r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002r. Nr 112, poz.982 z późn. zm.), Inspekcja Ochrony Środowiska jako instytucja podległa Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska jest powołana do kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania stanu środowiska.
Zmechanizowany przemysł stwarza najbardziej poważne i wielkiej skali problemy, poddając znaczna cześć populacji pracującej, narażeniu na potencjalnie niebezpieczne poziomy hałasu. Źródłem hałasu jest park maszynowy wszelkiego rodzaju, przy czym często jego poziomy wzrastają wraz z mocą użytkowanych maszyn. Cechy hałasu przemysłowego różnią się istotnie w zależności od właściwości
wyposażenia: maszyny typu obrotowego i tłokowego generują dźwięk, w którym dominują składniki cykliczne, sprzęt pneumatyczny wytwarza najczęściej dźwięki przypadkowe szerokopasmowe. Najwyższe poziomy hałasu powodują zwykle przepływy gazu z dużą prędkością (np. wentylatory, zawory ciśnienia pary) lub procesy związane z uderzeniami (np. tłoczenie, nitowanie, praca młotów
pneumatycznych). W rejonach przemysłowych hałas z reguły pochodzi z ogromnej różnorodności źródeł, spośród których wiele wytwarza hałas o złożonej naturze.
Narażenie ludzi na działanie hałasu w środowisku pracy oraz jego skutki epidemiologiczne są monitorowane od wielu lat i dość dobrze rozpoznane w formie ujednoliconego monitoringu funkcjonującego z przerwami od początku 1983r. Głównym aktem prawnym
w zakresie ochrony pracowników przed hałasem jest ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z którym związane jest przepis wykonawczy ? rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2002r. Nr 217. poz. 1833
z późn. zm.).
Oprócz Inspekcji Sanitarnej badania hałasu na stanowiskach pracy prowadzi wiele jednostek badawczych akredytowanych lub działających na podstawie okresowych upoważnień wydawanych przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach.
Hałas komunalny pochodzi od najróżniejszych źródeł, czynnych okresowo albo przez całą dobę, naprzemiennie, równocześnie, w dowolnej lub stałej sekwencji, w określonym lub przypadkowym czasie ? generujących fale akustyczne o bardzo złożonej charakterystyce widmowej i różnym przebiegu w czasie. Taki hałas może być ciągły, przerywany, impulsowy, o stałym lub zmiennym
poziomie natężenia, tonalny, wielotonowy, wąskopasmowy, szerokopasmowy, z przeważającym udziałem w widmie częstotliwości niskich, o charakterze szumu lub bardziej dźwięcznym. Jednym z jego źródeł są głośne urządzenia i procesy technologiczne stosowane w zakładach produkcyjnych i usługowych
znajdujących się w obrębie strefy mieszkaniowej. Znane są miasta na Śląsku, w których wzdłuż jednej strony ulicy są ulokowane głośne wydziały huty lub elektrowni, a po stronie drugiej stoją wielopiętrowe domy mieszkalne. Często w zakładach czynnych przez całą dobę, w nieprzewidywalnym czasie, również nocą, zdarza się nagły wypływ sprężonej pary lub sprężonego powietrza, co powoduje emisję
szerokopasmowego hałasu o wysokim poziomie natężenia. Wskutek udarów wielotonowych pras i młotów generowany jest w nich również intensywny hałas impulsowy oraz rozprzestrzeniające się na znaczne odległości, silne drgania podłoża. W grę wchodzą tu także wielkie, naziemne, czynne przez całą dobę wentylatory kopalń węgla kamiennego, które wytwarzają hałas niskotonowy o umiarkowanym poziomie
natężenia. Jednak ze względu na słabą absorpcję fal niskich częstotliwości przez powietrze i materialne podłoże, hałas tego typu dociera nawet do mieszkań bardzo odległych od źródła emisji. W ciągu dnia ten rodzaj hałasu jest zwykle skutecznie maskowany przez inne zakłócenia akustyczne, ale nocą ? zwłaszcza w porze letniej, jego uciążliwość może być znaczna.
Znaczący udział w kształtowaniu komunalnego klimatu akustycznego mają zajęcia rekreacyjne i hobbystyczne mieszkańców, np. sporty motoro ? wodne, powietrzne i naziemne, gry zespołowe, dyskoteki, inne masowe imprezy muzyczne oraz festyny często odbywające się późnym wieczorem, w dodatku nie tylko w obrębie obiektów zamkniętych. Źródłem dokuczliwego hałasu mogą być
również urządzenia używane przy pracach drogowych i budowlanych poza budynkiem, oraz przy remontach prowadzonych wewnątrz mieszkań. Jednakże największym problemem mieszkańców miast, osiedli a nawet pojedynczych domostw jest hałas powodowany przez środki transportu drogowego, kolejowego oraz lotniczego.
