Perspektywy ONZ- projekty reform
PERSPEKTYWY ONZ – PROJEKTY.
● REFORMA ONZ. PLAN REFORM.
W 1997 roku Sekretarz Generalny Kofi Annan przedstawił program reform Narodów Zjednoczonych na lata 1997-2001. Następnie problemowi reform poświęcił kolejne raporty "MY, ludy: rola Narodów Zjednoczonych w XXI w." oraz "Wzmocnienie Narodów Zjednoczonych: plan dalszych zmian".
Zgodnie z tymi dokumentami reformy Narodów Zjednoczonych obejmują zmiany w zarządzaniu, w tym zarządzanie samymi reformami. Mają zapewnić większą spójność i lepszą koordynację działań departamentów, programów i funduszy NZ. Przewidują integrację systemu przekazywania informacji przy wykorzystaniu nowych technologii. Reformy oznaczają również rewizję dotychczasowych działań NZ i skupienie ich aktywności na określonych priorytetach. Z tego względu konieczna jest harmonizacja działań Kwatery Głównej NZ z oddziałami regionalnymi, rozwijanie współpracy z podmiotami pozarządowymi oraz wsparcie i zaangażowanie społeczeństwa.
Kolejnym problemem jest trudna sytuacja finansowa Narodów Zjednoczonych. W tym zakresie przewiduje się redukcję kosztów administracyjnych, zmniejszenie liczby personelu oraz nowe podejście do planowania budżetu i w dalszej kolejności efektywniejsze wykorzystanie dostępnych środków.
Ponad to zmiany są niezbędne w samej działalności Organizacji. Narody Zjednoczone nie są przygotowane do rozwiązywania problemów jakie niesie ze sobą współczesny świat. Zmiany powinny nastąpić w składzie i uprawnieniach Rady Bezpieczeństwa, w współdziałaniu państw NZ w ramach operacji pokojowych, w sprawie interwencji humanitarnych. Sekretarz Generalny postuluje stworzenie nowego wizerunku NZ jako organizacji "każdego człowieka", co związane jest z ulepszeniem działań w zakresie praw człowieka, informacji publicznej oraz z reorganizacją sieci Ośrodków Informacji NZ.
Reformy podjęte w 1997 roku przez Sekretarza Generalnego różnią się od wcześniej podejmowanych działań głębokością i kompleksowością wdrażanych zmian. Mają za zadanie wzmocnić Organizację tak by lepiej mogła służyć państwom członkowskim i sprostać stawianym przed nią zadaniom.
Sekretarz Generalny Kofi Annan wielokrotnie podkreślał, że reformy Organizacji to pewien proces. Dlatego kolejne wprowadzane zmiany należy postrzegać jako część pewnej większej całości. Przedstawione w ostatnim raporcie "Wzmocnienie Narodów Zjednoczonych..." ogólne wytyczne reform, takie jak:
• skupienie całej aktywności na priorytetowych zadaniach
• alokacja zasobów zgodnie z tymi zadaniami
• organizacja odpowiadająca na potrzeby państw członkowskich
• rozwijanie współpracy pomiędzy poszczególnymi członami NZ
• organizacja i jej ludzie: inwestycja w doskonałość określają jedynie pewien etap tego procesu.
Opierając się na powyższych wytycznych reformę ONZ rozpoczęto od zmodernizowania struktury wewnętrznej grupując departamenty, programy i fundusze w cztery przedmiotowe działy:
- Pokój i bezpieczeństwo
- Sprawy humanitarne
- Rozwój
- Sprawy ekonomiczne i społeczne.
Ustanowiono jednocześnie powiązany z Sekretariatem Komitet Wykonawczy w skład, którego weszli szefowie departamentów, programów i funduszy. Komitet miał za zadanie koordynować i nadzorować pracę każdego z działów zapewniając efektywność i spójność na najwyższych szczeblach ONZ.
Kompleksowa reforma ONZ miała objąć:
1. Reorganizacje Głównych Organów ONZ;
- Radę Bezpieczeństwa;
- Zgromadzenie Ogólne;
- Radę Społeczno-Gospodarczą;
- Sekretariat;
2. Reformę operacji pokojowych;
3. Reformę praw człowieka;
4. Reformę informacji publicznej;
5. Reformę personelu i finansów;
Ad. 1
Reorganizacja Rady Bezpieczeństwa.
