Znaczenie grzybów

1) Wykorzystywanie grzybów:

W warunkach beztlenowych niektóre grzyby odznaczają się zdolnością wywoływania fermentacji. Do takich grzybów należą przede wszystkim drożdże, powodujące fermentację alkoholową, w wyniku której powstaje z cukru alkohol i dwutlenek węgla. Ta właściwość drożdży została przez człowieka wykorzystana do wyrobu spirytusu, piwa i wina. Spirytus otrzymuje się w gorzelniach jako produkt powstały z przerobu skrobi ziemniaczanej. Skrobie ziemniaczaną poddaje się najpierw scukrzeniu, a powstały cukier fermentuje pod wpływem drożdży na alkohol i dwutlenek węgla. Podobny proces zachodzi w piwach przy fermentacji cukru pochodzącego z rozkładu skrobi jęczmienia. Używany do wyrobu piwa chmiel nadaje mu odpowiedni smak i zabezpiecza je przed psuciem. Przy wyrobie wina drożdże rozkładają na alkohol i dwutlenek węgla cukry zawarte w różnych owocach używanych do produkcji wina.
Stwierdzono, że drożdże hodowane w określonych warunkach mogą wytwarzać przez fermentację, zamiast alkoholu, glicerynę. W innych natomiast warunkach oraz przy odpowiednim składzie pożywki drożdże syntetyzują i gromadzą w swoich komórkach duże ilości białek i witamin. Uzyskuje się w ten sposób tzw. drożdże paszowe bogate w białko i witaminy. Mają one zastosowanie w żywieniu zwierząt gospodarskich jako bardzo wartościowy dodatek do paszy. Wzrastające z roku na rok zapotrzebowanie na drożdże przyczyniło się do rozwoju przemysłu drożdżarskiego. W drożdżarniach hoduje się drożdże przy dostępie powietrza, dając im jako pożywienie melasę, która jest produktem odpadkowym przy produkcji cukru. Obecność tlenu sprzyja szybkiemu rozmnażaniu się drożdży przez pączkowanie.
Drożdże mają zastosowanie szczególnie przy wypieku pieczywa. Pod wpływem bowiem dodatku drożdży ciasto "rośnie", gdyż w skutek odbywającej się fermentacji alkoholowej powstaje w nim dużo dwutlenku węgla, który powoduje powstawanie w cieście licznych wolnych przestrzeni, przyczyniając się w ten sposób do jego spulchnienia.
Z innych grzybów zasługują na uwagę pędzlaki. Niektóre ich gatunki mają zastosowanie przy wyrobie serów. Powodują one odpowiednią fermentację serów, które wskutek tego uzyskują charakterystyczny smak i zapach. Działanie pędzlaków wykorzystuje się również przy produkcji różnych kwasów organicznych, np. kwasu cytrynowego i szczawiowego, potrzebnych dla przemysłu chemicznego i spożywczego.
Istnieją gatunki pędzlaków wytwarzające w swoich komórkach pewne związki chemiczne, które działają szkodliwie na rozwój niektórych bakterii chorobotwórczych. Związki te, otrzymywane z grzybni pędzlaków noszą nazwę penicyliny. Ma ona szerokie zastosowanie w leczeniu różnych chorób zakaźnych.
Niezwykle istotne jest dla człowieka znaczenie grzybów w medycynie. Aleksander Fleming odkrył, ze grzyby wydzielają szkodliwą dla bakterii substancję. Substancję tą nazwano penicyliną i jest ona do tej pory jednym z najskuteczniejszych antybiotyków stosowanych w leczeniu chorób bakteryjnych. Innym antybiotykiem jest gryzeofulwina, która hamuje rozwój grzybów. Cyklosporyna, to substancja wytwarzana przez grzyby konidialne, używana w celu spowolnienia obronnej reakcji organizmu. Jest ona używana przy przeszczepach. Niektóre substancje występujące w sporyszu są wykorzystywane w celu zmniejszenia krwotoków, przyspieszenia porodów i obniżeniu ciśnienia krwi. Niektóre huby mają również działanie antynowotworowe.
Grzyby są też wykorzystywane w biologicznych metodach walki ze szkodnikami, a także przy otrzymywaniu kwasku cytrynowego i innych substancji chemicznych. Strzępki niektórych grzybów wykorzystywane są w inżynierii genetycznej. Stanowią one obiekt zabiegów sztucznej rekombinacji DNA w celu otrzymania związków ważnych biologicznie. Takimi związkami są na przykład hormony.
Niektóre gatunki grzybów służą również ludziom jako pokarm. Spożywa się owocniki grzybów jadalnych w stanie świeżym lub suchym. Grzyby wysuszone można przechowywać przez długi czas. Spożycie grzybów w Polsce wynosi w przybliżeniu około 5 mln kg rocznie. Grzyby służą głównie jako przysmak. Wartość odżywcza grzybów nie jest duża, gdyż mimo zawartości białka, tłuszczu, soli mineralnych i witamin są one trudnostrawne.

