Ochrona przyrody.

1. Czym różni się rolnictwo ekologiczne od tradycyjnego?
2. Wymień przykłady działań, które powodują obecnie wymieranie gatunków.
3. Wymień zwierzęta, które już wymarły wskutek działań człowieka.
4. Co to jest Czerwona Księga?
5. Wymień nazwę, podaj logo i wymień kilka gatunków fauny i flory w parku narodowym:
a) najstarszym;
b) największym;
c) najmłodszym;
d) tatrzańskim;
e) słowińskim.



1. Rolnictwo jest jedną z najstarszych i podstawowych dziedzin gospodarki, wytwórczość materialna, której głównym celem jest dostarczenie człowiekowi żywności do bezpośredniej konsumpcji lub po przetworzeniu w zakładach przemysłu spożywczego, ponadto wyprodukowanie różnorodnych surowców przemysłowych (np. włókna roślinnego i zwierzęcego, skór surowych, używek), po to, by zaspokoić inne (nieżywnościowe) potrzeby człowieka.
Z kolei rolnictwo ekologiczne to rodzaj rolnictwa przeciwstawnego do rolnictwa tradycyjnego. Dopuszcza różne formy gospodarowania, ogranicza lub pomija środki chemiczne i ma na celu produkcję zdrowej żywności, zminimalizowanie skażenia środowiska.

Różnice pomiędzy rolnictwem konwencjonalnyma ekologicznym.

Rolnictwo tradycyjne Rolnictwo ekologiczne
1. Energia kopalin. 2. Sterowanie określonymi uprawami. 3. Eksploatacja aż do degradacji. 4. Produkcja średniej jakości biologicznej. 5. Zła jakość przechowalnicza. 6. Maksymalizacja plonów. 7. Intensywność gospodarowania i obszar nieskoordynowany z warunkami produkcji i środowiska. 8. Zalecenia specjalizacji oparte głównie na kalkulacji ekonomicznej. 9. Znaczna chemizacja – nawozy mineralne, biocydy, syntetyczne regulatory wzrostu. 10. Mechanizacja głównie w aspekcie ułatwienia sobie pracy. 11. Skażenie środowiska. 12. Jakość przypadkowa. 1. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. 2. Sterowanie całym gospodarstwem. 3. Programowa ochrona krajobrazu. 4. Produkcja wysokiej jakości biologicznej. 5. Dobra jakość przechowalnicza. 6. Plon optymalny. 7. Obszar gospodarstwa i agrotechnika optymalna w stosunku do środowiska.8. Specjalizacja dopuszczalna w ramach zasady prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa. 9. Ograniczenie lub zaniechanie chemizacji.10. Mechanizacja dostosowana do warunków glebowych, potrzeb roślin i zwierząt. 11. Ochrona gleby i wody. 12. Produkty najwyższej jakości.

2. Niszczenie środowiska naturalnego i polowania to główne przyczyny gwałtownego zmniejszania się populacji wielu gatunków zwierząt na wszystkich szerokościach geograficznych.
Nikt nie wątpi, że działalność człowieka powodowała wymieranie gatunków zarówno w odległej, jak i niedalekiej przeszłości. jednak przez ostatnie 400 lat tempo tego procesu nienaturalnie szybko wzrosło. Zostało to spowodowane głównie gwałtownym przyrostem ludzkiej populacji, której maksimum liczebności przewiduje się na koniec XXI wieku. Jeżeli wysiłki na rzecz powstrzymania tempa przyrostu naturalnego ludzkości powiodą się, to liczba ludności osiągnie poziom 10-11 miliardów, jeśli nie - wzrośnie do 15 miliardów. Z liczb tych wynika jeden wniosek: w najbliższym stuleciu cała rzesza głodnych ludzi szukać będzie dostępu do kurczących się zasobów pokarmowych świata. Oznacza to nadejście ciężkich czasów dla rezerwatów przyrody, parków narodowych i innych środowisk chronionych - ich zasoby staną się zbyt łakomym kąskiem dla kłusowników, bezrolnych chłopów i wszystkich zgłodniałych. Utrzymanie integralności lasów i rezerwatów przyrody - największej nadziei na powstrzymanie wznoszącej się fali wymierania gatunków - może okazać się najpoważniejszym wyzwaniem XXI wieku. Kto ponosi winę za ten kryzys? Przyczyn rosnącego tempa zanikania gatunków naukowcy dopatrują się w międzynarodowym handlu zwierzętami, łowieniu ryb przy użyciu takli, a także niszczeniu odpowiednich siedlisk. Poza tym w dziewiczych puszczach buduje się wciąż nowe drogi do transportu drewna i w rezultacie "ludzie mają coraz łatwiejszy dostęp do dzikich zwierząt, które w przeszłości żyły na niedostępnych terenach. Potem je zabijają i jedzą. Jeśli czynią to intensywnie, dane gatunki wymierają". Specjaliści ostrzegają, że ta sytuacja zagraża także człowiekowi.
