Demokracja
Demokracja (z gr. demos ? lud, cratos ? władza) jest formą ustroju państwa, w której obywatele tego państwa sprawują rzędy bezpośrednie lub za pośrednictwem wybranych przedstawicieli.
Rozwój demokracji:
Demokracja ateńska ? władze mieli tylko rodowici mieszkańcy Aten, mężczyźni powyżej 20-stego roku życia.
Republika rzymska ? (arystokratyczna) ? najważniejszą role w państwie odgrywali członkowie starszych rodów patrycjuszowskich, którzy pełnili główne urzędy i wchodzili w skład senatu.
Wspólnoty wczesnochrześcijańskie ? wybory biskupów, diakonów, przez członków wspólnoty, równość wszystkich wobec Boga.
Demokracja plemienna ? główna rola ? wiec, czyli zebranie dorosłych obywateli plemienia orzekające o najważniejszych sprawach.
Demokracja szlachecka (stanowa) ? tylko szlachta miała pełnie praw politycznych i ekonomicznych w RP, reszta odgrywała role drugoplanowe.
Demokracja burżuazyjna ? czołowe zasady ? prawa obywatelskie (deklaracja niepodległości w USA ? 1776r. oraz deklaracja praw człowieka i obywatela 1789r.) Po raz pierwszy podstawą polityki stała się konstytucja. Istotnym elementem był również system reprezentacji (teraźniejszy ustrój).
Fundamentalne zasady demokracji:
Zasada suwerenności narodu ? podmiotem władzy jest naród, który rządzi za pośrednictwem swoich przedstawicieli.
Zachowanie praw mniejszości ? np. prawo do zachowania odrębności kulturowej, religijnej itp.
Podział i równowaga władz ? rozdzielenie władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej, stworzenie mechanizmów pozwalających na wzajemne kontrolowanie się.
Konstytucjonalizm i praworządność ? ustrój oparty na konstytucji.
Pluralizm ? (społeczny, ekonomiczny, polityczny) ? zasada wyrażania swoich poglądów.
Podstawowe wartości demokracji: wolność, równość, sprawiedliwość.
System demokratyczny ? zapewnia obywatelom szeroki wybór możliwości uczestnictwa w życiu publicznym.
Bezpośrednie formy demokracji ? referendum, plebiscyt, inicjatywa ludowa, veto ludowe, samorządność.
Podrzędne formy demokracji ? system przedstawicielski, przynależność do organizacji społecznych, politycznych, inicjatywy obywatelskie.
Inne formy:
Bezpośrednie formy wyrażania sprzeciwu lub poparcia w postaci zgromadzeń.
Pośrednie formy wyrażania sprzeciwu lub poparcia ? list otwarty (publikowanie na łamach prasy, nie tylko do adresata ale również do opinii publicznej), plebiscyt.
Najczęściej łamane prawa i wolności człowieka należą:
Prawo do życia, wolność od tortur, prawo do prywatności, wolność myśli i sumienia, wolność zrzeszania się.
Prawa konstytucyjne w RP ? prawa człowieka, prawa wolności.
W przypadku wolności konstytucyjnych obowiązuje zasada, że to co nie jest zabronione jest dozwolone.
W zakres praw jednostki wchodzą m.in. ? wolność i prawo osobiste, praw polityczne, wolności i prawa ekonomiczne, socjalne, kulturalne, polityczne, osobiste.
Obowiązki obywatelskie (nakazy konstytucyjne dotyczące obywateli) ? poszanowanie praw, przestrzeganie prawa, ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych (podatki), obowiązek wierności RP, obowiązek obrony kraju. Te obowiązki stają się cnotami obywatelskimi.
Wzory obywatelskiego działania m.in. dyscyplina wewnętrzna, tolerancja, krytycyzm, odpowiedzialność za słowa oraz uspołecznienie.
Kultura polityczna ? wiedza o zjawiskach dotyczących polityki państwa itp. Zdolność do ocen zjawisk politycznych, formowania sądów dotyczące działalności rządu, polityków oraz wzory zachowań politycznych.
Rodzaje kultury politycznej:
zaściankowa ? zainteresowanie polityczne jednostki ograniczone do grup społecznych na niewielkich obszarach.
podporządkowana ? interesowanie się funkcjonowania systemu politycznego, podporządkowując się decyzją władz.
uczestnictwa ? wiedza na temat funkcjonowania państwa i uczestniczenie w życiu publicznym, wyrażanie własnych osądów, poglądów.
Podstawowe zagrożenia dla demokracji ? dyktatura większości, nietolerancja, anarchia, patologia władzy, demokracja narzucona, autorytaryzm i totalitaryzm, bierność społeczna, problemy ekonomiczne.