Ochrona przyrody

Ochrona przyrody ma na celu zachowanie, odpowiednie użytkowanie i odtwarzanie zasobów przyrody tak żywej, jak i nieożywionej. Chce chronić głównie rośliny i zwierzęta (występujące dziko lub zagrożone wyginięciem). Ochrania także całe ekosystemy i kompleksy przyrodnicze. Głównym rodzajem ochrony przyrody jest ochrona gatunkowa. W zależności od statusu danego gatunku albo stopnia zagrożenia wprowadza się ochronę ścisłą lub częściową.

Zgodnie z przepisami ochrona gatunkowa roślin ma na celu uchronienie przed wyginięciem dziko występujących roślin. Ochroną ścisłą objętych jest około 200 gatunków roślin (drzewa, krzewy, krzewinki, rośliny zielone, grzyby), natomiast ochroną częściową objęto 25 gatunków (porosty, krzewy, rośliny zielone), a pod ochroną regionalną 6 gatunków. Można wyliczyć kilka chronionych ściśle roślin np.: cis pospolity, brzoza ojcowska, limba, kosodrzewina, sosna błotna, wrzosiec bagienny, skrzyp olbrzymi, mieczyk błotny i wszystkie gatunki grzybów sromotnikowatych. Zgodnie z ustawą zabrania się:
1. umyślnego niszczenia, ścinania, zrywania roślin chronionych z ich naturalnych środowisk,
2. przenoszenia ich za granicę w całości albo w części (zarówno w formie przetworzonej jak i świeżej) i ich nabywania.
To smutne, że w ciągu ostatnich 150 lat z wyginęło blisko 40 gatunków paprotników i roślin kwiatowych! Jak oceniają uczeni, w tym momencie, co piąta roślin naczyniowa w Polsce jej zagrożone wyginięciem (zwróćmy uwagę na to, że polska flora to około 2200 gatunków). Człowiek zanieczyszczając środowisko przyczynia się do wymierania coraz większej liczby roślin (brzoza ojcowska).

Podobnie jak ochrona roślin ma na celu uchronienia zagrożonych gatunków przed wyginięciem. Obejmuje działania, które chcą chronić gatunki szczególnie cenne. Głównym zadaniem ochrony gatunkowej jest zachowanie danego gatunku zwierzęcia w jego naturalnym środowisku. Niestety, nie zawsze się to udaje, dlatego gatunek podtrzymuje się w ogrodach zoologicznych. Gdy uda się jakby zregenerować gatunek ważne jest, aby przenieść go na jego siedlisko, miejsce bytowania. W związku z tym wobec zwierząt objętych ochroną zabrania się:
1. zabijania
2. okaleczania
3. chwytania
4. przetrzymywania
5. transportu
6. nabywania
7. posiadania żywych zwierząt lub ich martwych części
8. niszczenia ich siedlisk lub ostoi
9. przechowywanie jaj etc.
Ludzie dawniej nie zdawali sobie sprawy z tego, że zabijając przyczyniają się do wymierania gatunków. Bezpowrotnie wyginął tur – silne, dosyć agresywne zwierzę. Mógł ważyć nawet 800 kg. Zamieszkiwał obszary lasów liściastych i mieszanych. Dawniej otaczali je opieką królewscy nadzorcy. W połowie XVI w. populacja turów liczyła zaledwie 50 osobników. Z czasem zaprzestano ich opieko, a choroby zakaźne wzmagały proces wymierania. Ostatni okaz tura padł śmiercią już w 1627 r. Jak wcześniej napisałam głównym czynnikiem wyginięcia turów było kłusownictwo i polowania. Innymi mniej znanymi gatunkami, które bezpowrotnie zniknęły z powierzchni Ziemi były np.: alka olbrzymia i gołąb wędrowny. (żbik)