"Wyniszczając gatunki, ingerujemy w systemy podtrzymujące nasze życie. Ziemia nie ocaleje, jeśli jej różnorodność biologiczną ograniczymy do ogrodów zoologicznych"
powiedział David Brackett, przewodniczący Komisji do spraw Przetrwania Gatunków działającej z ramienia IUCN. Niszczenie środowiska naturalnego to bez wątpienia główna przyczyna wymierania gatunków. Dynamiczny przyrost ludności świata zmusza do zagospodarowania coraz to nowych terenów, które wcześniej dawały schronienie dzikim zwierzętom.
Przykładem jest los deszczowych lasów tropikalnych. Lasy tropikalne gromadzą przynajmniej połowę, a według niektórych uczonych do 90 procent wszystkich gatunków roślin i zwierząt zamieszkujących Ziemię. Wyrąb lasów i zmieniające się metody uprawy ziemi sprawiają, że dżungle Afryki Zachodniej ogałacane są ze wspaniałych drzewostanów. Wskutek wylesiania Półwyspu Indyjskiego zmienił się klimat: na pewnych obszarach zmniejszyły się opady deszczu, a inne nawiedzane są powodziami. Gdy człowiek wycina drzewa w celu przygotowania gruntu pod uprawę, wówczas rośliny, ssaki, ptaki, gady i owady wymierają. Profesor Edward Wilson z Uniwersytetu Harvarda ocenia, że rocznie ginie jeden procent lasów tropikalnych, co w końcu doprowadzi do zagłady tysięcy gatunków. Istnieje obawa, iż wiele z nich wygaśnie jeszcze przed nadaniem im nazw naukowych.
Na podstawie obliczeń dokonanych przez Stuarta Pimma z Uniwersytetu Stanu Tennessee czasopismo National Geographic podało, że:
"11 procent ptaków, czyli 1100 gatunków z ogólnej liczby 10 000 występujących na całej ziemi, znajduje się na krawędzi zagłady. Jest mało prawdopodobne, by większość spośród tych 1100 gatunków żyła długo po końcu XXI wieku".(...) " Grupa poważnych botaników stwierdziła niedawno, że co ósmej roślinie grozi wyginięcie. I dotyczy to nie tylko gatunków na wyspach bądź w lasach deszczowych albo wyłącznie ptaków czy imponujących ssaków" (..) " Zagrożone jest wszystko i wszędzie.(..)" Wymieranie gatunków na całym świecie przybrało rozmiary epidemii.
Niestety, chciwość często niweczy szczere wysiłki na rzecz zachowania bogactw natury.

3.Najbardziej znanymi wymarłymi już gatunkami są między innymi:
-Tur (Bos primigenius)

Tur był zwierzęciem niezwykle silnym i dość agresywnym. Ważył 600-800 kilogramów, miał muskularny kark i dość masywny przód. Typowym siedliskiem tura były w Polsce lasy liściaste i mieszane, ale człowiek wyparł go do trudno dostępnych puszcz. Tur należał do najcenniejszej zwierzyny łownej, stanowiąc "zwierzę główne i patriarchalne", i jako taki znajdował się pod specjalną ochroną polskich królów, a polowanie na niego było wyłącznym przywilejem monarchy. Królewscy nadzorcy i członkowie specjalnej służby łowieckiej mieli obowiązek otaczać opieką zanikające stada i przedkładać raporty o stanie turów. Zapiski archiwalne świadczą o tym, że w XIV i XV wieku tury występowały jedynia na Mazowszu i być może na południowej Lubelszczyźnie. W XVI wieku ich zasięg ograniczał się już tylko do rozległych wówczas lasów sochaczewskich stanowiących fragment słynnych historycznych lasów środkowoeuropejskich. W połowie XVI stulecia populacja turów liczyła ponad 50 osobników. Z czasem jej liczebność stopniowo malała, skurczył się też zajmowany przez nią areał. Pod koniec XVI wieku polskie zapisy archiwalne informują o oznakach rozluźnienia dyscypliny nadzorczej w ostatniej ostoi turów, a brak właściwej opieki nad młodymi oraz zakaźne choroby bydlęce przyspieszyły proces wyginięcia. Lustracje przeprowadzone na początku XVII wieku wykazały, że tury żyły wówczas już tylko w Puszczy Jaktorowskiej. Ostatni okaz tura (krowa) padł tutaj śmiercią naturalną w roku 1627. Do zasadniczych przyczyn wyginięcia należały: polowania, kłusownictwo, wycinanie puszcz i rozwój osadnictwa.