Na początku lat 90 - tych Zgromadzenie Ogólne NZ powołało Grupę Roboczą do spraw reformy Rady Bezpieczeństwa. Celem powołania grupy roboczej było zaplanowanie zmian związanych ze składem oraz metodami pracy Rady Bezpieczeństwa. Mocarstwami zasiadającymi w Radzie są państwa zwycięskiej koalicji: USA, Rosja, Wielka Brytania i Chiny. Najważniejsze decyzje podejmowane przez Radę wymagają akceptacji wszystkich jej członków.
Patrząc na skład Rady i wiedząc o różnicach, jakie dzielą wchodzące w jej skład państwa dochodzimy do wniosku, że decyzje dotyczące problemów światowych nie będą realizowane, gdy któreś z mocarstw uzna, że kolidują z ich interesami.
Od zakończenia II Wojny Światowej sytuacja geopolityczna na świecie uległa zmianie i coraz częściej dostrzegany jest problem braku w składzie Rady państw mających duże znaczenie na arenie światowej choćby Niemiec. Dostrzeżono również konieczność włączenia w skład Rady przedstawiciela kontynentu Afrykańskiego.
Dzięki pracy Grupy Roboczej zmieniono niektóre procedury dotyczące metody pracy Rady:
dopuszczono do prac Rady innych członków NZ,
zwiększono ilość konsultacji i spotkań zwłaszcza z przedstawicielami państw, których siły zbrojne biorą udział w operacjach NZ.
Nie ulega wątpliwości, że do pełnej reformy Rady potrzebne jest zreorganizowanie jej składu, który we współczesnym świecie jest delikatnie mówiąc nie reprezentatywny.
Reorganizacja Zgromadzenia Ogólnego NZ.
Zgromadzenie Ogólne NZ jest organem skupiającym przedstawicieli wszystkich państw członkowskich. Przyczyną konieczności przeprowadzenia reformy Zgromadzenia jest spadek jego roli i znaczenia w strukturze ONZ. W chwili obecnej Zgromadzenie prowadzi prace nad nierzadko małoważnymi a często pokrywającymi się problemami. Sekretarz Generalny ONZ wyraził pogląd, iż w takiej sytuacji konieczna jest reforma i usprawnienie systemu pracy Zgromadzenia. Podstawowym krokiem jest wybór Prezydenta Zgromadzenia Ogólnego oraz przewodniczących komitetów z 3 - miesięcznym wyprzedzeniem umożliwiając im pełny wgląd w problematykę, jaka będzie poruszana na kolejnej sesji Zgromadzenia. Dąży się do precyzyjnego określenia zakresu i rangi spraw poruszanych podczas sesji Zgromadzenia w celu wyeliminowania nieistotnych problemów skupiając uwagę na sprawach kluczowych dla NZ jak choćby ustalenie budżetu.
Reorganizacja Rady Społeczno-Gospodarczej.
Głównym problemem dotykającym pracę Rady Społeczno-Ekonomicznej jest zbytnio rozbudowana struktura oraz chaos kompetencyjny panujący w podległych jej komisjach. Nadrzędnym celem Rady jest tworzenie światowego ładu i porządku w problematyce społeczno-ekonomicznej. W celu sprawnego wykonywania zadań powierzonych temu organowi zacieśniono współpracę Rady z innymi instytucjami międzynarodowymi takimi jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy Bank Światowy. Skupiono się również na rozgraniczeniu kompetencji i unormowaniu współpracy z komisjami Zgromadzenia Ogólnego NZ. Określono, iż działania Zgromadzenia i jego ciał pomocniczych w zakresie polityki społeczno-ekonomicznej mają wspierać prace Rady.
Reorganizacja Sekretariatu Generalnego.
Sekretariat jest jednym z najbardziej rozbudowanych organów NZ. W Sekretariacie zatrudnionych jest ok. 8,5 tysiąca osób a jego reforma polega na zorganizowaniu zespołu mającego przeszkolić tę grupę pracowników pod kątem zwiększenia efektowności pracy i ograniczenia kosztów administracyjnych. W celu usprawnienia pracy utworzono urząd Przedstawiciela Sekretarza Generalnego.
Zadaniem Przedstawiciela jest kierowanie bieżącymi pracami Sekretariatu, w tym podejmowanie decyzji ekonomicznych i socjalnych. Kolejnym reformatorskim przedsięwzięciem było zorganizowanie cotygodniowych konferencji z pracownikami. Podczas tych spotkań dochodzi do wymiany propozycji usprawnienia działania i oceny pracy co pociągnęło za sobą redukcję kosztów ponoszonych przez Sekretariat.
Ad. 3
Reforma Praw Człowieka.
