Początki państwa polskiego

Pierwszy zapisek dotyczący ziem polskich pochodzi z połowy IX w. Jest to notatka francuskiego mnicha, zwanego Geografem bawarskim, który sporządził wykaz plemion słowiańskich osiadłych na północ od Dunaju. Wymienia liczne plemiona m.in. Mazowszanie, Bobrzanie, Ślążanie. Na przełomie IX i X wieku z kilku organizmów plemiennych wykształciły się dwa silne ośrodki. Byli to Wiślanie, zajmujący teren nad górną Wisłą, oraz Polanie, obejmujący teren Wielkopolski. W pierwszej połowie X wieku plemię Wiślan zostało zmuszone przyjąć zwierzchnictwo państwa morawskiego, rządzonego przez Świętopełka, co spowodowało wzrost znaczenia plemienia Polan. Centralne położenie, zbieżność kultury i wierzeń religijnych sprzyjało akcji jednoczenia ziem polskich i powstaniu państwa polskiego. Na początku drugiej połowy X stulecia terenami ziem polskich rządził Mieszko I, o którego przodkach wiadomo niewiele. Centrum państwa stanowiła północno- wschodnia Wielkopolska i Kujawy, z trzema naczelnymi grodami: Gnieznem, Poznaniem i Kruszwicą. Państwo Mieszka sąsiadowało na południu z państwem czeskim, na wschodzie, z coraz potężniejszym księstwem kijowskim. Na zachodzie z cesarstwem niemieckim a na północy z księstwem pomorskim.

Mieszko I w obawie przed atakami państwa niemieckiego, którego armia stanęła u granic państwa polskiego w 963 roku, podpisał sojusz z Czechami. Doszło do tego prawdopodobnie w 965 roku, gdyż w tym właśnie roku, córka księcia czeskiego, Dobrawa ( zwana Dąbrówką) wyszła za mąż za Mieszka. Wraz z Dąbrówką przybyli do Polski misjonarze i w 996 roku Mieszko wraz ze swym dworem przyjął chrzest. Było to niezwykle ważne wydarzenie. Polska została włączona do zachodnioeuropejskiej strefy kulturowej i cywilizacyjnej, która była dobrze rozwinięta. Również władcy niemieccy nie mieli pretekstu do ataku na Polaków i prawdopodobnie w latach 965-966 nastąpiło podpisanie porozumienia Polski z Cesarstwem.

Pomimo tego porozumienia doszło do utarczki zbrojnej o wyspę Wolin na Pomorzu oraz zwycięskiej bitwy pod Cedynią w 972 roku, w czasie, której zginął brat Mieszka, Czcibor. Mieszko podjął również działania zmierzające do odzyskania Krakowa, który został odzyskany, ale w sposób niepełny. Syn Mieszka, z małżeństwa z Dąbrówką, Bolesław pojął za żonę córkę wielmoży morawskiego i dostał w panowanie Kraków. Nadal jednak pozostał on w związku politycznym z państwem czeskim. Od wschodu musiał Mieszko bronić granic przed ekspansją księcia ruskiego, który w 981 roku najechał i zajął

Grody Czerwieńskie.
Po śmierci Dąbrówki w 977r. Mieszko uprowadził z klasztoru i poślubił córkę margrabiego monarchii północnej, Odę, która urodziła mu trzech synów.
Po śmierci Mieszka I, w maju 992 roku, pomimo knowań Ody, władzę przejął Bolesław, zwany Chrobrym. Z poparciem Cesarza niemieckiego Ottona III dążył on do utworzenia w swym państwie arcybiskupstwa. W 999 roku Papież zgodził się na to i na zjeździe gnieźnieńskim w 1000 roku ustanowione zostało biskupstwo w Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. Siedzibą arcybiskupstwa zostało Gniezno, a Bolesław uzyskał prawo do decydowania o kandydatach na biskupów, co było przywilejem królów. Był to okres spokoju i umacniania władzy centralnej w państwie polskim.
W 1002 r. zmarł Otton III i w Niemczech rozpoczął się konflikt o władzę. Wykorzystując to Bolesław rozpoczął ekspansję na tereny Słowian zachodnich zdobył Milsko i Łużyce. Tron w Niemczech zdobył Henryk II, przeciwnik Bolesława. Konflikt z cesarzem pogłębił się, kiedy Bolesław przejął władzę w Pradze. Doprowadziło to do inwazji niemieckiej na Czechy i usunięcie Bolesław z tronu. Henryk II wraz z wojskiem dotarł aż do Poznania, jednak osłabiony potyczkami zgodził się na zawarcie pokoju. Do starć zbrojnych między Cesarstwem a Bolesławem dochodziło jeszcze dwukrotnie, jednocześnie Polskę zaatakował Jarosław, książę kijowski. Chrobremu udało się odeprzeć ataki sąsiadów. Zdobył Kijów i odzyskał utracone przez Mieszka I grody Czerwieńskie. Panowanie Bolesława Chrobrego podporządkowane było dwóm celom: zdobyciu korony i zapewnieniu Polsce niezależności. Dokonał obydwu rzeczy. Koronacja miała miejsce 25.IV.1025 roku, zaś 17.VI. tegoż toku Bolesław Chrobry zmarł. Zapewnił Polsce niezależność przez ustanowienie własnej organizacji kościelnej oraz uzyskanie godności królewskiej.