-Tarpan (Equus gmelini)

odznaczał się drobną i lekką budową ciała, niskim wzrostem wysokość w kłębie ok 1,35 m), głową o szerokim czole i sinoszarym umaszczeniem. Były to konie płochliwe, bardzo szybkie i niezmiernie trudne do ujarzmienia. Słynęły z dużej wytrzymałości na wysiłek fizyczny, surowy klimat i odporność na choroby. Tarpana uznaje się za mieszkańca przede wszyskim terenów otwartych i półotwartych (stepy, lasostepy), a jego występowania w lasach tłumaczy się wynikiem presji człowieka. Już w średniowieczu obszar życia tarpanów ograniczał się do lasów środkowoeuropejskich, a u schyłku tego okresu - tylko do puszczy we wschodniej Polsce, Prusach Wschodnich, na Litwie, Białorusi, Ukrainie i w Rosji. W XV-XVIII wieku stada tych koni trzymano w zwierzyńcach dostojników (np wielkich mistrzów krzyżackich pod Malborkiem, księcia Witolda w Trokach czy hetmana wielkiego koronnego Jana Zamojskiego k/Zamościa) jako zwierzynę już niezwykle rzadką. W granicach Polski tarpany najdłużej żyły w Puszczy Białowieskiej, gdzie były notowane jeszcze w 1728 roku. Ostatnie osobniki, które pod koniec XVIII wieku udało się odłowić w tamtych stronach, zostały przewiezione do zwierzyńca Zamojskich na Roztoczu, w którym przetrwały do pierwszych lat XIX wieku. Po likwidacji zwierzyńca w roku 1806 rozdano je okolicznym chłopom, którzy krzyżując je z końmi domowymi, przyczynili się do wytworzenia prymitywnej rasy tzw. koników polskich. Na początku XX wieku wykupiono mieszańce koni o cechach najbardziej pierwotnych i w roku 1936 przewieziono je do Białowieży, by podjąć próbę częściowej rekonstrukcji gatunku. Eksperyment oparty na chowie wsobnym i starannej selekcji doprowadził do otrzymania w roku 1939 około 40 półdziko żyjących koni typu tarpan. Niestety, podczas II wojny światowej ślad po nich zaginął. Około 1955 roku ponownie podjęto próbę w ośrodku hodowlanym koło Popielna. Największa hodowla koników znajduje się w rezerwacie w pobliżu Popielna nad jeziorem Śniardwy, gdzie żyją w stanie półwolnym Do wyginięcia tarpanów przyczyniły się głównie polowania, nagminne kłusownictwo, odłowy w celu ich udomowienia, kojarzenie z końmi domowymi oraz brak spokojnej przestrzeni życiowej.


-dront dodo (Raphus cucullatus)

Duży ptak, który nie potrafił latać. Żył na wyspie Mauritius znajdującej się na Oceanie Indyjskim. W roku 1685 zaraz po ich odkryciu wytępiono doszczętnie te ptaki. Ludziom przyszły "w pomocy" zwierzęta domowe przywiezione z Europy, które chętnie zajadały się jajami i pisklętami.

Do mniej znanych gatunków wymarłych możemy zaliczyć jeszcze:
· Alka Olbzymia,
· Zebra Równikowa,
· Gołąb Wędrowny,
· Paouga Karolinska,
· Struś Madagaskarski,
· Antylopa Niebieska,
· Ptaka Moa.

4. Czerwona księga jest rejestrem zagrożonego życia. Zawiera listę ginących gatunków zwierząt i roślin wraz z ich dokładnym opisem i mapami rozmieszczenia. Określa stopień zagrożenia poszczególnych gatunków, rzadkość ich występowania oraz stosowane i proponowane sposoby ochrony.
Dla Polski czerwoną księgę zwierząt opracowano w 1992 roku, a czerwoną księgę roślin - w 1993.
W 1949 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (UICNR) utworzyła komisję ochrony gatunków wymierających. Komisja ta opracowuje spisy ginących zwierząt, bada przyczyny ich wymierania i szuka sposobu ocalenia. Dzięki jej pracom w roku 1949 powstała pierwsza światowa lista zwierząt bliskich wyniszczenia. W 1962 roku, została wydana międzynarodowa "Czerwona księga danych", w której opisano około 300 gatunków. Umieszczono je na kartach w różnych kolorach, zależnie od stopnia zagrożenia. Te, które były na krawędzi zagłady, oznaczono kolorem czerwonym i stąd wywodzi się nazwa księgi. Pojawiając się też karty zielone, które oznaczają, że gatunki na nie wpisane wyprowadzono ze stanu zagrożenia. Księga ta, stale aktualizowana i uzupełniana, powiększa się.
"Polska czerwona księga zwierząt" powstała w Zakładzie Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych PAN w Krakowie.
