Zagrożenia związane z nieprawidłowym odżywianiem.
Odżywianie się to jedna z podstawowych i niezbędnych czynności jakie wykonuje każdy żywy organizm. Pokarm dostarcza naszemu organizmowi niezbędnej do przeżycia energii oraz materiału budulcowego. Nie jest, więc bez znaczenia, co jemy, ponieważ nieprawidłowy tryb odżywiania może prowadzić do różnych chorób i schorzeń.
Jednym z zagrożeń związanych z nieprawidłowym odżywianiem się jest otyłość. Objawia się ona nadmiernym odkładaniem tłuszczu w tkankach ciała. Jest to zespół zaburzeń metabolicznych. Układ krążenia ludzi otyłych jest narażony na zwiększony wysiłek, ponieważ nadwaga zmusza serce do nadmiernej pracy, gdyż musi ono pompować krew do mięśni z większym wysiłkiem usiłującym wprawić w ruch ciężkie ciało. Układ krążenia nie jest do takiego wysiłku przystosowany, dlatego szybko staje się on niewydolny. Za otyłego uważa się każdego człowieka, który idealną masę ciała przekracza o ponad 20 %. Przyczyną otyłości jest jedzenie ponad miarę, czyli przejadanie się. Przyczyną otyłości może być także dziedzictwo genetyczne. Jednak najczęściej otyłość jest skutkiem złych nawyków żywieniowych kultywowanych w rodzinie. Na przykład przedkładaniem nad produkty niskokaloryczne tłustych potraw i słodyczy. Szkodliwe szczególnie może być przekarmianie małych dzieci i niemowląt, ponieważ właśnie w tym okresie życia powstają komórki tłuszczowe, których liczba pozostaje stała przez cale życie. Dlatego w późniejszym wieku osoby przekarmiane w dzieciństwie przejawiają większe skłonności do tycia. Tendencja do otyłości jest częściowo również zdeterminowana przez typy konstukcjonalne. Najbardziej skłonna do otyłości jest osoba należąca do typu endomorficznego. Bardzo rzadko przyczyną dużej otyłości są problemy zdrowotne, takie jak: niedoczynność gruczołu tarczycy lub nadczynność gruczołów nadnerczy. Jeszcze rzadziej otyłość wywoływana jest przez choroby wrodzone, które polegają na zaburzeniach równowagi hormonalnej i wadach wrodzeniowych, które negatywnie wpływają na regulację apetytu. W wielu przypadkach czynniki emocjonalne odrywają równie znaczącą rolę. Kiedy człowiek znajduje się w depresji może szukać pocieszenia w jedzeniu, wskutek czego je za dużo i tyje. Należy pamiętać, że każde 39 kJ niespalonej energii odkłada się w tkankach w postaci 1 grama tłuszczu. A im większa jest nadwaga tym większe ryzyko zachorowania na jedną z chorób towarzyszących otyłości. Są to między innymi: cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa, kamienica żółciowa, udary, a także nowotwory, zawały serca i zaburzenia pracy nerek.
Inną przyczyną poważnych schorzeń jest niedożywienie. Jest ono w szczególności niebezpieczne dla dzieci. Brak wystarczającej ilości białek w ich organizmie powoduje opóźnienie w rozwoju fizycznym i umysłowym. Częste biegunki, obrzęki i inne zaburzenia metaboliczne spowodowane są przez brak w pokarmie wystarczającej ilości aminokwasów. Organizm niedożywionej osoby nie wytwarza wystarczającej ilości enzymów i przeciwciał. Powoduje to, że większość chorób kończy się śmiercią. Wielu ludzi zapada na nieodwracalną ślepotę z powodu niedoboru witaminy A.
Przyczyną chorób może być również spożywanie zbyt dużej ilości pokarmów mięsnych. Są one, bowiem obfite w cholesterol i tłuszcze nasycone. Te dwa składniki są przyczyną miażdżycy, czyli zwężania się światła naczyń krwionośnych. Spożywanie dużych ilości mięsa może spowodować również zawal serca, nadciśnienie lub nowotwory złośliwe. Powstawaniu substancji rakotwórczych: wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, polimerów kwasów tłuszczowych i połączeń aminokwasów z węglowodorami, sprzyja smażenie mięsa.
Dlatego znacznie zdrowiej jest jeść mięso gotowane lub duszone.