Jego następcą i królem został jeden z trzech synów Mieszko, dwaj pozostali opuścili kraj. Mieszko II kontynuował politykę swego ojca. Knowania jego braci, niezadowolonych z wyboru ojca, doprowadziły do wygnania go z Polski do Czech, a na tronie zasiadł jego brat Bezprym. Nie cieszył się jednak długo władzą, gdyż po paru miesiącach został zamordowany. To pozwoliło na powrót do kraju Mieszka II. Cesarz niemiecki Konrad II wyraził na to zgodę pod warunkiem zrzeczenia się przez władcę korony. Mieszko przystał na to i panował przez dwa kolejne lata aż do swojej śmierci w 1034 roku. Jego następca, młodziutki Kazimierz, zastał bardzo trudną sytuację. W poszczególnych dzielnicach rządzili możni, którzy dążyli do przejęcia władzy i osłabienia dynastii. Ponad to niższe stany i chłopi buntowali się przeciwko zbytnim obciążeniom na rzecz korony. W 1038 roku Kazimierz opuścił Polskę i schronił się na Węgrzech.W tym czasie na Polskę zachodnią najechał Brzetysław, książę czeski. Kraju nie miał kto bronić, więc spustoszenie było ogromne. Podporządkował sobie Śląsk a Wielkopolskę wraz z głównymi miastami zrównał z ziemią. W kraju zapanował chaos i bezprawie. Chłopi powrócili do starych wierzeń. Z pomocą przyszedł Kazimierzowi władca Niemiec, Henryk III. Zaatakował Czechy i ułatwił Kazimierzowi odbicie ziem polskich. Możni, do tej pory nieprzychylni władcy skupili się przy nim, uważając go za jedyny czynnik mogący rozprawić się z powstaniem ludowym i do zlikwidowania chaosu. Kazimierz osiadł w Krakowie i ogłosił go stolicą. Henryk III, upokorzywszy Bratysława , zmusił go do oddania Polsce zajętych terenów z wyjątkiem Śląska, który jednak powrócił do Polski w 1050 roku. Kazimierz sprzymierzył się też z księciem Ruskim Jarosławem Mądrym, który pomógł mu w zdobyciu Mazowsza, bronionego przez uzurpatora Miecława. Przywrócił ład w państwie, odtwarzając struktury grodów, przywrócił system danin i powinności. Jego zasługi do utrzymania państwa polskiego są niepodważalne i dlatego zyskał przydomek Odnowiciel. Zmarł w wieku 42 lat, 28.XI 1058 roku. Pozostawił trzech synów: Bolesława, Władysława Hermana i Mieszka, który zmarł już w 1065 roku. Następcą tronu został Bolesław, o przydomku Śmiały. W polityce naśladował Bolesława Chrobrego i Mieszka II. Prowadził kraj ręką silną i wymagającą. Pierwsza wyprawa zbrojna przyniosła wojskom Bolesława klęskę, ale wykazała elastyczność władcy polskiego. Najpierw doprowadził do układu z Czechami, następnie umocnił swoją pozycję na Węgrzech, osadził na tronie ruskim, Izjasława, któremu wcześniej udzielił schronienia. Podczas swego panowania dążył do umocnienia w państwie kościoła, w czym pomagał mu Papież Grzegorz VII. Jednak w kraju ciągle narastały niepokoje wzburzane przez możnych. W spisku przeciwko królowi uczestniczył jego brat Władysław Herman oraz biskup krakowski Stanisław. Władca wykrywszy zmowę ukarał śmiercią biskupa. Zbrodnia ta bardzo mu zaszkodziła i jako kolejny władca musiał opuścić kraj i szukać schronienia na Węgrzech. Zmarł na wygnaniu w 1078 roku, trzy lata po swojej koronacji. Był to ostatni koronowany władca z dynastii Piastów. Rządy w kraju przejął młodszy brat Władysław Herman, lecz właściwie krajem rządził wojewoda Sieciach, potężny możny. Wykorzystywał on swe wpływy do swoich celów, nie zawsze dobrych dla kraju. Przeciwko temu układowi możni wykorzystali synów Władysława, Zbigniewa, z pierwszego małżeństwa, oraz Bolesława z małżeństwa z księżną Judytą. Wymogli oni na ojcu wypędzenie podstępnego Sieciucha oraz wydzielenie im do rządzenia osobnych dzielnic. Zbigniew otrzymał we władanie Wielkopolskę, Bolesław Małopolskę wraz ze Śląskiem, a ojciec zachował władzę na Mazowszu jego głównym miastem Płockiem, pełniącym rolę stolicy. Władysław Herman zmarł w 1102 roku. Bracia rozpoczęli rządy jako książęta równolegli, jednak już po sześciu latach Bolesław zdołał zbrojnie odsunąć brata od władzy. Zbigniew znalazł poparcie u cesarza Henryka V, który wyruszył na Polskę. Pomimo licznej armii i wsparcia księcia czeskiego nie zdołał pokonać obrony Bolesława. Poniósł sromotną porażkę pod Głogowem i Wrocławiem. Po wycofaniu się Henryka Bolesław zgodził się przyjąć do współrządzenia swego brata. Zbigniew został jednak oślepiony przez brata, wskutek czego zmarł. Bolesław jako główny cel stawiał sobie podbój i chrystianizację Pomorza. Udało mu się zdobyć Pomorze Gdańskie (1122-1124) i narzucić swą zwierzchność księciu Pomorza Zachodniego. W kraju znów zaczęły się bunty możnowładców, niechętnych jednowładztwu. Bolesław włączył się niefortunnie w konflikt w sprawy węgierskie oraz spór z Czechami. W 1133 roku dzięki mediacji Cesarza nastąpiło uspokojenie. W 1138 roku Bolesław Krzywousty przekazał rządy w różnych dzielnicach swym synom, zachowując instytucję księcia zwierzchniego, władającego dwoma dzielnicami. Zapoczątkowało to ponad dwustuletni okres rozbicia politycznego polski.