W ostatnich 4-5 stuleciach wymarło lub wycofało się z Polski 11 - 15 gatunków; wyginięcie tura i tarpana jest trwałą stratą dla fauny światowej, pozostałe gatunki, choć nie ma ich już w naszym kraju, teoretycznie można je odnowić.
Spośród tych, które przetrwały, 40 znajduje się w stanie skrajnego zagrożenia i w każdej chwili może dojść do ich całkowitej zagłady. Do gatunków tych należą przede wszystkim; wśród ssaków - podkowiec mały, nocek orzęsiony, świstak, morświn, żbik, foka szara, norka europejska; wśród ptaków - orlik grubodzioby, orzeł włochaty, sokół wędrowny, pustułeczka, głuszec, drop, ostrygojad, biegus zmienny, brodziec leśny, dubelt, bekasik, kulon, rybitwa białowąsa, rybitwa popilata, puszczyk mszarny, żółna, nagórnik, pomurnik; wśród gadów - żółw błotny, jaszczurka zielona, wąż Eskulapa; wśród ryb - łosoś europejski, koza złotawa, skrzelopływka bagienna; wśród bezkręgowców - niepylak apollo, kniejowiec sudecki, kniejowiec barwny większy, modraszek rozchodnikowiec, modraszek gniady, zieleńczyk globularia, nadobnica alpejska.
Jest bardzo prawdopodobne, że niektóre z tych zwierząt, jak norka europejska, drop czy skrzelopływka bagienna, wyginęły już na polskich ziemiach. Najbardziej dramatycznie przedstawia się sytuacja nietoperza jaskiniowego, jak również dużych ptaków związanych z siedliskami typu stepowego, bagiennego i mokradłami.
Większość tych zwierząt wymaga już nie tylko ochrony prawnej i pozostawienia ich w spokoju, lecz także ochrony czynnej- zorganizowanych działań i nakładów finansowych opartych na doskonałej wiedzy o biologii i ekologii tych gatunków.
Kilkanaście gatunków, które znalazły się w księdze, jest zaliczanych również do najbardziej zagrożonych w Europie.
W "Polskiej czerwonej księdze zwierząt" nie zmieściły się zwierzęta, których obszar występowania i liczebność gwałtownie się zmniejsza, ale są jeszcze dość częste i szeroko rozprzestrzenione. Należą do nich m.in.: jeleń, bocian biały, bocian czarny, krogulec, pustułka, jarząbek, cietrzew, przepiórka, brodziec krwawodzioby, zimorodek, gołąb siniak, podróżniczek, gniewosz plamisty, kumak nizinny, troć wędrowna, troć jeziorna, brzana, brzanka, strzebla potokowa, certa, lipeń, minog morski, minog Władykowa, rak rzeczny, rak stawowy, grzebiuszka ziemna, rozpiór, głowacz białopłetwy. W skali europejskiej są one uznawane za poważnie zagrożone.
Dane zawarte w "Polskiej czerwonej księdze zwierząt" uzmysławiają, że byt znacznej liczby gatunków ogranicza się praktycznie do jednej lub najwyżej kilku wyspowych ostoi. Na przykład bekas dubelt i bekasik gnieżdżą się najprawdopodobniej tylko na Bagnach Biebrzańskich. Także tutaj są nieliczne stanowiska lęgowe wielu innych cennych i pięknych gatunków, np. :rożeńca, rybitwy białoskrzydłej, sowy błotnej, kureczki kropiatki, bataliona, kulika wielkiego, błotniaka zbożowego, orlika grubodziobego. Niezwykle ważna rola przypada Puszczy Białowiskiej, ostoi nie tylko żubra, ale także takich gatunków jak: ryjówka średnia, zając bielak, orlik grubodzioby, orzeł włochaty, puszczyk mszarny, włochatka, sóweczka, dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł biołogrzbiety i wielu innych.
Nie wystarczy bowiem objęcie ochroną prawną czy też umieszczenie na czerwonej liście jakiegoś gatunku. Zwierzęta muszą żyć we właściwym dla nich środowisku, np. rysie i żubry w prastarych puszczach, a pstrągi i łososie w krystalicznie czystych strumieniach. Tymczasem powszechnie stosuje się środki chemiczne w rolnictwie, leśnictwie i sadownictwie, przemysł zatruwa środowisko. Według niedawno przeprowadzonych badań ekologicznych czynniki te powodują spadek liczebności ponad 150 spośród 344 gatunków objętych obserwacją. Bardzo negatywnie wpływając też: mechanizacja prac leśnych i polowych, wyrąb lasów, tworzenie na dużych obszarach monokultur, zmasowana turystyka oraz kłusownictwo i wandalizam. W tej sytuacji najbardziej zagrożone są : zwierzęta wyspecjalizowane, to znaczy takie, które mogą przeżyć tylko w specyficznych warunkach, np. na baganch, torfowiskach lub w starych drzewostanach, oraz zwierzęta zajmujące wyższe poziomy troficzne (odżywcze), np. nietoperze i duże drapieżniki. Spora grupa zwierząt lądowych, głównie płazy i gady, ginie na drogach pod kołami pojazdów mechanicznych. Ryby i inne zwierzęta wodne wymierają przeważnie w wyniku skażeń i zanieczyszczeń wód, a także odprowadzania podgrzanych wód z elektrociepłowni. Dla ryb wędrownych (np. łososia) dodatkową przeszkodę uniemożliwiającą przejście normalnego cyklu rozwojowego tworzą zapory i progi wodne bez funkcjonujących przepływek (np. zapora na Wiśle pod Włocławkiem). Na owady, oprócz chemizacji, szkodliwie wpływa wyrąb starych drzew i drzewostanów oraz zarastanie i zalesienie siedlisk łąkowych. Niekiedy wyniszcza je także kolekcjonerstwo.