Prace nad usystematyzowaniem i dalszym ulepszeniem konwencji związanych z prawami człowieka zawarte zostały w Milenijnej Deklaracji NZ. Prawa Człowieka stanowią jedno z kluczowych osiągnięć ONZ od momentu powołania Organizacji. Sekretarz Generalny w celu zwiększenia efektywności egzekwowania praw człowieka wprowadził zmiany mające ułatwić współdziałanie Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka ze Stałymi Koordynatorami NZ.
Ma również dokonać przeglądu procedur specjalnych, opracować plan modernizacji i podwyższenia efektywności współpracy.
Ad 4.
Reforma Informacji Publicznej.
Sprawnie działająca informacja publiczna pozwala na kreowanie pozytywnego wizerunku NZ. ONZ potrzebuje społecznej aprobaty i poparcia. Aby społeczeństwo mogło w pełni korzystać z informacji o działaniach ONZ o jej rezolucjach, deklaracjach itp. należy przekazać je w zrozumiałej dla przeciętnego odbiorcy formie. Ta potrzeba warunkowała powstanie Departamentu Informacji Publicznej.
Departament odpowiada za szeroko rozumiane kontakty z mediami, zbiera wszelkie publikacje na temat ONZ jak również zajmuje się merytorycznym zapleczem wszelkiego rodzaju konferencji, wystaw itp.
Ogrom zadań postawionych temu departamentowi powodował złą organizację pracy, wręcz bałagan. Sekretarz Generalny zaproponował reformy mające zrestrukturyzować Departament i tak:
- Reforma ma określać konkretne zadania dla poszczególnych działów.
- zażądał kompletnego sprawozdania z pracy Departamentu i poniesionych kosztów.
- Centrum Informacji NZ ma zostać zreformowane. 1/3 budżetu Departamentu pochłaniają Terenowe Centra Informacyjne. Reforma polegać ma na ograniczeniu ilości oddziałów terenowych a na ich miejsce mają powstać prężnie działające i dofinansowane placówki obejmujące większy teren.
Ad 5.
Reforma Personelu i Finansów.
- Personel.
Sekretarz Generalny w 2000r. przedstawił Zgromadzeniu Ogólnemu raport dotyczący polityki kadrowej, w którym zawarł propozycje zmian w doborze pracowników. Poruszył problemy doboru wykwalifikowanego personelu oraz odpowiednią reprezentację ze względu na płeć i narodowość.
Efektem raportu było wdrożenie 1.05.2002r nowego systemu rekrutacji i awansu. Cała rekrutacja stała się bardziej przejrzysta i dostępna dzięki wykorzystaniu informacji internetowej. Kolejną innowacją było wprowadzenie kompetencji i zasług jako podstawowego kryterium awansowego.
Reforma przewiduje również stałe podnoszenie kwalifikacji personelu Sekretariatu. Wszyscy dyrektorzy zobowiązani są do uczestniczenia w szkoleniach z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi.
Następną innowacją było powołanie do życia biura Rzecznika do rozpatrywania skarg i wniosków pracowników. Do zadań Rzecznika należy mediacja między stronami oraz udzielanie wszelkiej informacji prawnej mogącej pomóc w rozwiązaniu konfliktu pracowniczego.
Problem terroryzmu nasilający się w ostatnich latach dotyka również pracowników NZ. W związku z tym Sekretarz Generalny w 2002 r powołał do życia dwuletni program mający wzmocnić System Zarządzania Bezpieczeństwem NZ.
- Finanse.
Organizacja NZ spełniając szereg powierzonych jej zadań wymaga dla swej działalności dużych nakładów finansowych. Podstawą finansowania Organizacji są obowiązkowe składki członkowskie uiszczane przez wszystkich członków.
Wysokość składki uzależniona jest od zdolności płatniczych danego kraju, miernikiem jest dochód narodowy. Podstawowym problemem, z jakim zmaga się ONZ jest brak stałych wpływów ze składek. W związku z tym w 1994 r. powołano grupę ds. finansowania NZ, której zadaniem było zwiększenie ściągalności należnych składek oraz oddłużenie ONZ. Grupa ta stara się zapewnić NZ stabilizację finansową wprowadziwszy terminarz płatności oraz ustalając sankcję dla dłużników. Jak podkreśla Sekretarz Generalny państwa członkowskie mają prawo oczekiwać, że ich pieniądze będą wydawane mądrze i dlatego bierze on na siebie odpowiedzialność za efektywne i przejrzyste wykorzystanie środków finansowych. Zgromadzenie Ogólne NZ w 2000r. postanowiło iż dotychczasowa procedura budżetowa winna być uproszczona co pozwoli efektywniej gospodarować środkami finansowymi.