II generacja praw człowieka

Stosunki Międzynarodowe

II GENERACJA PRAW CZŁOWIEKA
Prawa człowieka to jedno z najmłodszych pojęć w słowniku polityki i społeczeństw. Od pewnego czasu są jednak niepowtarzalną wartością społeczną i polityczną. Stały się ważnym kryterium oceny działalności władz a nawet konstytucji i przepisów prawa. Prawa człowieka są uzasadnieniem ruchów i rewolucyjnych. Bywają programowym celem rządów. Są istotnym elementem polityki międzynarodowej.
W 1948 roku ogłoszono Powszechna Deklarację Praw Człowieka, następnie ONZ
w 1966 roku opublikowała dwa ważne dokumenty: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych, w których wyodrębniono rodzaje praw człowieka.
Karel Vasak francuski prawnik pod koniec lat siedemdziesiątych zaproponował wyodrębnienie praw człowieka i podział ich na trzy generacje (kategorie). Chciałabym omówić II generację. Prawa II generacji to prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, zapewniają jednostce rozwój fizyczny i duchowy oraz bezpieczeństwo socjalne. Nakładają na państwo obowiązki ekonomiczne i socjalne wobec obywatela. Źródłem praw II generacji jest min. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z 1966roku.
Do praw II kategorii należą:
Prawa ekonomiczne są to wzajemne więzi między istotnymi cechami różnych zjawisk ekonomicznych mające charakter ogólny, konieczny, nieprzypadkowy i stosunkowo trwały. (Art. 64 Konstytucji RP)
· Prawo do pracy
· Prawo do wynagrodzenia
· prawo do własności
· prawo dziedziczenia
· Prawo do słusznych warunków pracy
· Prawo do tworzenia związków zawodowych.
Prawa socjalne: uprawnienia jednostki do świadczeń na jej rzecz (Art. 68, 75 Konstytucji RP)
· Prawo do świadczeń socjalnych i ubezpieczeń
· Prawo do ubezpieczeń zdrowotnych
· Prawo do wypoczynku
· Prawo do ochrony zdrowia
· Prawo do zabezpieczenia społecznego.
· ochrony zdrowia
· nauki
· odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jednostce i jej rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej
· pomocy socjalnej (ogólnie)
· rozrywki (np. granie w piłkę nożną, pływanie)
Prawa solidarnościowe (w większości nie posiadają sformalizowanego charakteru prawnego) - wszystkie prawa przysługujące grupom społecznym, np. prawo narodów do samostanowienia

Prawa kulturalne: (Art. 73 Konstytucji RP)
· Prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym
· Prawo do edukacji - nauki
· Prawo do swobodnych badań
· Prawo do korzystania z osiągnięć rozwoju cywilizacyjnego
· Prawo do wolności sztuki
· prawo do wolności twórczości artystycznej
· prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników
· prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich wytwarzania

Gwarancje:
1. materialne (dotyczą głównie praw socjalnych, ekonomicznych i kulturowych)
2. formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki)
· prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd
· prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed organami aparatu państwowego
· prawo do skargi konstytucyjnej

Warto również pamiętać o różnicy pomiędzy zapisem „prawo” i „wolność”. Pierwsze pojęcie odnosi się do uprawnień nadanych przez konkretne przepisy prawne, natomiast drugie określa granice, których nie wolno przekroczyć. Ograniczanie praw i wolności może wystąpić tylko na określony czas i w wyjątkowych sytuacjach. Nie można pod żadnym pozorem ograniczać praw I generacji, w tym prawa do życia.