5a. Najstarszym parkiem narodowym w Polsce jest Białowieski Park Narodowy w Białowieży.
Białowieski Park Narodowy leży we wschodniej części Polski w województwie podlaskim, przy granicy z Białorusią. Park znajduje się w centralnej części Puszczy Białowieskiej, najbardziej naturalnego kompleksu leśnego na niżu Europy. Powierzchnia parku (powiększonego o ponad 5 tys. ha w 1996 r.) wynosi 10502 ha, w tym najstarsza część "Rezerwat Ścisły" zajmuje 4747 ha, Park Pałacowy (48 ha) i Ośrodek Hodowli Żubrów (274 ha). Ekosystemy leśne zajmują ponad 90% obszaru parku. Historia parku sięga 1921 roku, kiedy utworzono leśnictwo "Rezerwat", które w 1932 roku przemianowano na "Park Narodowy w Białowieży". W roku 1947 obiekt ten reaktywowano jako Białowieski Park Narodowy.
W 1977 roku UNESCO włączyło Białowieski Park Narodowy w poczet światowych rezerwatów biosfery, a w 1979 r. uznano go za pierwszy i jedyny w Polsce przyrodniczy obiekt Dziedzictwa Światowego. W 1992 roku UNESCO rozszerzyło granice Obiektu Dziedzictwa Światowego na przyległą do BPN część białoruskiego parku narodowego "Bieławieżskaja Puszcza". W ten sposób powstał polsko - białoruski transgraniczny Obiekt Dziedzictwa Światowego. W 1997 przyznano parkowi Dyplom Europy. Flora parku liczy około 4500 gatunków, w tym 725 gat. roślin naczyniowych, 277 gat. porostów i ponad 3000 gat. grzybów. Spośród szczególnie rzadkich roślin parku należy wyróżnić: pełnika europejskiego, kosaćca syberyjskiego, arnikę górską, turówkę wonną i fiołka bagiennego.
Na obszarze parku występuje 40 zbiorowisk roślinnych, wśród których przeważają zbiorowiska leśne. Dominującymi wśród nich są grądy typowe i niskie; rzadszymi są łęgi i bory mieszane. Bardzo małe powierzchnie zajmują bory świeże i bagienne.
Na szczególną uwagę zasługuje obszar Rezerwatu Ścisłego, na terenie którego praktycznie od 1921 roku nie są wykonywane żadne prace leśne. Według danych inwentaryzacyjnych w 1991 roku przeciętny wiek drzewostanów w "Rezerwacie Ścisłym" wynosił 126 lat (średni dla Polski to 54 lata). Wiele puszczańskich drzew ma imponujące rozmiary i wiek. Najwyższe świerki osiągają ponad 52 m wysokości. Najstarsze dęby liczą ponad 400 lat. Niektóre z nich stają się legendarne jak np. Dąb Jagiełły, który w wieku ok. 500 lat powalony został (w 1974 r.) przez wiatr. Fauna parku jest bogata i składa się z około 10000 gatunków, wśród których przeważają bezkręgowce. Najliczniejszą (ok. 8500 gat.) grupą są owady. We wszystkich grupach jest dużo gatunków rzadkich lub objętych ochroną gatunkową. W parku gnieździ się około 120 gatunków ptaków, występuje 7 gat. gadów oraz 12 gat. płazów.
Symbolem parku jest żubr. Ostatnie żubry żyjące na wolności wyginęły w Puszczy Białowieskiej w 1919 r. Ponownie gatunek ten sprowadzono na obszar parku w roku 1929. Obecnie stado wolnościowe w polskiej części Puszczy liczy około 250 sztuk.
W parku występuje 44 gat. ssaków, w tym: wilk, ryś, bóbr i żubr.
5b. Największym parkiem narodowym w Polsce jest Biebrzński Park Narodowy w Osowcu.
