Pokolenie Kolumbów
Wojna jest stanem wyjątkowym, burzy rzeczywistość, wkracza we wszystkie dziedziny życia. Z taką właśnie sytuacją przyszło się zmierzyć pokoleniu Kolumbów. Jest to pokolenie specyficzne. To ludzie młodzi, których wybuch wojny zastaje w momencie przełomowym w ich życiu. Stoją w progu dorosłości, przed nimi przyszłość, muszą dokonać ważnych wyborów, decydujących o ich przyszłym życiu, snują plany, marzenia. Wojna odbiera im to wszystko, wkracza brutalnie okradając ich z beztroski, stabilizacji, możliwości kształtowania normalnej przyszłości. Sytuacja ta uderza najbardziej w istoty wrażliwe, silniej i głębiej interpretujące rzeczywistość - w młodych twórców tego okresu. Poeci i prozaicy tworzą nadal, choć ich utwory są specyficzne w swej tematyce i gatunku. Tworzenie w takiej rzeczywistości jest niezwykle trudne, ale trudne nie znaczy niemożliwe. Udowadniają to m.in. Krzysztof Kamil Baczyński,Tadeusz Różewicz. I Tadeusz Borowski. .
Utwory Baczyńskiego przepełnione są wizjami zagłady, dostrzega przede wszystkim zagrożenie człowieczeństwa.
W utworze pt. "pokolenie II" mówi o tym ze świat trwa niezmienny, natura żyje swoim życiem tylko ludzkość ogarnęła ciemność. Wojna uczy ze nie powinno być sumienia ponieważ codziennemu życiu towarzyszy strach i bol należy także być człowiekiem o kamiennym sercu, bo tylko taki człowiek ma możliwość przetrwania.Przyg się swojemu pokoleniu i warunkom, w jakich przyszło mu żyć. W wierszu dominuje nastrój smutku i grozy i mroku, gdzie mrok symbolizuje zło, śmierć i zagubienie Ludzkość nieuchronnie zmierza ku zagładzie i nie ma możliwości przeciwstawić się biegowi historii.
Tadeusz Różewicz pisze już nieco z innej perspektywy. Wierszu "Ocalony" nakreśla postać człowieka, w którego psychice wojna wycisnęła piętno. Człowiek ten nie ma możliwości wyboru, bo jakiż tu wybór: śmierć w walce czy w ulicznej łapance, śmierć od postrzału czy śmierć głodowa, cierpienie fizyczne czy tortury psychiczne. Człowiek utracił system wartości, według którego mógłby żyć. Żyje w próżni, w poczuciu bezsensu. Szuka drogowskazu. Jest pozbawiony szansy na odzyskanie równowagi wewnętrznej. Nie można żyć w świecie pozbawionym wartości, nawet, jeśli się tym wartościom zaprzecza, człowiek potrzebuje stabilizacji, bezpieczeństwa, musi podjąć trud stworzenia tego świata na nowo. Natomiast wiersz Pt, "Lament" ma formę modlitwy i zwraca się do ludzi świata kultury i do Boga, ukazuje kontrast między młodym wiekiem a zebranymi doświadczeniami. Wojna zmieniła ludzi i okaleczyła psychikę zmieniając naturę ludzką w narzędzie zbrodni.
Tadeusz Borowski z kolei przedstawił w swoich utworach rzeczywistość i próbę przetrwania w obozie koncentracyjnym. Ukazuje człowieka wyniszczonego psychicznie, upodlonego. Nakreśla zachowania i postawy, które w normalnych warunkach nie miałyby miejsca. Wiersz pt. "pożegnanie z Marią" ukazuje obraz życia okupywanej Warszawy oraz formy okupacyjnego które pozwalają polakom przeżyć i zarabiać pieniądze. Bezprawie uczyniono prawem a rodzaje międzyludzkie zostały sprowadzone do kontaktów handlowych
Pokolenie Kolumbów jest pokoleniem wyjątkowym. Znalazło się w sytuacji ekstremalnej, bez przyszłości, bez szansy zrealizowania swego życia w normalnych warunkach. Wojna okaleczyła ich, odebrała najlepsze lata, a nawet życie.