Drgania mechaniczne - źródła, skutki i ochrona

Drgania mechaniczne – źródła, skutki i ochrona

Drgania mechaniczne są zjawiskiem fizycznym powszechnie występującym w życiu. Polegają one na okresowej zmianie określonego parametru, który na przemian rośnie i maleje wokół stanu równowagi.
Podstawowym parametrem drgań mechanicznych jest częstotliwość i okres, który jest jej odwrotnością.
Drgania mechaniczne można w najogólniejszy sposób podzielić na dwa rodzaje w zależności od miejsca ich wnikania do organizmu człowieka:
• drgania ogólne przenoszone przez nogi miednicę, plecy lub boki,
• drgania miejscowe przenoszone przez kończyny górne.
Podział ten jest najbardziej istotny z punktu widzenia oceny narażenia człowieka na drgania w miejscu pracy. Od rodzaju drgań zależy bowiem reakcja organizmu i wiąże się to z dopuszczalnymi wartościami ustalonymi ze względu na ochronę zdrowia.
Pierwotne źródła drgań przenoszone do miejsca pracy można podzielić na :
• źródła drgań o działaniu ogólnym do których należą: maszyny oraz różne urządzenia wprawiające w drganie podłoże w miejscu pracy, podobnie ruch uliczny i kolejowy, platformy drgające, siedziska i podłogi środków transportowych (np. pojazdy samochodowe), siedziska i podłogi maszyn budowlanych (do robót ziemnych, fundamentowania, zagęszczania gruntów).
• miejscowe źródła drgań do których należą np. ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym (np. młotki pneumatyczne, nitowniki, wiertarki udarowe itp.), ręczne narzędzia obrotowe (np. wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe itp.), dźwignie sterujące maszyn i pojazdów obsługiwane rękami, źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w rękach przy procesach szlifowania, gładzenia itp.).
Drgania mechaniczne przenoszone do organizmu człowieka mogą negatywnie oddziaływać na poszczególne organy. Długotrwałe narażenie człowieka na drgania mogą doprowadzić do trwałych nieodwracalnych zmian chorobowych. Zależy to od rodzaju i czasu oddziaływania drgań.
Negatywne skutki zdrowotne drgań ogólnych dotyczą głównie układu kostnego i narządów wewnętrznych człowieka.
W układzie kostnym chorobowe zmiany powstają głównie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Objawiają się one bólem kręgosłupa i mogą być uznane za chorobę zawodową.
Zaburzenia w czynnościach narządów wewnętrznych są głównie wynikiem pobudzenia poszczególnych narządów do drgań rezonansowych, których częstotliwość dla większości narządów zawiera się w granicach 2 – 18 Hz.
Dotyczy to głównie narządów układu pokarmowego szczególnie żołądka i przełyku, narządu rozrodczego kobiet, narządu klatki piersiowej, narządu jamy nosowo-gardłowej.
Na drgania mechaniczne ogólnego typu narażeni są przede wszystkim kierowcy, motorniczowie, maszyniści, operatorzy maszyn budowlanych i drogowych dla których drgania przenoszone są do organizmu przez siedziska pojazdów.
Także pracownicy obsługujący maszyny i urządzenia w pozycji stojącej narażenie są na drgania przenoszone z drgającego podłoża, a skutki ich działania są podobne jak drgania przenoszone z siedzisk.
Negatywne skutki zdrowotne drgań miejscowych dotyczą głównie układu krążenia krwi, układu nerwowego i kostno-stawowego .
Zespół tych zmian, zwany zespołem wibracyjnym został uznany w Polsce od 1968 roku za chorobę zawodową.
Najczęściej występującym schorzeniem jest napadowe zaburzenie krążenie krwi w palcach rąk objawiające się blednięciem opuszek palców potocznie zwane „chorobą białych palców”.
Dalsze skutki zdrowotne tego typu drgań, to zmiany w układzie nerwowym objawiające się zaburzeniami czucia dotyku, drętwieniem lub mrowieniem palców czy rąk. W miarę upływu czasu zmiany te pogłębiają się prowadząc do obniżenia zdolności do pracy i innych czynności życiowych.
Zmiany w układzie kostno-stawowym ręki powstają głównie na skutek drgań miejscowych o częstotliwościach poniżej 30 Hz. Objawiają się m.in. zniekształceniem szpar stawowych, zwapnieniem torebek stawowych, zmiany okostnej.
Na drgania mechaniczne miejscowego typu narażeni są głównie operatorzy wszelkiego rodzaju ręcznych narzędzi wibracyjnych stosowanych w przemyśle maszynowym, hutniczym, stoczniowym, kamieniarstwie, górniczym i budownictwie. Potencjalne zagrożenie pracowników przez drgania tego rodzaju jest bardzo rozległy.
Biologicznym skutkom oddziaływania drgań ogólnych i miejscowych towarzyszy :
• zwiększenie czasu reakcji ruchowej i wzrokowej,
• zakłócenie koordynacji ruchów,
• nadmierne zmęczenie,
• bezsenność i rozdrażnienie,
• osłabienie pamięci.
Prowadzi to do obniżenia efektywności i jakości wykonywanej pracy, a czasem w ogóle ją uniemożliwia.
W Polsce liczba zatrudnionych pracujących w warunkach narażenia na drgania wynosi ok. 100 tyś., a w warunkach zagrożenia drganiami ok. 40 tyś.
Minimalizowanie zagrożeń spowodowanych drganiami mechanicznymi można realizować w grupie metod technicznych poprzez:
 konstrukcję maszyn i urządzeń mającą na celu zmniejszenie wibroaktywności źródeł (minimalizację luzów, wyrównoważenie elementów wirujących, eliminację uderzeń elementów współpracujących, właściwe fundamentowanie),
 dylatację fundamentów maszyn i urządzeń od otoczenia i stosowanie materiałów wibroizolacyjnych (maty, podkładki),
 środki ochrony indywidualnej w postaci rękawic antywibracyjnych dodatkowo zabezpieczających przed niska temperaturą i wilgotnością potęgujących skutki oddziaływania drgań,
 automatyzacja procesów technologicznych i zdalne sterowanie źródłami drgań.
W grupie metod organizacyjno-administracyjnych minimalizację drgań można osiągnąć poprzez :
 skracanie czasu narażenia na drgania,
 wydzielenie specjalnych pomieszczeń do wypoczynku,
 przesuwanie pracowników szczególnie wrażliwych na drgania do innych prac,
 szkolenie pracowników w zakresie BHP odnośnie zagrożeń pochodzących od drgań,
 profilaktyka medyczna (badanie lekarskie przy przyjmowaniu do pracy i badania okresowe).
Pełne zabezpieczenie przed zagrożeniami spowodowanymi drganiami daje stosowanie wszystkich metod jednocześnie, ale także odpowiedzialność i świadome przestrzeganie przez pracownika wszystkich przepisów BHP obowiązujących w tym zakresie.