Biebrzański Park Narodowy został utworzony w 1993 roku. Położony jest w północno-wschodniej Polsce na terenie województwa podlaskiego. Jest to największy park narodowy w Polsce. Jego powierzchnia wynosi 59223 ha. Wokół parku utworzono otulinę o powierzchni 66824 ha. Obszary leśne zajmują 15547 ha, 18181 ha to grunty rolne i 24604 ha to nieużytki - w rzeczywistości najbardziej wartościowe ekosystemy - słynne Bagna Biebrzańskie. Powierzchnia 3936 ha została objęta ochroną ścisłą (rezerwat Czerwone Bagno). Ze względu na niespotykane w Europie tereny bagienno-torfowe oraz bardzo zróżnicowaną faunę, a w szczególności bogaty świat ptaków, park został umieszczony na liscie obszarów chronionych konwencją RAMSAR. Szata roślinna parku odznacza się dużą różnorodnością, wysokim stopniem naturalności i obecnością wielu rzadkich gatunków. Sprzyjające warunki rozwoju znajdują tu rośliny pochodzenia północnego i relikty glacjalne, reprezentowane przez 17 atunków roślin naczyniowych m.in.: brzozę niską, wierzbę lapońską, wełnianeczkę alpejską, gnidosza królewskiego, skalnicę torfowiskową, turzycę strunową i 8 gatunków mszaków np.: mszar nastroszony, skorpionowiec brunatny. Dotychczas w dolinie Biebrzy stwierdzono występowanie 872 gatunków roślin naczyniowych, z których 67 jest objętych prawną ochroną gatunkową w Polsce, zaś 9 umieszczonych jest w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin jako gatunki ginące bądź zagrożonych wyginięciem (m.in. szachownica kostkowata, fiołek torfowy, wełnianeczka alpejska i wierzba borówkolistna). Według dotychczasowych danych na siedliskach mokradłowych doliny Biebrzy występują zbiorowiska ponad 60 zespołów roślinnych, w tym niemal wszystkie zbiorowiska siedlisk wodnych, bagiennych i torfowych spotykane w Polsce. Szczególnie cenna jest duża grupa zbiorowisk turzycowo-mszystych i mechowiskowych, w których licznie spotyka się gatunki zanikające w innych częściach kraju. Wyrazem borealnych wpływów klimatycznych jest obecność 7 zespołów roślinnych o borealnym charakterze, m.in.: zarośli brzozy niskiej, mechowiska złocieńcowego z wełnianeczką alpejską, boru sosnowego z turzycą strunową, olsu świerkowo-olszowego.
Ogromnym walorem doliny Biebrzy jest zachowana dwukirunkowa strefowość ekologiczna tj. poprzeczna i podłużna strefowość siedliskowo - roślinna uwarunkowana różnymi stosunkami hydrologicznymi. Najlepiej wykształcona jest ona w Basenie Dolnym doliny Biebrzy i dość ewidentnie w Basenie Środkowym. Strefowość poprzeczna jest zakłócona obecnością licznych wysp mineralnych (grądzików, wydm) bądź zarośli wierzbowo-brzozowych. Dolina Biebrzy jest unikatową w skali Europy enklawą dla ptaków wodno-błotnych. Obserwowano tu dotychczas 263 gatunki ptaków, w tym 185 gatunków lęgowych. Spośród 56 gatunków uznanych w Polsce za zagrożone wyginięciem 21 gnieździ się w parku, np.: dubelt, wodniczka, rybitwa czarna, orlik grubodzioby. Dla niektórych ptaków ptaków wodno-błotnych Bagna Biebrzańskie są jedną z ostatnich ostoi gwarantujących utrzymanie się ich populacji w Europie Środkowej. Dla wielu grup fauny dane są wciąż niekompletne i wymagają uzupełnienia. Na obszarze parku stwierdzono występowanie 47 gatunków ssaków, 12 gatunków płazów, 5 gatunków gadów i 37 gatunków ryb. Fauna bezkręgowców jest słabo poznana. Jak dotąd zarejestrowano tu występowanie: 607 gatunków motyli - z tego 93 gatunki motyli dziennych, 42 gatunki chruścików, ok. 400 gatunków pająków i 19 gatunków pijawek.
5c. Najmłodszym parkiem narodowym w Polsce jest Park narodowy „Ujście Warty” w Górzycy.
Projekt utworzenia Parku Narodowego "Ujście Warty" został przyjęty przez Radę Ministrów 19 czerwca 2001r. Park ten jest położony jest w historycznej delcie ujścia Warty do Odry, na terenie województwa lubuskiego. Jego powierzchnia wynosi 8038 ha. Park powstał w miejsce istniejącego od 1977r. rezerwatu przyrody Słońsk oraz części Parku Krajobrazowego Ujście Warty. Ze względu na szczególne znaczenie tego terenu, zwłaszcza dla ptaków wodnych i błotnych rezerwat Słońsk został w 1984r. objęty konwencją Ramsar, której celem jest ochrona terenów podmokłych, ważnych jako siedlisko życiowe ptaków. Obecnie jednym z pierwszych zadań parku będzie wpisanie na listę konwencji całego obszaru parku narodowego. Swoją działalność rozpoczął z dniem 1 lipca 2001 r. Zbiorowiska roślinne na terenie Parku reprezentują wysoki poziom różnorodności biologicznej. Ponad 400 gatunków roślin naczyniowych to około 30% flory całej Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej. O dużym zróżnicowaniu świadczy też występowanie na tym terenie blisko 50 zespołów roślinnych.