Strach związany przed chorobami związanymi z jedzeniem zbyt dużej ilości mięsa spowodowały, że popularny stał się wegetarianizm. Należy jednak pamiętać, że w pokarmie takim występuje niewielka ilość białka, a co za tym idzie minimalna jest ilość aminokwasów dostarczonych dostarczonych organizmowi. Największe niedobory dotyczą lizyny, tryptofanu i treoniny. Jedną z roślin, które zawierają większe ilości białek jest soja. Jednak nawet najlepiej skąponowana dieta wegetariańska zawierająca soję nie dostarczy wszystkich niezbędnych składników, które zapewniają prawidłowy wzrost organizmu i odnowę tkanek. Pokarm wegetariański nie zawiera także witaminy B12, której głównym źródłem jest mięso. Niedobór tej witaminy powoduje anemię złośliwą.
Równie niebezpieczne dla organizmu są niedobory innych witamin oraz minerałów i prowadzić mogą do poważnych zaburzeń. Niedobór witaminy B1 prowadzi do choroby beri-beri. Chorobie tej towarzyszy zanik mięśni, zaburzenia psychiczne miedzy innymi takich jak: otępienie, utrata apetytu i obrzmienie kończyn. Osłabiony zostaje także mięsień sercowy i następuje zanik czucia. Brak ryboflawiny upośledza natomiast pracę oczu oraz negatywnie wpływa na usta i język, powoduje również łysienie. Pelagrę powoduje niedobór niacyny, czyli kwasu nikotynowego. Charakteryzuje się ona zapaleniem skóry i ust, zaburzeniami pamięci, zmęczeniem i depresją. Szkorbut powodowany jest przez brak odpowiedniej ilości witaminy C i charakteryzuje się gąbczastymi, krwawiącymi dziąsłami. Obniżona odporność na stres spowodowana jest brakiem magnezu, niedokrwistość brakiem żelaza, a próchnica zębów brakiem fluoru. Niedostatek jodu powoduje niedoczynność tarczycy, a w skrajnych przypadkach u dzieci może doprowadzić do niedorozwoju umysłowego.
Tak jak niedobór, zbyt duża ilość witamin również jest szkodliwa dla organizmu. Dotyczy to zwłaszcza witamin, które w organizmie odkładają się w większych ilościach. Do zgonu może na przykład doprowadzić nadmierne spożywanie witaminy A. Niebezpieczne jest również spożywanie zbyt dużej ilości soli - połączenia sodu i chloru. Może ona być niebezpieczna dla osób z nadciśnieniem, ponieważ stanowi zbyt duże obciążenie dla serca.
Równie niebezpieczna jak otyłość jest anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny. Problem anoreksji polega na braku łaknienia i najczęściej dotyka osoby między 11 a 30 rokiem życia, najczęściej są to kobiety. Poza utratą wagi u anorektyka pojawiają się również inne charakterystyczne objawy. U młodych dziewczyn może dojść do zatrzymania miesiączki, mogą pojawić się biegunki i zaparcia. Pogarsza się krążenie krwi a osoba chora staje się bardziej podatna na infekcje. Do spadku wydolności, zburzenia równowagi hormonalnej organizmu i zaburzenia odporności może dojść, gdy anorektyk stosuje dodatkowo, oprócz głodówki środki farmakologiczne prowokujące wymioty lub przeczyszczające.
Inną chorobą jest bulimia. Polega ona na nałogowym pochłanianiu dużych ilości pokarmu w krótkim czasie. Napady jedzenia są zazwyczaj oddzielone okresami ścisłej diety. Chorzy mogą jednak wzbudzać u siebie wymioty albo zażywać duże ilości środków odwadniających lub przeczyszczających, by przeciwdziałać skutkom nieopanowanej chęci jedzenia. Bulimia dotyka głownie kobiety, będące między 15 a 24 rokiem życia.
Powyższe przykłady dowodzą, że zarówno głodowanie, jak i nadmierne spożywanie pokarmów, czy też brak lub nadmiar w diecie pewnych składników pokarmowych może być bardzo niebezpieczny dla organizmu człowieka. Powinniśmy o tym pamiętać i stosować zrównoważoną dietę odpowiednią dla nas: naszego wieku, płci i rodzaju wykonywanej pracy.