Dodaj swoją odpowiedź
Rehabilitacja

Wibracje (drgania mechaniczne)

Drganiami nazywa się zmiany wielkości fizycznej występujące w funkcji czasu i polegające na tym, że jej wartości są na przemian rosnące i malejące względem pewnego poziomu odniesienia. Wibracje (drgania mechaniczne) to niskoczęstotliwoś...

Biologia

Ochrona środowiska

ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA ENERGII
Alternatywne źródła energii to źródła inne niż paliwa kopalne, możliwe do przekształcenia w użyteczne formy energii, np. energia wietrzna, geotermalna, słoneczna, jądrowa, wodna.

ZANIECZYSZCZEN...

Wiedza o społeczeństwie

Ochrona środowiska

ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA ENERGII
Alternatywne źródła energii to źródła inne niż paliwa kopalne, możliwe do przekształcenia w użyteczne formy energii, np. energia wietrzna, geotermalna, słoneczna, jądrowa, wodna.

ZANIECZYSZCZEN...

Ekonomia

Ochrona środowiska

ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA ENERGII
Alternatywne źródła energii to źródła inne niż paliwa kopalne, możliwe do przekształcenia w użyteczne formy energii, np. energia wietrzna, geotermalna, słoneczna, jądrowa, wodna.

ZANIECZYSZCZEN...

Ochrona krajobrazu

Ochrona środowiska

PODSTAWY FUNKCJONOWANIA SRODOWISKA PRZYRODNICZEGO


Ochrona środowiska – nauka samodzielna, interdyscyplinarna, traktuje o warunkach życia biologicznego wszystkich organizmów żywych w środowisku przyrodniczym.

W odniesien...