Szata roślinna Parku ma w przeważającej części charakter naturalny, choć struktura roślinności rzeczywistej odbiega od potencjalnej. Pośrednie i bezpośrednie oddziaływanie człowieka, dokumentowane już kilka stuleci, zaznaczyło się przede wszystkim zanikiem roślinności leśnej o charakterze łęgowym oraz rozpowszechnieniem zbiorowisk naturalnych tzw. auksochorycznych. Na tle innych odcinków rzeki Warty, szata roślinna projektowanego Parku wyróżnia się wysokim poziomem naturalności, a także unikatowym charakterem. Na ten ostatni składa się między innymi występowanie kilku bardzo rzadkich, zagrożonych wyginięciem roślin naczyniowych. Szata roślinna jest bardzo interesującym obiektem badawczym oraz dydaktycznym. Stwarza możliwości prowadzenia studiów nad strukturą i dynamiką flory. Dodatkowo możliwe jest monitorowanie zmian wynikających ze świadomych manipulacji hydrologicznych. Roślinność dolin rzecznych w całej Europie została już w większości bardzo silnie przekształcona. Obszar prku to jeden z najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i błotnych w Polsce - stwierdzono tu 245 gatunków ptaków oraz lęgi 160 gatunków - są to między innymi: 4 gatunki perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli, 9-10 gatunków ptaków siewkowych. Dla wielu gatunków ptaków Park to jedno z ważniejszych miejsc lęgowych w Polsce. Aż 26 gatunków ptaków gniazdujących w Parku należy do zagrożonych wyginięciem według międzynarodowej klasyfikacji BirdLife International jak np.: wodniczka, derkacz, rycyk, żuraw, bąk, bączek, czy też występująca tutaj dość pospolicie rybitwa czarna. Park Narodowy "Ujście Warty" odgrywa ważną rolę dla ptaków również poza sezonem rozrodczym. Bardzo licznie pierzą się na tym terenie kaczki - krzyżówki, cyraneczki, a także gęsi gęgawy i łabędzie nieme, łyski. W okresie migracji jesiennej Park jest miejscem koncentracji ptaków wodnych i błotnych - głównie gęsi zbożowej i białoczelnej - liczba nocujących gęsi dochodzi do 200 tys. osobników. W okresie zimowym park to największe zimowisko w Polsce łabędzia krzykliwego - do 2500 osobników, a także ważne zimowisko bielika - do 50 osobników. Ochronę ptaków utrudnia pojawienie się i szybki rozwój populacji norki amerykańskiej a także coraz częstsze informacje dotyczące pojawiania się szopa pracza, przybywającego z zachodu. Ponadto na terenie Parku Narodowego "Ujście Warty" stwierdzono występowanie 34 gatunków ssaków z 13 rodzin.
5d. Tatrzański Park Narodowy w Zakopanem.
Tatrzański Park Narodowy leży w południowej części Polski, w województwie małopolskim, na granicy ze Słowacją. Park Narodowy utworzony został w 1954 roku na obszarze 21556 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 21164 ha, z czego 15189 ha to lasy, a 5660 ha to głównie zbiorowiska wysokogórskich hal i turni. Grunty rolne (171 ha) i wody (209 ha) zajmują 1,8% powierzchni parku. Ochroną ścisłą objęto 11514 ha z czego 6149 ha to ekosystemy leśne. otrzebę ochrony Tatr dostrzeżono już w końcu XIX wieku. W roku 1925 podjęto pierwsze próby utworzenia parku narodowego w Tatrach wspólnie ze Słowacją. Na terenie należącym do lasów państwowych park formalnie utworzono w 1937 r. Po II wojnie światowej w roku 1947 powołano odrębną jednostkę administracyjną Park Tatrzański. Tatrzański Park Narodowy powołano rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 września 1954 roku. W roku 1993 TPN i TANAP (Tatransky Narodni Park po stronie słowackiej) UNESCO uznało za rezerwat biosfery, międzynarodowy obszar o światowym znaczeniu. Roślinność charakteryzuje się typowym układem piętrowym. W reglu dolnym (do 1250 m n.p.m.) dominują lasy jodłowo-bukowe. W reglu górnym (do 1550 m n.p.m.) rosną bory świerkowe, które przechodzą w strefę kosówki i traworośli (do 1800 m n.p.m.) powyżej której jest piętro alpejskie i turni. Liczba gatunków roślin naczyniowych w parku szacowana jest na ponad 1000, wśród których 85 podlega ochronie gatunkowej. W parku rośnie także ok. 600 gat. mszaków, 700 gat. porostów oraz występuje 900 gat. glonów.
