Zaburzenia barwnikowe skóry, przebarwienia i bielactwo

Zaburzenia barwnikowe skóry są problemem nie tylko kosmetycznym, ale również terapeutycznym. Zmiany zabarwienia skóry mogą być niewielkie lub zajmować rozległe powierzchnie skóry. Mogą byc objawem groźnych schorzeń. Wpływ na zaburzenia barwnikowe skóry ma promieniowanie słoneczne oraz szereg innych czynników :genetyczne, hormonalne, dysfunkcje tarczycy, ciąża, okres menopauzy, choroby wątroby, zmiany zapalne skóry, używanie pewnych kosmetyków oraz niektórych leków.
Barwnikiem odpowiedzialnym za kolor skóry jest melanina. Jest ona rozproszona w wypustkach melanocytów w postaci ziarnistości tzw. melanosomami. Barwa skóry zależy głównie od aktywności melanocytów, czyli od ilości wytwarzanych ziarenek melaniny. Ilość melanocytów w poszczególnych okolicach ciała się różni.
Zaburzenia barwnikowe mogą być pochodzenia endo- i egzogennego. Można wyróżnić odbarwienia, czyli obszary skóry pozbawione barwnika oraz przebarwienia. Przebarwienia występują wyłącznie w naskórku, lub w naskórku i skórze właściwej. Są to głównie :
- piegi
- plamy soczewicowe
- ostuda
Piegi - są to kilkunastomilimetrowe jasnobrunatne lub ciemnobrunatne drobne plamy na skórze, głównie na grzbietach rąk, przedramieniu i twarzy. Powstają pod wpływem przyspieszonego procesu melanogenezy. Występują przede wszystkim u osób o bardzo jasnej karnacji. Zabarwienie piegów nasila się pod wpływem promieniowania słonecznego. W leczeniu urzywa się preparatów odbarwiających.
Plamy soczewicowate - sa to plamy nieregularnego kształtu o zabarwieniu jasno- lub ciemnobrązowym. W ich obrębie występuje zwiększona liczba melanocytów i zwiększona synteza melaniny. Przyczyna tych zmian mogą być mocne oparzenia słoneczne skóry. Plamy soczewicowate u osób starszych na skórze twarzy i rąk mają związek z wielokrotnym działaniem słońca a także z często stosowaną fotochemoterapią w celach leczniczych.
Ostuda - jest nabytym zaburzeniem barwnikowym skóry, występującym głównie u kobiet. Jest to plama nieregularnego kształtu o barwie jasno- lub ciemnobrązowej. Lokalizuje się na skórze mającej częsty kontakt ze słońcem. Występują na czole, skroniach, policzkach, nad górną wargą. W obrębie tego typu przebarwień stwierdzono zwiększoną ilość melaniny, melanocytów i melanosomów oraz zwiększoną syntezę tyrozynazy.
Należy też wspomnieć o zmianach w postaci pasmowato lub siateczkowo ułożonych brązowych przebarwień skóry, głównie dekoltu i bocznych powiechni szyi, związanych ze stosowaniem bezpośredno na skóre perfum lub wody kolońskiej oraz równoczesnego działania promieniowania słonecznego.
Zwalczanie przebarwień - stosuje się kuracjue dermatologiczne . Jest także szereg kosmetyków, które pomagają w usuwaniu przebarwień. Najważniejszym jednak czynnikiem zapobiegającym przebarwieniom i pozwalającym na efektywą ich kuracje jest ochrona przed promieniowaniem UV, polegającym na unikaniu słońca i solarium oraz ragularnym, całorocznym stosowaniu preparatów z filtrami UV.
Jako chorobe skóry wyróżniamy również bielactwo. Bielactwo polega na niemożności wytwarzania barwnika-melaniny. Wyróżniamy :
- bielactwo wrodzone uogólnione - dziedziczy je się po rodzicach. Dziecko musi odziedziczyć zarówno po matce jak i po ojcu po jednym genie odpowiedzialnym za powstanie choroby. Dziecko z tym schorzeniem od urodzenia ma bardzo jasną, różową skórę. Jest także bardzo wrażliwe na światło słoneczne, ponieważ wytwarzanie melaniny stanowi jeden z mechanizmów ochrony skóry przed słońcem. Łatwo więc dochodzi u niego do powstania rumieni, pęcherzy, nadżerek i nadmiernego rogowacenia.