Złożona charakterystyka hałasu komunalnego i znaczna zmienność warunków jego powstawania sprawia, że każda próba określenia jego szkodliwości dla zdrowia somatycznego, a zwłaszcza jego subiektywnie odczuwanej uciążliwości musi być poprzedzona dokładną i kompleksową analizą nie tylko jego fizycznych parametrów, lecz także scenerii jego występowania oraz szczegółowych
uwarunkowań. Zastosowanie muszą znaleźć strategie i metody pomiarowe uwzględniające specyfikę tego rodzaju hałasu. Tylko w małym stopniu nadają się do tego celu procedury i wielkości pomiarowe stosowane w środowiskach pracy. Głównym celem pomiarów hałasu przemysłowego jest bowiem określenie stopnia energetycznego przeciążenia słuchu hałasem, niezbędnego do ustalenia wielkości ryzyka doznania przez narażonych pracowników trwałych uszkodzeń lub koniecznego do potwierdzenia, zawodowej przyczyny rozpoznanego uszkodzenia słuchu i orzeczonej choroby zawodowej. W przypadku hałasu komunalnego, uszkodzenia słuchu są możliwe tylko w niektórych sytuacjach i nie są realnym zagrożeniem wszystkich narażonych. Zagrożeniem są natomiast zaburzenia pozasłuchowe, a więc zmiany zdrowia somatycznego i wszystkich funkcji związanych z naszą świadomością, które w mniejszym stopniu zależą od wielkości obciążenia organizmu sumowaną dawką energii akustycznej, a częściej i w większym stopniu od innych cech jednostkowych zdarzeń
akustycznych. Dominująca rolę odgrywają w tym przypadku właściwości hałasu, takie jak: subiektywnie odczuwana głośność hałasu i jej poziom, treść informacyjna hałasu i możliwość wywołania negatywnych skojarzeń, przewidywalność oraz nagłość jego pojawiania się, jego monotonia albo zmienność poziomu i składu widmowego, jego zachowanie się w czasie oraz pora dnia pojawiania się, jego cechy
muzyczne i ogólny charakter. Chodzi o hałas tonalny, dźwięczny, perkusyjny, świdrujący, impulsowy, szum, łomot, trzask, itp. Dlatego ocena szkodliwości określonego hałasu komunalnego, prócz wiarygodnych wyników pomiarów akustycznych winna uwzględniać również wyżej wskazane cechy ogólne hałasu oraz specyfikę scenerii jego występowania.
Końcowa ocena hałasu komunalnego polega na porównaniu wyznaczonych wielkości z obowiązującymi normatywami higienicznymi.

Tak więc klimat akustyczny pomieszczeń mieszkalnych oraz pomieszczeń użyteczności publicznej, często będący wynikiem zbyt
niskiej izolacyjności przegród budowlanych (ścian i stropów między pomieszczeniami), na ogół kształtowany jest przez hałas:
? pochodzący z zewnątrz obiektu ? hałas uliczny, kolejowy, lotniczy, osiedlowy, przemysłowy, usługowo-handlowy, dochodzący
z obiektów sportowo-rekreacyjnych,
? przenikający z innych pomieszczeń tego samego budynku ? sklepów, lokali gastronomicznych, generowany przez innych lokatorów,
? emitowany przez urządzenia i instalacje integralnie związane z budynkiem (kotłownie, instalacje centralnego ogrzewania, windy,
wentylatory, klimatyzatory, stacje transformatorowe),
? własny, wytwarzany przez użytkowników ocenianego pomieszczenia.

Odrębnym problemem, z którym musi zmagać się Inspekcja Sanitarna jest wszelkiego rodzaju działalność rozrywkowa, a w szczególności dyskoteki lokalizowane wewnątrz lub w pobliżu zabudowy mieszkalnej. Niezależnie od tego czy dyskoteki są zlokalizowane wewnątrz budynków mieszkalnych, czy w budynkach wolnostojących lecz usytuowanych w obrębie gęstej zabudowy mieszkaniowej, dla otoczenia stanowią znaczną uciążliwość.