W Czerwonej Księdze rejestruje się zagrożone gatunki życia. Zawiera listę wymierających gatunków roślin oraz zwierząt. Dołączone są do tego opisy i mapy z rozmieszczeniem danego gatunku. W niej określa się stopień zagrożenia wyginięciem, rzadkość występowania i sposoby ochrony. Polską Czerwoną Księgę zwierząt opracowano w 1992 roku, a roślin rok później. Pierwsza światowa księga gatunków wymierających powstała w 1949 roku, dzięki pracy Komisji Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów. Komisja ta bada przyczyny ginięcia gatunków i podaje sposoby ich ocalenia. W 1962 roku wydano Międzynarodową „Czerwoną księgę danych” zawierającą 300 gatunków. Dla uproszczenia umieszczono je na kolorowych kartach w zależności od stopnia zagrożenia. Na czerwonych kartach zamieszczono gatunki znajdujące się na krawędzi zagłady (stąd też nazwa księgi). Na kartach zielonych wpisano gatunki wyprowadzone ze stanu zagrożenia. Niestety, Księga ta wciąż zwiększa swoją objętość. (bóbr europejski)

Bardzo ważnymi składnikami systemu ochrony są polskie parki narodowe. Łącznie obejmują one obszar 3000 km kwadratowych, w tym 683 to obszar ochrony ścisłej. Na pozostałym obszarze naukowcy i pracownicy parków pomagają w odradzaniu przyrody zniszczonej przez człowieka. Obszary o mniejszym znaczeniu to rezerwaty. Innymi ważnymi elementami są parki krajobrazowe. Jest ich 120. Ich łączna powierzchnia wynosi 24 500 km kwadratowych. Różnią się od parków narodowych tym, że można tam wprowadzić działalność np.: rolniczą. Odizolowane chronione obszary to tzw. Użytki ekologiczne. Chroni się także pojedyncze pomniki przyrody. Parkami narodowymi Polski są: Babiogórski, Białowieski, Biebrzański, Bieszczadzki, Borów Tucholskich, Drawieński, Gorczański, Gór Stołowych, Kampinoski, Karkonoski, Magurski, Narwiański, Ojcowski, Pieniński, Poleski, Roztoczański, Słowiński, Świętokrzyski, Tatrzański, Wielkopolski, Wigerski i Woliński. (zdjęcie obok – rozmieszczenie parków narodowych Polski).
Czy wiesz, że...
Pierwszym parkiem narodowym był Park Narodowy Yellowstone w Kordylierach?(USA) Powstał w XIX wieku, a dokładnie w 1872 roku.

Z pewnością działalność człowieka niesie wielkie zagrożenie wobec środowiska i zagrożonych gatunków roślin jak i zwierząt. W ciągu ostatnich 400 lat znacznie wzrosło niebezpieczeństwo wymierania przez człowieka i zanieczyszczenia. Było to też spowodowane przyrostem populacji ludzkiej. Jeśli wysiłki dążące do zmniejszenia tempa przyrostu nie powiodą się, to pod koniec XXI wieku ludzkość będzie liczyła około 15 miliardów! Głód ludzi zmusi ich do niszczenia naturalnych środowisk zwierząt. Może to oznaczać ciężkie czasy dla parków narodowych, czy rezerwatów. W ciągu ostatniego trzydziestolecia ludzie doprowadzili Ziemię na krawędź katastrofy. W lodówkach znajdują się freony, które powiększają dziurę ozonową, a to z kolei może doprowadzić do zmian klimatycznych czy zmiany struktury genów u zwierząt. Bardzo niebezpieczne, jeśli nie najniebezpieczniejsze, dla naszej planety są elektrociepłownie czy huty metali. Przez to zanieczyszczamy środowisko szkodliwymi pierwiastkami, a to z kolei prowadzi do zmian metabolicznych roślin. Stąd pokarm w tej postaci trafia do zwierząt, a to do ludzi. Ta zwane kwaśne deszcze powodują niszczenie i fauny, i flory. Jeszcze jedną straszliwą katastrofą jest zagłada lasów tropikalnych, które są siedliskami wielu gatunków zagrożonych wyginięciem zwierząt. Wiadomo też, że lasy te mają wpływ na globalny klimat. Stopniowo wyrąbując te lasy przyczyniamy się do zmian prądów morskich, rozkładu opadów atmosferycznych, a to już droga do zmiany ziemskiego klimatu. Ludzie wypalając lasy zabijają niewinne zwierzęta. Dobrym przykładem mogą być Łąki Nowohuckie, gdzie niemal, co roku dochodzi do podpaleń. A tam schronienie mają gatunki np.: ptaków. Ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, że bezpowrotnie wyginą tysiące zwierząt. Niektórzy sądzą nawet, że nie zdąży się nawet nadać im nazw naukowych.