Wykładnia prawa

Wykładnia prawa
1.Pojęcie wykładni prawa-zespół czynności zmierzających do ustalenia prawidłowego znaczenia przepisu prawnego(rozumienie pragmatyczne)
2.Pojęcie dyrektyw interpretacyjnych-reguły dotyczące sposobu ustalenia znaczenia i zakresu zwrotów języka prawnego
3.Podział wykładni ze względu na jej moc wiążącą
a)wykładnia autentyczna-dokonywana jest przez ten sam organ, który ustanowił daną normę i zarazem przyjmuje się, że ma ona moc prawną równą mocy prawnej aktu normatywnego, który został poddany interpretacji. Jest to wykładnia o mocy powszechnie obowiązującej
b)wykładnia legalna-dokonywana jest przez organ, który nie ustanowił danej normy ale jest on upoważniony przez prawo do interpretacji określonych przepisów prawa. Jest to wykładnia o ograniczonej mocy wiążącej
c)wykładnia operatywna-wykładnia dokonywana przez sądy i inne organy stosujące prawo w toku rozpoznawania spraw karnych, cywilnych i innych(w tym sądy odwoławcze). Jest to wykładnia o ograniczonej mocy wiążącej
d)wykładnia doktrynalna-dokonywana przez przedstawicieli doktryny prawniczej(np. komentarze do tekstów prawnych, zabieranie głosu do orzeczeń instancji sądowych). Jest to wykładnia nie mająca mocy wiążącej
4.Podział wykładni ze względu na zakres
a)wykładnia literalna-przyjmujemy znaczenie językowe(to co normodawca powiedział pokrywa się z tym czego chciał)
b)wykładnia rozszerzająca-przyjmujemy znaczenie przepisu szersze od znaczenia językowego(normodawca powiedział mniej niż namierzał)
c)wykładnia zwężająca-przyjmujemy znaczenie węższe od językowego(normodawca powiedział więcej niż zamierzał)
Zasady stosowania:
-wszystkie przepisy prawa powinny być interpretowane literalnie(chyba, że są ważne racje aby nadać im int .rozszerzającą albo zwężającą)
-nakaz stosowania wykładni literalnej przepisów prawa karnego
-nakaz wykładni literalnej przepisów prawa podatkowego
-zakaz stosowania wykładni rozszerzającej przepisów prawa karnego(nullum crimen, nulla poena sine lege- nie ma przestępstwa i kary bez ustawy)
-zakaz stosowania wykładni rozszerzającej w prawie podatkowym(nullum tributum sine lege-żadnego podatku bez ustawy)
-zakaz wykładni rozszerzającej wyjątków
-zakaz wykładni rozszerzającej lex specialis
-zakaz wykładni rozszerzającej przepisów upoważniających
-wolności i uprawnienia mogą być interpretowane rozszerzająco
-dopuszcza się wykładni rozszerzającej i zwężającej przepisów prawa procesowego
5.Podział wykładni ze względu na jej stosunek do obowiązującego prawa
a)wykładnia secundum legem(nakaz stosowania wykładni secundum legem)
b)wykładnia praeter legem(obowiązują te same zasady jak przy wykładni rozszerzającej)
c)wykładnia contra legem(„przeciwko prawu”-za taką wykładnię uważa się wykładnię prawotwórczą czyli taką, która zmienia zakres czynów zakazanych, nakazanych i dozwolonych w stosunku do istniejących norm prawnych).
Zakaz stosowania wykładni contra legem
6.Dyrektywy wykładni
a)wykładnia językowa-wszystkie dyrektywy, które charakteryzują normę ze względu na jej właściwości językowe:
-normie należy przypisać takie znaczenie, jakie ma ona w języku potocznym. Jeżeli jest kilka znaczeń na gruncie potocznym to należy wybrać to najbardziej oczywiste(domniemanie języka potocznego)
-Jeżeli prawodawca nadał określonym wyrażeniom znaczenie swoiste, to tak należy je rozumieć(domniemanie języka prawnego)
-Jeżeli określony termin należy do terminów specyficznych w określonej dziedzinie wiedzy, to należy przyjąć, iż termin ten ma takie znaczenie, jak w tych dziedzinach(domniemanie znaczenia specjalnego)
-wolno odstąpić od znaczenia literalnego przepisu jeśli znaczenie to pozostaje w konflikcie ze znaczeniem innych norm systemu
-wolno odstąpić od znaczenia literalnego jeśli znaczenie to prowadzi do absurdalnych konsekwencji
-ustalając znaczenie literalne przepisu należy brać pod uwagę inne przepisy prawne oraz wolę prawodawcy
-nie wolno interpretować przepisów prawnych tak, by pewne ich fragmenty okazały się zbędne
-tam gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca, tam nie wolno ich wprowadzać interpretatorowi
b)wykładnia systemowa-istnienie reguł tej wykładni wiąże się z faktem, iż zbiór norm obowiązujących w danym państwie jest uporządkowany w określony sposób:
-wszystkie normy powinny być interpretowane w sposób zgodny z zasadami prawa
-interpretując normy należy mieć na względzie przed wszystkim zasady konstytucji
-interpretacja norm prawa polskiego powinna być zgodna z normami prawa międzynarodowego publicznego
-normy prawa wewnętrznego powinny być interpretowane w zgodzie z normami prawa europejskiego
-nie należy interpretować przepisów tak aby były one sprzeczne z innymi przepisami
-nie wolno interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do luk
*Luki:
-rzeczywiste(techniczne-proceduralna niekompletność regulacji, która utrudnia podjęcie decyzji; swoiste-brak przepisów, które zgodnie z innymi przepisami powinny być wydane)
-pozorne(extra legem-ujemna ocena faktu, że pewne sprawy nie są uregulowane; contra legem-ujemna ocena tego, iż pewne kwestie są uregulowane; intra legem-ocena, iż sformułowanie danego przepisu jest za mało precyzyjne
c)wykładnia funkcjonalna-wszystkie reguły, które nakazują przy dokonywaniu
interpretacji uwzględnienie kontekstu społecznego, ekonomicznego i aksjologicznego:
-przy interpretacji należy brać pod uwagę normy moralne, zasady sprawiedliwości, słuszności, konsekwencje społeczne i ekonomiczne i wybrać taką interpretację która będzie najkorzystniejsza
-interpretując przepisy należy brać pod uwagę cel regulacji prawnej(ratio legis)
-przepisy prawne należy interpretować zgodnie z wolą historycznego i aktualnego prawodawcy
7.Teorie wykładni
a)teoria opisowa(obrazuje rzeczywisty przebieg procesu wykładni):
-analiza stosowanych przez interpretatora dyrektyw(materiałem do ustaleń są orzecznictwa na piśmie zawierające uzasadnienie)
-analiza czynników oddziałujących na proces wykładni(oceny moralne, sytuacja społeczo-polityczna, stan regulacji prawnej)
-prognozy procesów interpretacyjnych
b)teoria normatywna(formułuje postulaty, jak proces wykładni powinien przebiegać)
c)teoria subiektywna-ustala się znaczenie przepisu, powołując się na wolę prawodawcy
d)teoria obiektywna-tekst prawny powinien być interpretowany bez uwzględnienia woli ustawodawcy(miarodajny jest sam tekst i należy ustalić jego znaczenie)
e)teoria statyczna-wartością nadrzędną jest pewność i bezpieczeństwo prawne
f)teoria dynamiczna-adekwatność prawa do stosunku prawnego(założenie, że stosunki społeczne podlegają zmianom, zmianom szybszym niż postanowienia prawa)