- bielactwo wrodzone częściowe - dziedziczy sie w sposób dominujący nieregularny tzn. że do ujawnienia się choroby wystarczy odziedziczenie nieprawidłowego genu tylko od jednego z rodziców. Zmiany pojawiają sie od urodzenia i utrzymują na stałe. Bielactwo częściowe wystepuje w postaci odbarwień w obrębie skóry i włosów. Często układa się ono wzdłuż przebiegu nerwów. Najczęściej spotyka się na lini środkowej czoła, przy czym odbarwienie może także dotyczyć włosów, brwi i rzęs. Właściwie nigdy zmiany nie występują na skórze dłoni i stóp.
- białe plamy - bielactwo nabyte występuje stosunkowo często, gdyż dotyka ono aż 1% ludzi na świecie. Przeważnie jest wywoływane rozpadem komórek barwnikowych skóry, z pozostawieniem białych odbarwionych plam. Istnieje związek choroby z układem nerwowym, u części pacjentów zmiany pojawiają się po wstrząsach psychicznych i nerwowych. U innych z kolei pierwsze ujawnienie się schorzenia następuje po mocnym działaniu promieni nadfioletowych albo po mechanicznym uszkodzeniu skóry. Odbarwione plamy są różnej wielkości i kształtu. Początkowo okrągłe, wielkości ziarna soczewicy, potem stopniowo powiększają się. W obrębie plam nie ma stanu zapalnego, zaczerwienienia, złuszczania naskórka. Włosy w obrębie ognisk także są pozbawione barwnika. Bielactwu towarzyszą również inne schorzenia np. cukrzyca, anemia złośliwa, niektóre choroby tarczycy. Przebiega ono bez żadnych dolegliwości typu świąd, pieczenie. Choroba dotyczy zarówno dzieci jak i osób dorosłych. W skrajnych przypadkach może dojśc do odbarwienia skóry całego ciała.
W leczeniu bielactwa nabytego jak dotychczas nie ma skutecznego leczenia. Stosuje się różne terapie:
* fotochemioterapią - najczęściej zalecana metoda. Polega na naświetlaniu skóry promieniowaniem UV, po doustnym przyjęciu leku dodatkowo uwrażliwiającego skórę na to promieniowane. Leczenie trwa wiele miesięcy, a korzystne wyniki uzyskuje się tylko w części przypadków.
* wyciągiem z dziurawca - leczenie może byc tylko i wyłącznie pod kontrolą lekarza. Nieprawidłowe leczenie może spowodować poparzenia skóry.
* z najnowszych prób leczenia można wymienić autoprzeszczepy naskórkowe. Zabieg polega na przeszczepianiu cieniutkich płatów naskórkowych pacjenta z okolic skóry zdrowej na plamy bielacze.
- bielactwo rzekome - jest to zjawisko występujące podczas leczenia łuszczycy oraz w przebiegu łupieżu pstrego. po wyleczeniu łuszczycy zwłaszcza preparatami o działaniu redukującym, głównie zawierającymi cygnolinę, w otoczeniu zanikających zmian łuszczycowych pojawiają się przebarwienia wywołane działaniem leku. W efekcie miejsca po zmianach łuszczycowych robią wrażenie plam odbarwionych. W łupieżu pstrym natomiast pod wpływem promieni słonecznych w miejscach grzybicy powstają rzekome odbarwienia z naturalnympod wpływem słońca przebarwieniem skóry zdrowej. Związane jest to z przejściowym zahamowaniem produkcji melaniny przez substancje produkowane przez grzyba wywołującego schorzenie.
Czynników powodujących powstawanie przebarwień jest bardzo wiele. Największą rolę przypisuje się promieniowaniu słonecznemu. Dlatego bardzo istotna jest ochrona przed jego działaniem, polegająca na stosowaniu preparatów fotoprotekcyjnych (światłoochronnych) , oraz poprzez unikanie promieniowania słonecznego lub UV emitowanego przez sztuczne źródła tego promieniowania.