2) Gatunki grzybów trujących:

Grzyby trujące zawierają związki groźne dla człowieka, np. falloidynę, amanitynę, kwas helwellowy. Zatrucia grzybów należą do najcięższych. Konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarska. Pierwsza pomoc: wywołanie wymiotów i środki przeczyszczające, podanie węgla lekarskiego i podtrzymanie krążenia (mocna czarna kawa lub herbata). Uchronić przed zatruciami może jedynie nauczenie się dokładnego rozpoznawania grzybów, gdyż nie ma żadnej innej metody pozwalającej na odróżnienie grzybów trujących. Najbardziej niebezpieczne z grzybów to:
- muchomor sromotnikowy (występujący często w lasach liściastych; często mylony z pieczarką lub gąską, zawiera toksyny powodujące uszkodzenia wątroby i w rezultacie śmierć);
- muchomor wiosenny;
- muchomor czerwony;
- muchomor plamisty;
- piestrzenica kasztanowata;
- strzępiak ceglasty;
- wieruszka zatokowa;
- borowik szatański;
- strzępiak ceglasty;
- lejkówka odbielona;
- lejkówka strumykowa;
- gołąbek wymiotny;
- tęgoskór pospolity;
- mleczaj wełnianka;
- pieczarka żółtoskóra;
- opieńka wiązkowa;
- wieruszka ciemna;
- gąska plamista;
- czernidlak pospolity.

3) Zasady prawidłowego zbierania grzybów:

● Nie należy zbierać grzybów zbyt młodych i nierozwiniętych, ponieważ takie okazy mogą jeszcze nie mieć wszystkich cech niezbędnych do ich jednoznacznej identyfikacji. Nieprzestrzeganie właśnie tej zasady jest między innymi częstą przyczyną spożywania muchomora sromotnikowego jako pieczarki lub kani.

● Nie należy zbierać grzybów zbyt starych, zaczerwionych (zarobaczonych) i wodnistych, ponieważ mogą być szkodliwe dla zdrowia i również są powodem zatruć.

● Grzyby należy zbierać do przewiewnych koszy lub łubianek. Torby, worki plastikowe, reklamówki itp. są niedopuszczalne, ponieważ grzyby łatwo się w nich łamią, kruszą i zaparzają, a wtedy nawet w jadalnych grzybach mogą się wytworzyć substancje niebezpieczne dla zdrowia i życia.

● Grzyby należy wykręcić delikatnie z podłoża tak, żeby nie uszkodzić grzybni. Dzięki temu, że wykręcony z ziemi grzyb jest w całości jesteśmy wstanie poznać wszystkie ważne do rozpoznania danego gatunku cechy grzyba (np.: pochwę, inne zabarwienie lub charakterystyczny kształt) i może to uratować nam życie.

● Należy oszczędzać też grzyby rzadkie i ginące nawet wtedy, kiedy są jadalne.

● Nie wolno niszczyć grzybów niejadalnych i trujących, ponieważ są pokarmem dla zwierząt leśnych, zarazem ozdobą naszych lasów.

● Po powrocie z grzybobrania należy grzyby posegregować według gatunków i rozłożyć je w suchym, przewiewnym miejscu. Przeróbka grzybów powinna nastąpić w tym samym dniu. Pozostawione do następnego dnia grzyby ulegną szybkiemu zarobaczywieniu i rozwiną się na nich pleśnie.

● Jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości, czy wszystkie zebrane grzyby są jadalne, dla własnego bezpieczeństwa wyrzućmy je. Gdy chcemy być pewni że wszystkie zebrane grzyby są jadalne zasięgnijmy porady grzyboznawcy, który posiada niezbędną wiedzę do rozpoznawania grzybów świeżych i suszonych.

4) Rola grzybów w procesie krążenia materii w przyrodzie

Większość grzybów występujących w przyrodzie żyje jako roztocza. Rozwijają się one na różnych martwych ciałach organicznych, z których czerpią pożywienie. Pobierając pokarm z tych ciał grzyby powodują jednocześnie ich rozkład na prostsze związki organiczne oraz składniki mineralne. W ten sposób grzyby łącznie z bakteriami nie dopuszczają do nagromadzenia się na powierzchni ziemi nadmiaru materii organicznej, która odkłada się ustawicznie, w wyniku ciągłego obumierania roślin i śmierci zwierząt. Sapofityczne grzyby są destuentami- rozkładają martwą materię organiczną na związki poste, mineralizując materię organiczną przyczyniają się do wytwarzania w glebie próchnicy i wzbogacenia jej w proste związki mineralne
Gdyby nie grzyby martwe szczątki roślin zalegały by w lasach, a krążenie związków w przyrodzie zostało by zaburzone i związki nieorganiczne nie trafiały by do gleby, a rośliny nie mogłyby ich pobierać. Grzyby bowiem, jako jedyne organizmy potrafią rozkładać ligninę, która przesyca ściany wielu roślin. Stanowią również przewagę nad bakteriami w rozkładaniu celulozy, hemicelulozy.