Odrębną, choć na szczęście sporadyczną uciążliwością dla mieszkańców dużych miast są też organizowane masowe imprezy na wolnym powietrzu.
Źródłem hałasu komunikacyjnego jest ruch drogowy, kolejowy i powietrzny. Hałas pojazdów drogowych jest głównie
generowany przez silniki oraz tarciowy kontakt pojazdu z ziemią i powietrzem, przy czym zazwyczaj przy szybkościach powyżej 60 km/h, hałas wynikający z tarcia przewyższa hałas silnika. Poziom hałasu drogowego koreluje z wskaźnikiem potoku ruchu, szybkością pojazdów oraz proporcją ciężkich pojazdów, które wraz z motocyklami są ok. dwa razy głośniejsze niż samochody. Szczególne problemy dotyczą
obszarów o zmniejszonej płynności ruchu (skrzyżowania, wzniesienia itp.). Pociągi wytwarzają hałas względnie niskoczęstotliwościowy, a trakcie przetaczania hałas impulsowy. Orębnym zagadnieniem są pociągi superexpressowe, które przy prędkości ok. 200 km./godz. wytwarzają dźwięk wyższych częstotliwości, odczuwany podobnie jak dźwięk przelatującego samolotu odrzutowego. Natomiast
eksploatacja samolotów przyniosła poważne problemy z hałasem komunalnym i falę reakcji przeciwko komercyjnym portom lotniczym.
Hałas lotniczy charakteryzuje się wysokim zakresem częstotliwości i poziomem ciśnienia akustycznego, a trakcie przekroczenia przez lecący samolot szybkości dźwięku, powstaniem fali uderzeniowej (udaru dźwiękowego), który może być słyszalny w odległości ponad 50 km z którejkolwiek strony trasy przelotu.
Hałas powodowany przez ruch samochodów jest funkcją bardzo wielu zmiennych. Między innymi chodzi o liczbę pojazdów przejeżdżających w jednostce czasu, dobową strukturę natężenia ruchu pojazdów, rodzaj samochodów i ich stan techniczny, rodzaj, jakość i stan nawierzchni dróg, urbanistyczne rozwiązanie sieci drogowej, liczbę pasów ruchu i ich odległość ? zwłaszcza odległość autostrad od
zabudowy mieszkaniowej, zmienność ruchu wymuszoną przez jego określoną organizację (np. obowiązujące ograniczenia szybkości, obowiązkowe ?stopy?), liczbę skrzyżowań regulowanych światłami, a nawet czas trwania jednego cyklu zmiany świateł. Większość z wymienionych to czynniki zależne od pory dnia, dnia tygodnia, miesiąca i pory roku, stanu pogody i innych przypadkowych zdarzeń.
Powodem wyróżnienia hałasu lotniczego jest dynamiczny rozwój komunikacji lotniczej, a zatem także wzrost obszarów i wielkości nękanej
nim populacji. Wysokie poziomy natężenia hałas lotniczy osiąga w sąsiedztwie lotnisk oraz w strefie powietrznych korytarzy startu
i podchodzenia do lądowania. Podobnie jak w przypadku hałasu drogowego, konkretne wartości zależą od rodzaju samolotów, liczby startów i lądowań oraz organizacji ruchu drogowego ? od której zależy nie tylko przebieg procedury startu, lecz także czas oczekiwania na lądowanie, decydujący o liczbie wykonywanych pętli w szerokim obszarze nad lotniskiem. Niektóre lotniska przyjmują i odprawiają duże
samoloty towarowe, co odbywa się poza okresem rejsowego ruchu osobowego, a więc nocą, wczesnym rankiem lub późnym wieczorem.
W bogatszych krajach coraz powszechniejsze staje się amatorskie i sportowe latanie na motolotniach, awionetkach i helikopterach. Dzieje się tak zwłaszcza w końcu tygodnia i dniach wolnych od pracy, kiedy większość mieszkańców przebywa w domu i wymaga spokoju. Inną charakterystykę ma hałas w sąsiedztwie lotnisk wojskowych. Silniki samolotów wojskowych nie są konstruowane z uwzględnieniem wymogu ograniczania emisji hałasu. Ponadto samoloty te często przekraczają prędkość rozchodzenia się dźwięku, wywołując wtedy akustyczną fale uderzeniową (sonic boom), posiadającą ogromny potencjał oddziaływania nie tylko na istoty żywe. Dla wcześniej
wspomnianych społecznych organizacji walki z hałasem komunalnym, loty wojskowe, zwłaszcza naddźwiękowe nad terenami zabudowanymi, są jednym z głównych problemów, na którym koncentrują swoje działania.