Wiele roślin rosnących w parku to endemity tatrzańskie, karpackie lub gatunki rzadkie. Najbardziej cennymi z nich są m.in: limba, skalnica tatrzańska, ostróżka tatrzańska, dębik ośmiopłatkowy, skalnica gronkowa, goryczki i krokusy oraz szarotka alpejska, która jest jednym z symboli Tatr. Do bardziej znanych należą również sit skucina i boimka dwurzędowa tworzące endemiczny zespół wysokogórskich muraw przebarwiających się jesienią na czerwono i nadających charakterystyczny kolor większym obszarom górskim np. "Czerwonym Wierchom". Bogata fauna parku charakteryzuje się wieloma endemitami oraz gatunkami rzadkimi i objętymi ochroną gatunkową. Do osobliwości faunistycznych parku należą chronione już od połowy XIX wieku kozica i świstak, oraz niedźwiedź brunatny, ryś, wilk, wydra i kilkanaście gatunków ptaków, w tym: orzeł przedni, sokoły, pomurnik i płochacz halny. W wyższych partiach lasów gnieżdżą się głuszec, cietrzew i jarząbek. W lasach liczne są także jelenie, sarny i drobne gryzonie.

5e. Słowiński Park Narodowy w Smołdzinie
Słowiński Park Narodowy położony jest na wybrzeżu środkowym, pomiędzy Łebą a Rowami na Nizinie Gardneńsko-Łebskiej, w województwie pomorskim. Północną granicę parku stanowi na długości 32,5 km brzeg Bałtyku.
Prace nad utworzeniem parku podjęto w 1946 r. na konferencji w Łebie, której uczestnikami byli naukowcy z Poznania i Gdańska. Utworzony został w 1967 roku na obszarze 18069 ha. Aktualna powierzchnia w zarządzie wynosi 18618 ha z czego 10213 ha - to wody oraz 4599 ha - to lasy. Ochronie ścisłej podlega 5618 ha, w tym 2528 ha lasów. W roku 1977 UNESCO uznało park za Światowy Rezerwat Biosfery (program MaB). Najbardziej charakterystyczny dla parku jest strefowy układ roślinności stanowiący naturalny ciąg sukcesyjny, który przebiega równolegle od brzegu morskiego w głąb lądu, oraz obejmuje zespoły od pionierskich i inicjalnych zbiorowisk piaskowych po nadmorskie bory bażynowe. Flora roślin naczyniowych liczy ok. 850 gatunków, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Na piaszczystym brzegu morskim spotkać można glony. Na plaży zimowej, nie zalewanej wodami silnych sztormów jesiennych pojawiają się pierwsze rośliny pionierskie: rukwiel nadmorska, honkenia piaskowa. Na wydmie białej występuje piaskownica zwyczajna i wydmuchrzyca piaskowa oraz najpiękniejsza roślina wybrzeża - mikołajek nadmorski. W miarę przesuwania się w głąb lądu występują wydmy szare pokryte przez psammofilną murawę, w której dominuje szczotlicha siwa i turzyca piaskowa. Dalej pojawiają się kępy bażyny czarnej i wrzosu zwyczajnego, które dają początek sosnowym borom bażynowym.
Do roślin charakterystycznych dla borów nadmorskich należą m.in. storczyki. Bory sosnowe, począwszy od najsuchszych, poprzez różne warianty boru świeżego aż do borów bagiennych zajmują 80% powierzchni leśnej parku.
Do ciekawszych zbiorowisk roślinnych należą rozległe torfowiska typu wysokiego i przejściowego oraz torfowiska niskie i łąkowe. Ogólem na terenie parku potwierdzono występowanie 46 zespołów roślinnych. Dominującą wśród kręgowców grupę zwierząt w parku stanowią ptaki, których na jego terenie stwierdzono 257 gatunków, w tym 150 gatunków lęgowych. Bogactwo awifauny spowodowane jest różnorodnością środowisk przyrodniczych oraz położeniem parku na trasie wiosennych i jesiennych przelotów. Niedostępność terenu sprawia, że w ciągu prawie całego roku ptactwo znajduje tu miejsce do gniazdowania czy wypoczynku w czasie przelotów. Do najcenniejszych gatunków ptaków należy zaliczyć takie gatunki jak: bielik, orlik krzykliwy, orzeł przedni, puchacz, kruk, łabędzie i liczne gatunki kaczek. Wśród ssaków liczne są jelenie, sarny, dziki, jenoty i zające.