W Polsce w ostatnim dziesięcioleciu nastąpił gwałtowny rozwój transportu drogowego, a wraz z nim pojawiły się nowe zagrożenia. Obejmują one transport samochodowy zarówno indywidualny jak i towarowy.

PODSUMOWANIE
Ludzie najczęściej są narażeni na hałasy przemysłowe i komunikacyjne. Hałasy przemysłowe, ze względu na źródła ich powstawania, dzielimy na:
1) hałasy pochodzenia mechanicznego, które powstają w mechanizmach maszyn podczas ich pracy;
2) hałasy pochodzenia aerodynamicznego i hydraulicznego, które są wywołane przez przepływ gazów lub cieczy;
3) hałasy pochodzenia rezonansowego i wstrząsy, które powstają najczęściej wskutek drgań konstrukcji z powodu braku izolacji, jak również podczas pracy narzędzi udarowych i innych urządzeń wywołujących wstrząsy.
Zapobieganie powstawaniu hałasu przebiega dwukierunkowo:
1) tłumienia ich w źródle, czyli w samych urządzeniach,
2) tłumienia ich w ośrodku, przez które rozchodzą się fale. Pierwszy kierunek zależy od konstruktorów i producentów oraz
użytkowników maszyn i urządzeń, drugi od projektantów obiektów przemysłowych i budownictwa
Zmniejszenie intensywności hałasu można osiągnąć przez właściwe rozplanowanie pomieszczeń o dużym hałasie, izolację fundamentów przed wstrząsami (rys. 116), obniżenie hałasów u źródeł ich powstawania, izolację przeciwdźwiękową i przeciwwstrząsową murów i wreszcie przez automatyzację hałaśliwych procesów produkcyjnych i zdalne ich sterowanie.
W celu obniżenia poziomu głośności hałasów i drgań w pomieszczeniach przemysłowych należy dbać o właściwe rozlokowanie stanowisk pracy oraz instalowanie urządzeń do tłumienia dzwięków.
W szczególności należy:
dbać o jak najmniejszą kubaturę pomieszczenia hałaśliwego, a w ścianach urządzac wnęki pochłaniaące hałas;
sytuować budynki hałaśliwe jak najdalej od budynków cichych (ok. 100m);
izolować fundamenty przez: oddzielanie fundamentów budynków od fundamentów maszyn co najmniej ok. 1 m, zakładanie specjalnych podkładek drewnianych lub sprężynowych pod fundamenty, np. Młotków kużniczych i innych urządzeń pracujących przy obciąrzeniach dynamicznych, dobór odpowiednich materiałów iwłaściwe wykonanie murów i fundamentów;
wykonywać izolację murów ciągłych, przez zwiększanie ich grubości i masy oraz stosowanie tynku i wyprawy z materiałów pochłaniających dzwięki;
wykonywać izolację przeciwdzwiękową drzwi i okien;
izolować od żródeł hałasu przewody metalowe, tj. Rurociągi i urządzenia wentylacyjne.
Jak wspomniano poziom głośności w danym pomieszczeniu można zmniejszyć przez odpowiedni dobór i właściwe zastosowanie materiałów dżwiękochłonnych. Poza izolacją dżwiękochłonną ścian strop powinien być z pochyłych rozpraszających elementów w celu zapewnienia korzystnego rozkładu pola akustycznego. Odpowiednie są stropy gęstożebrowe oraz dachy rzędowe.
Hałas na poszczególnych stanowiskach pracy można również zmniejszyć. Podczas pracy np. młotkami przy ścinaniu, zginaniu prostowaniu elementów metalowych hałas powstaje nie tylko wskutek uderzeń, lecz również wskutek drgań obrabianej powierzchni. Zmniejszenie hałasu osiąga się przez nałożenie na młotek pierścieni gumowych, jak również przez ułożenie metalowej płyty do prostowania blach i innych elementów na warstwie filcu lub gumy. Hałas piły tarczowej można zmniejszyć przez umocowanie poduszki dociskowej pod stołem roboczym tarczy piły w pobliżu jej zębów
Zmniejszenie szkodliwości hałasu uzyskujemy również za pomocą ochron osobistych słuch u, np. ochronników akustycznych nakładanych na uszy. Należy jednak pamiętać, że ochrony osobiste są często niewygodne i uciążliwe w pracy, a więc nie można wymagać, aby pracownicy nosili je długo bez przerwy.